Morgunblaðið - 23.07.1987, Blaðsíða 46

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JÚLÍ 1987
46
Q1987 Untvf—1 Prw gyi»g>M*»
u
he
i/issi oJdrei ab hán.
eðí „atbarzíba.k" blAstor!"
ást er...
... a<) koma meÖ
fyrstu plöntuna handa
henni til afi gróöursetja
TM Reg. U.S. Pat. Off.—all rights reserved
01986 Los Angeles Times Syndicate
Með
morgunkaffinu
Áttu nokkuð ilmsterkara.
Hann er mjög hár?
HÖGNIHREKKVÍSI
“ „VIPGETUM MOTAD D'/NclNA HANS HÖGNA'"
Látum ekki veraldar-
hyggjuna blinda okkur
Ég vil þakka séra Frank M.
Halldórssyni, sóknarpresti í Nes-
kirkju, fyrir mjög góða ræðu, sem
hann flutti í þjóðhátíðarmessu 17.
júní sl. Þar talaði hann út frá Orðs-
kviðum Salómons, 30. kapítula.
„Gef mér hvorki fátækt né auðæfí
en veit mér minn deildan verð.“
Þessi orð tala gegn allri veraldar-
hyggju. Séra Frank talaði um hvað
þessi orð hefðu að segja oss verald-
arhyggjumönnum á 20. öld. Einnig
talaði hann um misskiptingu auðs;
hina miklu gjá milli ríkra og fá-
tækra í heiminum.
Þá talaði hann um hið mikla starf
Jóns forseta Sigurðssonar og bless-
un starfs hans fyrir oss Islendinga
og hversu góð fyrirmynd Jón for-
seti væri embættis- og stjómmála-
mönnum og mættu þeir taka lífsstíl
hans sér til fyrirmyndar.
Séra Frank deildi hart á afþrey-
ingarefni hinna þriggja næturrása,
sem einkennast af innihaldslausum
popp- og rokklögum og hversu
slæm og innihaldslaus þessi tónlist
væri æsku landsins. Og mikil van-
virðing fyrir íslenzkri tungu. Kristi-
legir uppbyggjandi textar, þjóðlög
og ættjarðarsöngvar virðast vera á
bannlista. Einnig deildi hann á
tízkufarganið og spurði hvort móð-
urmálið væri ekki nógu gott lengur
í tízkuheiminum? Hvort vér værum
óseðjandi apakettir, án eigin frum-
kvæðis?
Ég tek heilshugar undir með séra
Frank og bæti enn við að því miður
er svo orðið. Við erum orðin innan-
tóm af tómhyggju hins afkristnaða
tæknihyggjumannfélags. Vér erum
orðin að hugsunarlausum öpum og
etjum ungdómnum út í allskonar
siðleysi og innrætum þeim villu-
kenningar eins og þau væru ekki
mennsk.
Sést það bezt á því hvað nætur-
rásimar hafa upp á að bjóða. En
það er ekkert annað en endurspegl-
un afsiðaðs og brenglaðs mannfé-
lags, sem fer hratt að bjargbrún-
inni, þar sem ofsatrú er á ytri getu,
en vantrú á andleg verðmæti. Auð-
hyggjan og veraldarhyggjan hafa
gjörsamlega blindað oss.
Séra Frank vitnaði í Fjölnis-
manninn séra Tómas Sæmundsson,
sem fól baráttuna fyrir sjálfstæði
þjóðarinnar á vald Guðs og treysti
hjálpræði hans. Ef halda eigi sjálf-
stæðinu, verði að hlúa vel að æsku
landsins. Ekki með innihaldslausu
poppi og rokki eða fjáraustri, heldur
góðri menntun, uppbyggjandi tóm-
stundastarfi og fræðandi afþreying-
arefni. Séra Frank sagði einnig
réttilega, að í hversdagsleikanum
hefðum vér gleymt kjamanum í
boðskap Jesú Krists, kröfum hans
um bræðralag. Þetta em orð að
sönnu. Einnig varnaðarorðum Páls
postula um að kristið samfélag
ætti að vera einn líkami með mörg-
um samábyrgum limum. Þessum
kjama hjálpræðisins í Kristi Jesú
höfum vér gleymt í allri veraldar-
hyggjunni. Hvernig á að leysa
vandamál sem blasa við, t.d. mis-
notkun á þjóðarauði, ofbeit og
ofveiði eða hversu horfir í friðarmál-
um. „Hefur kristindómurinn
nokkuð til málanna að leggja? . . .
Með frelsun sálarinnar er mannin-
um gert kleift að framkvæma í
heimi hér. Ekki aðeins að streða
og strita, fyrir eigin reikning, held-
ur í krafti Guðs.“ Vér skulum ekki
glata þeirri trú að Guð geti breytt
öllu og frelsað glatað mannkyn.
Kærleikur Guðs gefst aldrei upp.
Höfum bæn Salómons ætíð að leið-
arljósi. Já, biðjum Guð að gefa oss
hvorki auð né fátækt, svo að vér
losnum við allar fjárhagsáhyggjur,
en eignumst þann innri fríð, sem
Kristur gaf og gefur, þann eilífa
óforgengilega fjársjóð, sem hvorki
mölur né ryð fá grandað. „Vitum
að Kristur kom í heiminn til að
frelsa menn frá áþján og að merki
vonarinnar, merki sigursins er kross
Jesú Krists sem hefur aldrei brugð-
ist, heldur gefíð og gefur enn þrek
og þor í baráttunni fyrir bættu
mannlífí."
Ég tek heilshugar undir þessi orð
séra Franks og undirstrika það, að
Orð Guðs talar inn í allar aðstæður
á öllum tímum. Og Orð Guðs sem
opinberaðist í Kristi Jesú, er það
sama og það var, er og verða mun
— öld af öld, eilíflega. Iðrumst og
snúum oss til Guðs í Kristi Jesú;
bregðumst aldrei skyldum vorum
við Guð og ættjörðina.
Ólafiir Þórisson,
guðfræðinemi.
Skrif ið eða hringið til
Velvakanda
Velvakandi hvetur lesendur til
að skrifa þættinum um hvaðeina,
sem hugur þeirra stendur til —
eða hringja milli kl. 13 og 14,
mánudaga til föstudaga, ef þeir
koma þvi ekki við að skrifa. Með-
al efnis, sem vel er þegið, eru
ábendingar og orðaskiptingar,
fyrirspurnir og frásagnir, auk
pistla og stuttra greina. Bréf
þurfa ekki að vera vélrituð, en
nöfn, nafnnúmer og heimilisföng
verða að fylgja öllu efni til þáttar-
ins, þó að höfundur óski nafn-
leyndar.
Sérstaklega þykir ástæða til að
beina þvi til lesenda blaðsins utan
höfuðborgarsvæðisins, að þeir láti
sinn hlut ekki eftir liggja hér i
dálkunum.
Yíkverji skrifar

Adögunum rak á íjörur
Víkveija lítið kver, Um ættar-
nöfn og erlend mannanöfn í
íslensku, sem Ingólfur Pálmason,
fyrrverandi lektor við Kennarahá-
skólann, hefur tekið saman og gefið
út. Rit þetta fjallar einkum um
beygingu — eða öllu heldur beyg-
ingarleysi — ættarnafna og er-
lendra mannanafna í íslensku á
síðari árum. Ingólfur hefur kannað
fjölda blaða, tímarita og bóka frá
seinni hluta 19. aldar og þeirri 20.
og einnig tekið dæmi úr útvarpi.
Hann telur áberandi, að ættamöfn
séu nú mun sjaldnar beygð en áð-
ur. Hann sýnir með dæmum, að á
öldinni sem leið hafí þau yfirleitt
fengið eignarfallsendingu, en nú er
mjög algengt að ættamöfn séu end-
ingarlaus í öllum föllum. Hið sama
er uppi á teningnum hvað erlend
mannanöfn áhrærir. Nöfnin eru að
jafnaði höfð óbeygð, jafnvel þau
sem eiga sér beinar samsvaranir í
íslenskum mannanöfnum.
Ingólfur Pálmason er þeirrar
skoðunar að þetta beygingarleysi
ættamafna og erlendra manna-
nafna sé mjög varhugavert; það
muni fyrr eða síðar smita út frá sér
og veikja beygingarkerfí íslenskar
tungu, eitt höfuðeinkenni máls okk-
ar. „Það er von mín að þau
vandamál sem drepið hefur verið á
í þessu spjalli verði umhugsunarefni
sem flestra þeirra karla og kvenna
er hafa iðkun íslensks máls sér til
atvinnu eða afþreyingar. Það væri
núlifandi kynslóð til vansa að horfa
aðgerðalaus á augljós málspjöll
ágerast daglega fyrir augum sér,“
segir Ingólfur í niðurlagi kversins.
xxx
Framtak Ingólfs Pálmasonar er
lofsvert að mati Víkveija og
kver hans holl og nauðsynleg lesn-
ing fyrir sérhvem, sem hefur
atvinnu af því að skrifa á íslensku.
Að sjálfsögðu má deila um einstök
atriði í tillögum hans og jafnvel
grundvallaratriðið — fallbeygingu
ættamafna og erlendra manna-
nafna — en þá er líka réttmætt að
spytja um rök. Ingólfur styður til-
lögur sínar hinum prýðilegustu
rökum og það er augljós alvara á
bak við málflutning hans. Sá grun-
ur læðist að Víkveija, að þeir menn
er nú rita: „Stjóm Reagan í Banda-
ríkjunum," „kenningar Nordal",
„fræði Karl Marx“ eða „fímmti
konsert Beethoven" o.s.frv. geri það
ekki eftir vandlega íhugun eða af
fegurðárástæðum. Að líkindum
hugsa höfundar, sem stýra penna
með þessum hætti, lítið eða ekkert
um orðin, sem þeir setja á blað.
Þeir hafa kannski veitt því athygli,
hafí þeir á annað borð leitt hugann
að efninu, að engin einhlít mál-
fræðiregla virðist gilda um beyg-
ingu íslenskra ættamafna og
erlendra mannanafna, og ályktað,
að þá ætti tilviljun ein að ráða ferð-
inni. Þessi skussaháttur — þetta
kæruleysi um sjálfa undirstöðuna —
er ákaflega leiður ósiður. Þegar
menn, sem atvinnu hafa af ritstörf-
um, temja sér hann felst í því mikil
óvirðing við verkið, sem þeir em
að vinna. Og þegar menn bera ekki
virðingu fyrir verki sínu er ekki von
til þess að borin sé virðing fyrir
þeim sjálfum.
xxx
Víkveiji er í meginatriðum sam-
mála Ingólfi Pálmasyni um að
nauðsynlegt og rökrétt sé að ættar-
nöfn og erlend mannanöfn fái að
minnsta kosti eignarfallsendingu í
íslensku máli („stjórn Gunnars
Thoroddsens“ en ekki „stjórn Gunn-
ars Thoroddsen"; „heimspeki
Russels“ en ekki „heimspeki Russ-
el“ o.s.frv.), en stundum getur
eignarfallsending þó orkað tvímælis
(„sögur Thomasar Mann“ virðist
t.d. betra en „sögur Thomasar
Manns") og ræður smekkur manna
þá niðurstöðunni. Og um smekksat-
riði má að sjálfsögðu deila —
gagnstætt því sem stundum er hald-
ið fram. En hvort sem menn eru
Ingólfi sammála eða ósammála
virðist Víkveija það sjálfsagður
hlutur að rithöfundar og fjölmiðla-
menn velti vöngum yfir málflutn-
ingi hans, hugsi svolítið um það sem
hann er að segja. Þegar mönnum
er farið að standa á sama um at-
riði af þessu tagi er íslensk tunga
sannarlega í hættu.