Morgunblaðið - 30.07.1987, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ 1987
Guðrún Þórarinsdóttir líffræðingur:
9 til 10 tegundir eitraðra þör-
unga hafa fundist við Island
„UM ÁTTATÍU tegnndir svifþör- til tíu þeirra fundist við ísland. greinst að ekki hefur stafað nein
unga eru þekktar sem taldar eru Það hefur þó verið það lítið hætta af þeim. Þessir þörungar
geta valdið eitrunum og hafa níu magn af hverri tegund sem hefur tilheyra flestir skoruþörungum,
HiÍSaFJlLI
‘i 987
VERZLUNARMANNAHELGIN 31. júlí - 3. ágúst
iióáskáldiá
SJÖN

Arú,

^ huómsveit^^^1
UPPLÝSINGAR OG SKRANING I SiMA 91-623100 ALIAN SÓLARHRINGINN.
%
^VNNINGU t
%

'tóso/v

MARAÞON TÓNLISTARFLUTNINGUR ÖLL KVÖLD OG ALLAR NÆTUR
Forsala aðgöngumiða fyrir Húsaf ellshátíðina '87
✓
Reykjavík.......................BSI, c/o Sæmundur.
Borgarnes.................Sérleyfisbílar Sæmundar.
Snæfellsnes..............Sérleyfi Helga Péturssonar.
Akureyri.........................Öndvegi c/o Gylfi.
Suðurnes......Víkingaferðir Holtsgötu 49, Njarðvík.
Selfoss..............Sérleyfisbílar Selfoss c/o Þórir.
sem eru hluti af svifþörunga-
flóru hafsins. Alls þekkjast um
1.200 tegundir skoruþörunga,“
sagði Guðrún Þórarinsdóttir
líffræðingur í samtali við Morg-
unblaðið. Guðrún, sem undanfar-
ið hefur starfað við rannsóknir
á kræklingaræktun, er nú á leið
til Noregs á námskeið í greiningu
á eitruðum svifþörungum. Þar
mun hún meðal annars rannsaka
þörungasýni sem tekin hafa ver-
ið í Hvalfirði.
„Svifþörungar geta valdið tvenns
konar eitrunum. Annarsvegar svo-
kallaðri DSP-eitrun og hinsvegar
PSP-eitrun. DSP-eitrun verður þeg-
ar kræk’ingur innbyrðir vissar
þörungategundir. Hún er ekki
hættuleg kræklingnum heldur veld-
ur magaverk og niðurgangi hjá
þeim sem borða kræklinginn. PSP-
eitrun er eitrun af völdum þörunga
sem leggjast á taugakerfi fólks ef
það borðar fisk eða krækling sem
þörungarnir eru í. Það hafa fundist
þörungar hér við land sem hugsan-
lega geta valdið DSP-eitrun og
jafnvel er mögulegt að ein þörunga-
tegund, sem greinst hefur í sjónum
umhverfis Island, geti valdið PSP-
eitrun.
Þörungar eiu ekki hættulegir ef
þeir eru í litlu magni. Þegar verður
svifþörungablómi, en þá safnast
gífurlegur fyöldi af einni tegund
saman, geta sumar tegundir valdið
eitrun. Eg tel til dæmis að það
gæti hafa verið blómi hjá þörunga-
tegundinni Gyrodimium aureoleum
sem varð valdur að dauða 9.500
laxa um mánaðamótin maí/júní hjá
Fiskeldisfélaginu Strönd hf. við
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd.
Þegar kvartanir bárust þaðan um
að fiskar væru að deyja í stöðinni
var verið að athuga svifþörunga í
sjónum hinum megin í firðinum.
Þar taldist gífurlegur fjöldi þessarar
þörungategundar og magn litbera,
sem þörungarnir ljóstillífa með, var
mjög mikið. Sjórinn litaðist rauð-
brúnn og skyggni í honum var mjög
lélegt."
Guðrún sagði að þó hún teldi að
þessi tegund hefði verið á ferðinni
í Hvalfirði væri mjög erfitt að
greina þörunga til tegunda. Sýni
höfðu verið tekin vikulega á þessum
stað í rúmt ár en aldrei hefði orðið
vart við þessa þörungategund nema
í mjög litlu magni. „Þegar laxarnir
sem drápust voru skoðaðir í smásjá
kom í ljós að frumubreytingar höfðu
orðið í tálknunum þannig að súrefni
komst ekki í blóðið úr sjónum og
fiskarnir kafnað. Þar sem þetta
Morgunblaðid/Ámi Sæberg
Guðrún Þórarinsdóttir líffræð-
ingur.
gerðist á sama tíma og blómi leiði
ég líkur að því að þörungarnir séu
valdir að fiskadauðanum.
Skoruþörungar eru mest áber-
andi í svifinu á sumrin en mynda
ekki blóma reglulega heldur ein-
ungis þegar sérstök skilyrði eru til
staðar. Sjór verður til dæmis að
vera næringarríkur og er möguleiki
að mengun frá fiskeldisstöðvum
leggji þar til næringu. Hann þarf
einnig að vera hita- eða seltulags-
skiptur. Þegar þessar aðstæður
myndast þá getur orðið mikill blómi
en það er háð tilviljunum hvaða
tegund er á staðnum hverju sinni
og myndar hann.
Fyrstu heimildir um Gyrodimium
aureoleum eru frá árinu 1957 við
austurströnd Bandaríkjanna en þör-
ungsins varð ekki vart í svifum
Norðvestur-Evrópu fyrr en 1966
þar sem hann er nú orðinn algeng-
ur. Mjög algengt er að þörungar
valdi usla í nágrannaríkjunum og
hefur þetta valdið miklum vandræð-
um í fiskeldisstöðvum t.d. í
Færeyjum og Noregi.
Blómi hjá þörungum hefur ekki
valdið tjóni hér á landi áður en það
er fyrst og fremst vegna þess að
fiskeldi hefur ekki verið stundað í
miklum mæli nema síðustu ár. Þó
að skoruþörungablómi hafi oft orðið
hefur hann ekki vakið neina at-
hygli fyrr en nú er hann veldur
svona miklu tjóni. Sem dæmi um
blóma fyrr á árum má nefna að í
ferðabók Eggerts og Ólafs er getið
um litaðan sjó á sautjándu öld og
heimildir eru um eitrun af völdum
skelfisksáts sem gæti hafa stafað
af eitruðum þörungategundum. Nú
þegar fiskeldi er farið að verða al-
geng atvinnugrein er orðið nauð-
synlegt að fylgjast mjög vel með
þörungum í sjónum við landið og
verðum við því að auka rannsóknir
á þessu sviði.“
Aðalforstjóri Alþjóða-
kjarnorkustófnunar-
innar hingað í heimsókn
DR. HANS Blix, aðalforstjóri
Alþjóðakjarnorkumálastof nun-
arinnar í Vínarborg kemur í
opinbera heimsókn til íslands i
boði utanríkisráðherra dagana
29.—31. júlí 1987, segir í frétt frá
utanríkisráðuneytinu.
Dr. Hans Blix er sænskur, lög-
fræðingur að mennt og háskóla-
kennari. Hann tók virkan þátt í
stjórnmálum og gegndi ýmsum op-
inberum störfum áður en hann tók
við stöðu aðalforstjóra Kjarnorku-
málastofnunarinnar árið 1981. Þar
á meðal var hann ráðherra þróunar-
aðstoðar 1976—1978 og aftur
1979-1981. Dr. Hans Blix var ut-
anríkisráðherra Svíþjóðar
1978-1979.
Hans Blix mun eiga fund með
utanríkisráðherra og með heilbrigð-
isráðherra. Hann heimsækir stofn-
anir sem notið hafa tækniaðstoðar
Kjarnorkumálastofnunarinnar á
undanförnum árum og starfsmenn
þeirra.
Ennfremur mun Hans Blix flytja
fyrirlestur á ensku um starfsemi
Kjamorkumálastofnunarinnar,
kjarnorku og Chernobyl. Verður
hann haldinn í Háskóla íslands,
stofu 101 í Odda, fimmtudaginn
30. júlí kl. 17.15. Óllum er heimill
aðgangur.