Alþýðublaðið - 09.05.1932, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Hollar og bjartar íbúðir
handa 54 alþýðuf jðlskyIdum.
Verkamannabústaðirnir teknir til afnota.
VerkaTnannabiisiaöirair eru nú
*ð mestu fuHgerðir og fjölskyld-
«mar eru þegar nrargar fluttar í
þá. Verkamannabústaðárnir eru 14
öus sambyg'ð. Þau eru tvílyft eg
teru í þeiin 54 íbúðir alls, en auk
þess tvær sölubúðir, önnur fyrir
mjólk og brauð (Alþýðubrauð-
ger'ðin), og hin fyrir nýlenduvör-
«r, og mun Kaupfélag alþýðu
taka þar til starfa innan skamms.
fbúðirnar skiftast þanndg eftir
verði:
22 (3 herb.) kostar hver 11000 kr.
5 — -.......- 10 500 —
27 (2 herb.) - — 3 400 —
Hverri íbúð fyigir: eidhus,
baðherbergi með keri og „W.
C.“ og þvottaskál, enn fremur
fataskápur í ganginum og
©eymsla í kjallara. innri
iorstofa er og í hverri íbúð.
Þvotíahús og þurkherbergi (með
uita-þurkun) er í kjalliara, og er
það samieiginlegt fyrlr hvert hús
(4 íbúðir). Hitaleiðsila er sarneig-
Hnlieg fyrár öll húsin og er heita
vatnið knúð áfram með ratdæl-
juim. í öllum eidhúsunum er heitt
og kalt vatn.
Uppdrættifnir voru geröir hjá
kúsaroeistana rikisins, aðailega af
Binari Eriendssyni. Verkinu veitt:
Jorstöðu Þorlákur öfeigsson
byggingameistari. Verkstjórii við
múrsmíði var Aibert Ólafsson, við
trésmíði Böðvar S. Bjarnason, en
vtð gröft og ýmsa verikamanna-
vinnu’ aðra Stefán J. Björnsson.
Byrjað var að grafa fyrir hús-
wnurn 18. júlí síöastliðinn og var
steypuvinnunni lokið að mesxu
fyri,r jói. 1 daglaunavinnu var
unnið við gröft, steypmnötasmíði,
jxök, innanhússtrésmiÖi a'ð nokkru
ieyti,, og fleira. 1 ákvæðisvinnu
var unnið við hitalögn og hrein-
iætistæki, raflagnir um húsin, inn-
anhússmúrsléttun, eldhússkápa og
þess háttar, enn fremur máltir
ingu, veggfóðrun og dúklagning-
Byggingarkostnaðurinn mun,
ar, ísetning hurða, húsbúnað
sölubúða o. fl.
eftir því sem út lítur nú, verða
eitthvað náLægt áætLunarverði,
þó ekki þar .yfir.
Stærð í bú'ðanna er sem hér
segir:
Uriggja herbergja íbúðir:
Herbergi 3,00x2,70 = 8,10 ferim.
Stofa 4,00x3,60 = 14,40 —
Svefnhb. 3,00x3,60 = 10,80 —
Eldhús 3,00x2,60 = 7,80 — ,
Baðherb. 1,50x2,00 = 3,00 —
Gangur 1,30x3,00 = 3,90 —
0,90x1,20 = 1,08 —
Skápur 0,50x1,00 = 0,50 —
ög geymsla í kjalLara. Þurkher-
beigi, þvottahús og stigagangur er
saineiginlegt fyrir 4 fjölskyldur.
Tveggja herbergja íbúðir:
Stofa 3,70x3,60 = 13,32 ferto.
Svefnhb. 3,00x3,80 = 11,40 —
Eldhús 3,00x2,50 = 7,50 —
Baðherb. 2,00x1,50 = 3,00 —
Gangur 1,50x1,50 = 2,25 —
Skápur 0,40x0,75 = 0,30 — '
1 kjallara er svo alt eins ag7
með 3 herbergja íbúðum, en þó
ált heldur minna.
Öll gólf eru auövitað lögð með
linóleum, en í baðherbergjum era
gúmmídúkar.
Hverju húsi á að fylgja smá-
garður, en ault þess verður sér-
stakur barnialeikvöllur.
Bústaðina hefir Byggingarféiag
verkamanna bygt. Var það stofn-
a'ð 17. maí 1930, samkvæmt Lög-
unum um verkamannabústuði. í
félaginu eru nú á 3. hundraö fé-
Jagar. Og í stjórn þess eru Héð-
inn Vakiimarsson fórmaður, Pét-
ur Kraunfjörð ritari og Stefán
J. BjöTnsson gjaldkeri. Er Stefán
og - ráðinn umsjónarmáður hús-
anna, og verður sikrifstofa hans
við hlið nýlenduvöruverzlunarinn-
ar.
Þieir einir, sem eru í Byggimg-
arfélagi vérkamanna, koma tii
gneina með að kaupa íhúðir.
Skulu þeir hafa greitt 25x> af
ver’ði íbúðar sinnar áður en þeir
taka þær til afraota, en síðan 6 o/a
af 85o/o verðs íbúðariinnar. Er
enn ekki hægt að segja hve man-
aðargjald verði hátt fyrir hverja
íbúð, en talið er líklegt, að fyrir
3 heroergja íbúðir verði það am
65 kr. á miánuði og fyrir tveggja
herbergja um 50 kr., en þetta
ier þó að eins ágizkun. — Með
mánaðargjaldinu á að telja alla
skatta, en hiti og Ijós er auöviiað
ánnheimt sér. Þeir, sem kaupa i-
búðirnar, greiða alt það fé, sem
þeir borga fyrir þær, I eigin vasa,
auðvitað að frádregnum vöxtum
af láninu. Byggingarfélag verka-
manna sér um alt viðhald utan-
húss og í öllu satnieiginlegu, en
eigenöur íbúðanna sjá um við-
hald imianhúss, hver hjá sér. Eng-
inn gaíur selt íbúð sína eða leágt
nierma með ihlutun Byggingarfé-
lagsins. Þannig mun því varraað,
að húsin lendi í braski. Ef eim-
lxver vill selja íbúð sína, kaupir
Byggingarfélagið íbúð hans, og
fær liann þá alt það fé greitt,
sem hann hefir Lagt fram í upp-
hafi og mánaðarLega, þó að frá-
dregnum lánsvöxtum og viðhalds-
áætjun. Ef einhver vill leigja her-
bregi út frá sér, ákveður stjórn
Byggingarfélagsins Leiguverðiið,
og verður það reiknað út frá
verði iDúðarinnar. Munn sumiir
brasknáttúrmnenn ef til vili telja
hér gripiö fram fyrir hendur ein-
staklingsframtaksins svonefnda,
en það mun þó sýna sig, að þetta
verður heildmni að gagni, og það
er pefta, sem lögin um verka-
maranabústaði, sem jafnaðarmenn
hafa siamið, stefna að.
Hér að framan hefir Verka-
mannabústöðunum verið lýst að
nokkru. Munu flestir sjá að hér
er stört spor stigið í þá átt, að
útrýma óhoIJum híbýlum og
’stemma stigu fyrir því okti, sem
undanfarin ár hefir verið látið
viðgangast með húsnæði.
Samtök alþýðufólksins í þess-
ari borg liafia orðið að heyja
langvinna og harðvítuga baráttu
til að fá lögin um verkamanna-
bústaðina samþykt. Fulltrúar
þessara samtaka, bæði í bæjar-
stjórrr og lednnig á þingi, hafa
fund eftir fund liamráð á því
hve brýna nauðsyn bæri til að
•ráðiin yrði bót á hinu afarslæma
húsnæðisástandi. En allar kröfur
þieirra voru að eragu hiafðar og
hið tina, sem íhaldsmeáiúhiuti
bæjarstjórnaTinnar getur sýnt sem
dæmi upp á afrek sín í þessn
nnesta vandamáli þorra Reykvík-
ingá eru liinir svomefndu „Pólar"
og Selbúðir. En hið fyrsta, sem
maður rekur augun i við að Mta
á þessa minnisvarða íhaldsins, er,
að þeir eru reistir mieð það eitt
fyrir augum, að énginn vilji vera
í þenn, raema þeir, sem eru ái-
gerlega neyddir til þess. Þannig
hafa leigusalar verið trygðir meS
íhlutun bæjarfélagsins og verirð
því einráðir um verð á húsnæði
og útbúnað þess. —
ihaldsroönnmn hefir fundist, áð
með íögum sem verkataannabú-
staðalögunum væri verið aö
bindö hendur^ einstaklingsfram-
taksins. Þeir hafa að eins einhlínt
á hagsinuni fárra húseigenda, en
ekki gætt þess, að hinar slæmu
íbúðir hér í borginmi hafa undan-
farin ár eyðilagt þrótt fjölda
manna, gert æskuna heimiiisræka
út á götuna, skapað heimilisó-
frið og sjúkdóma. Og svo hafa
þeir verið starblindir fyrir því,
sem verða mætti heildinni að
gagni, að þeir greiddu atkvæði
gegn verkamararaabústaðalögum er
þau voru samþykt.
En það er ef til vill eigi rétt
að tala meira um það, sem að
luraden er gengið. Sagan er alt af
eins: Hugsjórair og velferðarmál
vinnast ekki fram raemia með ára-
raos baráttu. Dauðu öflin í þjóð-
félögunmn, broddborgaraháttur-
inn cg tregðan eru erfiðir hjailar
á braut mannkynisins, en íólkið
keimöt þó að lokum þangað, sem
hugsjórárnar hafa bent.
Af þessum 54 fjölskyldmu, sem
fá íbúðiir í verkamannabúsitöðunr
um, munu að eins 7 hafa haft í-
buðir, sem talist geti sæmiegir
mannabústaðir. Hinar 47 hafa
orðið að sætta sig við íbúðir, sem
í raun og veru ætti að bianna
rnieð lögum, og mun sumt þess-
ara fjölskyldna hafa búið í íbúð-
ium, sem aru bcmmlSar med lög-
um, þótt því hafi ekki verið
framfylgt.
Þessu fólki finst nú, um Leiö
og það flytur iran í VeTkamanna-
bústaðina, eins og þiað sé kcvmið
á aðra stjörnu. Tökum dæmi.
Hjðn mieð fjögur börn hafa bú-
jið í kjallara, tvö herbergi mjög'
Iítil og eldhús, götubrúnin, skarnt
rrá glnggum, nemur við rúmlega
miðjar gluggarúðurnar. Dyrnar
liggja út i inoldargarð. Vatn
kemiur upp um góilfiö á vetruro,
slagi. Börnin hafa flest verið veik
í kirtlum í brjóstinu. Verð fyrir
íbúðina 65 og 70 krónur. — Þessf
hjón flytja nú í Vieiikamiannabú-
staðina. Þau fá tvö herbeTgi, eld-
hús o. s. frv., alt eins fullkomíð
og nútíminn krefst frekast. Fyrá"
þietta munu þau eiga að grei'ðœ
um 50 kr. á mánuöx, sem er a'ð
langmestu leyti afborgun á íán*
þeiira sjálfra, þ. e. féð rennur
’a'ð raestu leyti, í þeirra eigira sjóð.
Ein fjölsikyldan helir leigt 12
herbergi og eldhús. Það er særoi-
leg íbúð, þótt ekkert bað fylgl
henni. Verð 95 krónur. Nu keyptns
þessi hjón priggja herbergja íbúið.
Leigan (greidd að miestu í eágiilir
vasa) verður kringum 65 króraur,
Þessi dæmi eru að eins gripin
af handahófi, og þau verstu er«
ekki tálin.
Það var von allra félaga fc
Byggingarfélagi verkamanna, að
í sumar myndi verða hægt að
byggja aðrar 54 íbúðir, lóð er
til fyrir þær i framhaldi af hán-
um byggingunum. En þetta verð-
ur ekki hægt. Alt er skorið nið-
ur. Jafnvel það, sem er lífssptrrs-
mál fyrir fjöida alþýðuheimila.
Þetta atriði er óþarfi að rekja
mieir. Mönnum er kunnugt tun
framkomu íhaldsflokkanna beggja .
á þingi nú. En krafan er:
Fleiri verkanianasaLústaði.
Og þessari kröfu verða allir
að fylgja fast, ekki eimmgis þeir,.
sem þegar eru í Byggingarfélag-
inu, heldur og allir leigjendur I
Reykjavík, því bygging verfca-
mannabústaða lœkkar leiguna í
ölluro húsium hér í borginni.
Búataðimir eru „verk, sem
tala“. Þeir sýna hvað einhuga
samtök geta, þegar þeim er réíti-
lega stýrt. Þeir eru dómur utn
það, hvort alþýðan getur ekki
bætt kjör sín, ef hún oilt
sjálf. Þeir eru dóm-ur urn
vehk þeirra manna, sem alþýöan
hefir valið sér fyrir trúnaðar-
menn. Þeir eru bending um það..
hvernig berjast skulá, hvort að
eins skuli nota pólitík ábyrgðar-
leysisins og steikra slagorða.
Venkamaninabústaði'mir eru ekki
einungis beint hagsmunamá)
þeirra manna, sem eru svo Ián-
samir að fá þá, þeir eru um leið
eitt stærsta heilbrigðiismiál, sem
sfoínað hefir verið til, þeir eru
’Uppeldisstofnun fyrir alþýðuæsk-
una, þeir eru menningarmál.
Heill sé þeim, sem barist hafa
fyrir þessu máli á midanförnaní
árum, heilí s.é blöðum verkalýðs-
ins, sem haldið hafa því á lofti
dag eftir dag og ár eftir ár.