Morgunblaðið - 21.08.1987, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. ÁGÚST 1987
Sýning Wiederbergs
Myndlist
Valtýr Pétursson
í Norræna húsinu stendur nú
yfir sýning á verkum eins þekkt-
asta listmálara Norðmanna. Það er
stutt milli mikilla viðburða í sölum
Norræna hússins um þessar mund-
ir. Nýlokið merkilegri sýningu
myndhöggvarans Jóns Gunnars og
sjálfur Asger Jorn ekki langt undan.
Sýningin á verkum Frans Wider-
bergs er mikill viðburður í listalífi
hér í borg og mjög forvitnileg fyrir
þá, er vilja vita eitthvað um hvað
er að gerast meðal frænda vorra
Norðmanna. Oftar en einu sinni
hefur verið minnzt á það hér í blað-
inu, að kynning á því, sem er á
seyði í listum frændþjóðanna, væri
og bæri að vera snar þáttur í starf-
semi Norræna hússins, og mörgu
höfum við fengið að kynnast, sem
aðeins var unnt að koma á fram-
færi fyrir milligöngu Norræna
hússins og eiga forráðamenn þess
miklar þakkir skildar fyrir.
Frans Widerberg mun vera í
fremstu víglínu núlifandi málara í
Noregi, og hefur hróður hans borizt
út fyrir landamærin, og þá hefur
hann einkum og sér í lagi hlotið
viðurkenningu í Bretlandi. Tveir
listfræðingar komu með þessari
sýnigu þaðan úr sveit, og hélt ann-
ar fyrirlestur um verk listamanns-
ins, en hinn mun hafa séð um
fyrirkomulag á upphengingu verk-
anna. Þetta sýnir okkur, að mikið
er haft við málarann, og er það
vel. Widerberg er á besta aldri,
fæddur 1934, og hefur öðlazt skjót-
an frama í heimalandi sínu, bæði
sem málari og svartlistamaður, en
sýnishorn af grafík hans er einnig
á þessari sýningu í Norræna hús-
inu. Nokkrar vatnslitamyndir eru
þarna einnig og tuttugu og tvö olíu-
málverk. Af þessu ætti að vera
auðvelt að fá nokkuð góða mynd
af vinnubrögðum listamannsins, og
hvert og eitt verk á þessari sýningu
virðist valið af kostgæfni. Sem sagt,
mjög vandað sýnishom, sem gefur
sterka og heillega mynd af mynd-
listarmanninum Widerberg.
Widerberg er áræðinn og sterkur
málari. Hann er rómantískur og
skáldlegur. Ljóskraftur litameð-
ferðar hans er sérkennandi fyrir
verk hans í heild, og teikning hans
er full af lífi og krafti. Hann minnir
á stundum nokkuð mikið á landa
sinn Muneh, og einnig bregður fyr-
ir áhrifum frá Bonnard í þessum
verkum. Widerberg spennir liti sína
í hæstu tóna og nær sterkum áhrif-
um, þegar bezt lætur. Hann er
nokkuð hrár í litum sínum, og sann-
ast sagna finnast mér það lýti a'
mörgum verka hans. Óneitanlega
vantar hina sterku mýkt Munchs í
öll þessi verk og því um mjög ólíka
listamenn að ræða, þrátt fyrir allt.
Engu að síður tekst Widerberg að
miðla krafti og þekkingu í list sinni.
Það er eins og norrænn frumkraft-
ur geisli af þessum verkum Wider-
bergs, og sólgeislar hans eru vart
af þessum heimi. Það mætti ýmis-
legt fleira segja um þennan merka
málara, en ég legg til, að fólk fari
í Norræna húsið og kynnist þessum
verkum af eigin raun og njóti. Það
er ekki oft, sem slikar sýningar ber
á fjörur hérlendis, en þegar það
gerist, má fólk ekki láta þær fram
hjá sér fara.
Þessari sýningu fylgir rit um
listamanninn, gert í Bretlandi og
skrifað af öðrum listfræðingnum,
sem kom með sýningu þessa. Þar
má lesa útskýringar á þessum verk-
um, og eru þær nokkuð fræðilegar.
Fjölmargar myndir eru í þessu riti,
og það kostar ekki mikið, 200 krón-
ur, ef ég man rétt. Að lokum vil
ég þakka Frans Widerberg fyrir að
hafa gert þessa sýningu mögulega.
Þetta er stór viðburður í sýning-
arlífí Reykjavíkurborgar, og það
gustar af honum. Sýningin stendur
út þennan mánuð.
Hvaða baekur eigum við að lesa
í sumarleyfinu?
JÓHANNA KRI.STJÓNSDÓTTIR ,
Vera Cowe: Fortunes
Útg.Fontana/Collins 1987
Nú er mikil tízka, að skrifa hisp-
urslausar skemmtibækur upp á
nokkur hundruð síður og Fortunes
er ekki undantekning, hún fer hátt
í sex hundruð. Og má ekki öllu
meira vera. Enda efnisþráðurinn
dálítið hlaðinn. Og fulllangt gengið.
Söguþráðurinn er í stuttu máli
sá, að Charles Despard, frægur og
mikill listaverkasali og uppboðs-
haldari er nýlátinn. Stjúpdóttir hans
Dominique hefur verið að læra list-
ina í nokkur ár og hún vonar
eindregið, að hún fái að taka við
fyrirtækinu. Fyrirtækið hefur að-
albækistöðina í London, en auk
þess í New York, Hong Kong og
víðar. Það kemur Dominique illilega
á óvart, þegar erfðaskráin er opnuð
og Charles Despard hefur ákveðið,
að Kate dóttir hans af fyrra hjóna-
bandi taki við fyrirtækinu í London.
Auk þess eiga þær stöllur að fá
eitt ár til að keppa sín á milli,
hvorri tekst að sýna meiri arð af
fyrirtækinu á einu reikningsári? Sú
snjallari tekur þá yfir eiginlega allt.
Það er eiginmaður Dominique,
Blaise Chandler, stórbisnissmaður
og göfugmenni inn við beinið, sem
á að sjá um að fara yfir tölur og
fylgjast með. En Kate áttar sig
ekki framan af á brögðum stúpsyst-
urinnar, sem er hið ferlegasta flagð,
þótt hún sé öðrum konum fegurri
og þokkafyllri í útliti. Kate er þó
ekki dóttir föður síns fyrir ekki
neitt, hún hefur greinilega tileinkað
sér þekkinguna sem þarf til og svo
er það bara, hvort henni tekst að
vera nógu snör í snúningum að
læra það sem á vantar. Blaise
Chandler og greifyjan amma hans,
reynast Kate betri en enginn og
Rollo Bellamy, aldurhniginn hommi
og verndari Kate um árabil sömu-
leiðis.
Það er samt varla von, að þau
gruni Dominique um alla þá klæki
sem hún hefur í frammi, meðal
annars hefur hún flækzt inn í
glæpasamtök Hong Kong og þar
er heil verksmiðja að framleiða
fomgripi fyrir hana, sem hún selur
svo á „uppboði aldarinnar." Það
lítur út fyrir, að Dominique og henn-
ar óþokkalegu fylgdarsveinar hafi
látið ráðast á Rollo gamla og hálf-
drepa hann í Hong Kong og
sennilega hefur hann verið kominn
á slóð þorparanna. Sem betur fer
hefur Kate fengið gamalt höfð-
ingjasetur á Englandi til að selja
og það er troðfulit af gersemum.
Dominque deyr ekki ráðalaus, hún
lætur kveikja í setrinu, og vonar
að allir dýrgripirnir verði eldi að
bráð. Og eru nú góð ráð dýr.
Þetta er ágætis afþreyingabók,
sem er fljótlesin, þegar maður er
búinn að átta sig á út á hvað þetta
gengur. Það tekur ekki mjög langan
tíma heldur. Frásagnargleði Veru
Cowie er verð allrar virðingar. En
hún hefði mátt stytta mál sitt veru-
lega. Og þótt það sé líka vinsælt
að búa til svona bækur með bara
svörtum og hvítum persónum, hefði
ekki skaðað, þótt hún hefði sett
eins og eina jákvæða æð einhvers
staðar í Dominque.
En eins og vera ber fer allt vel
að lokum og góða fólkið nær saman
og fyrirtækið blómstrar. -
John Buchan: The Dancing Floor
Útg. Penguin 1987
Þessi bók kom fyrst út 1926.
Frásagnarmaður í bókinni er Sir
Edward Leithen. Hann kynnist ung-
um manni Vernon Milboume og
hann segir honum kynduga sögu
um draum, sem unga manninn
dreymir á hveijum páskum. Þessi
draumur virðist í fyrstu vera hinn
hræðilegasti fyrirboði. En svo kem-
ur að því, að ungi maðurinn álítur,
að einhvers konar þáttaskil verði í
lífi sínu, þegar hann dreymir
drauminn í síðasta sinn.
Með Leithen og Milbourne tekst
vinskapur og sá fullorðni fylgist af
íhygli með unga manninum og
hvernig hann muni standa sig. Því
að enn eru nokkur ár, þangað til
draumlokaárið rennur upp. Heims-
styijöldin fyrri kemur í veg fyrir
eins mikil samskipti og áður og að
henni lokinni hefur viðhorf Leithens
að mörgu leyti breytzt og gildis-
mat. Hann er ekki jafn uppveðraður
af draumum sem áður. Nú væri ráð
að snúa sér að alvöru lífsins.
Ung og ógeðfelld stúlka Koré
snýr sér til hans og biður hann
ásjár. Hún á gríska eyju Plakos,
sem afi hennar og faðir höfðu búið
á um hríð og nú vill hún setjast þar
að. Allir reyna að telja henni hug-
hvarf og leiða henni fyrir sjónir, að
á eynni búi trúarruglað ofstækis-
fólk og sennilega ætlar það að fóma
henni. I bókstaflegri merkingu.
Sir Edward fer á staðinn. Eftir
að hafa hugleitt málið rækilega og
komizt að ýmsu, sem honum þykir
benda til, að stúlkan hafi rétt fyrir
sér í því sem hann taldi heilaspuna
og vitleysu.
Það er út af fyrir sig ekki þörf
á að rekja söguþráðinn frekar.
Þetta er saga, sögð af magnaðri
tækni og leikni. Og þarf auðvitað
ekki að koma á óvart, þegar í hlut
á jafn ágætur höfundur og Buchan.
Sagan er sannarlega í fullu gildi,
þótt hún hafi nú mjakað sér yfir á
sextugsaldurinn.
Gwen Davis: Silk Lady
Útg. Bantam Books 1987
Það er talið þessari bók til fram-
dráttar, að metsöluhöfundurinn
Jackie Collins telur hana meirihátt-
ar framlag til kynlífsbókmenn-
tanna. Og vitnað er í Timc og þar
er enda Davis líkt við Jackie og
Judith Krantz. Þetta ætti auðvitað
að duga til, að annað hvort dregur
úr manni allan mátt ellegar fyllist
fítungsanda og les þessar rúmlega
400 blaðsíður með áfergju.
Hvorugt gerðist nú almennilega
hjá mér, en í gegnum bókina fór
ég. Og komst að þeirri niðurstöðu,
að hún gæti verið góð lesning fyrir
svefninn: það var eins og við mann-
inn mælt, það fóru að þyngjast á
mér augnlokin eftir svona fimm til
tíu blaðsíður. Samt er þetta ekkert
vitlausari afþreyingabók en hver
önnur, en sennilega þarf maður að
vera jákvæðari til að hafa verulega
gaman af ýmsum sjúklega breng-
luðum athöfnum persónanna.
En Miranda Jay er aðalpersónan.
Dularfull, ægifögur og allir karl-
menn falla fyrir henni. Þeir dýrka
hana og dá og ausa í hana gjöfum.
Hún er sannkallaður eiginkvenna-
skelfir og lætur sig ekki muna um,
að halda við eiginmann beztu vin-
konu sinnar. Og það er með honum,
sem hún mætir sínum endalokum.
Það lítur út fyrir, að þau hjúin hafi
ákveðið að fremja sjálfsmorð og
flestum er hulin ráðgáta, hver
ástæða gat legið að baki þessu ótta-
lega athæfi.
Því er nú svo komið, að Miranda
Jay er dáin og bókin varla byijuð.
Svo að höfundur tekur til óspilltra
málanna að rekja lífshlaup Miröndu
Jay, sem hét auðvitað ekki Miranda
í upphafi. Lífsreynslan sem hún
hefur gengið í gegnum er ekki neitt
smáræði og alla tíð hefur hún til
dæmis verið að bagsa við að fá til
sín dóttur sína, sem hún átti ung.
Og var hálfpartinn neydd til að láta
frá sér. En hún hefur einhvern veg-
inn lag á því líka, að lenda í slagtogi
með undarlegustu mönnum, sem
misnota hana og misbjóða henni
sýknt og heilagt. Inn í allt þetta
blandast fjöldinn allur af persónum
og það liggur ekki alltaf í augum
uppi, hvort viðkomandi eiga nokk-
urt erindi inn í söguþráðinn.
Það er sennilegt, að Gwen Davis
geti skrifað afþreyingabækur, en
hún mætti nú vera aðeins gagn-
rýnni á bæði sjálfa sig og persón-
urnar sínar.