Alþýðublaðið - 12.05.1932, Blaðsíða 2

a
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Halldór Kiljan Laxness
og sfjórnmáliia.
Við 0;g við lætur einhver i Ijós.
í blöðunum fáránlegar skoðanir
um jafna ðarstefniuia, en f>aö eru
venjulega menn ,sem algerlega
fylgja auðvaldinu.
Nú hefir Halldór Kiljan Lax-
ness nýlega í vi'ðiali, sem Verk-
lýðsblaðið birtir, sagt bátt ög þetta
um stjórnmálin, sem rétt er að
athuga dálítið, þar eð hér talar
það af ynigri skáldum okkar, sem
langefnilegást þýkir.
Blaðiitarinn spyr Halldór hvert
sé álit hans á au’ðvald s-þ jö ðskipu-
láginu. En Halldór er skjótur til
svars og segist aldrei hafa fundið
neina skynsemi í rökunum fyrir
pví. i
Halldór Kiljan Lqxness
ritiiöfundur.
I viatali, sem Verklýcsblrtdid
hefir átt vidi liann, má sjá, d&
hann hefir\ komhst ad peirri riumr-
ttöcju, aa betm sé ad hugsa fyrst
og tala síZun. Ekki sést pó á uid-
faiinu, hvenœr hann muni œttu
ah far\a ao bneijta í. samrœmi vid
petta.
Pað mun nú vera sjáldgæft að
enga skynsemi sé að finna í ififc-
um fyrir málistaÖ, sem várinn er,
og það þó vondur sé.
Sú var tí'ðin að auðvaldsþjóð-
félags-slripu 1 agið var betm en
þa'ð sem á undan var, þ. e. aðals-
valdið og framleiðsluaðferðir
þær, er því fylgdu. Við jafnaðar-
menn sjáum, a'ð nú er auðvalds-
þjóðféLagið úrelt, en það væri
að neita staðreyndunum a'ð segja
að það sé ekki hægt að koma me'ð
niein skynsamleg rök, sem mæla
með því. Siíkt lætur engánn
fræðimaður jafnðarstefnunnar sér
jletta í hug, en hitt er anna'ð mól.
að rökin móti auðvaldsskipulag-
inu eru bæ'ði fieiri og veigamieiri,
enda myndi það hafa verið fallið
löngu áður en ég og Kiljan opnuð-
um glyrnurnarí fyrstasinn, efalls
engi'n skynsamleg rök hefði ver-
i’ð hægt að fæna fram fyrir því.
Heimskan (og fáfræ'ðin) er a'ð
sönnu mikil, en hún á sér þó tak-
mörk eins og flest annað.
Um lý'ðxæðiið hefir Halldór
mjög svápaðar skoðanir og mað-
»r, sem hann nýlega er búinn að
lýsa opinbierlega andstygð sinni
á — Hitlier. „Ég hefi ekki meiri
trú á svo kölluðu stjómarfarslegu
lýðræði en ég hefi á vi'ðvaniings-
hætti í öðrum greimmi, — það
mætti eins fara fram á, að raf-
magnsfræði eða Læknisfræði væri
stunduð með kerlingabókum eins
og með „réttlátri kjördæmaski!)-
un“, aLþingiskosningum og „meiri-
hlutavaldi", segir Haildór. En
ekki getur hann þess, hvort hann
búist við að „viðvaningshátturinn“
verði minni eða ástandlð svona
yfdrLeitt batni, ef óréttláta kjör-
dæmiaskipunin fær að halda sér
eða ef hætt yrði að kjósa til a'-
þingis, þeir Látnir sitja þar, sem
nú em þar, eða þingið jafnvel
Lagt niður. Ekki getur hann heldur
beinLínis um hvað hann vill láta
koma í staðinn fyrir méirdhluta-
valdið, en á einum stað segist
hann „hylla“ þann flokk, er taki
sér fyrir hendur, þótt með hörðu
sé, að taka sér einræði yfir þeöm.,
sem séu svo andlega volaðir aö
þieir trúi á lýðræði, og verður
ekki betur séð en að einræðið sé
hér aðalatriðið hjá Halldöri.
Mundi Einari Olgeirssyni og Hit-
ler báðum líka þetta, ef undir þá
væri borið.
BLaðritardnn spyr Halldör
hvaða skoðun hann hafi á endur-
bótastarfsemi „socialdemókrata“,
og á þar við Alþýðuflokksmienn.
En þeir blaðstjórar „Verklýðs-
blaðsins" og aðrir sprenginga-
(rnenn í verklýðssamtökunum háfa
mjög til siðs að slá um sig með
útlendum orðumi, í von um þann-
ig a'ð hylja fáfræði sína og yfir-
bórðshátt allan í þjóðfélagsmól-
um. Ekki er getið um í blaðinu
liva'ð átt er við með „endurbóta-
pólitík", en það em sjálfsagt slík-
ar endurbætur sem Alþýðuflokk-
urinn hefir barist fyrir, svo sem
togara-vökulögin, stytting vinnu-
tímans, afnám næturvinnu, slysa-
tryggingar, sjúkratryggingar, at-
vinnutryggingar, ellilaun, afnárn
sveitaflutnings, lækkun kosninga-
aldurs, réttlátari kjördæmaskipun
meiri atvinna fyrir almenning,
vehkamannabústaðir o. s. frv. o. s.
frv. 1
Þessu svarar Halldór, að hann
hafi enga trú á tmibótastarfsem-
inni. Hún geti „kannske forðað
einhverjum frá því að ver'ða
hungurmiorða", en slíkt er auð-
sjáanlega smámunir í augum
Halldórs, því hann bætir við, að
það sé „lika alt og sumit“. En
sem betur fer mun verkalýður-
inn bæðd hér og 1 öðrum auð-
valdslöndum vera á töluvert ann-
ari skoðun. Endurbótapólitíkin
,;er ekki lausn á neinu viðfangs-
efni“ að dómi Haildórs. „Hún er
bara ósamkvæmni. Það er sams
konar verk einis og svo kölluð
líknarstarfsemi í stríði“. „Annað
hvort á að drepa menn eða láta
þá Iifa“. Þ. e. að Halidór álítur,
að úr því stríðið haldi áfrarn, þá
sé bezt að láta þá drepast, sem
særðir séu. Og í fullu samræmi
við það vill hanin ekki, meðan
auö'valdsþjöðfélagiö heldur áfram,
hafa neina endurbótapólitik. „Hún
'er ekld lausn á neinu viðfangs-
efni“. En af þessu öllu er blaðrit-
ari Verklýðísblaðsins sivo hrifinu
og finnur til svo mitóls andlegs
slcyldleika, að hann spyr Halldór
hvers vegna hanin gangi ekki í
Kommúnistaflokkinn!
VafaLaust verða þéir héðan af
fáir í veröldinni, sem vilja að
Liætt sé að líkna særðum mönnum.
Og mieðail verkalýðsins verða þeir
vafaiLaust fáiír, sem álíta að það
sé ekki „lausn á neinu viðfangs-
efni“ að forða möninum frá að
verða hungurmorða.
En því, hvers vegna hann gangi
leklri í Kommúnistaflokkmn, svar-
ar Halldór, að hann sé orðinn
„hvektur á því að ganga of
sniemma í fialíka“ og vitniar í
það ,þegar hann gerðist kaþóilisk-
ur liér á árunum. Með öðrurn
orðu’m, að hanin er kominn að
þeirri niðurstöðu, að það geti nú
verið nógu skrambi gott að hugsa
fyrst og tala svo. En þiað er lei'ð-
inlegt, úr þvx hann er búinn að
finna þarna gullvæga meginreglu,
að hann skuli þá ekki fara eftir
henni. En það er ekki fyr en
Liaton á áð fara að standa vi'ð það
siem hann er búinn að segja (og
sem er þess eðlis að blaðritar-
anum finst hann vera sjálfsagður
að ganga í Kommúnilsttafloklrinn)
að Halldóri dettur þetta í hug, að
það kunni nú að vera fult svo
gott að hugsa áður en hann talar.
Halldór byrjaði viðtalið á því
að segja að stj órnmálaskoöanir
sínar hefðu aldrei verið nieitt
leyndarmál. Hér sikal ekkert um
’það sagt, hvað veiú'ð hefir fram
að þessu; en víst er, að fyrir
hverjum, sem les vi'ðtali'ð í Verk-
lýðsblaðinu, eru þær, nú aligert
Leyndarmá-1.
Óktfm Friáriksson.
Áskorun tll alþingis
nm jafnan kosningarétt.
149 kjósendur í Stokkseyrar-
hrieppi hafa sent alþingi áskorun;
um að gera þær breytingar á
kjördæmaskipuninni og kosniinga-
Lögunum, að hver þingf'okkm
fái þingsæti í réttu hlutfalli við.
atkvæðatölu hans við almemnar
fcosningar.
ÞlðOverjar oeía ebM bargað
hernaðarskaðabætnrnar.
Berlín, 11. xnaí, FB. Bruniing
kanzlari hefir lialdi'ð ræðu í ríkiís-
þinginu og lýst því yfir, að það
sé óhugsanlegt, að Þýzkaland geti
hafið greiðsLu ófriðarskaðabóta á
ný. Lagði liamn áherzlu á, að
nauðsyn krefðd, að samkomulag
yrði um, að allai skuldir stjórn-
málalegs eðlis væru gefnar eftir.
fivibnar í frá baffibrensln.
í morgun kl. 9Vs kviknaði í
kaffibrenslu Mjólkurfélagsins, í
húsi þess við Haf narstræti
Skemdir urðu miklar á einu her-
beigi á efsta loftí í áusturemda
hússins, þeirn er snýr að Tryggva-
götu.
Japanar [sjá sig nm hðnl
Tokio, 11. maí, FB. Opinber til-
kynning hermdr, a'ð rikisstjórnin.
í Japan hafi tekið þá ákvörðun,
skilyrðislaust, innan mánaðar aö
flytja allan landher sinn ttf Shang-
haisvæðinu heim til Japan. Jafn-
framt er því lýst yfdr, að rífcis-
stjórnin gangi að því vísu, að
stórveldin hafi eftírlit með því, a'ð
friðarskilmálarnir verði haldnir í;
öllum atriöum.
Mathilde Rolland.
Nýtt viðhorf
hja ihaldsflokknnm?
Morgunblaðið ber til bafca þá
fregn, að út líti fyrir, að sami-
komulag verðii í k j ör d æmamálinu.
Vdrðisit sem nýtt viðhorf sé nú
hjá íhaldinu í þessu máli, en
það er, að einhver hluti af Fraím-
sókn gangi yfir til íhaldsiins og j
myndi með hennd „þjóðstjórn“.
En u-m leið og það yrði, myndi
auðvitað 1-okið áhuga íhaldsins
fyrir kjördæmamáilinu.
Milliferdaskipin. íslandið kom
|að norðan í gær. Dettifoss fór til
útlanda í gærkveldi.
MálmabTiðjn, Laugavegi 20 B,
augllýsir húsamálmimgu í blaðinu
í dag.
Dularfull kona myrt.
Fyrir nokkru kom ung stúlkai
tíll konu í Berlín og tók
hún herbergi á leigu f
hú,si konunmar. Tveim dögum sið-
ar f-anst liún myrt í hérbergiuu.
Kvöldið áður höfðu kunniingjar
stúlkunnar heims-ótt lxana og
meðan þeir dvöldu hjá hennl.
hafðd trngur maður komið og tal-
að við hana í einrúmi, en farið
svo í buxtu. Er kunningjarnir
voru farnir feom ungi maðurinm
aftur og fór ínn í herbergi stúlk-
unnar, síðan veit enginn meitt, en
um morguninn famst hún myrt.
— Æfiatriði MathMde Rollands
-eru eins einkenni-leg og dauði
hennar. Hún var frá Koblens, en
strauk að beáiman tvítug og
komst til Berlínar und-ir fölsku
nafni. Brátt varð hún fræg daiiz-