Morgunblaðið - 10.09.1987, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. SEPTEMBER 1987
39
Heimamenn verða að
hjálpa sér sjálfir
— Rætt við Áskel Einarsson framkvæmdasljóra
Fj órðungssambands Norðlendinga
Fjórðung-ssainband Norðlend-
inga hélt árlegt þing sitt á Dalvík
fyrir skömmu. Askell Einarsson
er framkvæmdastjóri sambands-
ins og var hann tekinn tali í
tilefni af þinginu. Fyrst var
Askell spurður um áhyggjur
manna á þinginu af áhrifum sam-
dráttar í landbúnaði.
„Það var gerð ályktun á þinginu
um að beita sér fyrir samstarfi
sveitabyggða og þéttbýlis um að
finna leiðir til að draga úr áhrifum
samdráttarins í sveitum á atvinnu-
þróun þess þéttbýlis þar sem
afurðavinnsla landbúnaðarins og
þjónusta við bændur er veigamikill
þáttur í atvinnulífinu.
Það er alveg ljóst að samdráttur-
inn í sveitunum hefur áhrif á
þéttbýlið. Þetta kemur þannig út
að viðskipti þéttbýlis við sveitina
minnka, þjónusta við hana og af-
urðavinnsla dregst saman. Nú eru
uppi hugmyndir um að fækka slát-
urhúsum og næsta haust koma ef
til vill fram tillögur um að fækka
mjólkurbúum.
Við hjá Fjórðungssambandinu
viljum að fulltrúar bænda og at-
vinnumálanefnda þéttbýlisstaðanna
ræði saman um þessi mál og reyni
að finna leiðir til úrbóta.
A þinginu kom einnig fram gagn-
rýni á þá stefnu að halda genginu
háu til að halda verðlagi niðri.
Gengisstefnan miðast við að best
reknu útflutningsatvinnuvegimir
gangi. Þeir sem selja vöru sína eða
þjónustu á innlendum markaði fá
það verð fyrir framleiðsluna sem
markaðurinn þolir. Þeir sem selja
erlendis setja einnig upp það verð
sem markaðurinn þolir en þegar
þeir ætla að flytja peningana heim
ákveður ríkið hvað þeir eiga að fá
fyrir þá. A þessu er talsverður
munur og bitnar til dæmis illa á
ullariðnaðinum. Það er mín skoðun
og margra annarra að það þurfi að
breyta þessu, annars snúist byggða-
þróunin aldrei við. Það þarf nefni-
lega að vera hægt að græða úti á
landi. Það fer enginn að leggja
peningana sína út á land ef hann
fær ekkert fyrir þá.“
— Voru miklar umræður um
þriðja stjómsýslustigið á þinginu?
„Jú, það vom töluverðar umræð-
ur um það. Það hefur verið svolítið
um það að fólk hafi misskilið af-
stöðu Fjórðungssambandsins til
þriðja stjómsýslustigsins og haldið
að við vildum fara í einu og öllu
eftir erlendum fyrirmyndum um
valdaaðskilnað. Ástæðan fyrir því
að við viljum þriðja stjómsýslustigið
er að okkur verður æ ljósara að
sameining sveitarfélaga á langt í
land. Samstarfseiningar sveitarfé-
laga innan héraða til dæmis em of
veikar til að taka við stærri verkefn-
um af ríkinu. Okkar hugmynd er
sú að heilu landshlutarnir taki við
verkefnum af ríkinu sem ríkið hefur
yfirtekið af sveitarfélögunum,
kannski meðal annars vegna þess
að sveitarfélögin hafa verið van-
megnug.
Uppi hafa verið hugmyndir um
það að stjómendur þessa stjóm-
sýslustigs væm kosnir í beinum
kosningum og það hefði sjálfstæða
tekjustofna en fengi ekki tekjur frá
sveitarfélögunum. Okkur er alveg
ljóst að hér verður að taka öðm
visi á málunum en erlendis, hvorki
fylkjahugmyndir Norðmanna né lén
Svía henta okkur og enn síður kant-
ónur, því aðstæður em allar aðrar.“
— Bar ekki þróunar- eða fjárfest-
ingarfélög landshluta á góma á
þinginu?
„Jú, við landsbyggðarmenn höf-
um nú sífellt verið að tala um það
að við þyrftum að fá meira fjár-
magn og suðurgöngumar em
orðnar margar. Þetta hefur hingað
til verið hálfgerð sandkassapólitík
en nú em aðstæðumar gjörbreytt-
ar. Nú er hægt að fá fjármagn.
Spumingin er hvort við stöndum
undir því. Þróunarfélag íslands er
einn hluti þeirrar endurskipulagn-
ingar sem átti sér stað þegar
Framkvæmdastofnun var lögð nið-
ur. Það býðst nú til þess að stuðla
að stofnun fjárfestingarfélaga úti á
landsbyggðinni með því að leggja
fram um það bil 20% hlutafjár en
heimamenn afganginn. Miðað er við
að höfuðstóllinn verði ekki minni
en 15 milljónir. Þessi félög eiga
síðan að geta tekið lán með ábyrgð
Þróunarfélagsins. Þróunarfélagið
getur einnig veitt okkur sérfræðiað-
stoð við að skera úr um ágæti
ýmissa fjárfestinga. Þróunarfélagið
er líka það fjársterkt að það ætti
að geta útvegað lán með betri láns-
kjömm erlendis en ella.
Ég held að þetta hafi fengið góð-
an hljómgmnn og ég vænti mikils
af þessu en það er alveg ljóst að
heimamenn verða að hjálpa sér
sjálfir í þessum efnum."
— Hvernig hafa skipulagsbreyt-
ingamar sem gerðar vom fyrir
tveimur ámm reynst að þínu mati?
Fjórðungssamband Norðlei d-
inga var skipulagt líkt og Samein-
uðu þjóðimar og vom fjölmargar
málefnanefndir starfandi, mest um
sjö neíndir. Menn væntu mikils af
byggðastefnunni fyrst eftir að
Framkvæmdastofnun var stofnsett.
Við fengum sérfræðinga til að
kynna mál og héldum fjölda ráð-
stefna. Síðan kom svolítil þreyta í
þetta kerfi. Sömu mennimir vom í
nefndunum lengi og erfitt að breyta
til. Árið 1979 fækkuðum við nefnd-
unum úr sjö í fjórar og síðan hefur
þeim fækkað smátt og smátt og
árið 1985 ákváðum við að leggja
þær allar niður nema smáhóp um
stijálbýlismál. Einnig fækkuðum
við fulltrúum í íjórðungsráði úr 14
í 5.
Þetta kerfí hefur nú verið rekið
í tvö ár og af því er að sumu leyti
ágæt reynsla. Sumir kvarta þó yfir
því að þessi málefnalega umræða
sem fór fram í nefndunum sé horf-
in og við höfum reynt leysa það
með því að fá framsögumenn til
að kynna vissa þætti á fjórðungs-
þingunum.
Einnig höfum við einfaldað dag-
skrá þinganna og lagt áherslu á
færri mál. Á þetta er lítil reynsla
komin. Þó er víst að þetta er ódýr-
ari leið."
— Nú hefur talsvert verið deilt á
kostnaðinn við rekstur sambands-
ins. Ert þú þeirrar skoðunar að því
fé sem nú er varið til Fjórðungssam-
bandsins sé vel varið?
„Það skal ég síðastur manna
dæma um. Það má þó athuga að
við fáum ekki nema tæp 0,4% af
tekjum sveitarfélaganna eða um
170 krónur á hvem íbúa. Við höfum
hins vegar komið mörgum málum
áleiðis. Við höfum barist fyrir því
í gegnum árin að fá leiðréttingu á
símgjöldum landsbyggðinni í hag
og það er alveg víst að sú leiðrétt-
ing sem við fengum í gegn í vor er
á við margföld árgjöld sambands-
ins. Þegar á fyrsta ári Fjórðungs-
sambandsins töluðu menn um það
að stofna útvarp á Norðurlandi,
menn fóru snemma að tala um
háskóla og jarðgöng á milli byggð-
arlaga á Norðurlandi. Ég ætla ekki
að þakka okkur framgang allra
þessara mála en svona mætti lengi
telja, fjölmörg mál sem við höfum
barist fyrir hafa ræst eða er í sjón-
máli að geri það.“
Póstkort með mynd
og ljóði eftir Elísa-
betu Geirmundsdóttur
„DELTA, kappa, gamma“, sem
er félag kvenna i fræðslustörfum
á Akureyri, hefur gefið út póst-
kort með mynd og ljóði eftir
Elísabetu Geirmundsdóttur.
Tilgangur útgáfunnar er að vekja
athygli á verkum listakonunnar og
stuðla að varðveislu þeirra. Elísabet
fæddist 16. febrúar 1915 á Akur-
eyri, en lést árið 1959, aðeins 44
ára að aldri. Eftir hana liggja mynd-
verk unnin í olíu og vatnslit og
blýantsteikningar.
Póstkortin verða til sölu í Norður-
mynd, Bókabúð Jónasar, Kompunni
og hjá félagskonum og kosta 20 kr.
Kortið sem Delta, kappa,
gamma-félagið hefur gefið út.
Morgunblaðið/Páll A. Pálsson
Áhöfnin á einum bátanna komin að landi með afla dagsins, f.v.:
Páll Jörundsson, Reykjavík, Páll A. Pálsson, Akureyri, Einar Árna-
son, A, Kolbrún Halldórsdóttir ísafirði, Axel Clausen, R, og Magnús
Ingólfsson, A.
Mót hjá Sjóstangaveiðifélagi Akureyrar:
Tæp sjö tonn
veidd á stöng
SÍÐASTA sjóstangaveiðimót á
þessu ári var haldið um nýliðna
helgi. 57 keppendur drógn úr sjó
alls 6.218 fiska, eða rúm 6,7 tonn
alls, á tveimur veiðidögum.
Árangur keppenda gefur stig til
íslandsmeistaratitils.
Sjóstangaveiðifélag Akureyrar
gekkst fyrir þessu móti dagana 4.
og 5. september og var róið frá
Dalvík. Enda þótt þetta hafi verið
síðasta mót ársins er starfsári sjó-
stangamanna ekki lokið. Fyrir-
komulag íslandsmótsins er þannig
að alls eru haldin þijú mót, eitt á
vegum Akureyringa í september,
annað í Vestmannaeyjum um hvíta-
sunnu og hið þriðja og síðasta á
ísafirði í júlí. Þá er reiknaður sam-
anlagður árangur í þessum þremur
mótum og þar með lýkur starfsár-
inu.
Keppendur koma víða að, en þeir
skipa sér í fjögurra manna sveitir,
sem þó eru aldrei saman á bát. Að
lokinni veiði er svo reiknaður árang-
ur sveita og einstaklinga.
Heildarafli á mótinu um síðustu
helgi var 6.736,18 kg eða 118,^8
kg að meðaltali á stöng.
Aflahæstu einstaklingar í
kvennaflokki urðu Sólveig Erlends-
dóttir, Akureyri, með 184,34 kg og
Freyja Önundardóttir, Vestmanna-
eyjum, með 170,14 kg. Sigursveit
kvenna var frá Vestmannaeyjum,
veiddi alls 557,06 kg, en í sveitinni
voru Elínborg Bemódusdóttir,
Helga Tómasdóttir, Freyja Önund-
ardóttir og Júlía Andersen.
Aflahæstir í karlaflokki urðu
Rúnar H. Sigmundsson, Akureyri,
með 198,28 kg og Júlíus Snorra-
son, Akureyri, með 186,22 kg.
Sigursveit karla var frá Akureyri,
en í henni voru Andri P. Sveinsson,
Páll A. Pálsson, Bjarki Amgrímssori
og Rúnar H. Sigmundsson.
Flesta físka veiddu Rúnar H.
Sigmundsson, 188, og Freyja Ön-
undardóttir, 180. Þyngsta fiskinn
dró Júlía Andersen, 4,7 kg þorsk.
Súlnaberg opnar í dag
SÚLNABERG, kaffiterían á Hót-
el KEA, opnar í dag eftir
gagngerar endurbætur.
Gunnar Karlsson hótelstjóri á
Hótel KEA segir að öllum innrétt-
ingum og tækjum hafi verið skipt
út. Breytingar hefðu verið gerðar á
afgreiðslukerfínu, það brotið upp í
einingar. Hann sagði að breyting-
amar miðuðu að því að gera staðinn
sem vistlegastan og að skapa mögu-
leika til að elda betri mat en áður.

Akureyri
óskar eftir fólki á öllum aldri til að
bera út Morgunblaðið strax og það
kemur íbæinn.
„Hressandi morgunganga“
Hafið samband!
Hafnarstræti 85, Akureyri,
sími 23905.