Alþýðublaðið - 14.05.1932, Blaðsíða 2

a
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
sem vill, að tala um þetta at-
liði.
Nú á seinni áruxn liefir risið
upp hér á landi nýr verksmiðju-
tðnaður, — fiskimjölsverksmiöj-
urnar. Otlent auðfélag á þær að
mestu eða öllu leyti, og stjórnar
hverri hreyfingu þeirra, ef svo
wiætti að orði komast, en inn-
lendir menn ví;sa krókáleiðina
fram hjá hinni íslenzku löggjöf
um hlutafélög.
Ein af þeskum verksmiðjum er
á Siglufirði. Undanfarim ár hefir
íslenzkur vélstjóri séð um rekst-
ur hennar. Það hafa ekki heyrst
neinar raddir um það, að þessi
*naður væri ekki starfi sínu vax-
inn, enda skiftir það engu rnáli
hér, hvort svo er eða ekki. En
hitt er mikið alvörumál, ef satt
er, að þessi íslenzki vélstjóri eigi
að fara frá verksmiðjunni og Eng-
lendingur að konxa í staðánn.
Það er raunverulega ekkert við
því að segja þótt höfð séu
mannaskifti. Hvort maðurinn heit-
ir Pétur eða Páll skiftir rainstu.
En það á ekki að líða þá óhæfu,
að íslenzkum manni sé sagt upp
atvinnu til þess að setja útlend-
ing í hans stað.
Hverju myndu Englendingar
svara, ef lieika ætti þá svona grátt
í þeirra eigin landi? Myndu ekld
hrúnirnar síga á „Jóni Bola“?
Hvort er það nú heldur enska
auðvaldið eða íslenzku hluthaf-
arnir, sem bera ábyrgð á þess-
ari ráðstöfun, eða er það sameig-
inlegur vilji þeirra beggja?
Gamalt máltæki segir: „Fátt er
svo nxeð öllu ilt, að ekki boði
nokkuð gott.“ Heimskreppan er
nú að vekja okkur fslendinga af
margra alda svefni, vekja okkur
til meðvitundar um það, að hvort
sem okkur er það ljúft eða leitt,
þá verðum við að nota sem allra
mest það, sem framleitt er í Jand-
inu sjálfu, jafnframt því sem við
\ erðum að auka framleiðsluna og
gera hana fjölbreyttari. í þessu
sambandi má það aldrei gleym-
ast, að það er eigi síður nauðsyn-
legt að nota sem allra mest inn-
lent vinnuafl. Vonandi lokum við
hvorki augum né eyrum fyrir
þessum sannleika, þótt Itreppunni
létti af. fsland á fyrst og fremst
að vera fyrir íslendinga.
Reynslan hefir sýnt það, að
yerkalýðurinn hefir engum að
treysta nema sér sjálfum. Ef hann
tekur ekki sjálfur ákveðna af-
stöðu til máfanna og fylgir þeim
fram til sigurs, þá gera aðrir
það ekki fyrir hans hönd. Þess
vegna verÖur hann að standa vel
á verði og gæta þess, að ekki sé
gengiö á rétt hans, hvorkiL í smáu
né stóru.
Sú eina verzlunarvara, sem
verkalýðúrinn á, er hans eiginn
kraftur. Þess vegna verður hann
einnig að gæta þess vel, að verða
aldrei sviftur aðstöðunni tiil þess
að nota kraftana sér til lífsvið-
urværis.
Á þessum málum má ekki taka
með neinum vettlingatökum. Inu-
flutningur verkamanna verður að
stöðvast. Það verður að sýna
þeim, sem hér eiga hlut að máli,
að við vitum hvað við viljum og
höfum þrótt til þess að fram-
kvæma það.
Alþýðusamband íslands þarf að
safna nákvæmum skýrslum um
það, hve margir útlendingar hafa
unnið í síldar- og fiskimjöls-
verksmiðjmn hér á landi síðast
liðið ár. En ekki nóg með það.
Alþýðusambandið þaxf í framtíð-
inni að gæta þess vel, að inn-
flutningur verkamanna verði ekki
leyfður, nema skýlausar sannan-
ir liggi fyrir um það, að jum
nauðsynlega sérfræðinga sé að
ræða, sérfræðinga, sem ófáanlegir
III.
Þannág voru ívar Kreuger og
Charles Gide: amnar kapitalisti,
hinn samvinnumaður. Jónas Jóns-
sion frá Hriflu hefir þegar skrif-
að hjartnæm eftirmæli eftir kapi-
talistainn. Samvinnuh ö f ðingiitm
bíðftr betri tíma hjá honum. Hvort
það er sprottið af samúð með
Svíum, sem hafa mist stærsta
svdkarann sem saga þeirra þekk-
ir, eða vegna persónuiliegrar vin-
áttu við hinn látna (Framsóknar-
stjórnin hafði tekið a. m. k. lVi
millj. kr. lán hjá honum (L. M.
Erickson) og hefÖi víst viiljað
sikifta mieira við hann, — hefð'i
hún fengið) eða af aðdáun á stór-
kapitaMstanum, skal ég ekki segja
um. — Ég bendt að edns íhakls-
mönnum og samyinnumönnum á
þetta til samanburðar — 0g líka
til gainans. En nokkuð var, að
Jónas Jónsson fór ákaflega lof-
samlegum orðum um þá dásam-
legu sMpulagsgáfu, sem Kreúger
hafði verið gæddur, og vildi um
Ieið halda því fratn, að þetta
væri JtjóðaxlkOiStur Svía. Hvaö
segja Svíar? Hvernig skyldu þeir
taka lof igestsins frá fyrra sumri?
IV.
Jónas Jónsson frá Hriflu sikrif-
(aði nýlega í „Tímiann" góða grein,
siem hann nefndi „Hálfrar aldar
afmæli" samvininuhreyfiingariinuar
á fslandi. — Sú saga er að mínu
áliti einhver fallegasti kaflinn í
íslenzkri sögu og ætti ekki að eáms
að vera kend í Samvinnuskólan-
!um einum, heldur og I öllum skó]-
um þessa lands, því að hún sýnir
þann vilja til mnnniiujar, sem var
eftir 'í íslenzkri bændastétt um
1880, þótt hún hefði verið kúguð
um margar aldir. Sá menningar-
vilji er meira virði en þótt alt
daglega bullið itm íslenzka
bændamienningu væri satt. Saga
samvinhuhreyfingarinnar er lika
séu hér á landi. Um þetta ætti
vélaeftírlitsmaður ríkisins, hr.
Þórður Runólfsson, í flestum til-
fellum að geta gefið fullnægjandi
upplýsingar.
Allir sannir íslendingar ættu að
geta sameinast um þetta, ættu
að geta, án tillits til stjórnmála-
skoðana, staðið sem einn maður
gegn þessari útlendu frekju.
Hvergi í hinum mientaða heimi,
nema hér á fslandi, þekkist þaÖ,
að útlendingar séu, að öðru jöfnu,
látnir sitja fyrir innlendum mönn-
um með atvinnu. Þetta má ekki
ganga svo lengur. „Vér mótrnœl-
um allir.“
Siglufirði, í apríl 1932.
Jóhann F. Gu'ðmundsson.
stéttar tóku upp og sem varð til
að skapa henni sterk samtök og
lyfta Grettistökum. — Hún er
saga fyrstu öreigahreyfingarinnar
og öreiigasiamtakanna á fslandi.
— Þýðing samvinnuhreyfingariun-
ar fyrir íslenzka menningu og
íslenzkt sjálfstæði hefir enn ekki
verið metin að verðleikum. Þýð-
ing s amvinnufélagsska p arins fyrir
verkalýðinn hefir heldur ekki ver-
ið skilin sem skyldii. Og það má
eflaust bæta því við, að þýðing
fyrrverandi pólitiskrar starfsemi
J. J. og félaga hans í samlbandi
við samvinnuhreyfinguna hefir
enn ekki verið metin hlutdrægn-
iislaust. Barátta J. J. gegn íslenzk-
um kapitalistum á þessu fyrsta
skeiði íslenzks kapitaliisma, seni
ef til vill er fyllra af dæmium um
misbieitingu auðvaldsiins en saga
nokkurs annars uppvaxandi auð-
valds-skipulags, er vert að taka
tl greina og þakka að ýmsu Jeyti,
— En alt bendir til þess, að sam-
vinnuhréyfingin hér á landi sé
nú á vegamótum. Samband ís-
lenzkra sam'vdinnufélaga virðist
sýna íslenzkri alþýðu æ miinni
skilning og samúð — og stund-
um beinan fjandskap. Hinn póli-
tíski flokkur þess virðist ætla áð
halda fast í það fyrirkomulag
(þjóðskipulagsverndun J. J.), sem
fttlsar atkvœðí verkalijðsins meira
en pótti hver hæppstjóri á íslandi
falsaði p,au eins og Hálfdán i
Hmfsdal. Tal mianna um fas-
iísma J. J. er út í loftið, en hitt
gætd verið, að sá tírni væri ekki
langt undan, að J. J. og fylgj-
endur hans yrðu að velja um það,
hvorunt þdr vilja fylgja, hinum
sönnu læriisveinum Charles Gide,
sem ekki eru hræddir við jafnað-
arstefnuna, eða þeim,, sem reyna
að stæla íhaldið og ráða mestu í
Framsóknarflokknum nú, breiða
yfir reikningssvikaxa íslands-
banka, leggjia tolla og skatta
•manna. — Þeir verða innan
skamms aÖ veljia um það, hvort
þiedlr vilja fylgja b;enda.sommmn.
sem skipuðu flokksþing „Fram-
!sóknar“ í fyrra og sömdu stefnu-
skrá hennar, eða fiskkaupmanna-
sonunum, sem setja svip sinn á
íslenzka pólitík nú.
En svo virðist óneitanlega, að
fiskkaupmanniasionunum verði
drýgra til fylgis í foringjaliiði
Framsóknar en bændasonunum.
Því stefnuskrááin, sem hinir siðar-
nefndu sömdu, liggur svikin og
svívirt, en „erfingjarnir nýríku",
fiskkaupmannasynirnir, brosa við,
hinum nýja liðsauka. — Jónas
Jónsson keppist nú við að breiða
yfir fyrri spor sín — og Iýsa yfir
fánýti fyrri kenninga sinna. Þarna
er hið myrka svið æfíatriiða þiessa
manns,.
Þeir Charles Gide og fvar
Kreúger höfðu það sameigintegt,
þó ólíkir væru, að báðir ruddu
þieir socialismanum braút — báð-
ir óbeint — ög þó báðir á siwn
hátt. Eins mun fara um Jónas
Jönsson, hvorum sem hann kýs
að fylgja, sönnum samvinntimönn-
um eða kapitalistum, þá mun>
hann flýta fyrir socialismanum.
Því að siocialiisminn kemur.
Við það getUT ekkert íhald ráð-
ið. — Hann er nauðsyn, sem þró-
unin skapar.
V. S. V.
Ráðstafanfr gep áfeng-
Isbragonn og Sðrnm á-
fengislagabrotnm.
Á þriðjudaginn kom ti! umræöu
í samieinuðu alþingi þingsálykt-
unartillaga Haralds Guðmunds-
sonar, Ingvars og P. Ottesen.s, uim,
að þingið skori á stjórniina að
gera ált, siem í henniar valdi
stendur, til þess að útrýma á-
fengisbruggun i landinu, og
leggja fyrir lögreglustjóra lands-
ins að framfylgjia áfengislögunum
tiL hins ítrasta og láta þá menn,
siem uppvísir verða að brotum
gegn þeim, tafarlaust sæta ref6--
ingu eins og lög standa til.
Haraldur benti á, að ef rögg-
samlega er að gengið, þá er hægt
að hafa hendur í hári þeirra, seni
brugga áfengi og selja það, sér-
staklega í strjálhýli, því að á-
fengisflóðið sýnir sig. Það sé því
ódugnaði lögreglustjóranina um
að kenna og slælegu eftirlití.
stjórnaxinnar með þeim, ef heima-
bruggun er ekki komið upp. —
Jénas ráðherra kvaðst ekkert hafer
á móti því, að tillagan yrði sam-
þykt. Þó færði hann það fram.
svo sem afsökun fyrir þá sýslu-
mienn, er litla rögg hafa sýnt af
sér til að losa héruðin við brugg-
ósómann, að þeir séu eins konar
„landsfeður“ hver í sinni sýslu
og veigri sér því við að koma
brugguTunum á vonarvöl með
sektum. — Föðurleg umhyggja;
saga um erlenda hugsjón, sem I þyngsta á bök fátækrar alþýðu
gáfaðir forvígisnmienn kúgaðrdr ' og standa fástast á rétti landsí-
Þr|ú eftlrmæll.
Gharles Gide. ívar Kpeuger. Jónas Jóussou.
---- Nl.