Morgunblaðið - 25.09.1987, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1987
Um „leignliða“
og lúxuskerrur
eftírJón Baldvin
Hannibalsson
Af skæðadrífu greina í Morgun-
blaðinu í dag (24.9.) má ráða, að
leiguliðum fjármagnsmarkaðarins
þykir mikið við liggja að sanna, að
þeir hafí ekki varið einum milljarði
króna til að fjármagna glæsikerrur
og forstjórabíla í stað „tækninýj-
unga í atvinnulífinu“.
Þetta er skiljanlegt. Vonandi
verður uppnámið til þess að þessi
fyrirtæki birti almenningi skrá yfír
bílaeign sína og þá jafnframt skýr-
ingar á því hvað af þessum bílaflota
má flokka undir heillandi „tækni-
nýjungar í atvinnulífinu".
Æsingurinn er þó með öllu
ástæðulaus að því er varðar um-
mæli mín um þessa hugsjónastarf-
semi í þágu atvinnulífs. Eg hef
einfaldlega hvergi fullyrt að upp-
runi þess fjár sé erlendur, né heldur
að forsvarsmenn þessara fyrirtækja
hafí brotið lög. Það sem ég hef
sagt er þetta:
„Nýjustu upplýsingar herma að
um 1 milljarður króna hafí farið
um þennan farveg (þ.e. farveg fjár-
mögnunarleigufyrirtækja) til bif-
reiðakaupa."
Hér er ekkert fullyrt fyrirfram
um það að fjármagnið sé erlent að
uppruna né heldur á hve löngum
tíma. Skæðadrífan missir því marks
og er mér með öllu óviðkomandi.
Almenningi til fróðleiks hef ég
hins vegar aflað upplýsinga frá
Bifreiðaeftirliti ríkisins um bifreiða-
eign fjögurra fjármögnunarfyrir-
tækja og bið Morgunblaðið að birta
þá töflu til fróðleiks. Af töflunni
má ráða að bflaflotinn samanstandi
af 1049 stykkjum og þar af hafí
882 bflar verið leigðir á árinu 1987.
Þegar leigusalamir hafa birt
greinargóðar upplýsingar um verð
(og tækninýjungar flotans) geta
menn ráðið í það, hversu miklu fjár-
magni hafí verið varið til þessarar
kaupleigu.
Af minni hálfu er ekki fleira um
það að segja að sinni.
Hitt er verra, að formaður Félags
íslenskra iðnrekenda, Víglundur
Þorsteinsson, heldur áfram að mis-
skilja villandi upplýsingar frá
Seðlabanka um hlut opinberra að-
ila, lánastofnana og einkaaðila í því
innstreymi erlends lánsfjármagns,
sem áætlað er að komi inn í landið
umfram lánsfjáráætlun á yfirstand-
andi ári.
Seðlabankanum til afbötunar
verður þó að taka fram að í greinar-
gerð bankans (dags. 23.9.) koma
fram skýringar, sem fara langleið-
ina í að skýra, í hverju misskilning-
ur Víglundar er fólginn. Það
hvarflar ekki að mér að Víglundur
fari vísvitandi með rangt mál. Mis-
skilningur hans á sér einfaldar
skýringar: Tafla Seðlabankans, sem
hann augljóslega dregur ályktanir
sínar af, var einfaldlega villandi.
Nú hefur Seðlabankinn sjálfur leið-
rétt þetta. Þar með vænti ég þess
að Víglundur láti sér segjast.
Til frekara öryggis mun fjár-
málaráðuneytið senda frá sér
rækilega greinargerð um þetta mál
á morgun, þar sem þessi misskiln-
ingur verður leiðréttur svo að ekki
verði um villst.
Staðreyndirnar eru þessar:
1. Hreinar, langar erlendar lántök-
ur, að viðbættum lántökum fjár-
mögnunarleiga eru taldar verða
tæpir 4,8 milljarðar umfram áætlun
ársins 1987.
Þessar lántökur umfram áætlun
sundurliðast með eftirfarandi hætti:
2. Opinberir aðilar 497 m.
í reynd er þessi tala 282 m. þar
sem endurlán úr ríkissjóði til B-
hluta fyrirtækja í atvinnurekstri
nemur 275 m.
3. Lánastofnanir hafa farið 180
m. umfram áætlun.
Undir þeim lið eru tekin lán
vegna atvinnufyrirtækja 715 m. kr.
4. Atvinnufyrirtæki hafa farið
1535 m. umfram áætlun.
Við þessa tölu má síðan bæta ca.
2 milljörðum um farveg fjármögn-
unarleigufyrirtækja sem að lang-
mestum hluta eru til einkaaðila.
Að teknu tilliti til þessa hafa einka-
aðilar farið meira en 3 milljarða
umfram áætlun.
Vonandi höfum við Víglundur
báðir annað og þarfara við okkar
tíma að gera en að halda áfram
þrætubókarlist um staðreyndir sem
ekki verða véfengdar.
Fróðleiksfúsum lesendum Morg-
unblaðsins, sem vilja sannreyna
þessar tölur, bendi ég á að fyna í
tvær töflur fjárlaga- og hagsýslu-
stofnunar, sem ég læt fylgja þessari
grein og skýra málið til fullnustu.
Til áréttingar vísa ég síðan til grein-
argerðar fjármálaráðuneytisins um
málið, sem send verður út til birt-
Jón Baldvin Hannibalsson
Til umhugsunar: Flott-
ræfilsháttur forsljóra-
veldisins á því miður
meira skylt við hegðun-
armynstur nýríkra
olíufursta eða valda-
brasara ór 4ða heimin-
um en raunverulegra
frumkvöðla „tækninýj-
unga í atvinnuífi". Ekki
minnist ég þess t.d. að
Einar Guðfinnsson í
Bolungarvík haf i á
sinni tíð hreykt sér með
þvílíkum hætti frammi
fyrir vinnandi fólki,
sem hann gjarnan kall-
aði „sitt fólk“.
ingar á morgun.
Víglundur fullyrðir að ríkisstofn-
anir og sveitarfélög séu ábyrg fyrir
ca. 350 milljónum króna af viðskipt-
um fjármögnunarleigufyrirtækja
„þrátt fyrir bann fjármálaráðu-
neytis við því að ríkisstofnanir
geri slíka samninga".
Þetta hefur verið mér tilefni til
að skrifa ríkisendurskoðun bréf í
dag þar sem ég krefst þess að sann-
leiksgildi þessarar fullyrðingar
verði kannað og forstöðumenn þess-
ara ríkisstofnana, ef rétt rejmist,
krafðir sagna um, hvaðan þeir hafí
fengið heimildir til slíkrar lántöku.
Til umhugsunar: Flottræfílshátt-
ur forstjóraveldisins á því miður
meira skylt við hegðunarmynstur
nýríkra olíufursta eða valdabrasara
úr 4ða heiminum en raunverulegra
frumkvöðla „tækninýjunga í at-
vinnuífi". Ekki minnist ég þess t.d.
að Einar Guðfínnsson í Bolungarvík
hafí á sinni tíð hreykt sér með
þvflíkum hætti frammi fyrir vinn-
andi fólki, sem hann gjaman kallaði
„sitt fólk“.
Vonandi verður þetta moldviðri
ekki til þess að leiða sjónir manna
frá kjama málsins sem er sá, að
ríkisstjóm landsins geri skyldu sína
í því að koma í veg fyrir nýja verð-
bólguholskeflu, sem verður öllum
til tjóns. í stjónarmyndunarviðræð-
um lögðu sjálfstæðismenn á það
höfuðáherslu að aðhald á sviði pen-
ingamála, einkum þó takmarkanir
á innstreymi erlends lánsijármagns,
væri enn þýðingarmeira en að rétta
við hallann á ríkissjóði.
Mér er spum: Hefur þetta eitt-
hvað breyst eða skolast til?
Ut af fyrir sig er það ekki mitt
mál, hvort forstjóraveldið á íslandi
hefur meiri áhuga á eigin bílífí en
tækniframförum í atvinnulífí. Það
er hins vegar mál sem varðar fjár-
málaráðherra og ríkisstjóm ef
fyrirtæki greiða fyrir flottræfils-
hættinum með því að auglýsa
eitthvert „skattahagræði" sem
gylliboð í kaupbæti. Óvissu um
skattameðferð þarf að eyða. Fjár-
málaráðherra mun því ábeita sér
fyrir því að kaupleigu- eða fjár-
mögnunarleigusamningar af þessu
tagi verði því aðeins undanþegnir
söluskatti, að samningamir feli í
sér eignayfirfærslu með sama hætti
og kaupsamningar. Undanþága frá
söluskatti verði háð því skilyrði að
leigumunir séu eignfærðir og af-
skrifaðir í reikningum leigutaka og
skattmeðferðin verði þar af leiðandi
hin sama, hver svo sem fjármögn-
unaraðferðin er.
Höfundur er fjármálaráðherra.
Löng erlend lán 1987
(milljónir króna)
Horfur um Lántökur
Lánsfjár- lántökur umfram
I. Opinberir aðilar
Ríkissjóður, A-hluti
Ríkissjóður, B-hluti
Fyrirt. m/eignarað. ríkissj.
Sveitarfélög
þ.a. skuldabr. skammt.lána
II. Lánastofnanir
Framkvæmdasjóður
Fiskveiðasjóður, greiðsluh.
Fiskveiðasjóður, útlán
Iðnlánasjóður
Iðnþróunarsjóður
Byggðastofnun
Útflutningslánasjóður
Tekin lán vegna atv.fyrirt.
III. Atvinnufyrirtæki
Baldur hf. Stykkishólmi
Herjólfur hf. Vestmannaeyjum
Raðsmíðaskip (fíögur)
Togarinn Merkúr
Stálvík hf.
Lán atv.fyrirt. um lánastofn.
Annað
Heildarlántökur (I+...+III)
Erlendar afborganir
Langar erlendar lántökur, nettó
IBg skv. Spá áætlun
1987 Seðlabanka 1987 1987
2250 3640 3047 497
1700 2275 2055 355
_ 275 275 275
500 570 570 70
350 520 147 -203
373
1565 2460 1745 180
0 330 330 330
400 400 400 0
220 420 420 220
320 400 400 80
75 360 360 285
520 520 520 0
30 30 30 0
_ — -715 -715
4100 4100 5635 1535
35 35
25 — 25 —
600 — 600 —
160 — 160 —
25 25 25 —
— — ' 715 715
3255 4075 4075 820
8215 10200 10427 2212
6300 5750 5750 -550
1915 4450 4677 2762
Auk ofanffreindra langra erlendra lána þjóðarbúsins á árinu 1987 eru lántökur fjármögnunar-
leiga áœtlaðar um 2.000 m.kr. i ár. Þessar lántökur eru að langstœrstum hluta vegna atvinnufyrirtsekja.
Hreinar langar erlendar iántökur að viðbœttum lántökum Qármögnunarieiga eru þvf taldar verða tæpir
4,8 milljarðar umfram áætlanir ársins.
Heildarfjöldi ökutækja
í eign fjögurra fjármögnunarleigufyrirtækja
Nafn Bifr. Tengiv. Dráttarv. VéUI. AIU
Lind hf. 97 97
á árinu 1987 88 88
Lýsing hf. 154 2 2 158
á árinu 1987 154 2 2 158
Glitnir hf. 618 4 4 5 631
á árinu 1987 464 4 5 473
Féfang hf. 162 1 163
á árinu 1987 162 1 163
Samtals 1049
Á árinu 882
:87
Löng erlend lán 1987
(milljónir króna)
Opinberir aðilar Lánsfjár- lög 1987 2550
Lántökur ætlaðar undir atv. Skuldbr. skammt.lána Lánastofnanir 1565
Tekin lán út á langl.nefnd Atvinnufyrirtæki 4100
Tekin lán um ríkissjóð Tekin lán um lánastofnanir Lántökur vegna raðsmíðaskipa Heildarlántökur (I+...+III) 8215
Horfur um Lántökur
lántökur Samræming umfram
skv. viðáætlun áætlun
Seðlabanka Frávik 1987 1987
3640 1090 -593 497
-220
-373
2460 895 -715 180
-715
4100 0 1535 1535
220
715
600
10200 1985 227 2212
Frumvarp um breytingar á skattalögnm vegna
fjárfestingarleigu:
Leigumunir verða bók-
færð eign leigutakans
Fjármálaráðherra mun á næsta þingi flytja frumvarp til breyt-
inga á skattalögum sem miða að því að tryggja jöfnuð i skatta-
legri meðferð fjármögnunarforma. Fyrstu hugmyndir fela í sér
að að leigumunir skuli eignfærðir í reikningum leigutaka en
ekki leigusala ef ákveðin skilyrði eru fyrir hendi svo leigusamn-
ignur verði talinn jafngilda eignayfirfærslu. Þessar breytingar
verða felldar saman við aðrar sem fyrirhugaðar eru á skattlagn-
ingu atvinnurekstrar.
Hugmyndir þessar voru kynntar
á fréttamannafundi í gær og tengj-
ast umræðu um hert eftirlit með
fjármögnunarleigufyrirtækjum. í
frétt frá Qármálaráðuneytinu segir
að mikil óvissa hafí ríkt um með-
ferð fjárfestinga af þessu tagi og
fyrir liggi að fyrirtæki á þessu
sviði hafí beitt því fyrir sig í aug-
lýsingum að þetta form ijárfest-
ingar njóti sérstaks skattalegs
hagræðis eða fríðinda.
Síðan segir að það geti ekki
verið ágreiningsefni að fullkom-
lega óeðlilegt hljóti að teljast að
tiltekið form fjárfestinga njóti
sérstakra fríðinda umfram önnur.
Þá sé einnig ljóst að óvissa í þessu
efni geti leitt til þess að reikning-
ar fyrirtækja gefí ekki rétta mynd
af stöðu þeirra og eignir, rekstrar-
afkoma og skuldbindingar verði
vantaldar vegna þessara viðskipta.