Morgunblaðið - 06.10.1987, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. OKTÓBER 1987
Afmæliskveðia:
Stefán Islandi
Nú verð ég illa Qarri góðu gamni.
Sjálfur Stefán íslandi á afmæli og
ég erlendis. Við — og að mér fínnst
sérstaklega ég — eigum honum
mikið að þakka og það væri gaman
að vera heima og taka þátt í af-
mælishátíðinni. A allt verður ekki
kosið. Ég get a.m.k. sent honum
afmæliskveðju.
Þær eru undarlegar stóru tilvilj-
animar í þessum heimi. Stefán
Guðmundsson fæddist norður í
Skagafirði árið 1907 og fékk í
vöggugjöf nokkuð sem enginn ann-
ar fékk. Hann fæddist með röddu,
öllum öðrum röddum fegurri. Það
vissi auðvitað enginn þá en duldist
ekki þeim sem til drengsins heyrðu
þegar hann fór að vaxa úr grasi.
Hljómur raddarinnar var svo ólýs-
anlega tær og bjartur. Hún var
ekki bara fögur söngrödd heldur
langtum meira. Hún hafði þennan
ómótstæðilega hljóm sem hrífur
hug og hjörtu.
Langa hefð í tónlist eigum við
íslendingar ekki. Pyrsta hljómsveit-
in, Hljómsveit Reykjavíkur, var
stofnuð árið 1921, sama ár og Car-
uso dó. Það var því augljóslega
langt í land að ópera yrði færð upp
á íslandi þegar hinn ungi söngnemi
fór til Ítalíu til narhs árið 1929. Sem
kaupsýslumaður hefur velgjörðar-
maður Stefáns, Richard Thors,
eflaust velt fyrir sér hvort pening-
um hans til söngnemans væri vel
varið. í því sambandi gæti verið
forvitnilegt að vita hvaða hlutföll
veðmangari myndi setja á dæmi af
þessu tagi. Hvaða líkur væru á því
að lítt menntaður íslenskur drengur
gæti orðið óperusöngvari, sem
stæði á engan hátt að baki þeim
söngvurum sem aldir voru upp í
hjarta tónlistarinnar, sjálfri vöggu
óperunnar. Richard var auðvitað
ekki að hugsa um ávöxtun fjár síns.
Hann vildi bara sjá góðan árangur
og íslendingar áttu allir að njóta
góðs af því. Drengurinn með guilið
í hálsinum átti eftir að verða hjart-
fólgnasti söngvari þjóðarinnar.
Hann var orðinn 44 ára og konung-
legur hirðsöngvari þegar hann söng
í fyrstu óperu sem flutt var í Þjóð-
leikhúsinu árið 1951 sem var
Rigoletto eftir Verdi. Ennþá, 36
árum síðar, er talað um þess aupp-
færslu svipað og ennþá er talað um
hina ótal tónleika sem hann hélt
hér heima í sumarleyfum frá Kon-
unglegu óperunni í Kaupmanna-
höfn. Samt munu upptökumar lifa
lengst. Á mjög mörgum heimilum
eru til plöntumar jgóðu með söng
Stefáns íslandi. I gegnum þær
kynntust margir í fyrsta skipti
ópem- og einsöng. Og ekki dónaleg
kynni það. Upptökumar vom ekki
eins góðar þá og þær em í dag.
En söngurinn er meðal þess allra
besta sem heyrðist frá samtíma-
söngvumm og oft betra en það
besta sem út kemur á plöntum í
dag. Stefán hefur ekki verið að
drolla í sínu söngnámi. Það er aug-
ljóst. Á Ítalíu var á þeim tíma
kenndur sannur Bel Canto-stíll og
hann hefur Stefán tileinkað sér full-
komlega.
Stungum fínnst manni eins og
tilviljanir og heppni hafí elt söngv-
arann frá fyrstu tíð. Þegar betur
er að gáð var þetta ekki bara svo,
frekar hitt að hver er sinnar gæfu
Rigoletto í Þjóðleikhúsinu. Stefán íslandi í hlutverki hertogans af
Mantora.
UMRÆÐU SKÁLD-
SAGA UM BÖRN
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Peter Handke: BARNASAGA.
Pétur Gunnarsson þýddi. Punkt-
ar 1987.
Peter Handke (f. 1942) er víðkunn-
ur austurrískur rithöfundur. Hann
vakti mikla athygli á þingi Gmppe
47 í Princeton 1966 þegar hann
snerist öndverður gegn þeirri stefnu
sem þá einkenndi þýskar bókmennt-
ir. Hann lýsti því yfír að heimurinn
yrði ekki túlkaður í myndum heldur
með orðum og gerðist upp frá því
höfundur sem lagði áherslu á hvers-
dagsleg samskipti og daglegt tal.
Hann er í senn skáldsagna- og leik-
ritahöfundur og hefur samið
kvikmyndahandrit. Tvö leikrita
hans hafa ratað upp á íslenskt leik-
svið: Kaspar og Svívirtir áhorfend-
ur.
Bamasaga er stutt skáldsaga,
saga bams og foreldra þess, einkum
föður. Foreldramir skilja og faðir-
inn tekur að sér að sjá um bamið.
Faðir og bam flytja til útlanda.
Frásögnin af dvöl þeirra erlendis
verður til að gera söguna alþjóðlega
og fylla hana af ýmiss konar
skírskotunum sem ekki ganga upp
nema í ijósi samtímasögu, ekki síst
með hlutdeild Þjóðveija til hennar
í huga.
Peter Handke
Sagan flallar vissulega um fóður
og bam og það hvemig umhverfi
og hversdagsleiki og hinar ýmsu
mannlegu kenndir ráða ferðinni í
lífínu. En sagan er öðrum þræði
umræðuskáldsaga, vekur máls á
ýmsu sem venjulega liggur í þagn-
argildi. Hvemig er það til dæmis
með böm. Á að dýrka þau eða gagn-
rýna, eru þau í raun öll þar sem
þau eru séð? Er ekki hægt að efast
um þau, líta jafnvel á þau sem
fjandsamleg? Spuminga af þéssu
tagi spyr Peter Handke í Bama-
sögu.
Sagan er einkum merkileg fyrir
umræðuna, það sem drepið er á og
aðeins svarað til hálfs. Lesandinn
á náttúrulega að taka afstöðu sjálf-
ur og gerir það með sínum hætti,
hver og einn lesandi samkvæmt
eigin reynslu og skilningi.
Ég efast um að Bamasaga verði
mörgum lesendum minnisstæð. Stíll
hennar er þannig að fátt situr eftir
að lestri loknum. En í heild sinni
er sagan umræða af því tagi sem
kemur okkur við og fær okkur til
að skoða hug okkar. Þetta er saga
sem verður að meta eftir viðleitni
fremur en skáldskapargildi því að
skáldskapurinn er af skomum
skammti í sögunni. Að mínum dómi
er hér á ferð bók sem fyrst og
fremst verður að leggja á félagslegt
mat. Stendur bókin fyrir sínu sem
könnun, rannsókn geta menn spurt.
Þýðing Péturs Gunnarssonar er
á viðfelldnu máli og hann hefur
greinilega vandað verkið. En jafn-
vel hjá Pétri Gunnarssyni er dálítið
snúið orðalag á köflum. Bamasaga
er þó með betri þýðingum úr þýsku
sem ég hef rekist á nýlega. Það er
eins og þýskan sé ofjarl hinna bestu
þýðenda, jafnvel mjög smekkvísir
þýðendur gera sig seka um að draga
dám af henni þegar orða skal þýsk-
an texta á íslensku.
Sem Cavaradossi í Tosca, í Þj’oðleikh’usinu
smiður. Enda þótt veðmangarar
hefðu ekki veðjað á söngnema frá
íslandi árið 1929 hafa gallalausir
hæfíleikar Stefáns ekki leynt sér
og því mjög skiljanlegt að tónlist-
aráhugamenn hafí hrifíst með og
stutt hann. Þá var það hvorki tilvilj-
un né heppni að Stefán fór til
óþekkts en mjög góðs söngkennara.
Með viljastyrk og skynsemi vaidi
söngneminn þann kennara sem
honum einum hentaði best. Gmnn-
urinn sem Emesto Caronna lagði
var sterkur og entist Stefáni allan
hans söngferil.
Ég ætla ekki að rekja æfíágrip.
Mig langar einungis að endingu til
þess að þakka fyrir hönd íslenskra
óperusöngvara fyrir kjarkmikið
brautryðjandastarf og fyrir að setja
markið það hátt í upphafí að okkar
tónlistarlíf nýtur enn góðs af.
Með hjartans afmæliskveðju,
Skrifað í Aþenu.
Júlíus Vífill Ingvarsson.
Morgunblaðið/Jón Gunnar Gunnarsson
Níels Jónsson og Þóra Hlöðversdóttir með viðurkenningamar.
Höfn:
Viðurkerniingar veittar
fyrir snyrtilega garða
Höfn.
Umhverfismálanefnd Hafn-
arhrepps á Höfn í Homafirði
veitti viðurkenningar sínar fyr-
ir snyrtilegustu garða í eigu
einstaklinga og fyrirtækja fyr-
ir árið 1987 þriðjudaginn 29.
september sl.
Viðurkenningu fyrir garð fyrir-
tækja hlaut Landsbanki íslands,
Háfnarbraut 15 og veitti Níels
Jónsson útibússtjóri henni við-
töku. Viðurkenningu fyrir garð
einstaklinga hlutu þau Ingvi Þór
Sigurðsson og Þóra Hlöðvers-
dóttir fyrir garð sinn, Kirkjubraut
54 og veitti Þóra henni viðtöku.
Umhverfísmálanefnd lagði
einkum til grundvallar vali sínu
flölbreytni og snyrtimennsku í
ræktun og umhverfí svo og að
garðamir gleddu augu þeirra er
framhjá fæm.
Formaður umhverfísmála-
nefndar Hafnarhrepps er Magnús
Jónasson garðyrkjumaður.
— JGG.