Morgunblaðið - 11.10.1987, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 1987
39
og hver þeirra um sig kostaði ár-
lega 300.000 til rúmlega 1.000.000
dollara.
Menn á vegum CLA fóru til landa
í þriðja heiminum til að veita aðstoð
* öryggismálum og komu víða fyrir
nýtízku fjarskiptakerfi, efldu vamir
embættisbústaða þjóðarleiðtoga og
bættu öryggisþjónustu. Aðstoðin
vaf ókeypis og CIA-mennimir not-
uðu tækifærið til að ráða erindreka
og koma fyrir hlustunartækjum í
skrifstofum valdamanna og jafnvel
þjóðarleiðtoga eins og Hissene
Habré í Tsjad, Muhammed Zia ul-
Haq í Pakistan, Samuel K. Doe í
Líberíu, Gaafar Nimeiri í Súdan,
Amin Gemayel í Líbanon og Duarte.
Mest lét CIA að sér kveða að
þessu leyti í Egyptalandi og Wood-
ward segir að þar hafi leyniþjónust-
an haft svo marga erindreka á
sínum snæmm að engin ákvörðun
hafi verið tekin án vitundar Banda-
nkjamanna. Svipað varð upp á
teningnum í Marokkó.
Anwar Sadat forseti átti svo
náið samstarf við Casey áður en
hann var myrtur að Casey leit á
hann stundum eins og starfsmann
sinn. Hlustunartæki í skrifstofu
Hosni Mubaraks forseta gerðu
Bandaríkjamönnum kleift að hafa
upp á flugvélinni með hryðjuverka-
mönnunum, sem rændu skemmti-
ferðaskipinu „Achille Lauro“ í
október 1985.
CLA komst að því að Sadat neytti
eiturlyfja og fengi þunglyndisköst,
að Fahd Saudi-Arabíukonungur
hefði átt við áfengisvandamál að
stríða og að ein bezta skemmtun
Gaddafis Líbýuleiðtoga væri að
ganga í kvenmannsfötum. Upplýs-
ingar um hótanir Líbýumanna um
að myrða Reagan haustið 1981 ollu
fjaðrafoki í Washington og urðu til
þess að forsetinn fyrirskipaði gerð
áætlana um hugsanlega árás á
Líbýu. Seinna komst CLA að því
að heimildimar væru vafasamar.
Casey sá til þess að ísraelsmenn
fengju upplýsingar frá njósnahnött-
um og þær reyndust þeim ómetan-
legar þegar þeir gerðu loftárás á
kjamakljúf Iraka. Seinna lagði
hann hart að íröskum ráðamönnum
að fyrirskipa árásir á iðnaðarskot-
mörk í íran.
Sigrar og svik
Þegar Casey tók við stjóm CIA
1981 varð hann fyrir miklum áhrif-
um bók eftir blaðakonunna Claire
Sterling (The Terror Network) þar
sem því var haldið fram að Rússar
stæðu á bak við þorra hryðjuverka
í heiminum. Það kom ekki alveg
heim við upplýsingar CLA, en frá
því var aldrei greint opinberlega að
sögn Woodwards.
Casey hafði stefnt að því að verða
utanríkisráðherra, en gerði sér fljótt
grein fyrir því að hann gæti alveg
eins náð fram markmiðum sínum í
utanríkismálum í starfí sínu hjá
CLA. Woodward segir hann hafa
stjómazt af löngun til að „endur-
heimta" a.m.k. eitt ríki, sem Rússar
höfðu náð tangarhaldi á. Tregða
og andstaða innan CLA ollu honum
vonbrigðum og hann taldi þingrann-
sóknir Carter-áranna á lejmiþjón-
ustunni hafa lamað hana.
George Shultz, sem varð utanrík-
isráðherra, fékk óbeit á Casey og
leit á hann sem utanríkisráðherra
eins konar „skuggaráðuneytis",
sem mótaði „annars konar utanrík-
isstefnu“ og reyndi að hrinda henni
í framkvæmd. Að sögn Woodwards
telur Shultz að Casey hafi árum
saman hagrætt leynilegum upplýs-
ingum til að grafa undan samkomu-
lagi um takmörkun kjamorkuvíg-
búnaðar. Eitt sinn hvatti Casey
Reagan til þess í bréfi að reka
Shultz.
Réðöllu
Woodward segir að Casey hafí
ráðið lögum og lofum í CLA og
ekki haft fyrir að kynna sér nægi-
lega vandvirknislega skýrslur
raunsærra sérfræðinga, sem hann
erfði frá stjóm Carters og vom
kjami leyniþjónustunnar.
Hann lýsir Casey þannig að han..
hafi verið orðljótur, skapbráður,
tuldrað eitthvað sem enginn skildi
á stjómarfundum, haft mætur á
Woodward viðurkennir að þetta
sé ekki „fullgild sönnun" og Casey
hafi verið óskýr í hugsun. Fyrrver-
andi lögfræðingur CLA, Stanley
Sporkin, segir að Casey hafi ekki
getað mælt þegar Woodward heim-
sótti hann. Ættingjar Caseys og
embættismenn segja að öryggis--
verðir hafi gætt hans öllum stund-
um, en Woodward neitar því að
hafa villt á sér heimildir til að kom-
ast inn í sjúkrahúsið og þótzt vera
læknir eða CLA-maður.
„Þetta er óheiðarleg bók og játn-
ingin er lygi,“ sagði Sophia, kona
Caseys, og telur fráleitt að maður
hennar hafi farið niðrandi orðum
um forsetann, sem hannhafi metið
mikils. Reagan sagði: „Ég held að
það sem hér er sagt um mann, sem
gat ekki tjáð sig, sé að miklu leyti
tilbúningur."
Margir efast um að Casey hafi
samþykkt á dánarbeði að bókin
yrði gefín út og telja furðu gegna
að Woodward hafi ekki skrifað
fréttir í Washington Post á sínum
tíma með þeim upplýsingum, sem
hann birtir nú fyrst 'í bókinni. Ef
hann hefði gert það kynnu rann-
sóknamefndir þingsins að hafa
borið fram beinskeyttari spumingar
og samið marktækari skýrslur. Bók
Woodwards hefur því leitt til gagn-
rýni á hann sjálfan og Washington
Post, þótt upplýsingar hans veki
athygli.
GH
S& VATNSVIRKINN HF.
ÁRMÚLA 21 SÍMAR 686455 — 685966
LYNGHÁLSI 3 SÍMAR 673415 — 673416
VÖNDUÐ VINNA - VANDAÐ VERK
Eftir árásina á bandaríska sendiráðið í Beirút:
„Mútur og morðtilraunir."
góðri tónlist og safnað skinnfeldum.
Fríum sínum varði hann oft til að
rifla upp merka atburði úr frelsis-
stríði Bandaríkjanna og hann notaði
langar flugferðir til að hlaupa yfír
langar bækur á hundavaði. Hann
var gagntekinn af ógnuninni frá
Sovétríkjunum og nauðsyn þess að
bæta upplýsingasöfnun CLA og ýtti
miskunnarlaust til hliðar öllum sem
hann taldi standa í vegi fyrir mark-
miðum sínum.
Casey heimilaði víðtækar tilraun-
ir til að ráða njósnara í Sovétríkjun-
um og þegar hann kvaddi hafði CIA
rúmlega 25 menn á sínum snæmm
þar, þar á meðal háttsettan mann
í flugtæknistofnuninni í Moskvu. Á
hinn bóginn var látið undir höfuð
leggjast að kanna a.m.k. þrjár
ábendingar um að Rússar hefðu
gripið til árangursríkra gagnráð-
stafana 1984. Málið skýrðist ekki
fyrr en árið eftir, þegar upp komst
um fv. starfsmann CIA, Edward
Lee Howard, sem flýði til Moskvu
og seldi svo mikilvægar upplýsingar
að Woodward telur að þær kunni
að „hafa vegið upp á móti öllum
afrekum Caseys".
Fyrir tilstuðlan Caseys stórefldi
CLA tækni, sem auðveldar njósnir
um önnur lönd. Svokölluð „Lac-
rosee" -áætlun gerði leyniþjón-
ustunni kleift að koma sér upp
gervihnöttum, sem sjá í gegnum
ský og regn og taka hámákvæmar
ljósmyndir. Með svonefndri „Ivy
Bells“-áætlun varð unnt að komast
inn í sendingar um fjarskiptastrengi
Rússa á Okhotsk-hafí og hlera
leynileg skilaboð sovézka heraflans.
Þessar áætlanir komust upp
vegna svika Roberts Pelton, eins
nokkurra CLA-manna sem Rússar
unnu á sitt band. Þar við bættist
að Isaac C. Kidd aðmíráll, yfirmað-
ur Atlantshafsflotans, hafði komizt
að því um 1980 að viðbrögð Rússa
við flotaæfingum Bandaríkjamanna
sýndu að þeir gætu lesið dulmáls-
skeyti bandaríska sjóhersins, en
ekkert var gert í málinu fyrr en
njósnahringur Johns Walker var
leystur upp 1985.
Casey notaði aukin framlög til
áróðursmála m.a. til að styrlqa á
laun erlend dagblöð, „hugmynda-
banka“ og stofnanir. Hann átti
m.a. þátt í því að bandarísk stofnun
veitti kaþólsku kirkjunni í Nic-
aragua 25.000 dollara aðstoð, en
hún var stöðvuð þegar í Ijós kom
hvemig í pottinn var búið.
Eijur við þingið
Woodward segir að Casey hafi
oft sniðgengið þingið og leikið á
eftirlitsnefndir þess til að stunda
hulduaðgerðir. Samkomulagið varð
stirt og hann varð stundum að betj-
ast einn síns lið. Hann kúgaði
undirmenn sína og staðgenglar
hans sögðu af sér: Bobby Ray Im-
man aðmíráll, fv. forstöðumaður
Þjóðaröryggisstofnunarinnar
(NSA), 1982, og John McMahon í
fyrra. Þeir og fleiri starfsmenn CLA
voru á verði gegn laumuaðgerðum
þeim, sem Casey og stuðningsmenn
hans töldu nauðsynlegar til að
hrinda í framkvæmd mikilvægum
markmiðum í utanríkismálum án
afskipta þingsins. Woodward nefnir
dæmi um að þingmenn hafí vitað
eitthvað um leynimakk eða haft
grun um slíkt, en ekkert gert vegna
þagnarskyldu, áhugaleysis og vilja-
skorts.
Þegar repúblikaninn Barry Gold-
water var formaður leyniþjónustu-
nefndar öldungadeildarinnar
fundust, að sögn Woodwards, hlust-
unartæki í skrifstofu hans. Þar
hafði alltaf verið leitað tvisvar í
viku að slíkum tækjum án þess að
nokkuð hefði fundizt og ekki komst
upp hveijir hefðu komið þeim fyrir.
Goldwater varð æfur og Casey
missti mikilvægan bandamann.
Fram kemur í bók Woodwards
að Reagan hafi verið miklu verr á
sig kominn en hingað til hefur ver-
ið talið eftir að reynt var að ráða
hann af dögum 1981. Starfsmenn
Hvíta hússins óttuðust á tímabili
að hann gæti ekki tekið aftur við
stjómartaumunum.
Casey átti bágt með að skilja þá
sem voru ekki eins harðákveðnir
og hann og í þeim hópi var Reagan
forseti. Jafnvel þegar forsetinn
hafði náð sér eftir tilræðið taldi
Casey hann „áhugalausan... latan
og utan við sig... uggvænlega
óvirkan og óákveðinn". Harðdug-
legum og vinmörgum manni eins
og Casey virtist Reagan „einkenni-
legur“. Forsetinn virtist eiga fáa
aðra vini en Nancy, konu sína, og
kjósa helzt að vera hjá henni á
kvöldin og snæða með henni fyrir
framan sjónvarpstækið.
En Casey var alltaf trúr Reagan.
Woodward telur að hann hafi viljað
„leka“ til hans upplýsingum um
a.m.k. sumar leyniaðgerðir CIA til
að auka álit fólks á forsetanum.
Vel fór á með þeim og Woodward
furðaði sig á hreinskilni gamla
mannsins, því að hann hafði hom
í síðu ijölmiðla, en sagði: „Allir
segja meira en til er ætlazt." Casey
var sagnfræðingur að mennt og
Woodward telur að hann kunni að
hafa viljað móta bókina eða honum
hafi leikið forvitni á að vita hvað
hún mundi hafa að geyma. Þótt
Woodward gagnrýni CIA fær leyni-
þjónustan allgóða dóma hjá honum,
en Casey gaf sér einkunnina „7“.
„Játningin“
Woodward ræddi síðast við Casey
í janúar, mánuði eftir að hann var
skorinn upp við heilaæxli sem dró
hann til dauða í maí, og spurði
hann þeirrar „lykilspumingar“
hvort hann hefði vitað að hagnaður-
inn af vopnasölunni hefði farið til
kontra-skæmliða. Casey kinkaði
kolli. „Hvers vegna?" spurði Wood-
ward. „Ég hélt,“ svaraði Casey og
sofnaði.
IS9S99 1 t>4snu<pfqoOij|sA|OnD sopiuj