Morgunblaðið - 14.10.1987, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. OKTÓBER 1987
Geimvarnaráætlunin og
stuðningur við kontra-skæru-
liða hverfur með Reagan
Frank Mankiewicz
aðstoðarmaður Ro-
berts Kennedy og
George McGovern
leysir frá skjóðunni
Frank Mankiewicz var blaðafulltrúi
Roberts Kennedys þegar hann barðist
fyrir útnefningn demókrataflokksins
til framboðs í forsetakosningunum árið
1968 og hægri hönd Georges McGovem
í forsetakosningunum 1972. Árið 1974
bauð hann sig fram til fulltrúadeildar
Bandaríkjaþings en féll naumlega í
forkosningu. Þótt Mankiewicz sé ekki
í fremstu víglínu nú fylgist hann grannt
með bandarískum stjómmálum og hef-
ur einstaka yfirsýn yfir merkilegt
tímabil í sögu Bandaríkjanna. Hann
starfar nú á vegum fyrirtækisins HiU
and Knowlton, sem er stærsta kynning-
arfyrirtæki í heimi og hefur rúmlega
50 skrifstofur i 32 löndum.
Mankiewicz var viðriðinn leiðtogafund
Ronalds Reagan Bandaríkjaforseta og Mik-
hails Gorbachev Sovétleiðtoga fyrir ári
síðan. Hill and Knowlton fyrirtækið var
fengið til að setja upp þjónustumiðstöð fyr-
ir fjölmiðla þegar fundurinn var haldinn,
sjá til þess að upplýsingar um ísland kæ-
must í hendur fréttamanna og láta þá hafa
skírteini til að komast á blaðamannafundi.
Þið gerðuð betur en Reagan
og Gorbachev
Mankiewicz er aðstoðarstjómarformaður
Hill and Knowlton: „Ég tel að íslendingar
hafi staðið sig frábærlega þegar Reykjavík-
urfundurinn var haldinn. Þið stóðuð ykkur
að minnsta kosti betur en Reagan og
Gorbachev," segir Mankiewicz og hlær.
Mankiewicz kom hingað til lands um helg-
ina til að flytja fyrirlestur á ráðstefnu, sem
flallar um það hvort Reykjavík sé vænlegur
vettvangur fyrir alþjóðlegar ráðstefnur.
Vissulega tilefni til ráðstefnu.
Frá því að fundurinn var haldinn í
Reykjavík hefur samningaviðræðum stór-
veldanna fleygt áfram og nú hefur verið
undirritað bráðabirgðasamkomulag um
upprætingu meðaldrægra og skammdrægra
kjamorkuflauga. Bandamenn Bandaríkja-
manna í Evrópu hafa lýst yfir áhyggjum
sínum yfir því að skuldbinding Bandarílq'a-
manna til að koma Vestur-Evrópurflqum til
hjálpar ef Sovétmenn sýna klæmar verði
ómarktæk við brottflutning flauganna:
„Svona tai fer I taugaraar á mér. Það tefur
fyrir," segir Mankiewicz. „Ef við skuld-
bindum okkur til að veija Vestur-Evrópu,
þá veijum við Vestur-Evrópu. Annars mynd-
um við ekki skuldbinda okkur til þess. Auk
þess er nóg til af vopnum til þess að svara
árásum Sovétmanna þótt flaugamar verði
flarlægðar. Spumingin er sú hvort vopnin
virka."
Geímvamaráætlun
óraunhæf
Hann telur geimvamaráætlun Reagans
aftur á móti ekki raunhæfa: „Stjömustríðsá-
ætlunin hefur dregið mjög úr jafnvægi í
samskiptum stórveldanna og þegar Reagan
hverfur úr Hvíta húsinu verður hætt að
veita fé til geimvama, hvort sem demó-
krati eða repúblikani kemst til valda. Hvað
eiga Sovétmenn að halda þegar helstu and-
stæðingar þeirra reyna að koma upp full-
komnu vamarkerfi gegn kjamorkuárás?
Þeir álykta sem svo að Bandarílq'amenn
ætli sér að greiða fyrsta höggið og þá ligg-
ur næst við að Sovétmenn reyni sjálfir að
verða fyrri til.“
í ágúst undirrituðu forsetar fimm Mið-
Ameríkuríkja friðaráætlun í Guatemala.
Oscar Arias, forseti Costa Rica og ftiðar-
verðlaunahafi Nóbels, átti heiðurinn af
áætluninni og eru miklar vonir bundnar við
hana. Þar kveður á um að reynt skulli að
stilla til fríðar með skæruliðahreyfingum
og stjómvöldum í viðkomandi ríkjum. „Víst
er að skæruliðar í Nicaragua munu ekki fá
frekari stuðning Bandaríkjamanna eftir að
Reagan fer frá og gildir þá einu hvort demó-
krati eða repúblikani verður forseti," segir
Mankiewicz. „Við söfnuðum kontra-skæru-
liðunum saman, þjálfuðum þá, fæddum og
klæddum og nú ætlum við að snúa við þeim
baki. Við það mun kontra-hreyfingin logn-
ast út af. Þetta er sorglegur kapituli í sögu
Bandaríkjanna. Við höfum valdið íbúm Nic-
aragua miklum hörmungum og glatað
trausti í rómönsku Ameríku, nema ef til vill
í Chile og Paraguay. Daniel Ortega, forseti
Nicaragua, vill ræða beint við Bandaríkja-
stjóm, sem segir aftur á móti að sandinist-
amir eigi að ræða við kontrana. Ég spyr:
Hvers vegna ætti Ortega að ræða við brúðu
búktalarans þegar búktalarinn er í herberg-
inu.“
Forkosningar á villigötum?
Forsetakosningar verða í Bandaríkjunum
á næsta ári og það hefur ekki farið fram
hjá neinum að kosningabaráttan er þegar
hafin og frambjóðendur famir að heltast
úr lestinm. Demókrötum hefur verið líkt við
höfuðlausan her og blaðamaður vikuritsins
Time sagði að baráttan milli frambjóðenda
flokksins væri eins og „klessukappakstur
og að lokum mun aðeins einn aðframkominn
sigurvegari standa uppi": „Blaðamenn geta
slegið um sig með fjálglegum samlíkingum.
Aftur á móti ber að gæta þess að þeir tveir
11
George Bush minnir
hverja konu á fyrsta
manninn sem hún giftist
sem hafa dregið sig til baka gerðu ekki
vegna þess að Demókrataflokkurinn hefur
slæman málstað. Það er nauðsynlegt að
hafa hugfast að fyrsta sinni síðan John F.
Kennedy varð forseti 1961 verður kosninga-
baráttan ekki milli forseta og mótframbjóð-
anda hans og því horfa málin öðruvfsi við,“
segir Mankiewicz. Gary Hart og Manki-
ewicz stjómuðu kosningabaráttu McGo-
vems 1972. „Þá þegar var augljóst að
Hart ætlaði sér langt og tveimur árum síðar
fór hann á þing. Hart ögraði blaðamönnum
þegar upp komst að hann hefði átt vingott
við fyrirsætuna Donnu Rice. Hann skoraði
á þá að fylgja sér eftir og svo fór að hann
dró sig til baka. En Joseph Biden gerði sig
sekan um ritstuld, vitnaði í menn í ræðum
sínum án þess að geta heimildar. Hann sló
sjálfan sig út með því að vitna í Neil
Kinnock, leiðtoga breska verkamanna-
flokksins. Biden gumaði af því að vera
mikill ræðumaður. Það er slæmt þegar
menn verða berir að því að standa ekki
undir nafni."
Myndbönd af Biden og Kinnock bámst
til flölmiðla úr herbúðum demókratafram-
bjóðandans Michaels Dukakis: „Hann státar
af því að hafa vakandi auga með öllu sem
gerist innan hans vébanda og kveðst ekki
munu missa stjóm á sínum mönnum eins
og Reagan er sagður hafa gert í vopnasölu-
málinu. Síðan kemur í ljós að kosningastjóri
Dukakis hefur notað tækifærið til að koma
höggi á Biden án vitundar yfírmanns síns,
mannsins, sem lætur ekkert fram hjá sér
fara. Aftur á móti tel ég að Dukakis muni
standa þetta af sér, enda gerðu undirmenn
hans ekki annað en að benda á staðreynd-
ir. Þeir gerðust ekki sekir um falsanir,"
segir Mankiewicz og kveður fráleitt að þessi
frambjóðendamál eigi að skaða þann, sem
endanlega verður í framboði fyrir Demó-
krataflokkinn á næsta ári.
Því hefur verið haldið fram að baráttan
um útnefningu til forsetaframbjóðanda sé
orðin svo hörð og Qölmiðlar það ófyrirleitn-
ir að hæfustu menn fiokkanna þori einfald-
lega ekki að bjóða sig fram. Þar hefur
ýmis nöfn borið á góma: Mario Cuomo,
borgarstjóra New York, og Bill Bradley og
Edward Kennedy, öldungadeildarþingmenn.
Mankiewicz: „Eg tel ólíklegt að Cuomo,
Bradley og Kennedy gefi kost á sér úr
Morgunblaðið/Bj ami
Frank Mankiewicz, aðstoðarstjómar-
formaður kynningarfyrirtækisins Hill
and Knowlton.
11
Gordon Liddy ætlaði
alltaf að koma fyrir
hljóðnema á skrifstofu
minni en ég vann of
lengi frameftir u
þessu. Það er erfitt að koma inn í kosninga-
baráttuna svona seint. Hvað Kennedy
varðar þá hygg ég að Chappaquidick-slysið
myndi ekki standa honum fyrir þrifum nú
enda em tuttugu ár liðin frá því. Aftur á
móti sýndu skoðanakannanir að barátta
hans fyrir útnenfningu yrði mjög tvísýn."
Hann játar því að verið geti að hæfileika-
fólkið þori ekki að taka af skaríð: „Ef til
vill verður að gera breytingu á því hvemig
farið er með frambjóðendur, annars munu
færri gefa kost á sér.“ Hann segir að árið
1972 hafí verið síðasta árið sem dagblöðin
höfðu í fullu tré við sjónvarpið. Það ár tók
sjónvarpið öll völd.
Bandaríski blaðamaðurínn Hunter S.
Thompson, sem alræmdur er fyrir bækumar
„Angist og viðbjóður í kosningaslagnum"
(Fear and Loathing on the Campaign Tra-
il) og „Angist og viðbjóður í Las Vegas“
(Fear and Loathing in Las Vegas) fylgdist
með kosningabaráttu McGovems. Hann lýs-
ir því þegar hann kom í kosningamiðstöð
McGovems fyrir fyrstu forkosningamar í
New Hampshire. Þegar hann kom inn voru
aðeins örfáir menn fyrir í herberginu.
Thompson sótti sér samloku og bjór og sett-
ist niður með dagblað. Eftir stutta stund
tekur hann eftir því hvar maður einn kemur
inn, gengur að hlaðborðinu og virðist gera
sér far um að snúa baki í viðstadda. Allt í
einu rennur upp fyrir Thompson að hér er
frambjóðandinn kominn og enginn í her-
berginu þekkir hann. McGovem er aleinn
og hvergi bólar á lífvörðum hans: „Þú vitn-
ar í Thompson. Hann er góður vinur minn.
En þetta breyttist þegar leið á kosningabar-
áttuna," segir Mankiewicz. „Nú fylgja
fjölmiðlar frambjóðendum við hvert fótmál.
Þetta gæti aldrei gerst á okkar dögum.
Frambjóðandi myndi undantekningarlaust
þekkjast. Sjónvarpið sér til þess.“ Manki-
ewicz pírir augun bak við gleraugun:
„Veistu hvers vegna þeir láta frambjóðend-
uma aldrei úr augsýn? Það er eins og þeir
séu að vaka yfir fanga sem bíður aftöku,“
hvfslar hann.
Dole eða Bush frambjóðandi
repúblikana
Repúblikanar hafa ekki farið varhluta af
hneykslismálum og þess er skemmst að
minnast að sjónvarpsklerkurinn Pat Robert-
son reyndi að falsa brúðkaupsdag sinn til
að hylma yfir að sonur hans var getinn
áður en hann gekk í það heilaga: „Mál af
þessu tagi myndi ekki skaða flesta fram-
bjóðendur. Pat Robertson boðar aftur á
móti skírlífi fyrir hjónaband og þess vegna
er þetta slæmt fyrir hann. En víst er að
Robertson verður ekki framlega í forkosn-
ingum repúblikana, hann fær hvergi meira
en tíu prósent atkvæða." Mankiewicz segir
að annað hvort Bob Dole öldungadeildar-
þingmaður eða George Bush varaforseti
hljóti útnefningu Repúblikanaflokksins. En
Bush virðist ekki vera Mankiewicz að skapi:
„Hann minnir hveija konu á fyrsta mann-
inn, sem hún giftist."
Mankiewicz hefur komið víða við frá því
hann var í fremstu víglínu í kosningabar-
áttu McGovems. Hann var útvarpsstjóri
ríkisreknu útvarsstöðvarinnar National
Public Radio, sem útvarpar ekki tilkynning-
um. í stjómartíð hans fjölgaði hlustendum
um sex milljónir að meðaltali, úr tveimur
milljónum í átta. Um tíma skrifaði hann
fastan dálk, sem birtist í blöðum víða um
Bandaríkin. Hann hefur einnig skrifað
nokkrar bækur, þar af tvær um Richard
Nixon og Watergate-hneykslið, sem hann
fór ekki varhluta af.
Vélabrögð Nixons
„George McGovem tapaði kosningunum
1972 fyrir Richard Nixon vegna þess að
hann ætlaði að gera Thomas Eagleton að
varaforsetaefni sínu,“ segir Mankiewicz. í
ljós kom að Eagleton hafði sætt meðferð á
geðveikrahæli vegna þunglyndis og varð
hann að draga sig til baka. Eagleton var
helsta umfjöllunarefni fjölmiðla sumarið og
haustið 1972. „En fyrst og fremst vélabrögð
Nixons gegn andstæðingnum urðu McGo-
vem að falli," segir Mankiewicz. „Þá var
Watergate-hneykslið ekki komið í hámæli.
Dagblaðið The Washington Post skrifaði
reyndar hvað eftir annað um ódrengileg
vinnubrögð stjómar Nixons, en aðrir fjöl-
miðlar áræddu ekki að fylgja því eftir.
11
Hvers vegna ætti Or-
tega að tala við brúðu
búktalarans þegar búk-
talarinn er inni í
herberginu? u
Dagblaðið The New York Times vildi ekki
sffellt vitna í fréttir The Washington Post,
það þykir ekki við hæfí á dagblaði að hafa
allt sitt vit úr öðmm blöðum."
Hann minnist þess að Nixon lét útsend-
ara sfna hvað eftir annað afboða kosninga-
fund eins frambjóðanda og dreifa tilkynn-
ingum um að annar frambjóðandi ætlaði
að halda kosningafund, þegar engar ráða-
gerðir vom uppi um slíkt. „Þegar lands-
fundur demókrata, þar sem forsetaefni
flokksins var útnefnt, var haldinn í Miami
fyrir kosningamar 1972 fengu þeir til dæm-
is hóp manna til að klæðast eins og hippar
og valda glundroða í móttökusal eins hótels-
ins, sem við vomm með. Þeir beittu svika-
brögðum," segir Mankiewicz. „Gordon
Liddy, sem fór fyrir stuðningsmannaliði
Nixons, sagði einhvem tíma að hann hefði
hvað eftir annað ætlað að koma fyrir hljóð-
nema í skrifstofu minni, en hann hefði
aldrei getað það vegna þess að ég vann
alltaf frameftir. Ég get nú bent honum á
þótt seint sé að hann hefði einfaldlega get-
að sent mann til að gera við loftræstinguna
án þess að mig hefði gmnað neitt."
Robert Kennedy
Fjómm ámm áður, árið 1968, var Manki-
ewicz blaðafulltrúi Roberts Kennedy þegar
hann sóttist eftir útnefningu Demókrata-
flokksins til forsetaffamboðs. „Það var mjög
spennandi að vinna fyrir Robert Kennedy,
þar beittum við byltingarkenndum vinnu-
brögðum. Lyndon B. Johnson dró sig til
baka og við unnum Hubert Humphrey. Þetta
var líkast byltingu f stjómmálum. Við beitt-
um nýjum aðferðum í kosningabaráttunni
og áttum stuðning svartra og hvítra verka-
manna visan. Á þessum tíma var mikið að
gerast og má þar nefna mótmæli gegn
stríðinu í Víetnam, sem setti reyndar einnig
mikinn svip á kosningamar 1972,“ segir
Mankiewicz. En framboð Roberts Kennedy
fékk sviplegan endi: „Hann var myrtur
kvöldið, sem forkosningamar í Kalifomíu
fóm ffarn. Þetta voru síðustu eða næst
síðustu forkosningamar og Kennedy hafði
f raun tryggt sér útnefningu. Svo fór að
Humphrey fór ffam fyrir demókrata og
beið lægri hlut fyrir Nixon."
Viðtal:
Karl Blöndal