Morgunblaðið - 20.10.1987, Blaðsíða 61

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 1987
61
AF INNLENDUM
VETTVANGI
ÁRNIJOHNSEN
Hatur o g reiði í kjölfar flokks-
hreinsana hjá Alþýðubandalaginu
MIKIL reiði er nú ríkjandi í
röðum ýmissa reyndari flokks-
manna Alþýðubandalagsins
vegna þeirrar uppákomu sem
þeir telja að fundur Alþýðu-
bandalagsins í Reykjavík hafi
verið þegar kosnir voru um 100
landsfundarf ulltrúar sl.
fimmtudagskvöld. Má reyndar
segja að heldur vægt sé til orða
tekið með orðinu reiði, þvi svo
virðist sem óstjórnlegt hatur sé
að festa rætur i röðum þeirra
fylkinga sem takast á í sam-
bandi við væntanlega formanns-
kosningu á landsfundi
Alþýðubandalagsis í byrjun
næsta mánaðar. í um það bil 20
ár hefur verið kosið lyá Al-
þýðubandalaginu í Reykjavík
um fulltrúa á landsfund, en aldr-
ei fyrr hafa átök orðið að sögn
eins forustumanna Alþýðu-
bandalagsins. Sami forustumað-
ur sagði að flokkskjarninn sem
ynni daglegu störfin fyrir flokk-
inn hefði ekki uggað að sér fyrir
þennan fund, enda hefð fyrir
allt öðru verklagi hjá Alþýðu-
bandalaginu en því að ryðjast
inn á fundi og hreinsa út dug-
mikla og reynda flokksmenn.
400 manns mættu á Alþýðu-
bandalagsfundinn til þess að kjósa,
mörgum sinnum fleiri en venja er
til á slíkum fundum. Þar lá fyrir
tillaga uppstillingamefndar um
100 aðalfulltrúa og 100 varafull-
trúa, en síðan kom fram tillaga frá
stuðningsliði Ólafs Ragnars
Grímssonar með 91 nafni og ein-
hveijar aðrar tillögur komu fram
þannig að alls var kosið um 250
nöfn. Svavar Gestsson flokksform-
aður hefur m.a. gagnrýnt að
kjörseðillinn með nöfnunum 250
hafi verið frámunalega illa uppsett-
ur tæknilega, því ekki hafí verið
tilgreint hver gerði tillögu um
hvem og hver var hvað því engin
grein hafi verið gerð fyrir nöfnun-
um á listanum, jafnvel þótt nafnar
væru á honum. Sá fomstumaður
sem vitnað var til hér á undan var
auðheyrilega mjög andsnúinn Ólafi
Ragnari Grímssyni og taldi að upp-
setning listans með 91 nafni hafi
veirð mjög lævíslega gerð og kynnt,
til dæmis hafi einn fundarmanna
fengið þá skýringu að nafn Svav-
ars Gestssonar formanns væri ekki
á listanum vegna þess að hann
væri sjálfkjörinn á landsfund. Það
er hins vegar rangt. Stuðnings-
menn Sigríðar Stefánsdóttur segja
að Ólafsliðið hafi smalað inn á
fundinn fólki sem var smalað inn
í flokkinn í forvali 1986 og 1987.
„Fólkið sem hefur borið hitann og
þungann af flokksstarfínu vinnur
ekki svona," sagði einn af fomstu-
mönnum Alþýðubandalagsins, „en
margt af því nýja fólki sem komið
er inn í flokkinn virðist vilja stunda
vinnubrögð af þessu tagi.“ Þessi
sami fomstumaður sagðist algjör-
lega sannfærður um að Sigríður
yrði með meirihluta á landsfundi
þegar upp væri staðið og kvaðst
því ekki óttast eftirmálin að því
leyti, en hann kvaðst ekki geta
„pælt“ í því hvað það myndi þýða
ef Ólafur Ragnar yrði kjörinn, því
fyrir endann á slíku slysi yrði ekki
séð. Þá taldi þessi fomstumaður
að ástæðan fyrir því að fundurinn
fór gjörsamlega úr fari hefðbund-
inna vinnubragða Alþýðubanda-
lagsins hafi verið sú að liðsmenn
Ólafs Ragnars virtu ekki neitt sem
héti traust og virðing innan eins
félags og hann taldi að það hefði
munað miklu í því sambandi að
þessi vinnubrögð urðu ofan á að
formaður Alþýðubandalagsins í
Reylq'avík, Guðni Jóhannesson,
hefði skipað sér í þá sveit sem vildi
standa að ósvífinni hreinsun.
Listinn með 91 nafni fór á kreik
tveimur dögum fyrir fundinn og
það sem vakti fyrst. og fremst reiði
gamalreyndra flokksmanna vom
nöfnin sem ekki vom á listanum,
t.d. nöfn Svavars Gestssonar, Sig-
urjóns Péturssonar, Álfheiðar
Ingadóttur og Ásmundar Stefáns-
sonar svo nokkur séu nefnd af
þeim sem Ólafsliðið vildi hreinsa
út og tókst að hluta. Á umræddum
lista vom mörg nöfn sem allir gátu
sætt sig við, en þegar það lá þann-
ig fyrir að útiloka átti gjörsamlega
þá sem vom andstæðir Ólafi Ragn-
ari þá greip um sig mikil reiði í
gamalgróna genginu.
Að sögn eins Alþýðubandalags-
manna sem rætt var við áttu
samskonar hreinsanir sér stað í
kosningu landsfundarfulltrúa í
Reykjavík, Kópavogi og á Vopna-
firði og niðurstaðan er sú að oddviti
Alþýðubandalagsins í borgarstjóm,
varaþingmenn, forseti ASÍ og
margir reyndir flokksmenn á ýms-
um félagsmálasviðum féllu út úr
myndinni sem landsfundarfulltrú-
ar, eða náðu aðeins varasæti m.a.
vegna kvótareglna um skiptingu
kynja í vali fulltrúa.
Kristín Ólafsdóttir varaformaður
Alþýðubandalagsins kvaðst telja
niðurstöðu fundarins i Reykjavík
mjög ótvíræða, því allt benti til
þess að þeir sem styddu Ólaf Ragn-
ar Grímsson til formanns væm mun
fleiri, 70—80% af aðalfulltrúum.
Kristín kvaðst ekki vilja dæma um
„Stuðning'smenn Ólafs
Ragnars eru þegar
sigurreif ir og telja að
hans tími sé á næstu
grösum og enginn
annar komi til greina,
en andstæðingar hans
segja að hann hafi
kastað svo mörgum
steinum fram fyrir sig
að það sé af hinu
ómögulega að ætla að
hann nái að hreinsa
þá burtu til þess að
geta orðið formaður
alls Alþýðubandalags-
ins.“
það hvað ylli því að ýmsir reyndir
flokksmenn hefðu fallið sem lands-
fundarfulltrúar, en það væri ljóst
að fólk hefði verið að tjá ákveðin
viðhorf á þessum fundi. Hún sagði
fráleitt að tala um aðför að flokkn- .
um eins og Svavar Gestsson
formaður flokksins hefði sagt við
fréttamenn, slík yfirlýsing væri
vanvirðing við þá 400 félaga sem
mættu til kosningar og lítilsvirðing
við þá að ætla að þeir láti draga
sig í dilka án þess að fá að hafa
eigin dómgreind og vilja. „Það er
ekki hægt,“ sagði Kristin, „að ætl-
ast til þess að fólk kjósi í blindni
eftir einhveijum lista uppstillingar-
nefndar."
Einn viðmælandi úr röðum Al-
þýðubandalagsmanna sagði að
margir álitu Ólaf Ragnar og hans
lið hafa gengið allt of langt í kosn-
ingu Reykjavíkurfulltrúanna. Það
hefði til dæmis verið trúverðugra
að setja þó ekki væri nema nöfn 5
hörðustu andstæðinga Ólafs Ragn-
ars á listann með níutíu og eina
nafninu. Þar með hefðu tennumar
verið dregnar úr gagnrýninni og
hatrinu sem nú flæðir yfir innan
flokksins og sami viðmælandi sagð-
ist telja að þessi vinnubrögð og
niðurstaða torveldaði mjög þann
möguleika á að ná mönnum saman
í Alþýðubandalaginu, í öllu falli
undir stjóm Ólafs Ragnars úr því
sem komið væri. „Þessi niðurstaða
Reykjavíkurfundarins," sagði við-
mælandinn, „er skammgóður
vermir, því það hefur verið keyrt
með svo miklu offorsi að óhjá-
kvæmilegt verður að ýmsir munu
staldra við þegar til kastanna kem-
ur og hugsa málið til erída.“
Gamlir flokksmenn Alþýðu-
bandalagsins benda á að enginn
flokkur gangi án þess að hafa virk-
an kjama, en nú sé allt úr böndun-
um í þeim efnum. Einn úr röðum
þeirra óánægðu með niðurstöðu
Reykjavíkurfundarins, sagði að í
upphafí umræðna um nýjan for-
mann hafi flestir vonast eftir
heiðarlegri kosningabaráttu um
þau nöfn sem nefnd vora, en nú
væri ljóst að margir sem áður gátu
hugsað sér að vinna undir forastu
Ólafs Ragnars Grímssonar sem
formanns gætu það ekki eftir uppá-
komur síðustu daga og bakslag í
þá átt væri augljóst.
Stuðningsmenn Olafs Ragnars
era þegar sigurreifir og telja að
hans tími sé á næstu grösum og
enginn annar komi til greina, en
andstæðingar hans segja að hann
hafi kastað svo mörgum steinum
fram fyrir sig að það sé af hinu
ómögulega að ætla að hann nái að
hreinsa þá burtu til þess að geta
orðið formaður alls Alþýðubanda-
lagsins.
Kosningin á Reykjavíkurfundin-
um tók 4 klukkustundir og var
alllöng röð að kjörklefanum og
mikil spenna í lofti. Einn fundar-
manna, sem var farið að leiðast
mjög biðin í biðröðinni undir lokin,
sagði stundarhátt upp úr eins
manns hljóði: „Það er engu lfkara
en maður sé að bíða eftir því að
kaupa Iqöt í Rússlandi."
Stjórnum ekki
250 mönnum eins
og vélmönnum
- segir Margrét S. Björnsdóttir, sem
bjó til nafnalistann umdeilda
„I OKKAR huga voru þetta við-
brögð við mjög óhagstæðum lista
uppstillingamefndar. í öðm lagi
var þetta blandaður listi sem á
vom ekki eingöngu stuðnings-
menn Ólafs heldur einnig menn
sem við töldum ekki vera á móti
honum og í þriðja lagi var ekki
reynt að blekkja einn eða neinn
með þessum lista enda getum við
ekki stjórnað 250 manns eins og
vélmönnum. Siðan skildum við
eftir 9 eyður fyrir fólk að setja
Ekki náðist í
*
Olaf Ragnar
Morgunblaðinu tókst ekki í gær
þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir að
ná tali af Ólafi Ragnari
Grímssyni til að bera undir hann
ummæli þeirra sem gagnrýndu
hann og kosninguna á fundi Al-
þýðubandalagsins i Reykjavík.
inn þá menn sem það teldi að
ætti að vera þar til viðbótar,“
sagði Margrét S. Björasdóttir, ein
úr hópnum sem vann að kosningu
stuðningsmanna Ólafs Ragnars
Grimssonar sem landsfundarfull-
trúa Alþýðubandalags Reykjavík-
ur.
Fyrir fundinn lagði uppstillingar-
nefnd flokksins fram lista með
nöfnum 100 aðalfulltrúa og annan
lista með nöfnum 100 varafulltrúa.
Stuðningsmenn Ólafs Ragnars töldu
aðalfulltrúalistann mjög hliðhollan
Sigríði Stefánsdóttir en að á varafull-
trúalistanum væra hinsvegar mun
fleiri hliðhollir Ólafi. Þvi stungu þeir
upp á að kosið yrði milli þessara 200
manna jafnt og að auki var stungið
upp á 40 nöfnum til viðbótar. Síðan
var útbúinn listi með 91 nafni fólks
sem stuðningsmenn Ólafs töldu að
ýmist styddi hann eða væri ekki á
móti honum. Allir nema þrir á þess-
um iista náðu síðan inn sem aðalfull-
trúar á landsfundinn: „Af um 250
manns sem við höfðum samband við
fyrir fundinn hafa um 220 manns
mætt þar og kosið þennan lista og
Margrét S. Björnsdóttir
það kom okkur veralega á óvart,“
sagði Margrét.
—En nú hefur þetta verið túlkað
af sumum sem byijun á hreinsunum
Ólafs Ragnars?
„Málið er að þetta fólk þolir ekki
að tapa. Varla ætlast það fólk, sem
lýst hefur yfir andstöðu við Ólaf, til
þess að við styðjum það. Þetta var
ekki hugsað sem neinar hreinsanir
heldur sem mótleikur við lista upp-
stillingarnefndar. Nær allir sem
fengu þennan lista fengu hann dag-
inn fyrir fundinn með nákvæmum
útskýringum um hvað væri að ræða.
Og fólk vissi greinilega nákvæmlega
um hvað þessar kosningar snérast.
Og aðalástæðan fyrir hvað þetta
gekk vel er sú að Ólafur hefur meiri
stuðning en Sigríður Stefánsdóttir.
Það vita forastumenn flokksins og
því era viðbrögð þeirra svo hörð,“
sagði Margrét S. Bjömsdóttir.
Ég átti ekki von á
svona kosningabaráttU'
— segir Sigríður Stefánsdóttir
„MÉR þykur mjög leitt að þessi
kosningabarátta skuli hafa þróast
eins og raun ber vitni og ég átti
ekki von á að slíkt myndi gerast,"
sagði Sigríður Stefánsdóttir bæj-
arfulltrúi á Akureyri, og annar
frambjóðenda í formannskjöri Al-
þýðubandalagsins, um landsfund-
arfulltrúakosninguna f Alþýðu-
bandalagi Reykjavíkur.
Sigríður sagðist vissulega óttast
að eftir það sem gerst hefði undan-
fama daga yrði erfitt að sameina
flokkinn eftir landsfundinn. Þegar
hún var spurð um álit á nafnalistan-
um sem stuðningsmenn Ólafs
Ragnars lögðu fram á áðúmefndum
fundi sagði hún: „Mér finnst þetta
vera mikil óvirðing við fólk að gefa
því ekkert frelsi til að kjósa heldur
skikka það til að kjósa eftir ákveð-
inni formúlu. Og um leið er verið að
gefa í skyn að það fólk sem mætti á
fundinn hafi ekki dómgreind til að
velja sjálft og þess vegna þurfi að
stýra því. Þetta er þvf mjög óviðkunn-
anlegt en mér finnst mun óviðkunn-
anlegra þegar fólk Ólafs er að eigna
sér skoðanir ákveðins Qölda fólks."
Sigríður sagðist alla tið hafa lagt
áherslu á að pólftík eigi að snúast
um málefni og hvemig flokkurinn
ætti að vera. „Ein af ástæðunum
fyrir að ég gaf mig út f þetta var sú
að ég taldi mjög nauðsynlegt að við
formennskunni tæki fólk sem ekki
hefði verið í hringiðu þeirra átaka
sem hafa verið. Ég tel að ef flokkur-
Sigríður Stefánsdóttir
inn eigi að sameinast verði að
sameinast um einhverja slíka lausn
og er enn bjartáyn á að það takist,“
sagði Sigríður.
—Ert þú sammála þeirri skoðun
að þama sé að fara fram uppgjör
tveggja fylkinga f flokknum, það er
lýðræðiskynslóðarinnar og flokks-
eigendafélagsins svokallaða?
„Það er augljóst að svo er að
nokkra leyti. Ein á hinn bógjnn er,
alveg fráleitt að stilla flokksfélögum
almennt upp f þessar fylkingar.
Stærstum hluta flokksfélaga, bæði
þeim sem starfað hafa í Reykjavík
og ekki síður þeim sem hafa verið
að starfa út um allt land, finnst það
óvirðing að verið sé að draga þá í
svona dilka," sagði Sigríður Stefáns-
dóttir.