Morgunblaðið - 30.10.1987, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. OKTÓBER 1987
31
Friðrik Sophusson iðnaðarráðherra:
Nú er lag til að ná
samingum um nýtt álver
FRIÐRIK Sophusson, iðnaðar-
ráðherra, lagði á Alþingi í gær
fram svar við fyrirspurn Kristín-
ar Einarsdóttur (Kvl.-Rvk.) um
ýmsa þætti er varða hugsanlegt
nýtt álver við Straumsvík. Unnið
hefur verið að þessu máli frá þvi
febrúar og vinnur nú starfs-
hópur að frumhagkvæmniathug-
un. Fyrr á þessu ári áttu sér stað
óformlegar viðræður milli full-
trúa íslenskra stjórnvalda og
nokkurra helstu álframleiðanda
í Evrópu um myndun samsteypu
til að eiga og reka slikt álver.
Segir iðnaðarráðherra að margt
bendi til þess að nú sé lag að ná
samningum um nýtt álver.
í svari iðnaðarráðherra segir að
áformað sé að álverið verði 200.000
tonna álbræðsla í höndum nýs sjálf-
stæðs fyrirtækis sem verði rekið
óháð íslenska álfélaginu. Það myndi
þó nýta þá aðstöðu sem til staðar
væri. Starfshópur um málið ráð-
gerði að ljúka frumhagkvæmniat-
hugun í nóvembermánuði og myndu
viðræður við hugsanlega samstarfs-
aðila þá heijast að nýju. Þær
könnunarviðræður myndu væntan-
lega 'nefjast eftir áramót. Leiddu
þær í ljós frekari áhuga væri stefnt
að því að ganga frá stofnun form-
legs undirbúningsfélags um mitt
næsta sumar. Nýtt álver yrði byggt
með nýjustu tækni, aukinni sjálf-
virkni og fullkomnustu mengunar-
vömum.
Samkeppnisstaða álvera í Evrópu
færi versnandi, vegna fyrirsjáan-
legra verðhækkana á orkuverði og
jafnvel samdráttar á orkuframboði,
og því benti margt til að nú væri
Sala fiskiskipa frá Suðurnesjum:
Við núverandi fiskveiðistefnu
verður ekki búið áfram
Hreggviður Jónsson (B.-Rn.)
hóf í sameinuðu þingi í gær
utandagskrárumræður um sölu
fiskiskipa frá Suðumesjum. í
máli þeirra þingmanna er tóku
þátt umræðunum kom fram
hörð gagnrýni á núverandi
kvótakerfi og sér í lagi á skipt-
ingu landsins í tvö veiðisvæði.
Sögðu nokkrir þingmenn að við
núverandi stefnu yrði ekki búið
áfram.
Hreggviður Jónsson sagði að
nýlega hefði Útgerðarfélag Akur-
eyrar keypt Dagstjömuna frá
Suðumesjum. Þetta væri sjöundi
togarinn á skömmum tíma er seld-
ur væri frá svæðinu án þess að
aðrir kæmu í staðinn. Spurði
Hreggviður hvort það væri stefna
stjómarinnar að leggja útgerð á
Suðumesjum niður.
Vegna svæðaskiptingar við út-
hlutun kvóta væru aðilar á
suðursvæðinu ekki samkeppnis-
færir við þá á norðursvæðinu, þar
eð þeir hefðu betri kvóta. Það
væri mikilvægt að Suðumesja-
menn sætu við sama borð og aðrir.
Halldór Ásgrímsson, sjávar-
útvegsráðherra, sagði þetta
vissulega vera vandamál en yrði
ekki leyst í stuttum umræðum á
Alþingi. Sagði hann það hafa ver-
ið villandi í máli Hreggviðs, að
hann hafi gefið í skyn að Dag-
stjaman hafí verið seld vegna
skorts á veiðiheimildum. Sú hafi
ekki verið raunin en eigendumir
hefðu átt í miklum Qárhagserfíð-
leikum.
Þorskstofninn væri aðallega
smáfískur og héldi hann sig við
norðanvert landið. Því væri meiri
þorskur í kvóta norðanmanna en
karfí meira áberandi fyrir sunnan.
Þetta væri rótin að vandamálum
Suðumesja. Engin ákvörðun hefði
enn verið tekin um hvemig físk-
veiðistefnan yrði á næsta ári. Ef
menn ætluðu að leysa vandann
þyrftu þeir að skilgreina hann á
réttan hátt. Hreggviður Jónsson
hefði ekki skilgreint vandann,
sarfi sjávarútvegsráðherra.
Olafur G. Einarsson (S.-Rn.)
sagði að við óbreytt kvótakerfí
yrði ekki búið til áfram. Það þjón-
aði ekki hagsmunum Suðumesja-
manna á neinn hátt að draga
vandamál þessi inn í stuttar um-
ræður utan dagskrár á þessu stigi.
Hvort það gagnaði Hreggviði
Jónssyni persónulega þyrfti hann
að meta sjálfur. Þingmenn Reylq-
aneskjördæmi8 hefðu undanfarið
rætt þessi mál við hagsmunaaðila
á svæðinu og væru nú að hefja
fyrstu aðgerðir gegn vandanum.
Sagðist hann tala fyrir hönd þing-
manna kjördæmisins þegar hann
áteldi vinnubrögð Borgaraflokks-
ins. Þau væru líklegri til að valda
sundmngu en sameiningu.
Geir Gunnarsson (Abl.-Rn.)
tók í sama streng og ólafur G.
Einarsson og taldi það mjög óeðli-
legt að taka þessi mál nú til
utandagskrárumræðu. Farsælla
hefði verið fyrir þingmenn kjör-
dæmisins að vinna saman.
Það væri óviðunandi að hans
mati að gerður væri munur á
þorskafla eftir svæðum. Það leiddi
til þess að þeir á nyrðra svæðinu
hefðu yfírburðaraðstöðu til þess
að bjóða í skip. Þingmenn á syðra
svæðinu ættu ekki að líða þetta
lengur og breyta því. Til þess
hefðu þeir meirihluta á Alþingi.
Júlíus Sólnes (B.-Rn.) sagði
það hafa verið tímabært fyrir
löngu að ræða þessi mál. Þetta
ástand hefði nú ríkt í 5 ár. Júlíus
sagðist vilja minna á þegar togar-
inn Ingólfur hefði verið seldur á
Homafjörð. Þá hefði sjávarút-
vegsráðherra einfaldlega fært
linuna suður fyrir Homafjörð.
Hvemig stæði á þessu? Taldi Jú-
líus þarft að leiðrétta þessa
svæðaskiptingu milli norður- og
suðurhluta landsins og það órétt-
læti sem henni fylgdi.
Kristín Halldórsdóttír (KvL-Rn.)
sagði vanda útgerðar á Suðumesj-
um mega rekja til þeirrar miklu
uppbyggingar á landsbyggðinni á
sviði útgerðar sem gerð hefði ver-
ið á sínum tíma með fyrirgreiðslu
ríkisins. Reykjanes hefði ekki
fengið þessa fyrirgreiðslu og hefði
því útgerð þar verið vanbúin til
þess að mæta nýjum tímum og
kvótastefnu. Þetta lýsti sér m.a.
í gömlum flota á þessu svæði.
Skúli Alexandersson (Abl,-
VI.) sagði vandann vera tilkominn
vegna fískveiðistefnunnar. Afleið-
ing hennar hefði verið ofveiði
umfram tillögur fískifræðinga.
Samsvaraði sú ofveiði ca. einni
ársveiði. Þess vegna væri nú aðal-
lega lítill þorskur í sjónum.
Síðastliðin 4 ár hefðu 366.000
tonn af þorski verið veidd umfram
tillögur Hafrannsóknastofnunar.
Fiskveiðistefnan hefur mistekist,
sagði Skúli.
Oli Þ. Guðbjartsson (B.-Sl.)
sagði engan efa að stjóm ætti að
vera á fískveiðum. Hins vegar
þyrfti að sniða af vankanta á kerf-
inu í ljósi reynslunnar. Mesta
óréttlætið fælist f tveimur veiði-
svæðum.
Albert Guðmundsson (B.-
Rvk.) sakaði Ólaf G. Einarsson
um að hafa sofíð í stjóm Byggða-
stofnunar og ádeila hans á
Borgaraflokkinn ætti sér enga
stoð. Þingmenn hans gerðu það
að umræðuefni sem þeir teldu að
þyrfti að heyrast. Það færi hins-
vegar í taugamar á þeim „sem
hefðu sofíð".
Kjartan Jóhannsson (A.-Rn.)
bað þingmenn annarra kjördæma
en Reykjaness að líta í eigin barm
og íhuga hvemig þeir myndu líta
á málið ef byggðarlag í þeirra
kjördæmi yrði fyrir svona blóð-
töku.
Ástæður vandans sagði hann
vera byggðastefnuna eins og hún
hefði verið rekin á sínum tíma og
að kvótakerfíð hallaði á suður-
hluta landsins. Hann hefði „orðið
undir í bardaganum". Allir ættu
að sitja við sama borð, að hans
mati.
Sighvatur Björgvinsson (A-Vf.)
sagði mikilvægt að þessi mál
væm rædd á Alþingi en spuming
hvort það væri tímabært. Þing-
menn úr öðmm kjördæmum
þekktu vissulega þennan vanda,
þetta væri ekkert einsdæmi fyrir
Suðumes. Sighvatur vildi taka
undir þau orð að núverandi físk-
veiðisteftiu yrði ekki fylgt
óbreyttri áfram.
Július Sólnes sagðist vilja
vekja athygli á einu atriði í sam-
bandi við sölu Dagstjömunnar.
Útborgun hefði verið greidd í
skreið, alls 20 miHjónir, en sá sem
seldi togarann skuldaði heima-
mönnum mun meira fyrir innlagða
skreið. Þetta væri siðferðilegt
hneyksli.
Halldór Ásgrímsson sagði það
hafa verið rangt að hann hefði
fært til línur vegna sölu togara
og væri ósmekklegt að vera með
slfkar ásakanir. Togarinn Ingólfur
hefði heldur aldrei verið seldur til
Homafjarðar heldur Vestfjarða.
Togarinn er seldur var til Homa-
fjarðar hefði heitið Erlingur.
Sjávarútvegsráðherra sagði þessi
mál öll vera mjög viðkvæm og
hætta á illdeilum milli landshluta
þeirra vegna. Það þyrfti að varast.
Þessi uppdráttur sýnir þá stað-
setningu verksmiðjunnar sem
stuðst verður við i frumhag-
kvæmniathugun. Hann felur þó
ekki í sér endanlegt mat á þvi
hvar nýju álveri við Straumsvik
verður valinn staður.
lag á að ná samningum. Hugmynd-
in væri að hluti evrópskrar álfram-
leiðslu yrði flutt til Islands þannig
að nýtt álver yrði ekki til aukningar
á framleiðslugetu í Evrópu.
Væntanlega þyrfti samvinnu -
þriggja til fímm fyrirtækja til að
byggja álver af þessari stærð. Ekki
væri gert ráð fyrir eignaraðild
íslenska ríkisins, nema þá að óvem-
legum hluta. Vegna viðskiptaleynd-
ar væri ekki hægt að upplýsa um
nöfn þeirra fyrirtækja sem haft
hefði verið samband við en það yrði
gert þegar það væri tímabært.
Ymsir aðrir aðilar hefðu sýnt málinu
áhuga.
Áætluð orkuþörf væri 2500 GWh
og reikna mætti með að aflþörfin
yrði rétt um 300 MW. Æskilegt
væri að verksmiðjan tæki til starfa
á ámnum 1992-94. Sú tímasetning
virtist raunhæf. Varðandi áætlanir
um byggingu raforkuvera í í tengsl-
um við nýtt álver segir í svari
iðnaðarráðherra að Landsvirkjun
ætti í fómm sfnum nokkra verk-
hannaða virkjunarkosti auk
Blönduvirkjunar sem nú væri f
smíðum. Orkugeta þessara virkjun-
arkosta ásamt Blönduvirkjun væri
um 4000 GWh sem væri langt
umfram þarfir umrædds álvers. Hér
við bættist að líklegt er talið að
hagkvæmt reynist að framleiða ra-
forku með jarðgufu í náinni framtíð
bæði á Nesjavöllum í tengslum við
jarðhitavirkjun Hitaveitu
Reykjavíkur og á Reykjanesi í
tengslum við jarðhitavinnslu Hita-
veitu Suðumesja.
Kostnaður við athugun á bygg-
ingu nýs álvers við Straumsvík fram
til þessa væri rúmar 3,3 milljónir.
j

niÞinGi
Stuttar
þingfréttir:
FUNDUR var I sameinuðu þingi
í gær. Þar voru eftirfarandi ný
þingmál lögð fram.
Fyrirspurnir
Kristfn Haildórsdóttir (Kvl.-Rn.)
spyr menntamálaráðherra um ráðn-
ingu Náttúruvemdarráðs í stöðu
þjóðgarðsvarðar í Skaftafelli. M.a.
spyr Kristín hvort hvort ráðherra
geti upplýst hvaða forsendur lágu
til grundvallar þeirri ráðningu og
til hve langs tíma ráðningin sé.
Skúli Alexandersson (Abl.-Vl.)
spyr dómsmálaráðherra um leigu-
tekjur af flugvél Landhelgisgæsl-
unnar, TF-SYN.
Guðrún Helgadóttir spyr dóms-
málaráðherra um undirbúning að
fullgildingu samnings Sameinuðu
þjóðanna um bann við pyndingum.
Heilbrigðisfræðsluráð
Guðrún Agnarsdóttir (Kvl.-Rvk.)
og Danfríður Skarphéðinsdóttir
(Kvl.-Vl.) hafa lagt fram frumvarp
til laga um að ríkið starfræki stofn-
un er nefnist heilbrigðisfræðsluráð.
Ráð þetta á að annast heilbrigðis-
fræðslu sem miði að því að koma
í veg fyrir sjúkdóma og slys.