Morgunblaðið - 31.10.1987, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 1987
43
f
Róm hefur litíð á kröfur kvenna um prestvígslu sem hveija aðra
fásinnu. Þó hafa konur í síauknum mæli annast ritningarlestur og
ýmsa aðra þjónustu í kaþólskum messum.
tala prestanna komin niður 5 49 þar
sem margir þeirra séu þegar orðin
gamalmenni. Sums staðar geti
prestamir aldrei fengið sumarleyfi
eða farið frá sóknum sínum því að
ekki sé hægt að fá neinn til að leysa
þá af. Að visu hefur kirkjunni þar,
eins og víðar, borist liðsauki frá
þriðja heiminum því að mörg þau
lönd sem áður töldust trúboðslönd
Haldi þróunin áfram á sama hátt
og að undanfömu, verður presta-
skorturinn orðinn að einu stærsta
vandamáli kirkjunnar um næstu
aldamót, eftir aðeins 13 ár. Breska
vikublaðið The Tablet tekur það til
dæmis um prestaskortinn þar í landi
að S Austur-Anglíu þjóni nú 66
prestar 58 sóknum en við því megi
búast að eftir næstu 3—5 ár verði
eru nú aflögufær hvað presta og
systur snertir, en sú viðbót nægir
þó ekki til að fylla í skörðin. Prest-
lausum sóknum fjölgar því stöðugt,
einkum í Vestur-Evrópu.
En þó að fýrsta og stærsta úr-
ræðið virðist vera aukin þjónusta
leikmanna mega menn þó ekki
blanda henni saman við prestþjón-
ustuna. Þjónusta presta er „sakra-
mentöl" og valdið til að framkvæma
hana er veitt með vígslu kirkjunn-
ar, en þjónustu leikmanna geta allir
þeir veitt sem til þess hafa nægi-
lega hæfileika og menntun. Réttur-
inn og skyldan til slíkrar þjónustu,
hinn almenni prestdómur, er veittur
í skíminni og fermingunni.
Aukin þjónusta leikmanna er þó
ekki ævinlega einfalt mál í fram-
kvæmd og biskupum og prestum
mun ekki veita af allri sinni lagni
og skilningi til að stjóma henni svo
að hún verði að sem mestu gagni
fyrir kirkjuna. Þeir mega ekki ótt-
ast þetta nýja úrræði en ekki heldur
ofmeta það. Fólkið verður líka sjálft
að taka á sig ábyrgðina. Það verður
að vera fúst til að auka við mennt-
un sína, það verðúr að stofna til
einlægs samstarfs við prestana sem
sumir hveijir em naumast reiðu-
búnir til að breyta þeim starfs-
háttum sem þeir hafa vanist allt frá
námsámm sínum; það verður að
geta áunnið sér traust hvers annars
og það verður að læra að skilja
hlutverk sitt og móta það en apa
ekki í öllu eftir prestunum.
Dálkahöfundur einn í Englandi
sagði fyrr á þessu ári: „Væri svo
fráleitt að gera ráð fyrir því að
heilagur andi sé að færa sér presta-
vandann í nyt?“ Mikill fyöldi hæfra
karla og kvenna innan kirkjunnar
bíður þess að verða kvaddur til að
starfa við hlið presta og biskupa.
Þetta fólk getur, ef vel tekst til,
endurskapað söfnuð sinn þar sem
hinir trúuðu leggja fram sinn skerf
í sameiningu, kringum sakrament-
isþjónustu prestanna, til þess að
skapa heilsteypt kristilegt samfélag
sem hefur æðsta boðorð Krists,
kærleiksboðorðið, að leiðarljósi og
mælikvarða á störf sín.
Þríþætt dagskrá
En við hveiju búast menn af bisk-
upaþinginu? I vinnuskjalinu grein-
ast viðfangsefni þess í þrennt:
1. Staða mannsins í nútímaþjóð-
félagi, séð frá sjónarmiði trúarinn-
ar.
2. Leikmenn og leyndardómar
kirkjunnar.
3. Vottar Krists í heiminum.
í fyrsta hlutanum er mælt með
virkri hlutdeild leikmanna í þjóð-
félaginu, samvinnu milli íjölskyldna
annars vegar og skóla og at-
hafnalífs hins vegar þar sem
aukinni athygli sé beint að al-
mannaheill. Bent er á hungrið í
heiminum og sjálfselsku þeirra sem
neita að miðla öðrum af gnótt sinni.
Sýnt er fram á hvemig vígbúnaðar-
kapphiaupið kyndi undir ofbeldi og
styijöldum. Virðuleiki mannsins er
grundvöliur hlutdeildar hans í sam-
félaginu. Full viðurkenning á gildi
konunnar hefur ekki náðst ennþá
en sú viðurkenning krefst þess að
einnig sé viðurkenndur sá munur
sem er á karli og konu. Aukning
lýðræðis í þjófélögunum leiðir til
þess að menn kreijast meira lýð-
ræðis í kirkjunni en þá rís sú
spuming, á hveiju slík aukning lýð-
raeðis eigi að byggjast og við hvað
virk hlutdeild í lífí kirkjunnar eigi
að miðast.
í öðrum hlutanum er greint milli
köllunar og boðunar. „Köllun" er
þá víðtækari en „boðun" því hún
er köllun bæði til samfélags og
boðunar. Boðunin felst í því að
umbreyta heiminum smám saman
með kærleika frá Guði sem við öðl-
umst fyrir trúna á Krist. Boðun
leikmanna mótast af hlutdeild
þeirra í veraldlegum málum. Kirkj-
an verður nú að horfast í augu við
harðnandi andstöðu heimsins við
að menn aðhyllist kristileg verð-
mæti. Fletta verður ofan af fölskum
verðmætum, fordæma óréttlæti og
beijast gegn því að manngildið sé
fótum troðið. I þeirri baráttu verður
kirkjan „tákn sem á móti verður
mæit“ því hún aðhyllist ekki hinar
„auðveldu" leikreglur þessa heims.-
í þriðja hlutanum er fjallað um
þau athafnasvæði þar sem leikmenn
eru kaliaðir til að gegna boðun
sinni. Allir eru kallaðir til heilag-
leika og hinir trúuðu eru kallaðir
til boðunar. Hlutdeild kvenna í lífí
og boðun kirkjunnar er oft víðtæk-
ari en hlutdeild karla og krefst dýpri
innlifunar. Minnst er á ýmis félaga-
samtök sem vinna að sinnaskiptum *•-
manna og kristilegri mótun og eru
kirlq'unni til mikils gagns. Leik-
mönnum er bent á að beijast gegn
allri mismunum, hvort sem hún
byggist á kynþætti, félagslegri
stöðu, efnahag, stjómmálum,
menningarstigi eða trúarbrögðum.
Leita skal friðar í heimi sem er í
síauknum mæli hijáður af ofbeldi,
stríði, hryðjuverkum, pyndingum,
innilokun í fangabúðum og hemað-
arlegri íhlutun í stjómarfar. Fjöl-
skyldan er ómetanleg í þvf hlutverki
að umbreyta daglegri önn til bless-
unar og gagns. Þrátt fyrir allt
skipulag nútímaþjóðfélaga hefur
þeim reynst ofvaxið að spyma á -
móti auknu atvinnuleysi. Líka hefur
verið traðkað á hópum manna og
jafnvel heilum þjóðum af gróða-
sýki, efnishyggju og neyslufíkn sem
leggur þungar skuldabyrðar á herð-
ar þeirra sem fátækir em fyrir. "*
A þessum forsendum var lagt
úr höfíi við upphaf þingsins. En það
blasir þó við að hlutverk leikmanna
sé framar öðm að fást við hin ver-
aldlegu mál enda sé þar næg
viðfangsefni að fínna sem krefjast
þess að trúáð og kærleiksríkt fólk
beijist þar þrotlaust í þágu hinna
ofsóttu, fátæku og umkomulitlu.
Hlutverk prestanna er aftur á móti
guðsdýrkun og sálgæsla enda hafa
þeir menntað sig til hennar. Og þar
sem svo mikill skortur er á prestum
í heiminum hefur kirkjan ekki efni
á að missa hina vígðu þjóna sína út
í hina veraldlegu baráttu sem er
hlutverk leikmanna. „Skomager,..^
bliv ved din læst,“ segja Danir —
hver gegni því starfi sem hann
kann best. Það kemur í ljós, hve
skýr mörk biskupaþingið hefur
dregið milli athafnasvæða vigðra
manna og leikmanna og með hvaða
hætti ætlast er til þess að hvomgur
fari inn á verksvið hins, enda hefur
Jóhannes Páll páfí einmitt lagt ríka
áherslu á það í áminningum sínum
og ræðum. Það útilokar þó að sjálf-
sögðu ekki að leikmenn hlaupi undir
bagga með prestum f þeim störfum _
sem þeir kunna ef til vill betri skil
á og ekki snerta sjálfa prestþjón-
ustuna.
Höfuadur er formaður Félags
kaþólskra leikm&nna.
þá þingmenn sem telja áætlunina
bijóta gegn ákvæðum sáttmálans
og sannfært þá enn frekar um nauð-
syn þess að takmarka fjárveitingar
til hennar.
Þrýst á Reagan forseta
í þau 35 ár sem ég hef skrifað
fréttir og greinar frá Washington
man ég fá dæmi þess að þingmenn
hafi komið fram líkt og nú og
freistað þess að neyða forsetann til
að taka upp utanríkisstefnu sem
er þeim þóknanleg. Eina undan-
tekningin sem mér kemur í hug er
þegar þingið neyddi stjóm Richards
Nixon til að kalla heim herliðið frá
Víetnam eftir að þingmenn höfðu
neitað að fallast á frekari Qárveit-
ingar til stríðsrekstursins. Þing-
menn hafa ekki einungis skorið
niður fjárveitingar til geimvamará-
ætlunarinnar og vamarmála. Þeir
hafa einnig uppi áform um að setja
vemdarlög varðandi innflutning er-
lendis frá sem ganga í berhögg við
yfírlýsta stefnu stjómarinnar.
Þingmenn hafa einnig þrýst einn-
ig á forsetann um að samþykkja
nýja skatta til að rétta af tjárlaga-
hallann og hefur Reagan hafíð
viðræður við fulltrúa beggja flokka
á Bandaríkjaþingi um leiðir til að
vinna bug á ijárlagahallanum. Loks
krefjast þingmenn þess að hann
fylgi sérstöku lagaákvæði sem
skyldar forsetann til að ráðfæra sig
við þingið á átakatímum. Telja þeir
að vera bandarískra herskipa á
Persaflóa hafí leitt til hemaðará-
taka sem túlka megi sem
strfðsástand. Hugmyndin er ekki
sú að fá forsetann til að falla frá
flotavemd á Persaflóa heldur vilja
þingmenn treysta stöðu sína gerist
alvarlegir atburðir á flóanum. Re-
agan forseti hefur ekki hyggju að
Ronald Reagan Bandaríkjaforseti kynnir tillögu sfna um upprætíngu meðaldrægra kjamorkuflauga í
Evrópu árið 1981, sem stórveldin hafa nú náð bráðabirgðasamkomulagi um.
ir á um hvað býr að baki tilslökun-
um Gorbachevs. Því er haldið fram
að hann vilji tryggja stöðu sína sem
leiðtogi stórveldis, aðrir telja að
hann þurfi að geta sýnt fram á
árangur í vígbúnaðarmálum eigi
honum að auðnast að hrinda áætl-
unum sínum um efnahagslegar
umbætur í framkvæmd. Ýmsir líta
svo á að honum sé umhugað um
að koma á stöðugleika í samskipt-
um austurs og vestur til þess að
honum vinnist tími til að einbeita
sér að þeim innanríkisvandamálum
sem þjaka Sovétmenn. Aðrir eru
sannfærðir um að hann vilji einung-
is draga úr kjamorkuógninni og
þær raddir heyrast einnig að til-
gangurinn sé sá að reka fleyg milli
Bandarikjamanna og aðildarríkja
Atlantshafsbandalagsins í Evrópu
og maíkmiðið sé að fá Bandaríkja-
menn til að kalla heim herlið sitt í
álfúnni.
Fjárframlög til
gfeimvama
Aðstæður á Bandaríkjaþingi
kunna að hafa ráðið miklu um til-
lögur þær sem Shevardnadze
kynnti. Óldungadeildin hefur sam-
þykkt að veita auknum flármunum
til hennar en fulltrúadeildin hefur
skorið niður fjárveitingar. Vamar-
málaráðuneytið ráðgerir að hraða
áætluninni en þingið hefur úrslita-
valdið. Starfsmenn vamarmála-
ráðuneytisins gerðu að mtnu mati
mistök er þeir tilkynntu að þeir
myndu brátt þurfa að gera tilraun-
ir, sem ýmsir telja óheimilt er að
gera samkvæmt hinni „þrengri
túlkun" ABM-sáttmálans. Þessi
yfírlýsing hefur hleypt illu blóði f
innleiða lagaákvæðið sem minnst
var á hér að framan. Líkt og forver-
ar hans telur hann það vera í
ósamræmi við stjómarskrá Banda-
ríkjanna. í raun er þetta gamalt
deilumál um það hvort þingið eða
forsetinn ákvarði utanríkisstefnu
Bandaríkjanna. Það er hins vegar
fullljóst að aðeins þingið get.’ir lýst
yfír stríði og Bandaríkjaforseti er
yfirmaður heraflans. Hins vegar
sendi Hany Tmman forseti herlið
inn í Kóreu án þess að þingið hefði
samþykkt stríðsyfírlýsingu.
Kennedy sendi fyrst hermenn til
Víetnam án þess að hafa leitað eft-
ir samþykkt þingsins. Það var ekki
fyrr en Lyndon B. Johnsson skýrði
frá því að Norður-Víetnamar hefðu
ráðist á bandarísk herskip sem hann
fór fram á það við þingmenn að
þeir samþykktu heftidaraðgerðir.
Það er í sjálfu sér ekki að undra
að þingmenn skuli vilja nota þetta
tækifæri til að beita forsetann
þrýstingi. En tímasetningin er röng.
Meirihluti þjóðarinnar er hlynntur
flotavemd Bandaríkjamanna á
Persaflóa. Þetta framferði þingsins
getur orðið til þess að skapa efa-
semdir meðal þjóða um hvort óhætt
sé að treysta á stuðning Banda-
ríkjastjómar. En Reagan verst af
alefli. Krafturinn er vissulega ekki
hinn sami og áður. Skoðanakannan-
ir sýna hins vegar að 52 prósent
þjóðarinnar styðja hann og það
hefur sýnt sig að baráttuþrekið er
mun meira en flestir stjómálaský-
rendur töldu fyrir rúmum mánuði.
Höfuadur var um 30 ára akeið
fréttaritari Lundúnablaðsins
Sunday Times. Hann ritar greinar
og dálka um bandarisk stjómmál
og er þekktur fyrir viðtöl sín við
Ronald Reagan og aðra háttsetta
bandariska embættísmenn.