Morgunblaðið - 31.10.1987, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 1987
Minning:
Arngrímur Jónsson,
Argilsstöðum I
Fæddur 23. apríl 1901
Dáinn 23. október 1987
í þann mund er sumarið kvaddi
og vetur konungur gekk í garð
kvaddi einnig þennan heim Am-
grímur Jónsson, bóndi á Árgilsstöð-
um.
Það er gangur árstíðanna að
hveiju sumri fylgi haust og síðan
vetur og þá dimmir um sinn, en
smám saman fer að birta aftur og
það vorar á ný og nýtt sumar heils-
ar. Þannig er einnig lífið, fólk
kveður og aðrir heilsa en þó er það
svo við andlátsfrétt vina eða ætt-
ingja þó aldraðir séu, að oft er sem
hausti að í hugum okkar, það dimm-
ir um sinn og þannig var það er
ég fékk andlátsfrétt þessa frænda
míns. Það haustaði að í huga
mínum. Sumarsins verður minnst
sem eins hins besta sem komið
hefur, a.m.k. hér sunnanlands,
hlýja, sól og heiðríkja er það sem
kemur í hugann þegar ég minnist
liðins sumars og þannig er það einn-
ig þegar ég lít til baka og minnist
Amgríms Jónssonar. Það eru aðeins
bjartar og hlýjar minningar sem ég
man og mun geyma um þennan
aldraða heiðursmann.
Amgrímur fæddist 23. apríl 1901
á Ægissíðu í Rangárþingi. Foreldr-
ar hans voru hjónin Jón Guðmunds-
son frá Keldum á Rangárvöllum og
Guðrún Pálsdóttir frá Selalæk í
sömu sveit. Jón og Guðrún bjuggu
allan sinn búskap á Ægissíðu, sam-
tals 44 ár. Þau eignuðust átta böm
sem nú við fráfall Amgríms eru öll
látin. Þau voru: Páll, fæddur 14.
júní 1886, dáinn 18. desember
1888; Guðmundur bóndi á Ægissí-
ðu, fæddur 1. júní 1888, dáinn 28.
des. 1962; Páll bóndi á Stóru-Völl-
um, fæddur 10. janúar 1890, dáinn
29. okt. 1943; Þuríður, fædd 8.
febrúar 1892, dáin 14. nóvember
1937; Torfi bóndi á Ægissíðu,
fæddur 16. júlí 1894, dáinn 12.
mars 1965; Þorgils bóndi á Ægis-
síðu, fæddur 21. október 1895,
dáinn 18. mars 1986; Ingibjörg
húsfreyja á Gaddastöðum, fædd 11.
ágúst 1897, dáin 1. maí 1958.
Amgrímur var því yngstur systk-
ina sinna. Hann ólst upp hjá for-
eldrum sínum á stóru heimili því
auk þess sem áður er nefnt voru
oft vandalausir þar heimilisfastir
um lengri eða skemmri tíma. Einn-
ig var oft gestkvæmt, því á
Ægissíðu var póstafgreiðsla og
símstöð, áætlunarbílar sem gengu
milli Reykjavíkur og Fljótshlíðar
höfðu þar afgreiðslu. Má því segja
að æskuheimili Amgríms hafi verið
þjónustumiðstöð síns tíma. Ekki
naut Amgrímur langrar skóla-
göngu heldur vann að búi foreldra
sinna og aðstoðaði við þá þjónustu
sem fylgdi póst- og símaafgreiðslu
og ferðamönnum gangandi og
ríðandi sem einatt áttu viðdvöl á
Ægissíðu. Eins og áður er getið var
ávallt margt fólk í heimili á Ægis-
síðu. Þar voru einnig kaupakonur
og árið 1924 kemur þangað ung
stúlka, ættuð frá Norðfírði en flutt-
ist sem bam með foreldrum sínum
í Hafnarfjörð og ólst þar upp. Þessi
stúlka var Stefanía P. Marteins-
dóttir. Hún var létt og kát. Amgrími
leist vel á þessa lífsglöðu stúlku og
18. maí 1929 voru þau gefín saman
í hjónaband. Bjuggu þau eitt ár á
Ægissíðu, en flytja árið 1930 að
Árgilsstöðum í Hvolhreppi og
bjuggu þar í 48 ár eða þar til Stef-
anía lést 4. júní 1978. Á Árgilsstöð-
um bjuggu þau bömum sínum gott
og notalegt heimili. Þar var gott
að koma og myndarskapur og
gestrisni í fyrirrúmi. Amgrímur var
hægur og hlýr og ávallt var stutt
í brosið. Hann var minnugur og
fróður um menn og málefni og var
svo til hinstu stundar. Stefanía var
glaðvær og myndarleg og aldrei
féll henni verk úr hendi. A sumrin
voru oft böm og unglingar i sveit
hjá þeim hjónum og vel hefur þeim
líkað vistin enda vafalaust vel að
þeim búið. Svo mikið er víst að þau
hafa haldið tryggð við Árgilsstaði
og fólkið þar. Amgrímur og Stef-
anía eignuðust fjögur böm. Þau
eru: Guðrún, gift Benjamín Jóhann-
essyni, starfsmanni Lýsis hf.; Jón,
býr á Árgilsstöðum; Ágústa, dáin
13. september 1981, var gift Sæ-
mundi Óskarssyni, prófessor við
Háskóla íslands; og Marta, gift
Svavari Friðleifssyni, verslunar-
manni á Hvolsvelli. Bamabömin eru
ellefu og bamabamáböm níu.
Kært var alla tíð með þeim hjón-
um og var það þungbært fyrir
Arngrím að missa konu sína og
þremur árum síðar dóttur sína,
Ágústu, langt fyrir aldur fram frá
eiginmanni og flölskyldu. En Am-
grímur bar ekki sorg sína á torg.
Eftir fráfall Stefaníu býr hann
áfram á Árgilsstöðum með Jóni,
syni sínum, en haustið 1980 flytur
hann á Hvolsvöll til Mörtu dóttur
sinnar og tengdasonar og átti hjá
þeim athvarf síðan. Ég veit að
Amgrímur fær góða heimkomu er
hann nú hverfur á fund feðra sinna
og ástvina. Hann var aldamótabam
og flestir af þeirri kynslóð gerðu
ekki kröfur til annarra en sjálfra
sín. Hans lífsstarf var að rækta
garðinn sinn og það gerði hann af
samviskusemi og trúmennsku, ljúf-
ur í umgengni við menn og málleys-
ingja.
Amgrími færi ég þakkir fyrir
samfylgdina. Hann andaðist 23.
okt. á Selfossi. Hann verður jarð-
sunginn í dag frá Breiðabólstaðar-
kirkju í Fljótshlíð. Afkomendum og
fjölskyldum þeirra flyt ég innilegar
samúðarkveðjur frá mér og Qöl-
skyldu minni.
Ingibjörg Þorgilsdóttir
Amgrímur Jónsson, fyrrv. bóndi
á Árgilsstöðum I, er látinn. Með
honum er horfinn af sjónarsviðinu
góður granni og sveitungi, hugljúf-
ur og góðviljaður samferðamaður.
Amgrímur fæddist á stórbýlinu
Ægissíðu í E)júpárhreppi. Ægissíða
er ein langstærsta jörð í Rangár-
þingi. Þar er staðarlegt og útsýnið
vítt og breitt, fögur fjallasýn og hin
búsældarlegu hémð innan Qalla-
hringsins gleðja augað. Foreldrar
Amgríms voru hjónin Jón Guð-
mundsson og kona hans, Guðrún
Pálsdóttir. Bæði voru þau hjón ætt-
uð frá höfuðbólinu Keldum í
Rangárvallahreppi. Jón á Ægissíðu
var búhöldur mikill. Amgrímur ólst
upp við mikil umsvif í búnaði og
móttöku ferðamanna. Ægissíða er
í þjóðbraut og var áningarstaður
þeirra sem leið áttu austur Rangár-
þing og áfram.
Amgrímur kvæntist Stefaníu
Marteinsdóttur frá Hafnarfirði og
hófu þau búskap á Árgilsstöðum I
í Hvolhreppi vorið 1930 og bjuggu
þar alla tíð. Stefanía er látin fyrir
nokkrum ámm. Að konu sinni lát-
inni brá Amgrímur búi og Jón sonur
hans tók við jörðinni en sjálfur
dvaldi hann að mestu hjá yngstu
dóttur sinni, Mörtu, og tengdasyni
í Litlagerði 3, Hvolsvelli. Þar átti
hann gott skjól enda var hann þakk-
látur þeim hjónum, heilsan farin
að bila og kraftamir þverrandi.
Vorið 1931 byijaði ég, sem þess-
ar línur ritar, búskap á Þómnúpi.
Lönd Þómnúps og Árgilsstaða
Iiggja saman. Fénaður gekk saman
vor og sumar. Samgangur var því
mikill milli bæja. Það tókust því
fljótt góð kynni milli okkar. Þau
hafa haldist til þess dags er báðir
lifðu.
Þessi fátæklegu orð, sem hér em
sögð, em lítið þakklæti fyrir þau
góðu kynni. Amgrímur var snotur
bóndi. Hann hýsti jörð sína vel og
ræktaði, byggði íbúðarhús og fjós,
gekk vel um hey og hirti vel sinn
búfénað.
Amgrímur hlaut í vöggugjöf
góða greind og glaða og létta lund.
Það mátti segja að hann væri alltaf
brosandi. Það stafaði frá honum
gott viðmót og hlýja til samferða-
manna. Hann átti góða konu og
efnileg böm. Hann var hamingju-
maður í einkalífi. Hann lagði ávallt
gott til manna og málefna. Hann
var traustur sem bjarg.
Ég og fjölskylda mín sendum
bömum hans og öðmm vandamönn-
um samúðarkveðjur.
Lárus Ág. Gíslason,
Miðhúsum.
Amgrímur Jónsson, Árgilsstöð-
um, Hvolhreppi, andaðist 24.
október sl. Þar er genginn góður
maður og gegn bóndi, einn þeirra
mörgu, sem ræktað hafa íslenzkar
sveitir á þessari öld.
Amgrímur fæddist 23. apríl
1900, ættaður frá Ægissíðu á
Rangárvöllum og af Víkingslækjar-
ætt. Fylgdi því öldinni úr fortíð
hefðbundinna búskaparhátta og inn
í vélaöld þá, sem nú er umhverfí
okkar. Frá því á þriðja áratugnum
bjó hann á Árgilsstöðum í Hvol-
hreppi þokkalegu búi ásamt konu
Fæddur 23. október 1912
Dáinn 23. október 1987
í dag er kvaddur hinstu kveðju
mágur minn, Sigurður A. Péturs-
son, lengst af kenndur við Staðarhól
á Hellissandi en síðar búsettur á
Hringbraut 60, Keflavík.
Ekki gmnaði mig það í síðasta
mánuði, er við fylgdum saman
móður hans síðasta spölinn í Ingj-
aldshólskirkjugarð, að svo skammt
væri til leiðarloka hjá syni hennar.
Enn emm við minnt á óútreiknan-
legan hverfulleika tilvemnnar og
að enginn veit sína ævina fyrr en
öll er.
Sigurður virtist hress er hann
vaknaði að morgni 75 ára afmælis-
dags síns 23. október sl., en fáum
mínútum síðar var hann allur.
Hann var fæddur á Hellissandi
23. október 1912, elstur af 8 böm-
um hjónanna Péturs Magnússonar
og Ingveldar Sigurðardóttur, sem
þar bjuggu. Pétur féll frá á besta
aldri 1936, en Ingveldur lést 31.
ágúst sl. í hárri elli.
Af bömum Péturs og Ingveldar
sem upp komust hafa nú með Sig-
urði þijú fallið frá á skömmum tíma,
en þijú á lífi em: Guðmundur að
Ásgarði, Garði, Guðfínna í Grimsby,
Englandi, og Vigfús á Hellissandi.
Sem elsta bam foreldra sinna fór
Sigurður fljótt að hjálpa til við
heimilið og uppeldi yngri systkina
sinna. Hann erfði í ríkum mæli
hagleika föður síns við smíðar og
lagni við vélar og gerði smíðar að
aðalstarfi sínu þar til hann lagði
fyrir sig pípulagningar á síðari
ámm.
Sigurður kvongaðist 6. septem-
ber 1941 Vigdísi Jónsdóttur ættuð
af Vatnsleysuströnd og úr Ámes-
sýslu, sem lifir mann sinn. Þau
sinni, Stefaníu Marteinsdóttur, ætt-
aðri úr Hafnarfirði. Á Árgilsstöðum
er tvíbýli. Bjuggu þau Amgrímur
og Stefanía I norðurbænum, en í
suðurbænum bjuggu hjónin Berg-
steinn Ólafsson og Þómnn ísleifs-
dóttir, og síðar sonur þeirra, Ólafur
Bergsteinsson. Amgrímur var
myndarlegur maður að vallarsýn.
Hann var jafnlyndur og góðlyndur
friðsemdarmaður og gæfumaður í
öllu lífi sínu.
Stefanía var glæsileg kona og
skaprík, sem reyndist manni sínum
tryggur lífsfömnautur. Hún andað-
ist fyrir nokkmm ámm. Þótt þau
Amgrímur væra næsta ólík í skapi,
en uppfylltu hvort annað á farsælan
hátt. Eignuðust þau fjögur böm,
Guðrúnu, Ágústu, Jón og Mörtu,
sem öll hafa reynzt dugnaðarfólk
og nýtir þjóðfélagsþegnar.
Jón Amgrímsson býr nú á Árgils-
stöðum, skynsamur maður og
verklaginn bóndi. Guðrún er gift
Benjamín Jóhannessyni og búa þau
á Seltjamamesi og eiga §ögur böm.
Eitt bam eignaðist Guðrún; áður
en hún giftist Benjamín. Agústa
giftist Sæmundi óskarssjmi, verk-
fræðingi og prófessor við Háskóla
íslands og eignuðust þau fimm
böm. Marta giftist Svavari Frið-
leifssyni og eiga þau einn son. Allir
hafa niðjar þeirra Stefaníu og
Amgríms reynzt hið mannvænleg-
asta fólk.
Kynni mín af Amgrími og hans
fólki hófust snemma, því að ég var
í sveit hjá Ólafi frænda mínum í
suðurbænum flest sumur á æsku-
og unglingsámm. Þá var einfalt að
hlaupa norður í bæ og leika þar við
krakkana. Einnig vom ýmis störf
sameiginleg báðum býlunum, svo
sem þegar sóttir vom hestar upp í
Rjúpbotna eða kýr út fyrir Fiská.
Um helgar var og farið í útreiðar-
túra á vökmm gæðingum inn með
Rangá og Fiská, þar sem Keldur,
Reynifell og fleiri bæir standa sunn-
an Heklu í mikilúðlegu umhverfi
að baki Þríhymingi. Allt vom þetta
reistu bú að Staðarhóli og bjuggu
þar til 1961 er þau fluttu til
Keflavíkur og hafa búið þar síðan.
Þau eignuðust 4 böm, Ingveldi
sem búið hefur á Hellissandi, Anney
sem búsett er í Keflavík, Pétur sjó-
maður, kvæntur Stefaníu Jónsdótt-
ur, og Jón bílasali, kvæntur Kristínu
Kristjánsdóttur, báðir í Keflavík.
Bamabömin em orðin 12.
Mágur minn var mikið ljúfmenni
og vildi einlæglega hvers manns
götu greiða. Meðfædd lipurð og
hagleikur hans komu því víða að
góðum notum. Hann barst ekki
mikið á en vann trúlega og mat
mikils fallega heimilið sem kona
hans bjó þeim af miklum myndar-
skap og snyrtimennsku, sem
einkenndi umgengni beggja. Það
sama var að sjá í litla sumarbú-
staðnum sem þau höfðu komið sér
upp, og hugðust njóta þar rólegra
daga að loknum reglulegum starfs-
degi, en hann hætti störfum við
pípulagningar fyrir hálfu ári.
Við kveðjum nú hrygg í huga
góðan dreng, þökkum fyrir sam-
fylgd sem aldrei bar skugga á og
getum glaðst yfir vissu um góða
heimkomu hans til þeirra sem á
undan era gengnir.
Hvíli hann í Guðs friði.
Ólafur Guðmundsson
Hið skyndilega andlát tengdaföð-
ur míns, Sigurður A. Péturssonar,
kom mér sem öðmm í opna skjöldu,
en hann átti 75 ára afmæli daginn
sem hann lést. Þessi kveðjuorð eiga
að þakka honum Sigga mínum
kærleiksrík kynni þau 19 ár sem
ég þekkti þau hjónin.
Umhyggja hans og ástúð til
Minning:
SigurðurA. Péturs-
son, Keflavík
skemmtilegar stundir, sem aldrei
gleymast.
Én löngu eftir að ég var hættur
að fara í sveit til sumardvalar, lá
leiðin aldrei svo til Árgilsstaða, að
ekki væri skroppið norður í bæ til
Amgríms og Stefaníu og þar þegið
kaffi og góðgjörðir. Það var jafnan
mikið líf í kringum Stefaníu, sem
var ómyrk í máli og kunni að koma
orðum að hlutunum. Amgrímur fór
sér hægar, en lagði gott til allra
mála. Þau Amgrímur og Stefanía
hafa ef til vill gefíð mér betri inn-
sýn í lífsháttabyltingu íslenzku
þjóðarinnar en nokkrir aðrir. Fyrst
þegar ég steig inn fyrir þeirra dyr,
bjuggu þau í litium torfræ, en þó
hlýjum og vistlegum. Þá vom ár
kreppu og fátæktar um garð geng-
in og að hefjast uppsveifla sú, sem
styijöldinni fylgdi. Þetta vom tímar,
þegar heyið var enn reitt heim í
böggum á klökkum. En nýir bú-
skaparhættir mddu sér til rúms og
mikið ræktunar- og uppbyggingar-
starf jók afrakstur landsins. Fyrst
leystu sláttuvélar og rakstrarvélar,
dregnar af hestum, orfið, hrífuna
og reiðingshesta af hólmi. Og enn
síðar komu dráttarvélar með allri
þeirri tækni, sem þeim fylgdi. Sama
var um gamla torfbæinn, sem hvarf,
þegar af gmnni reis stórt íbúðarhús
í nútímastíl.
Þessar miklu breytingar gengu
yfir sveitimar. Að mörgu leyti var
gamla búskaparlagið miklu per-
sónulegra og skemmtilegra en það
sem nú tíðkast. Og ekki vil ég
segja, að Amgrímur hafi verið
neinn sérstakur véladýrkandi. Hann
undi ávallt vel hag sínum, þótt ekki
væri neinu ríkidæmi fyrir að fara.
Og tæknina tók hann hófsamlega
í þjónustu sína. Hófsemdin var hon-
um í blóð borin á öllum sviðum.
Ég er þakklátur fyrir að hafa
kynnzt Amgrími Jónssyni og hans
ágæta fólki. Votta ég aðstandend-
um samúð mína á þessari skilnaðar-
stund.
Sigurður Gizurarson
drengjanna okkar verður þeim
ómetanlegt veganesti. Það sem
öðm fremur lýsti best hans mann-
gerð var hjálpsemi hans og fómfysi,
hann hafði alltaf tíma fyrir aðra,
en taldi sig sjaldnast þurfa á aðstoð
annarra að halda. Dæmigert um
þennan eiginleika hans var að dag-
inn áður en hann lést var hann að
mála heima hjá sér og buðum við
honum aðstoð, en hann taldi sig
ekki þurfa þess en hins vegar myndi
hann þiggja hjálp við að stækka
sumarbústaðinn næsta sumar. Þau
hjónin áttu sumarbústað í Vaðnes-
landi í Grímsnesi, sem heitir
Staðarhóll, en þar dvöldu þau hjón-
in öllum stundum. Þar naut hann
útivemnnar í fógra umhverfi í
faðmi náttúmnnar. Mér er ógleym-
anlegt þegar hann var að byggja
sumarbústaðinn, hversu haganlega
var að öllu staðið, enda var hann
einstaklega verklaginn. Siggi var
fæddur á Hellissandi. Þangað fór-
um við oft með þeim hjónum og
nutum þess í ríkum mæli að labba
fjöramar og hlusta á hann lýsa
uppvaxtarárum sínum.
Fjölskyldan mín kveður Sigurð
með söknuði og þakklæti.
Kristín Kristjánsdóttir