Morgunblaðið - 31.10.1987, Blaðsíða 52

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 1987
52
Ingveldur Árnadóttir
Efra-Hvoli — Minning
Fædd 11. febrúar 1901
Dáin 20. október 1987
Ingveldur Ámadóttir, húsfreyja
að Efra-Hvoli í Mosfellssveit, lést á
Reykjalundi þriðjudaginn 20. októ-
ber sl. 86 ára að aldri. Með henni
er genginn enn einn af frumbyggj-
um þessa byggðarlags. Vinsældir
hennar náðu til mikils §ölda fólks
ungra og gamalla, sem hún hafði
sem samferðamenn á langri lífsleið.
Ingveldur var fædd að Miðdals-
koti í Laugardal þ. 11. febrúar 1901
og var ein 14 systkina. Foreldrar
hennar voru þau hjónin Guðrún
Jónsdóttir og Ámi Guðbrandsson
bóndi þar og standa að þeim ættir
af Suðurlandi.
Um aldamótin var víða þröngur
kostur á íslenskum heimilum og
margur maðurinn í dag undrast það
kraftaverk, hvemig hin bammörgu
heimili í landinu komust af við þær
aðstæður sem vom á þessum tíma.
Heimilið f Miðdalskoti var mann-
margt svo að marga munna var þar
að metta, en allt komst af og geta
má nærri að húsbændur hafa beitt
ráðdeild og aðgæslu, sem er okkur
nútímamönnum Qarlæg eða að
mestu ók :nn.
Ámi Guðbrandsson faðir Ing-
veldar átti systur suður í Mosfells-
sveit og var það húsfreyjan á
Reykjahvoli, Ingunn Guðbrands-
dóttir. Á Reykjahvoli bjuggu þau
hjón Ingunn og Helgi Finnbogason
góðu og vaxandi búi. Ingunn sótti
það nú allfast að fá litlu frænku
sína til sín til dvalar, svo að Ingveld-
ur litla fór til frænku sinnar á
Reykjahvoli 3 eða 4 ára að aldri.
Dvölin þar varð lengri en ef til vill
var ætlað í upphafi, því að þama
ólst Ingveldur upp og tileinkaði sér
vinnubrögð og myndarskap Ingunn-
ar frænku sinnar sem veganesti í
lífinu. Meðal annars var það ráð
Ingunnar að unga stúlkan fór til
stuttrar dvalar á myndarheimili í
Reykjavík,, t.d. var hún einn vetur
á heimili Magnúsar Einarssonar
dýralæknis.
Árið 1927 giftist Ingveldur
Vígmundi Pálssyni frá Eiði við
Reykjavík, en hann stundaði sem
ævistarf mjólkurflutninga fyrir
bændur úr Mosfellssveit og ná-
grenni til 1947. Þau bjuggu fyrst
í Reykjavík en 1935 varð það að
ráði að þau fengu jarðnæði hjá þeim
Reykjahvolshjónunum, fósturfor-
eldrum Ingveldar, og stofnuðu
nýbýlið Efra-Hvol og bjuggu þar
síðan.
Ungu hjónin byggðu allt upp frá
gmnni og ráku þar hefðbundinn
búskap en auk þess ræktuðu þau
alla tíð hænsni og seldu egg. Rekst-
ur hænsnabúsins var til fyrirmynd-
ar bæði um búnað og umhirðu, en
Vígmundur heitinn var smiður góð-
ur og vann allt slíkt sjálfur. Annars
var bú þeirra hjóna ekki stórt en
afurðagott og vel rekið. Þar leið
öllum mönnum og skepnum vel,
enda vel fyrir öllu séð og gestrisni
mikil og rausnarleg. Vígmundur
lést fyrir allmörgum ámm en Inga
ræktaði áfram hænsnin fram undir
1980 eða meðan heilsan leyfði. Þau
Inga og Vígmundur eignuðust tvö
böm, Pálmar, sem býr í úljaðri
Efra-Hvols og starfar á Reykja-
lundi, en hann er kvæntur Ragn-
heiði Jónasdóttur og eiga þau þijú
böm uppkomin. Ingunn Vígmunds-
dóttir var yngri og var gift Sigurði
Auðunssyni rekstrar- og hagræð-
ingarfræðingi, en hann fórst í
flugslysi á Snæfellsnesi fyrir nokkr-
um ámm. Þau Ingunn og Sigurður
áttu einnig þijú böm sem em nú
uppkomin. Þá var sonur Vígmundar
frá fyrri tíð meira og minna á heim-
ilinu, en fór snemma að vinna fyrir
sér og fetaði í fótspor föður síns,
vann all tið hjá Mjólkursamsölunni
og er þar enn. Heimili þeirra Ingu
og Vígmundar var þekkt fyrir fá-
dæma gestrisni og myndarskap.
Þar dvöldu óvandabundnir ungling-
ar á ýmsum tímum og bundu órofa
tryggðabönd við þau hjónin á Efra-
Hvoli. Ólafur Jónsson frá Helgadal
var langdvölum á Efra-Hvoli og
Kristinn Sveinsson, nú bygginga-
meistari, og reyndar ýmsir fleiri
unglingar áttu gott athvarf hjá Ingu
og Vígmundi og hafa haldið tryggð
við heimilið.
Þau hjónin vom næstu nágrann-
ar okkar hér á Reykjum og nutum
við vináttu þeirra og hjálpsemi,
einkum er eitthvað fór úrskeiðis á
tæknisviðinu, þá var alltaf leitað til
Vígmundar.
Nú þegar samferðin er á enda
em Ingu og þeim hjónum báðum
færðar þakkir og Ingu beðið bless-
unar á hinni ókunnu strönd handan
móðunnar miklu. Við vinir og ná-
grannar vottum ættingjum samúð
við fráfall hennar, en minningin lif-
ir.
Jón M. Guðmundsson
í dag, laugardaginn 31. október,
verður sæmdarkonan Ingveldur
Ámadóttir, Inga eins og hún var
alltaf kölluð, kvödd hinstu kveðju
frá Lágafellskirkju og jarðsett þar
við hlið bónda síns.
Foreldrar Ingu vom Guðrún
Jónsdóttir og Ami Guðbrandsson
sem bjuggu í Miðdalskoti í Laugar-
dal.
Þau eignuðust sautján mann-
vænleg böm og munu íjortán þeirra
hafa komist upp. Var Inga ellefta
I röð þeirra er upp komust.
Það mun stundum hafa verið
þröngt í búi eins og viða var á þeim
ámm, því mun það hafa ráðist svo
milli foreldra Ingu og sæmdar-
hjónanna Ingunnar Guðbrandsdótt-
ur og Helga Finnbogasonar á
Reykjahvoli í Mosfelissveit að þau
tækju Ingu í fóstur, en Ingunn og
Ami faðir Ingu vom systkin.
Inga kom að Reykjahvoli er hún
var á ijórða ári og var það hennar
heimili eftir það, þar til hún stofn-
aði sitt eigið heimili. Það varð strax
mjög kært milli Ingu og fósturfor-
eldranna og sá kærleikur entist alla
tíð.
Reylqahvoll var mikið myndar-
heimili og mikið forstand á öllum
hlutum. Þar var mikil drift í bú-
skapnum, alltaf vinnufólk eins og
tíðkaðist þá og svo böm þeirra
hjóna sem vom þijú; Finnbogi,
Sigríður og Oddný. Var mikill kær-
leikur með þeim og Ingu. Oft mun
hafa verið glatt á hjalla á þessu
stóra heimili. Inga vandist því að
vinna mikið og átti afar létt með
það og fóm öll verk henni sérlega
vel úr hendi, vom öll unnin af alúð
og snerpu og svo vel af hendi leyst
sem verða má.
Já, hún minntist oft á þetta góða
heimili og var þakklát fyrir allt sem
þau gerðu fyrir hana. En þetta
þakklæti var gagnkvæmt, Ingunn
og Helgi vom henni eins og góðir
foreldrar geta bestir verið og kunnu
vel að meta kosti hennar.
En oft hugsaði Inga til foreldra
og systkina og til æskuheimilisins
í Laugardalnum sem hún mundi vel
eftir. Þessi fjölskylda er nú dreifð
um allt land og er mikið myndar-
fólk og ber forfeðmm sínum gott
vitni.
í einni ferðinni á æskustöðvamar
tók hún með sér væna hríslu og
gróðursetti hana í skjóli við húsið
sitt. Hafði hún hana alltaf fyrir
augunum, sér og öðmm til yndis-
auka. Sýndi þetta vel tryggðina við
Laugardalinn.
6. janúar 1927 giftist Inga
Vígmundi Pálssyni frá Eiði í Mos-
fellssveit hinum ágætasta manni
og var það mesta gæfuspor þeirra
beggja.
Þau byijuðu að búa í Reykjavík
og vom þar í nokkur ár, en hugur
Ingu var oft hjá hinu góða heimili
sem hún ólst upp á og létu Ingunn
og Helgi hana hafa land undir sum-
arbústað er skírður var Efri-Hvoll.
Þar unnu þau hjónin bæði af krafti
við að koma bústaðnum upp og
mun hafa verið notalegt að geta
verið þar með bömin á sumrin og
þegar tími gafst til.
Þá var nú vegurinn öðmvísi en
hann er í dag og erfíðara að kom-
ast á milli, en Vígmundur var góður
bílstjóri, átti alltaf bíl og taldi ekki
eftir sér ferðimar sem urðu æði
margar og enduðu með því að þau
gerðu Efra-Hvol að litlu býli og
fengu land út úr Reykjahvoli eins
og böm fósturforeldranna. Þau
munu hafa flutt alfarin úr
Reykjavík árið 1935.
Já, það var mikil gleði á Reykja-
hvoli að fá ijölskylduna alkomna á
Efra-Hvol.
Þau Inga og Vígmundur eignuð-
ust þijú böm; Ingunni, sem var
gift Sigurði Auðunssyni, en hann
fórst í hinu hörmulega flugslysi í
Ljósufjöllum 5. apríl 1986. Þeirra
böm em Auður gift Baldri Schröd-
er, Ragnheiður Inga býr með Þórði
Ðavíðssyni og svo Auðunn Páll, sem
er heima hjá móður sinni; Pálmar
kvæntur Ragnheiði Jónasdóttur og
eiga þau þijú böm, Inga Ragnar,
Vígmund og Sigrúnu. Ein dóttir
fæddist andvana. Vígmundur átti
son fyrir hjónaband; Aðalstein.
Reyndist Inga honum frábærlega
vel. Þau höfðu son Aðalsteins hjá
sér í mörg sumur og er hann átti
frí, enda vildi hann ekki annars
staðar vera.
Eftir að þau fóm að búa á Efra-
Hvoli höfðu þau venjulega einn
starfsmann við búið, því Vígmundur
vann hjá Mjólkurstöðinni í
Reykjavík, keyrði mjólkurbíl sem
gekk í Mosfellssveitina. Það kom
því töluvert í hlut Ingu að stjóma
ýmsum verkum er bóndi hennar var
Qarverandi.
Margir vom hjá þeim þessi ár
og öllu þessu fólki þótti vænt um
þau og vildi halda kunningsskap
eftir að þeir vom famir þaðan. Einn
af þeim sem vom svo lánsamir að
vinna hjá þeim var undirritaður.
Á afmælisdaginn minn, er ég
varð 16 ára, kom ég þar fyrst. Það
var bjartur og fagur haustdagur,
fremur kaldur. Ég var að fara I
fyrsta sinn að heiman úr fámennri
sveit. Ég hitti Vígmund við gömlu
Mjólkurstöðina á homi Bergþóm-
götu og Snorrabrautar. Hann tók
mér mjög vel og fómm við saman
á stóra mjólkurbílnum sem leið lá
út úr bænum og upp í Mosfells-
sveit. Hann sýndi mér allt það
helsta á leiðinni, Korpúlfsstaði,
Blikastaði, Lágafell o.'m.fl. Sfðan
blasti Reykjahverfið við. Gufustrók-
amir stóðu upp úr hvemnum og
mjúk og samfelld gufuslæða lá yfir
Varmá. Þá rann heita vatnið óbeisl-
að í ána.
Þetta er nú býlið mitt, sagði
Vígmundur um leið og hann tók
fimlega beygju til hægri og á svip-
stundu vomm við komnir í hlað.
Hann lagði bílnum á sinn stað og
við gengum heim að húsinu.
Inga stóð á tröppunum og tók á
móti okkur. Hún heilsaði mér mjög
hlýlega og bauð mig velkominn í
vistina.
Ég sá strax að hér væm hlutim-
ir í lagi, bæði inni og úti. Áður en
við var litið var Inga komin með
dúkað borð, fullt af alls lags veislu-
mat. Þannig var rausn og myndar-
skapur á þessu heimili alla tíð. Já,
það var einstakt hvað allt var
snyrtilega og notalega fram borið.
Hún gerði sér grein fyrir þörfum
fólksins í smáu sem stóm, fyrir-
hyggjan einstök.
Er ég kom út í gripahúsin blasti
við það sama, afburða fallegir og
vel hirtir gripir, hveiju nafni sem
þeir nefndust. Og ekki vom þeir
hræddir við fólkið. Nei, þeir fögn-
uðu þeim sem komu, því þeir vom
svo góðu vanir. Góðu atlæti hús-
bændanna og enginn hefði getað
verið á þessum bæ til lengdar, sem
ekki hefði sýnt dýranum nákvæmni
f öliu.
Mér fannst stundum sem Inga
sæi ýmsa hluti fyrir sem við hin
sáum ekki og gátum ekki látið okk-
ur detta í hug. Þegar ég kom inn
í fyrsta sinn með litla tösku sem
aleigan min var í sagði Inga: Ég
spái þvi nú drengur minn að kist-
illinn þinn eigi nú eftir að stækka!
Það er mikið lán fyrir ungling að
lenda hjá slíku fólki.
í nágrenni við Efra-Hvol vom
margir sumarbústaðir. Þetta fólk
vandi mjög komur sínar að Efra-
Hvoli til þess að kaupa egg, mjólk
o.þ.h. Það var auðséð á þessu fólki
hvað því þótti gott að versla hjá
Ingu. Og er kynnin urðu meiri fór
það að senda bömin sín eftir þessum
vömm og þau sóttust eftir að fara
til Ingu. Það vom venjulega hlýleg
orð, sælgætismoli eða annað gott
sem fylgdi með sem bömin kunnu
vel að meta. Ég þekki fjölda fólks
sem telur það eitt af sínum bestu
og dýrmætustu minningum að hafa
kynnst þessu góða heimili.
Þeir vom ófáir, sem minna máttu
sfn í lífinu, sem komu til Ingu og
vora sumir tfmum, jafnvel ámm
saman þar og vildu ekki annars
staðar vera. Fengu uppörvun við
að koma þar og njóta góðra veit-
inga, létts spjalls og ráðlegginga.
En Inga hefði ekki getað gert
allt sem hún gerði gott, nema af
því að bóndi hennar var sama sinn-
is, en lét henni oftast eftir fram-
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaöir, afi og langafi,
EYÞÓR ÓSKAR SIGURGEIRSSON,
Kjarrhólma 36,
Kópavogi,
lést á Spáni föstudaginn 30. október.
Hrafnhildur Sveinsdóttir,
Kristfn Eyþórsdóttir, Hartmann Guðmannsson,
Lilja Dóra Eyþórsdóttir, Sigurður Sigurðsson,
Margrót Eyþórsdóttir, Bjöm H. Einarsson,
Hrafnhildur Eyþórsdóttir, Sævar Ástráðsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir, tengdafaöir og afi,
SÆMUNDUR FRIÐJÓNSSON,
Gullteig 29,
Reykjavfk,
andaðist í Borgarspítalanum 30. október.
Ólöf Guðmundsdóttir,
Heiður Sæmundsdóttir, Sixten Holmberg,
Frfður Sæmundsdóttir, Hávarður Emilsson,
Friðjón Sæmundsson, Kristfn Benediktsdóttir
og barnabörn.
kvæmdina sem hann vissi að myndi
fara vel úr hendi.
En eftir skin koma skúrir og hinn
2. júlí 1967 missti Inga mann sinn.
En hún gafst ekki upp við það,
heldur bjó áfram í húsinu sínu og
hafði hænsni til að hlúa að og sér
til ánægju og alltaf sérlega bústinn
kött!
En hennar mikli styrkur var nú
sonurinn Pálmar og hans góða
kona, sem fylgdust með hveiju fót-
máli hennar öll árin og gerðu fyrir
hana allt sem í mannlegu valdi stóð.
Til marks um umhyggjuna settu
þau glugga á húsið sitt, sem ekki
hafði verið áður, til að geta fylgst
með því hvort ljósið kæmi í
gluggann hjá Ingu á morgnana og
hvort það slökknaði að kveldi á
réttum tíma, svo og hverri annarri
hreyfíngu sem þar fór fram.
Og svo komu sonar- og dóttur-
bömin æði oft og sváfu hjá ömmu.
Dóttirin og tengdasonurinn fluttu
svo að túngarðinum hjá Ingu svo
skjól var á allar hliðar, svo komu
allir góðu nágrannamir oft og
styttu henni stundimar.
Það var venja okkar hjónanna
að fara alltaf til Ingu á nýársdag.
Hún átti þann dag. Það var gott
að byija árið með því. Sá dagur
brást ekki, yfir honum var alltaf
fegurð og heiðríkja.
En fyrir tæpum fimm ámm gat
þessi ákveðna og duglega kona
ekki verið lengur heima hjá sér og
átti þá vini í næsta nágrenni, á
Reykjalundi, sem tóku henni og
gerðu allt fyrir hana sem í mann-
legu valdi stóð.
Fyrir það allt vil ég leyfa mér
að færa öllu starfsfólkinu alúðar-
þakkir fyrir einstakt starf og
• fómarlund sem aldrei brást.
Ég vil svo að lokum þakka allt
sem þessi góða kona var mér og
minni fjölskyldu alla tíð og biðja
henni guðs blessunar í fyrirheitna
landinu. Ollum aðstandendum votta
ég innilegustu samúð. Megi minn-
ingamar um móður, ömmu,
langömmu og tengdamóður vera
ljós á ykkar vegi á ókomnum ámm.
Kristinn Sveinsson,
Sveinsstöðum.
Mig langar lítillega að minnast
Ingu á Efra-Hvoli, sem nú er ný-
iátin.
Árið 1937 keyptu foreldrar mínir
sumarhús f Mosfellssveit, nánar til-
tekið rétt við Efra-Hvol. Sumar-
dvölin í bústaðnum var fyrir mér
skemmtilegasti tími ársins. Þá var
skólinn búinn og lífið bara leikur.
Ég var svo heppin að dóttir hjón-
anna á Efra-Hvoli og ég urðum
góðar vinkonur og var ég heima-
gangur þar á sumrin í mörg ár.
Það var einnig ómetanlegt fyrir
mig, stelpu úr Reykjavík,, að kynn-
ast af eigin raun lífínu á íslenzkum
bóndabæ, sem ég hefði eflaust ekki
vitað eins mikið um ef ég hefði
ekki kynnzt þessu góða fólki. Inga
var alveg sérstök kona. Hún var
ein af þeim sem var alltaf að, en
hafði samt alltaf nægan tíma fyrir
aðra, hafði sérstakt lag á að láta
manni líða vel í návist sinni og
gestrisin með afbrigðum.
Ég fékk oft að fara með á engj-
ar og taka þátt í heyskapnum og
þó maður hafi eflaust oft verið til
lítils gagns var alltaf stutt í hrósið
hjá Ingu.
Eftir að ég fullorðnaðist heim-
sótti ég Ingu oft, en það var ekki
af skyldurækni, ég hlakkaði alltaf
til að hitta hana, ræða um málefni
líðandi stundar, segja fréttir af
mínu fólki og fá fréttir hjá henni.
Oftast var komið fram á kvöld þeg-
ar ég hélt af stað heim á leið,
reynslunni ríkari og búin að þiggja
af ómældri gestrisni hennar og ekki
mátti ég fara án þess að fá nýorpin
egg að taka með heim.
Síðastliðin ár hefur hún átt við
vanheilsu að stríða. Hún átti eflaust
mjög erfitt eftir að hún varð veik
og þurfti að vera upp á aðra kom-
in, þessi dugmikla, gjöfula og
gestrisna íslenzka bóndakona. Ég
er þakklát fyrir að hafa kynnzt svo
einstakri konu.
Blessuð sé minning hennar.
Sigurveig Ragnarsdóttir