Morgunblaðið - 21.11.1987, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1987
KVÆÐIEFTIR FREY-
STEIN GUNNARSSON
eftirAuðun Braga
Sveinsson
Um útgáfuna sáu Andrés Krist-
jánsson, Gils Guðmundsson og
Ragnar Þorsteinsson. Bókaút-
gáfan Iðunn sá um útsendingu
bókarinnar til áskrifenda. Bókin
er 280 blaðsíður, 14,5*21,5 sm
að stærð. Rautt rexínband. Á forsí-
ðu er eiginhandaráritun Frey-
steins, greypt í guil.
Komið er út ljóðasafn Frey-
steins Gunnarssonar, fyrrum
skólastjóra Kennaraskólans. Safn-
að hefur verið saman ljóðum úr
bókum hans tveimur, er út komu
á meðan höfundur var á lífí, en
þær eru: Kvæði I, er út komu
1935 og Kvæði II, er birtust 1943.
Loks eru Kvæði III, sem höfundur
hafði lokið við að búa undir prent-
un áður en hann var allur, 1976.
Því miður hefur nokkuð verið
fellt úr af vísum úr Kvæði II.
3i
Finnst mér að þeim nokkur eftir-
sjá, því að í þeim birtist einmitt
best kímni Freysteins. Er mér
óskiljanlegt, að vísur þessar eða
smáljóð skuli hafa verið felld nið-
ur, þegar efnt var til þessarar
vönduðu útgáfu á ljóðum skálds-
ins, sem hún vissulega er. Ég
eignaðist Kvæði II, keypti bókina
á fomsölu á sínum tíma. Þar er
m.a. vísa sú, er Freysteinn orti,
er hann hitti Ársæl Ámason, sem
þýddi mikið:
Sólskin og sumarblíða
sindrar um Laugaveg.
Þú hefur mikið að þýða;
þýðingarlaus er ég.
En Freysteinn var mjög mikil-
virkur, eins og kunnugt er.
Þá kom mér á óvart að sjá ljóð-
ið Fyrsta lóuljóð hefjast þannig:
Ljómar yfir grund...
Ég man ekki betur en að það
hafí byijað þannig:
Ómar yfir grund...
Er það og í samræmi við rímið sem
á eftir fer.
æskuljóð í huga mér.
Ljóðin óma í huga manns hefði
ég haldið. En þetta eru smámunir.
Freysteinn orti mörg Ijóð við
ljúf lög og munu þau enn um skeið
lifa. Eg vil benda á ljóðið Gler-
brot sem María Brynjólfsdóttir
hefur samið lag við. Ljóð þetta er
mikið listaverk. Það endar þannig:
Nú sit ég í rökkrinu og risla mér við
að raða brotunum saman.
Ég særi mig á þeim. En samt er það gaman.
Er hægt með orðum að lýsa
glöggar brostnum vonum og brost-
inni lífsgæfu? Ljóð þetta verður
vafalítið sett í úrval íslenskra ljóða
síðar, það er að segja, ef þjóðin
ekki gleymir öllum ljóðum og glat-
ar tilfínningu fyrir máli sínu og
menningu.
Þama er ljóðið, sem vinur Frey-
steins, ísólfíir Pálsson tónskáld,
gerði lag við: Hér er, bróðir,
verk að vinna. Þama er einnig
ljóðið: í kvöld þegar ysinn er
úti, við lag ísólfs. Ljóð og lag fra
einkar vel saman, hvort tveggja
hugljúft.
Fagurt er eitt af kvöldljóðum
Freysteins; þau em raunar öll fal-
leg, sjö að tölu. Langt er síðan ég
lærði þetta umgetna kvöldljóð:
Fuglinn sefur suðr í mó,
sefur kisa’ í værð og ró,
sefur, sefur dúfan.
Sofðu líka sætt og rótt,
sofðu vært í alla nótt
sofðu, litla ljúfan.
Slíkt ljóð syngur sig inn í vitund
manns, ef svo má að orði komast.
Vor og sumar virðast hafa verið
Freysteini einkar hugljúf yrkis-
efni. Hann kveður ljóðin Vakir
aftur vor í dölum, Við göngum
út í laufgan lund (Kátir söngva-
sveinar), Syngdu meðan sólin
skin, þegar sól vermir jörð, Vor
í dag; og fleiri mætti nefna. Ljóð
þessi heyrum við einatt í útvarp-
inu. Og á meðan þau em lærð og
sungin, gleymist ekki nafn míns
gamla skólastjóra.
Hver man ekki eftir vísunni eft-
ir hann Freystein, sem var prentuð
aftan á eldspýtnastokka fyrr á tíð,
ég á við miðaldra og eldra fólk:
Alla þá sem eymdir þjá
er yndi að hugga,
og lýsa þeim sem ljósið þrá,
en lifa í skugga.
Freysteinn Gunnarsson
Allmörg ljóða Freysteins em
þýðingar úr þýsku, norsku og
sænsku, einnig úr dönsku. Víða
ferst Freysteini vel úr hendi að
koma erlendu ljóði á íslensku,
málið er slétt og fellt. Freysteinn
er skáld hinna ljúfu tóna fyrst og
fremst, honum liggur ekki hátt
rómur. Það var einkenni hans sem
skálds.
Freysteinn var guðfræðingur,
eins og kunnugt er. Hann fm-
morti sálminn Lífsins herra, sem
er í núverandi sálmabók íslensku
þjóðkirkjunnar. Þama segir höf-
undurinn mikið með einföldum
orðum, án orðskrúðs:
Læknir allra manna meina,
mildin hreina,
öðrum gleði alla stund,
honum svíður sárt og brennur,
sifellt rennur
blóð úr djúpri dauðans und.
Ég minntist fyrr í samantekt
þessari á ljóð Freysteins um vor
og sumar. Hann orti og önnur ljóð
sem hafa verið mjög mikið sungin.
Má þar nefna Afram veginn í
vagninum ek ég, Litli vin, og
Skólasöng Kennaraskólans: Vér
leggjum út á lifsins braut. Þá
má ekki gleyma hinu fagra ljóði
Ég man það enn, sem höfundur-
inn mun hafa ort til sonar síns
ungs. Það er bæði fagurt og til-
fínningaríkt. Ljóðið Heim yfir
hæð og sund sungum við nemend-
ur Freysteins oft á góðum stund-
um. Létt og lipurt, bæði ljóð og lag.
Ég vil vekja athygli á ljóði Frey-
steins er hann orti fyrir bamadag-
inn árið 1948. Þar kemst hann
alls staðar vel að orði, en fremst
fínnst mér hann túlka mál sitt í
þessum ljóðlínum:
En bamanna framtíð er pregg hvers lands
og fullkomin skylda hvers einasta manns
að vemda og styðja þá vaxandi fjöld,
sem verða skal mannkyn á komandi öld.
Hér eru ekki viðhöfð stóryrði,
heldur er ljóðið líkt og talað orð,
mælt mál.
Þegar þetta var ríkti mikill
skortur á matvælum og fleiri
lífsnauðsynjum vegna afleiðinga
heimsstyijaldar þeirrar, er nýlega
var um garð gengin. Freysteinn
vissi raunar, að misskipting auðs-
ins átti hér ríkan þátt, enda segir
hann:
Því sverfur nú skortur þá síðustu vöm,
er sveltandi, nakin og allsvana böm
nú byggja þá veröld, sem á sér þann auð,
er öllum má veita hið daglega brauð.
Freysteinn Gunnarsson ér best-
ur í stuttum ljóðum, jafnvel í
einstökum erindum. Ég vil að lok-
um tilfæra eitt slíkt:
Hvert vinarorð,
sem vermir hug,
þá vakir böl og stríð,
hvert góðs manns orð,
sem gleður hug,
mun geymast alla tíð.
Og það er trú mín, að nokkur
af smáljóðum Freysteins muni
verða langlíf í landinu, ef þjóðin
kýs að varðveita foman arf af
þeim toga.
Höfundur er kennari.
Dagur lyfja-
fræðinnar 1987:
Framtíð
apóteksins
Lyfjfræðingafélag íslands
gengst fyrir degi lyfjafræðinn-
ar í Ráðstefnusal Hótels Loft-
leiða laugardaginn 21.
nóvember nk. kl. 10—17.
Ætlunin er að ræða framtíð
apóteksins í víðu samhengi. Rætt
verður um hlutverk lyfjafræðinga
og apóteksins við að ná markmiði
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunar-
innar (WHO); Heilbrigði fyrir alla
árið 2000. Einnig verður rætt um
mismunandi fyrirkomulag á lyfja-
dreifíngu og kynnt ýmis efni sem
tengjast rekstri apóteka, svo sem
kostnaður við lyfjadreifíngu,
álagningarreglur og tilhögun end-
urgreiðslu sjúkrasamlaga á lyfja-
kostnaði hér á landi og í
nágrannalöndum.
Rætt verður um samstarf lækna
og lyfjafræðinga og framtíð apó-
teksins frá sjónarhóli heilsugæslu-
læknis. Þá mun heilbrigðismála-
ráðherra, Guðmundur Bjamason,
ræða framtíð apóteksins frá sjón-
arhóli stjómvalda. Fyrirlesarar
auk hans verða Jón Bjami Þor-
steinsson læknir, Guðmundur
Reykjalín, framkvæmdastjóri
Apótekarafélags íslands, og lyfja-
fræðingamir Almar Grímsson,
Einar Magnússon, Guðrún Eyjólfs-
dóttir og Helga Vilhjálmsdóttir.
Fundinum lýkur með pallborðsum-
ræðum. Fundarstjóri verður Jakob
L. Kristinsson
Bjóddu vetrinum byrginn með
JmuuESTone
undir bílnum!

Nýkomið gott úrval af
ódýrum vestur-þýskum
leðursófasei
Vönduð
vara við
vægu
verði
—
(Fréttatilkynning)