Alþýðublaðið - 30.05.1932, Qupperneq 2

ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
Sólbakka-sæltm.
(Síðari grein.)
í dezem-ber 1924 er stofna'ð hér
í Reykjavík Mutafélag, siean nefnt
var Andvari. Stofnendur þess,
auk Kristjáns Torfasonar, voru
mest útgerbarmienn hér og á
Vesturlandi. Hlutafé þessa félags
er 260 þús. kr. og alt innborgað
þegar félagið er tilkynt, en það
var 30. jan. 1925 (svo sem sjá má
af Lögbirtingabi. 26. marz 1925).
Á Þorláksmessu 1924 sielur
Kristján Torfason félagi þessu
allar Só 1 bakkaeignirnar og þar
með verksmiðjuna fyr'ir 375 þús.
kr. (Menn beri þetta saman við
verð það, er Kristján hafði goldið
fslanidshanka). Þetta er í fjórða
sinn, sem hann selur eignir þessar.
Kaupverðið var greitt á þenin-
an hátt: Kaupandi tekur að sér
að grei'ða Veðdeiildariskuld, sem
var hátt á tiunda þúsund og veð-
skukl Kristjáns í íslandsbanka,
)giem þá var orðin með vöxtum
yfir 180 þús. Með hlutabréfum
í H/f. Andvari eru Kristjám
greiddar 160 þús. kr. og loks í
peningum 24 575 kr. 65 aurar.
Li'ðilega hálfum mánuði áður en
hlutafélagdð Andvari er tilkynt
(nánar tiltekið 13. janúar 1925)
kaupir Islandsbanki víxil af félag-
inu. Og víxill þessi var ernginn
smábileðill, því það voru 200 þús.
kr. Fyrir þetta fé er gneidd víxiil-
skuld Kr. Torfasonar, en H/f.
Andvari veðsetur bankanum eign-
ina eins og hann hefir keypt hana.
en eldri. veðbréfin eru þá kvittuð,
og falla þá niður veðin á verzlun-
arlóðinni á Fliateyri og jarðapört-
um Kr. Torfasonar.
Skeður nú Ijtið í fjóra mánuð-i,
en þá hefst blómaöld hinna ein-
kennilegu viðsfcifta miilli hlutafé-
lagsáns Andvara og Islandsbanika.
5. maí kaupiir bankinn nýjain
víxil ótrygðan af Andvara fyrir
80 þús. kr. og síðan þrjá nýja
víxla, hvorn upp á 50 þús. kr.,
dagana 8. júni, 22. júní og 8. júlí. !
En hálfum mánuði eftir aö síð-
asti víxillinn er keyptur kaupir
bankinn fimita nýja ótrygða víx-
iilinn og hann upp á 150 þús. kr.!
5. og 13. ágúst eru síðan keyptir
enn tveir nýir ótrygðir víxlar upp
á 100 þús. krónur hver og 30.
ágúst sá þriðji og hann upp á 150 j
þús. króniur. En viku seinna (4.
sept.) kaupir bankinn enn þá nýj-
an víxil upp á 100 þús. kr. og
24. sept. annan upp á sömu upp-
hæð.
Þegar hér er komi'ð, þá er bank-
inn auk upprunalega 200 þús. kr.
veðtrygða víxiilsins búinn að
kaupa tíu nýja víxla af H/f. And-
vari fyrir samtals 930 þús. kr„
og er þá kyrt næsta mánuð, þar
til 22. okt., en þá er engu líkara
en að bankastjórninni finnist upp-
hæðin snubbótt, því þá kaupir
hún ellefta víxiiinn af Andvara,
og er hann up pá 70 þús. kr., og
þar imieð feemst ótryg'ðia víxil-
skuldin upp í eina milljón krána.
Allir þessir víxlar féllu ‘i gjald-
daga 1925 og voru framlengdir
án afborgana (og sumpart með
því að bæta vöxtunum við).
Skuldin nam alls í árslok 1925
1 málilj. 210 þús. kr. I 1 1
Þess má geta, að af víxilHánum
1925 hafa lífclegast um 200 þús.
kr. farið til viÖauka og endurbóta
á oignuin félagsins, en um 50
þús. krónur lentu í lánum hjá
mönnum og fengust ekki inn aft-
ur hvernig sem reynt var. En
af þessari útlánaupphæð fór lið-
lega 28 þús. kr. til Kristjáns
Torfasonar, en um 11 þús. kr. ti)
framkvæmdastjóra féiagsins, Jóns
Farmberg. Hvað orðið hefir þarna
af um s/r milj. króna skal ekki
OTÖlengt um hér.
Skuldin jókst á árinu þar á eftir
þar til bankanum var lokað, og
nam hún þá 1 388 194 kr. 18 aur-
um.
Samtáls hefir íslandsbanki ]>á
tapað á H/F Andvara 1 022 496 kr.
35 aur. auk um 135 þús. kr.
vaxta.
íslandshanki hefir því tapað a
Sólbakka-sælunni sem hér segir:
á H/F Sólbakki (þrjú félög) um
350 þúsund krónum, á H/F And-
vari 1 157 496 Kr. 35 aur. eða sam-
tals á báðum félögum yfir hálfa
adra milljón.
Þa'ð er meira en þrefialt það,
sem Vericamannabústaðirnir hafa
feostað, eða fyrir um hálft annað
hundra'ö verkamannaíbúðir eins
og þær, sem bygðar hafa verið
síðastliðið áx.
Penimgaaustur sá Mnn óskiljan-
'legi í Sólbakkafélögin, og þá sér-
fstaklega í félagið Andvara, verður
sfeiljanlegur að nokkru leyti, þeg-
ar vitað er, að í félaginu voru
nokkrir helztu útgerðarmenn hér
í Reykjavík, sem þá jafnframt
voru me'ðal helztu ráðamanna í
íhaldsflokknum-. En fyllilega verð-
ur þetta ekki Ijóst fyr en rann-
sóikn hefir leitt í ljós hverjir voru
hluthafar og hverjir voru útgef-
endur þeirra ellefu víxla upp á
isámtals eina milljón, er trygginga-
laust voru látnir og bankinn ger-
samlega tapað, svo og hverjir
voru hluthafar í félaginu.
Það er kunnugt, að margir
minni háttar ábyrg'ðarmenn bafa
orðið að borga til síðasta eyris
síns, ábyrgðir, er þeir höfðu
þvælst inn í, en hér hefir tví-
mælalaust mörgum af efnuðustu
mönnum landsins verið slept með
litla eða enga borgun. Margír,
sem hafa rýrar árstekjur eru að
spreitast við að borga af skuldum,
er þeir lentu í á sama tíma og
Andvari fékk milljónina, en stór-
ríkir menn, sem voru ábyrgir.
fyrir Andra-mi 11 jóninni, voru látn-
ir sleppa og landið varð að greiða
milljónina, þ. e., að almenningur
varð með siköttum og tollum að
grei'öa hana.
Þessi milljón er töpuð landinu,
eins og svo margar aðrar í ís-
landsbanka, en rannsókn myndi
(leiÖa í Ijós, hverjir það voru, siem
voru látnir sleppa, og hvers
vegna, sem reyndár er vitað fyrir
frarn að var af pólitísku íhalds-
vinfengi.
EldnrleKsu
á Sijglnfirði*
SigMfirði, FB., 29. maí.
Slökkviliðið var kvatt í dag að
Hafnargötu 8. Hafði kviknað þar
í, er kona var að kveikja upp í
eldavél. Hafði hún skvett í eld-
inn úr olíubrúsa, en eldurinn
iæsti sig í brúsann. Fldurinn varð
fljótlega slöktur og sfeemdist hús-
ið lítið, en feonan, Sesselja að
nafni, ifeonia Jóhanns tollþjóns,
brendist allmikið, því olíubrúsiinn
sprakk og kviknaði í fötum kon-
unnar. Binnig brendist inaður
hennar, er hann slökti eldinn í
fötum hennar. Eru þau bæði undir
læknisbendi.
'Vestmatmaeyjadeiinnni
lokið.
I nótt undirskrifaði Héðiinn
Valdimarssion, samkvæmt umboði
frá verkamannafél. Drífanda í
Vestmannaeyjum, og Thor Thors
fyrir hönd Kveldúlfs. samninga,
er leystu kaupdieiluna. — Félagið
fékk svo að segja öllum kröf-
um sínuin framfylgt. Námair á
morgun.
Alpingi,
í dag er atkvæðagreiðsla um
fjáriögin á dagskrá efri deildar,
einn-ig fimtardómsmálið.
Um gjaldírestsmáli'ð, s-em var
á laugardiaginn endurafgreitt frá
lefri deild til neðri deildar, s-egir
úánar í annari grein. Þá tók rneðri
deild frumvarp um vegalaga-
breytiingar til 2. umræ'ðu. Var
komin-n fram fjöldí tillagna um
að taka ýmsa v-egi í þjóðvega-
tölu. Samkvæmt tiillögu sam-
göngumálanefnd-ar deildarinnar
var málinu vísað til stjórnarinnar.
Allsherjarvetkfall
i SevíUa.
Sevilla, 30. maí. UP.-FB. Alls-
herjarverkfal-1 hófst á miiðn-ætti.
Hætti þá öll um-ferð leiigubifreiða,
sporvagna o. s. frv., en brauðgerð-
arhú-sum var 1-oikað. Allsherjar-
verkfallið á að standa'tvo sólar-
og var boðað að fyrirskipun
d-eildar syndikalista í Sevilla.
Uppliafl-ega hafði verið ráðgert
að vprkfallið stæði yfir frá 26.
maí til 2. júní. Héra'ðsstjórinn í-
Sevilla- hefir til-kynt, að berlið
háldi uppi nauðisynlegum sam-
göngmn. — Tilraun var gerð tíl
þiess að kveikja í Santa Catalina
kirkjunni, en slökkviliðið kom í:
veg fyrir það.
Slys f uær.
f gærdag, s-einnipartinn, v’ildí
það slys til in-n við Árbæ, að
maður á vélhjóli óik um feoll og
mieiddist mjög, aðallega í andlití.
Var hann þegar fluttur í Lands-
spitalann og leið eftir atvikum
þo-lanlega, er gert hafði verið við
sár hans. — Ma'ðuribn heitir Axef
Einarsson og á heirna á Baróns-
stig 12.
Ojaldfrestsmálið.
Gjaldfrestsmálið var til 3. um-
íræ'ðu í efri deild alþingis á laug-
ardaginn var. Jón Baldvinsison
benti á, að miklu heppilegra en
slík lagasetning væri þa'ð, ef al-
þingi veitti noikkurt fé úr ríikis-
isjóði til þess að hjálpa mön-num,
sem hægt vær-i að bjarga við til
fram-búðar á þanin hátt, til að
komast að hagkvæmum sámning-
um um lúkninig-u skulda, er á
þeim hvíla, og væri ein úrislkurð-
arnefnd um það, hverjum slík
hjálp skyldi v-eitt, sett fyrir landiið
alt. Samkvæmt fruanvarpinu, eins
og það er, er gert ráð fyrir, að
ríkið hætti alt að 200 þús. af
isínu fé vegna fr-amlkvæmda þeirra
Jaga. Ef gj-aldfresítslög yrðu þó
ísiett á ann-að borð, þá ættu verka-
mienn og sjómenn, sem ekki eiga
isjálfir framleiðslutæMn, að sjálf-
sög'ðu að eiga sama gjaldfrests-
rétt á sínum skuldum eins og:
aðrir, sem sá réttur væri veittur.
Flutti hann breytingartillögu við
frumvarpið um, að gjaldfnestur-
inn næði þá einnág til þ-eirra,
Tillagan var f-eld með 7 atkvæð-
uim, en 4 greiddu atfcvæði með
henni. Sí'ðan var frumvarpið siam-
þykt með 8 atkv. gegn 5 og fór
það þart. með aftur til neðri
deildar.
Hún reiddist. Nýlega vakti það
eigi litla athygli í Charlottenliuind-
skógi, að lítil telp-a sást sitjandi
uppi í toppinum á einu hæsta
trénu og var þangað upp eins
hátt og upp á fjór'ðu hæð í húsi.
Fólk kalla'ði til telpunnar, en hún-
slkeytti því engu, heldur sat sem
fastast, og ekld þóttist hún sjá
lögregluþjónaina, er þieir komu éi-
vettvang, en þegar einn brunaliðs-
vagn koim og farið var að búa út
eina sprautuna, þá sikrieiddist
stelpan ofan úr trénu. — Á'sitæð-
an til þess að hún f-ór upp í ttréð
var sú, að hún hafði reiðst við
foreldra sína!