Morgunblaðið - 09.01.1988, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. JANÚAR 1988
JÓLA- OG LÍKNAR-
FRÍMERKI1987
Frímerki
Jón Aða Isteinn Jónsson
Bolli Davíðsson í Frímerlcjahús-
inu í Lækjargötu hefur enn sent
þættinum til birtingar og umsagnar
eintök af þeim jóla- og líknarmerkj-
um, sem út komu fyrir síðustu jól
og hann hefur fengið til sölu. Ber
að þakka honum það og þá ekki
sízt vegna þeirra, sem safna sér-
staklega þessum merkjum, en
söfnun þeirra er eins konar hliðar-
grein við frímerkjasöfnun. Það er
einmitt þess vegna, sem ég í sam-
vinnu við Bolla tók fyrir nokkrum
árum að segja frá öllum þeim jóla-
og líknarmerkjum, sem út eru gefín
fyrir hver jól.
Bolli segir, að Rotaryklúbbur
Hafnarfjarðar hafí gefið út jóla-
merki fyrir þessi jól eins og fyrir
mörg undanfarin jól. Hins vegar
höfðu þau ekki borizt til frímerkja-
verzlana á gamlársdag, svo að hann
gat hvorki látið þættinum í té ein-
tak af þeim né aðra lýsingu. Þá
segir Bolli, að það virðist orðið al-
gengt, að stjómir ýmissa þeirra
félaga, sem gefa út líknarmerki,
sendi nokkrar arkir til félagsmanna
og ætlist til, að þeir kaupi þær.
Virðist þá hinn almenni markaður,
sem er að vísu allþröngur, skipta
litlu máli í þessu sambandi. Er ekki
ósennilegt, að þetta sé einmitt
ástæðan fyrir því, hversu seint
kaupmenn fá þessi merki til sölu í
verzlunum sínum. Hér er því í reynd
um beinan skatt á félagsmenn hinna
ýmsu félaga eða sambanda að ræða.
Tek ég undir það með Bolla, að slík
jóla- og líknarmerkjaútgáfa er afar
hæpin, a.m.k. frá sjónarhóli safnar-
anna. Þætti mér þess vegna ekkert
undarlegt þótt þeir hasist smám
saman upp á að safna þessum
merkjum, þegar þeir verða e.t.v. að
fara einhveijar krókaleiðir til þess
að nálgast þau.
Þannig kom það í ljós í fyrra,
að eitt félagasamband hafði hafíð
útgáfu líknarmerkis fyrir jólin
1986, en ekki komið því strax á
almennan markað. Saftiarar vissu
þess vegna ekki almennt af merkinu
fyrr en löngu síðar. Er því ekki
heldur að undra, þótt þess hafi ekki
verið getið í frímerkjaþætti þeim
11. jan. 1987, þar sem jólamerki
ársins 1986 voru til umræðu. Hér
var um að ræða jólamerki á vegum
Ungmennasambands Dalamanna
og Norður-Breiðfirðinga. Hafa þeir
tekið upp sömu stefnu og Lionsklúb-
burinn Bjarmi í Vestur-Húnavatns-
sýslu hafði í jólamerkjaútgáfu sinni,
þ.e. að sækja myndefni sitt til
kirkna innan héraðsins. Á jólamerki
Dalamanna 1986 er mynd af Hjarð-
arholtskirkju í Laxárdal, en hún var
reist árið 1904 eftir teikningu
Rögnvalds Ólafssonar húsagerðar-
meistara, eins og arkitektar nefnd-
ust þá í upphafi ferils síns á íslandi.
Ber hún sama svipmót og Húsavík-
urkirkja og kirkjan á Breiðabólstað
í Fljótshlíð, enda var Rögnvaldur
einnig höfundur þeirra.
Níu félög hafa gefíð út líknar-
merki að þessu sinni eða jafnmörg
og 1986. Hins vegar hefur sú breyt-
ing orðið á, að Lionsklúbburinn
Bjarmi hefur hætt útgáfu jóla-
merkja sinna, en í stað hans hefur
þá komið Ungmenna- og íþrótta-
samband Austurlands. Hefur það
einnig tekið kirkjubyggingar á
stefnuskrá sína. Er mynd af Eiða-
kirkju á jólamerki þeirra Austfírð-
inga. Því miður get ég ekki sagt
nánar frá þessu merki eða áætlun-
um um næstu líknarmerki á
Austurlandi. En gera verður ráð
fyrir framhaldi þessarar útgáfu um
einhver ár.
Jafnframt því sem myndir eru
hér birtar af þeim jóla- og líknar-
merkjum, sem borizt hafa, verður
greint frá félögum þeim, sem hafa
gefíð þau út. Að venju verða þau
rakin í aldursröð félaganna. Fyrst
verður þá fyrir jólamerki Thorvald-
sensfélagsins, en þau hafa komið
út síðan 1913, að einu ári undan-
skildu. Merki þessa félags hafa þá
sérstöðu frá fomu fari, að íslenzka
pióststjómin leyfir sölu þeirra í póst-
húsum landsins. Þetta merki er því
hið langþekktasta jólamerki hér-
lendis. Þá kemur jólamerki Kvenfé-
lagsins Framtíðarinnar á Akureyri,
en upphaf þessa merkis nær rúma
hálfa öld aftur í tímann, en þó ekki
óslitið. Lionsklúbbur Sigluflarðar
kemur þessu næst með merki sitt.
Þá er Rotaryklúbbur Hafna: :_ ■rn;ir
næstur í aldursröðinni en það me ...
vantar hér, eins og áður segir. Odd-
fellow-reglan kemur hér á eftir og
minnist með merki sínu 90 ára
starfs reglunnar á íslandi. Rotarv-
klúbbur Kópavogs á einnig merki í
þessum hópi sem áður eins og Li-
onsklúbburinn Þór, sem gefur út
merki til ágóða fyrir Líknarsjóð
Tjaldanesheimilisins. Þá kemur
annað jólamerki þeirra Dalamanna,
en á því er mynd af Hvammskirkju,
sem reist var 1884. Frá þeirri kirkju
kann ég því miður ekki að greina
nánar. Loks er svo áðumefnt jóla-
merki með mynd af Eiðakirkju.
Ekki veit ég til þess, að nokkur
könnun hafí verið gerð á notkun
jóla- eða líknarmerkja á jólapóst.
Er þess konar könnun þó engan
veginn ófróðleg. Ég minnist þess
sjálfur frá gamalli tíð, að merki
Thorvaldsensfélgasins voru ekki
sjaldséð 4. jólabréfum eða -kortum.
En einhvem veginn held ég, að
þessi merki séu nú sjaldnar notuð
en áður var. Ef sú skyldi vera raun-
in, hef ég samt enga trú á, að það
hafí gerzt fyrir áhrif eða tilkomu
annarra líknarmerkja. Þar held ég,
að önnur skýring sé nærtækari.
Þegar Póst- og símamálastofnun-
in hóf útgáfu sérstakra jólafrí-
merkja, lét ég þá skoðun uppi hér
í frímerkjaþætti, að hún yrði senni-
lega að töluverðu leyti á kostnað
jóila- og líknarmerkjaútgáfu hinna
ýmsu líknarfélaga. Hafði ég einkum
þau rök uppi fyrir þeirri skoðun,
að menn teldu ástæðulaust að
kaupa sérstök jólamerki á póst sinn,
þar sem frímerki póststjómarinnar
ein sér nægðu til að minna á jólin
á bréf og kort til vina og kunn-
ingja. Eins benti ég þá á, að verð
jólamerkjanna væri í sumum tilvik-
um orðið jafnvel hærra en næmi
almennu burðargjaldi. Þetta hvort
tveggja gæti þess vegna stuðlað að
minnkandi sölu líknarmerkjanna til
nota á jólapóstinn. Ekki hef ég orð-
ið þess var, að nokkur hafí skrifað
um þetta atriði, en fróðlegt væri
að heyra eitthvað um þetta frá for-
ráðamönnum líknarfélaga, sem
hljóta ömgglega að geta gert hér
trúverðugan samanburð fyrir og
eftir þann tíma, þegar póststjórnin
hóf sína útgáfu árið 1981.
Rétt svona til fróðleiks vil ég hér
geta um smákönnun, sem vinur
minn gerði fyrir mig á þeim jóla-
pósti, sem hann fékk um nýliðin
jól. Hún getur e.t.v. verið nokkur
vísbending í þessum efnum. Hann
og íjölskylda hans fékk samtals 57
jólabréf og -kort. Af þeim voru 36
frímerkt með jólafrímerkjum ein-
göngu eða 63,15%. Tvö bréf til
viðbótar voru einnig með jólafrí-
merkjum, en á þau voru að auki
límd jóla- og líknarmerki eða 3,50%.
Aðrar jólakveðjur voru frímerktar
með öðrum frímerkjum eða 33,35%.
Vissulega er þetta aðeins ein könn-
un, en hún sýnir okkur, að hér voru
jólamerki aðeins sett á sem svarar
3V2 bréf af hundraði. Jólafrímerki
póststjomarinnar voru aftur á 2/3
hlutum allra bréfanna. Skyldi þetta
ekki segja nokkra sögu um notkun
jóla- og líknarmerkja í samanburði
við jólafrímerkin? Þessi fjölskylda
fékk svo 22 jólakveðjur erlendis
frá. Af þeim vom fimm með jóla-
merkjum eða 22,73%. Ég dreg nú
enga sérstaka ályktun af þessum
tölum, en þær benda mér þó á eitt
atriði, sem getur átt við notkun
íslenzkra líknarmerkja. Skal ég fús-
lega játa, að þar hef ég mína eigin
notkun í huga. Ég kaupi sem sé
alltaf dálítið af merkjum Thorvald-
sensfélagsins og þá mest til nota á
jólakveðjur til vina og kunningja
erlendis.Segja mætti mér, að þeir
séu einmitt margir, sem fara líkt
að. Hinu neita ég svo ekki, að mér
dettur í hug, að margar arkir, sem
félagsmenn hinna ýmsu líknarfé-
laga fá sendar, liggi óhreyfðar í
skrifborðsskúffum eftir hver jól og
komist þá ekki í umferð fyrr en
eftir mörg ár og þá vitaskuld ein-
vörðungu til safnara.
Súpa og salat
Heimilishorn
Bergljót Ingólfsdóttir
Það er vel við hæfí eftir veislu-
höld jólanna að snúa sér að léttari
máltíðum, súpa og sálat saman á
matseðli dagsins fellur vel undir þá
skilgreiningu.
Brokkolísúpa
400 g brokkolí,
1 lítill laukur,
ca. 1 dl sjóðandi vatn,
3/4 1 kjúklingakaftur
(eða vatn og súputen.),
1 tsk. kam',
örlítið af cayenne-pipar,
1 tsk. maisenamjöl,
1 dl ijómi,
1 eggjarauða,
karsi.
Brokkolíið hreinsað og tekið
sundur í greinar, laukurinn brytjað-
ur smátt og settur ásamt kálinu í
vatn, soðið þar til meyrt. Græn-
metið síðan stappað og blandað í
kjötkraftinn, kryddað.
Maisenamjöli, tjóma og eggja-
rauðu hrært saman og bætt út í
sjóðandi súpuna. Hægt að hafa
súpuna heita eða kalda, karsi settur
á hvern disk.
Ætlað fyrir 4.
Salöt
SellerísaJat með banönum
4—5 sellerístönglar,
2 bananar,
100 g ferskir sveppir.
Sósan:
6 msk. olía,
3 msk. vínedik,
*/2 tsk. salt,
*/4 tsk. pipar,
1 tsk. karrí.
Sellerí, bananar og sveppir skorið
í sneiðar. Það sem fara á í.sósuna
er þeytt saman, hellt yfir salatið
eða borið fram með í skál.
Amerískt hvítkálssalat
Hálft meðalstórt hvítkálshöfuð.
Sósan:
1 dl majones,
2 dl sýrður ijómi,
’/2 tsk. salt,
V2 tsk. sykur, ' .
1 msk. sítrónusafi,
1 msk. tómatsósa,
örlítið af cayenne-pipar.
Hvítkálið skorið í örmjóar ræm-
ur. Það sem'fara á í sósuna hrært
vel saman. Sett yfír salatið eða
borið fram með í skál.
Kínakálssalat með app-
elsínum og ananas
1 meðalstórt kínakálhöfuð,
Brids
Arnór Ragnarsson
Bridsfélag
Tálknafjarðar
Úrslit í aðaltvímenningskeppni
félagsins urðu sem hér segir:
Guðlaug Friðriksdóttir —
Steinberg Ríkharðsson 705
Jón H. Gíslason —
ÆvarJónasson 692
Ólöf Ólafsdóttir —
Björn Sveinsson 669
Geir Viggósson —
Símon Viggósson 667
Brynjar Olgeirsson —
Egill Sigurðsson 652
Næsta mánudag hefst svo hrað-
sveitakeppni hjá félaginu.
Bridshátíð 1988
Bridssamband íslands hefur haf-
ið skráningu í tvímenningskeppnina
á Bridshátíð 1988, sem spiluð verð-
ur á Loftleiðum 12.—13. febrúar nk.
Þátttakan verður bundin við 43
pör hámark. Tvímenningurinn er
opinn, þ.e. með beim takmörkunum
sem stjórn BSI hefur ákveðið, og
eru flestum bridsspilurum kunnar
af fyrri mótum. Erlendir gestir okk-
ar verða m.a. Zia Mahmood, Alan
Sóntag, Billy Eisenberg og sænsku
Evrópumeistaramir.
Einnig er hafín skráning í Opna
Flugleiðamótið í sveitakeppni, sem
spilað verður sunnudaginn 14. febr-
úar og mánudaginn 15. febrúar.
í- '1
Sellerísalat með banönum.
2 appelsínur,
1 lítil dós ananas í bitum.
Sósan:
2V2-3 dl hrein jógúrt, sýrður
ijómi eða súrmjólk.
Kálið er skorið fínt, hýðið tekið
af appelsínunum og þær skomar í
sneiðar eða bita.
Jógúrt (sýrður ijómi eða súr-
mjólk) blandað ananassafa að
smekk. Sósunni hellt yfir salatið eða
borið fram með í skál.