Morgunblaðið - 21.01.1988, Side 28

28
MORGUNBLABIÐ, FIMMTUDAGUR 21. JANÚAR 1988
Afvopnunarsáttmáli risaveldanna:
Virtir sérfræðingar segja
samninginn meingallaðan
Ingvar Carlsson hvetur til frekari afvopnunar
London, Stokkhólmi, Reuter.
í SKÝRSLU 15 virtra sérfræðinga í vígbúnaðarmálum, sem birt var
í gær segir að alvarlegir vankantar séu á samningi risaveldanna um
upprætingu meðal- og skammdrægra kjamorkueldflauga á landi ,
sem þeir Ronald Reagan Bandaríkjaforseti og Míkhaíl S. Gorbatsjov
Sovétleiðtogi undirrituðu í Washington í síðasta mánuði. Hvetja sér-
fræðingamir til þess að sáttmálinn verði tekinn til endurskoðunar
í öldungadeild Bandarikjaþings, sem lögum samkvæmt þarf að stað-
festa hann áður en hann tekur gildi. Ingvar Carlsson, forsætisráð-
herra Svíþjóðar, sagði á blaðamannafundi í Stokkhólmu í gær að
samningurinn væri ekki sérlega mikilvægur nema frekari afvopnun-
arsáttmálar yrðu undirritaðir f kjölfar hans.
í skýrslu sérfræðinganna 15 sem Bandaríkjaþings til að leiðrétta þá.
birt var í lok þrigja daga ráðstefnu
„Alþjóðlega öryggisráðsins" en svo
nefnast samtök fyrrum háttsettra
hermálasérfræðinga, stjómmála-
manna og fræðimanna, sagði að
enginn þeirra væri ánægður með
samninginn eins og hann hefði ver-
ið undirritaður og væm gallamir
raunar það alvarlegir að full ástæða
Á meðal þeirra sem tóku þátt í
gerð skýrslunnar má nefna Richard
Perle, fyrmrn aðstoðarvamarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, og Joseph
Luns, fyrrum framkvæmdastjóra
Atlantshafsbandalagsins.
William van Cleave, bandarískur
háskólakennari í herfræðum, sagði
að í samningnum væri einungis
Argentínu.
I fréttatilkynninmgu sem Morg-
unblaðinu hefur borist segir að
samtök sem nefnast „Samtök þing-
manna um alheimsátak", en forseti
þeirra er Ólafur Ragnar Grímsson,
formaður Alþýðubandalagsins, hafi
átt fmmkvæði að stofnun sam-
starfshóps þjóðarleiðtoganna sex.
í frétt Reuíers-fréttastofunnar
segir að þjóðarleiðtogamir sex
hyggist í dag, fimmtudag, birta
yfirlýsingu þar sem hvatt verði til
þess að allar kjamorkutilraunir
verði bannaðar auk þess sem lagt
verði bann við tilraunum með vam-
arbúnað gegn kjamorkuvopnum í
geimnum.
Reutcr
ísraelskir hermenn á eftirlitsferð um mannlausar götur og lokaðar
verslanir í Nuseirat-flóttamannabúðunum á Gaza-svæðinu í gær.
Útgöngubanni var aflétt í eina klukkustund síðdegis í gær svo kon-
ur gætu keypt nauðsyiýavörur.
væri til að hvetja öldungadeild kveðið á um bandarískir eftirlits-
menn mættu rannsaka skotstaði
þar sem Sovétmenn segðu að flaug-
ar af gérðinni SS-20 væm tiltækar.
Hins vegar Sovétmönnum væri í
lófa lagið að koma fyrir langdræg-
um eldflaugum af gerðinni SS-25,
sem samningurinn tekur ekki til, á
stöðum, sem ætlaðir væra meðal-
drægu SS-20 flaugunum. Þar með
gætu Sovétmenn komið ákveðnum
skotstöðum undan eftirliti. „Að auki
era ljósmyndir sem Sovétmenn hafa
komið á framfæri af SS-20 eld-
flaugum greinilega falsaðar og enn
er ekki fyllilega ijóst hversu margar
flaugar þeir hafa tiltækar," sagði
van Cleave.
Ingvar Carlsson, forsætisráð-
herra Svíþjóðar, sagði í gær að
afvopnunarsáttmálinn hefði harla
Iitla þýðingu einn og sér og hvatti
risaveldin til að ganga til frekari
samninga um fækkun kjamorku-
vopna. A morgun hefst í Stokkhólmi
fundur samstarfshóps sex þjóðar-
leiðtoga þar sem rætt verður um
næstu skref í afvopnunarmálum.
Fundinn sitja Ingvar Carlsson,
Rajiv Gandhi, forsætisráðherra Ind-
lands, Andreas Papandreou, for-
sætisráðherra Grikklands, Julius
Nyerere, fyrrum forseti Tansaníu,
Miguel de la Madrid, forseti Mexl-
kó, og Dante Caputo, utanríkisráð-
herra Argentínu í fjarvera
Alfonsíns, forseta landsins, sem
neyddist til að hætta við að sækja
fundinn vegna ótryggs ástands í
Israel:
Skákmótið í
Wijk aan Zee:
Karpov og
Andersson
efstir
KARPOV komst I gær upp að
hlið Anderssons á stórmótinu
í Wijk aan Zee i Hollandi.
Karpov vann Ljubojevic á
meðan Andersson gerði jafn-
tefli við HUbner.
Önnur úrslit í 10. umferð urðu
þau að Hansen og Farago, Nik-
olic og Sosonko, Agdestein og
Van der Wiel, og Van der Sterr-
en og Tal sömdu állir um jafntefli
í sínum skákum. Piket vann skák
sína við Georgiev.
Staðan nú þegar þijár um-
ferðir era eftir er sú að Karpov
og Andersson eru efstir og jafnir
með 7 vinninga. Næstir koma
Farago og Georgiev með 5!/2
vinning. I 5.-7. sæti eru Agde-
stein, Tal_ og Hiibner með 5
vinninga. í 8.-12. sæti era Van
der Wiel, Sosonko, Piket, Nikolic
og Hansen með 4*/2 vinning.
Ljubojevic er í 13. sæti með 4
vinninga og Van der Sterren rek-
ur iestina með 3 vinning.
Þrír palestínskir skæruliðar
falla í bardaga við hermenn
Hermenn slasa 52 Palestínumenn með baref lum
Gaza, Sídon, Líbanon. Reuter.
ÍSRAELSKIR hermenn börðu 52 Palestinumenn með bareflum í
flóttamannabúðum á Gaza-svæðinu á þriðjudagskvöld, skömmu eftir
að Yitzhak Rabin, varnarmálaráðherra fsraels, sagði að beitt yrði
barsmíðum til að bæla niður óeirðir Araba, að sögn erindreka Sam-
einuðu þjóðanna. Þá var greint því að þrír palestínskir skæruliðar
hefðu fallið í bardaga við ísraelska hermenn skammt fyrir innan
landamæri ísraels i gær, en Frelsissamtökum Palestínumanna, PLO,
og ísraelum greinir á um hvort mannfali hefði orðið i röðum ísraela.
af við þá á stuttu færi,“ bætti tals-
maðurinn við. Hann sagði að
skæraliðamir hefðu verið með
sprengiefni og að enginn vafi væri
á því að ætlun þeirra hefði verið
að gera „grimmilega árás“ á ísra-
ela.
Angela Williams, erindreki Sam-
einuðu þjóðanna, sagði að heilsu-
gæslumiðstöð Sameinuðu þjóðanna
í Jabalya-flóttamannabúðunum
hefði fengið 52 menn til meðferðar
vegna alvarlegra barsmíða á þriðju-
dagskvöld og 5 þeirra hefðu þurft
að fara á sjúkrahús. Steve Weiz-
man, fréttaritari Reuters, sá ísra-
elska hermenn beita kyifum, sparka
í hurðir, draga unglinga út úr hús-
unum og neyða þá til að fjarlægja
götuhindranir í Kadurah-búðunum
í Ramallah. Palestínumenn köstuðu
steinum, kveiktu í hjólbörðum, lok-
uðu götum og börðust við hermenn
og lögreglumenn í þorpum og
flóttamannabúðum í grennd við
Jerúsalem og Ramallah í gær.
Mahmoud al-Hassan, taismaður
Frelsissamtaka Palestínumanna,
sagði í gær að palestínsku skæralið-
amir sem börðust við ísraelska
hermenn hefðu látist í bardaganum.
Þeim hefði tekist að komast í gegn-
um gaddagirðingu og inn á her-
numda svæðið, en ísraelskir
hermenn hefðu orðið þeirra varir
og veitt þeim eftirför. Að sögn al-
Hassans varð mikið mannfall í
röðum ísraelanna. Talsmaður ísra-
elsku stjómarinnar sagði hins vegar
að aðeins einn af þeim tíu ísraelsku
hermönnum, sem tekið hefðu þátt
í bardögunum, hefði særst. „Við
hófum skothríð á þá og gerðum út
Ráðstefna um öryggi og samvinnu í Evrópu:
Framhald viðræðna um hefð-
bundinn herafla í brennidepli
Vin, Reuter.
VIÐRÆÐUR á vettvangi Ráðstefnu um öryggi og samvinnu í
Evrópu (CSCE.RÖSE) hefjast á ný á morgun, föstudag. Skili
þessi lota viðræðnanna árangri kann að fara svo að ríki austurs
og vesturs nái samkomulagi um nýjar viðræður um fækkun hins
hefðbundna herafla allt frá Atlantshafi til Úralfjalla. Ágreining-
ur um mannréttindamál kann þó að koma í veg fyrir tilætlaðan
árangur
Fulltrúar 35 rílq'a sitja Ráð-
stefnu um öryggi og samvinnu í
Evrópu en ráðstefnan hefur
tvívegis verið framlengd. Um-
ræðuefnin era einkum hemaðar-
legur stöðugleiki, efnahagssam-
vinna Evrópurfkja og
mannréttindamál.
Að undanfomu hafa fulltrúar
Varsjárbandalagsins og Atlants-
hafsbandalagsins rætt sín á milli
um að hafnar verði nýjar viðræður
um niðurskurð hins hefðbundna
herafla allt frá Atlantshafi til
ÚralQalla sem komið geti í stað
MBFR-viðræðnanna um jafna og
gágnkvæma fækkun heija sem
staðið hafa yfir í tæp 15 ár og
engum árangri skilað. NATO-
ríkin gera það að skilyrði fyrir
þessum nýju viðræðum að Ráð-
stefna um öiyggi og samvinnu í
Evrópu skili einhverjum árangri
og leggja þau sem fyrr einkum
áherslu á mannréttindabrot
stjómvalda í Sovétríkjunum.
Dagskrá og fyrirkomulag nýju
viðræðnanna hefur enn ekki verið
ákveðið og sagði Stephen Ledog-
ar, formaður sendinefndar
Bandarílqanna í sfðustu viku, að
enn væra ákveðin ágreiningsefni
óleyst. Alvaralegasta deiluefnið
varðar þá kröfu austantjaldsríkj-
anna að viðræðumar taki til
vopna, sem geta bæði hýst hefð-
bundnar sprengjuhleðslur og
kjamorkuhleðslur. NATO-ríki
telja að einskorða beri viðræðum-
ar við hinn hefðbundna herafla.
Þá hefur ekki enn náðst samstaða
um hvað skilgreiningin „frá Atl-
antshafi til Uralfjalla" merki í
raun og enn er deilt um á hvaða
stigi viðræðnanna eigi að heíja
umræður um flugheri ríkjanna
Ledogar kvaðst engu að síður
bjartsýnn um að bráðlega yrðu
þessu deilumál úr sögunni en til
þess þyrfti að liggja fyrir áþreif-
anlegur árangur af viðræðum á
vettvangi RÖSE. Upphaflega var
steftit að því að ráðstefnunni lyki
í júlí á síðasta ári en nú er áform-
að að slíta viðræðunum í apríl á
þessu ári.
Ráðgert er að 23 aðildarríki
Varsjárbandalagsin og NATO taki
þátt í viðræðum um fækkun ner-
afla allt frá Atlantshafi til Úral-
Qalla. Full þörf er talin á nýjum
umræðuvettvangi þar sem
MBFR-viðræðumar hafa engum
árangri skilað. Á þeim vettvangi
hefur verið rætt um niðurskurð
herafla í Mið-Evrópu og engin
niðurstaða fengist. Þá hefur það
einnig spillt fyrir gangi viðræðn-
anna að Frakkar, sem taka ekki
þátt í sameiginlegum vömum Atl-
antshafsbandalagsins, neituðu
strax í upphafi að taka þátt f
þeim.
Með nýju viðræðumum sem
nefnast munu „Viðræður um stöð-
ugleika á sviði hefðbundins
herafla" vonast menn til að unnt
verði að sníða helstu vankantana
af MBFR-viðræðunum. Viðræð-
uraar munu bæði taka til mun
stærra landsvæðis auk þess sem
Frakkar hyggjast taka þátt í þeim
þar eð þær verða í beinu fram-
haldi af RÖSE-viðræðunum.
Sovétríkin:
Þaggað nið-
ur í heiðar-
leg-um lög--
reglu-
foringja
Moskvu. Reuter.
PRA VDA, málgagn sovéska
kommúnistaflokksins hefur sagt
frá þvi að dugmikill lögreglufor-
ingi borinn röngum sökum hafi
verið dæmdur í tveggja ára fang-
elsi til þess að hann kæmi ekki
upp um misferli opinberra emb-
ættismanna. Rannsókn á vegum
eftirlitsnefndar miðstjórnarinn-
ar leiddi í ljós að starfsmenn
leyniþjónustunnar KGB í Úkr-
ainu og dómsmálayfirvöld og
innanríkisráðuneytið í Moskvu
tóku höndum saman um að þagga
niður í manninum sem rannsak-
aði stuld á eignum ríkisins.
A.V. Malísjev sem starfaði á veg-
um innanríkisráðuneytisins sat inni
í tvö ár sakaður ranglega um að
hafa þegið mútur. Starfsmenn KGB
í Odessa misþyrmdu honum að sögn
og beittu hann sálrænum þvingun-
um. Ekki er greint frá þvi í Prövdu
hvers vegna svo mikilvægt var að
þagga niður í Malísjev en ýmislegt
þykir benda til að hann hafi komist
á snoðir um misferli ýmissa opin-
berra starfsmanna.
Stjómmálaskýrendur segja að
málið gæti komið sér illa fyrir
flokksformanninn í Úkraníu, Vlad-
imír Sjemitskí, en hann á einnig
sæti í Stjómmálaráðinu. Hann er
sá eini af núverandi valdamönnum
landsins sem stóð í nánum tengslum
við hinn látna leiðtoga, Leoníd Brez-
hnev. Undanfarið hefur ýmislegt
komið í dagsljósið sem varpar
skugga á minningu hans.