Morgunblaðið - 30.01.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. JANÚAR 1988
Slæmt atvinnuástand á Patreksfirði:
Það vantar fleirí skip til að ástandið batni, segja Patreksflrðingar, en samt hefur vélbáturinn Þrymur
legfið bundinn við bryggju i Patreksfjarðarhöfn í tvö ár. Þrymur var þá lýstur úreltur og nýtt skip
keypt frá Afríku í hans stað. Nýi Þrymur hefur hins vegar aðeins fiskað um 200 tonn af þorski og
eitthvað af úthafsrækju, en hefur lengst af verið frá veiðum í slipp. Nú er nýi Þrymur í slipp í
Reykjavík, en lög og regiur banna gamla Þrym að fara úr höfn.
isins, þ.e. Sambandsins. Jafnhliða
þurfum við að fá skuldbreýtingar,
og þá aðallega hjá Landsbankanum.
Þetta dæmi leysist ekki nema þess-
ir aðilar komi inn í myndina og
Sambandið verður að veita fjár-
magni til Hraðfrystihússins ef það
á að fást fyrirgreiðsla fyrir fyrir-
tækið í Landsbankanum og
Byggðastofnun."
Laxar og loðdýr til bjargar?
Byggðastofnun hefur fjallað um
málefni Patreksfjarðar á stjórnar-
fundum, og stjómarmenn hafa
heimsótt staðinn. í greinargerð
stofnunarinnar um atvinnulíf og
byggðaþróun á Patreksfirði er kom-
ist að þeirri niðurstöðu að „það
virðist vera nauðsynlegt að fínna
leiðir til að auka fjölbreytni atvinn-
ulífsins ef takast á að fá fólk til
að búa áfram á Patreksfirði eða
jafnvel að setjast þar að þannig að
hægara verði að reka fiskvinnslu-
fyrirtækin með auknum afköstum."
Byggðastofnun bendir á aukn-
ingu í laxeldi, sem er þegar komin
á rekspöl í Patreksfírði, og stórt
minkabú í viðbót við þá loðdýra-
rækt sem þegar er fyrir hendi í
nágrannasveitunum, en það gæti
skapað grundvöll fyrir rekstri fóð-
urstöðvar í bænum. Loðdýrarækt
hefur reyndar dregist saman und-
anfarin misseri í Rauðasandshreppi
og á Barðaströnd, þannig að það
virðist ólíklegt að vaxtarbroddurinn
liggi þar, en laxeldi virðist lofa
góðu, þó það sé aðeins stundað í
litlum mæli ennþá. Við tókum Björn
Gíslason, framkvæmdastjóra Vest-
urlax, tali, og spurðum hann hvort
lausnin á vanda Patreksfirðinga
lægi í laxeldi.
Orðnir nær bátalausir þeg-
ar kvótinn kom
„Hér er grundvöllur fyrir auknu
fiskeldi og það gæti orðið góð bú-
bót fyrir Patreksfirðinga, en út-
gerðin er og verður undirstaðan í
atvinnulífínu hér.“ Bjöm byrjaði á
sjókvíaeldi á Patreksfírði árið 1986,
og slátraði um 25 tonnum af mat-
fiski síðasta haust, sem fór á
Frakklandsmarkað. í ár reiknar
hann með að slátra um 50 tonnum
af laxi. Sjókvíaeldi er aðeins stund-
að á tveimur stöðum á Vestfjörðum,
í Patreksfirði og í Tálknafirði. „Að-
stæður _hér eru betri en menn áttu
von á. íshætta er lítil og hitastigið
í sjónum er ekki lægra en í Faxa-
flóa, en einu sinni höfðu fiskifræð-
ingar dregið línu um Látrabjarg og
sagt að norðan hennar væri fiskeldi
ómögulegt.“ Bjöm sagði að laxeldið
Þurfum enga „skyndiplástra“, en
tímabundna aðstoð o g fleiri báta
Atvinnuástandið á
Patreksfirði hefur ekki
verið björgulegt síðustu
mánuði ef marka má fréttir
í fjölmiðlum. Kaupfélag
Vestur-Barðstrendinga var
lýst gjaldþrota I nóvember,
bátarnir Patrekur og Vestri
lágu bundnir við bryggju um
mánaðartíma vegna
kjaradeilu og þegar þetta
er skrifað hefur
Hraðfrystihús
Patreksfjarðar verið lokað í
rúmar fimm vikur vegna
vanskila þess við Orkubú
Vestfjarða.
Morgunblaðsmenn brugðu
sér vestur í fyrri viku til að
heyra hvað heimamenn á
Patreksfirði hafa að segja
um horfurnar í
atvinnumálum og hvað þeir
telja að geti bætt ástandið.
Skýringar á því hvers vegna
svo illa árar í þessum
gamalgróna útgerðarbæ
sem liggur einstaklega vel
við miðum eru margar.
Meðal þess sem fólk nefndi
var: of fáir bátar, skuldahali
sem hefur fylgt
Hraðf rystihúsinu vegna
bygginga þess - og
kvótakerfið. „Það hefur
ekkert byggðarlag á íslandi
orðið eins illa fyrir barðinu
á kvótakerfinu og
Patreksfjörður'* sagði
Hjörleifur Guðmundsson,
hreppsnefndarmaður og
formaður V erkalýðsfélags
Patreksfjarðar.
Texti: Hugi Ólafsson
Myndir: Þorkell Þorkelsson.
Það er lítið um það að fólk
sé að fara, það ríkir ekki
of mikil svartsýni", sagði
Hjörleifur, en þrátt fyrir stöðvun
Hraðfrystihússins eru aðeins 9
manns á atvinnuleysisskrá á Pat-
reksfirði. Fastráðnir starfsmenn,
sem munu vera um 70, hafa fengið
laun sín greidd, þó að þau séu
kannski ekki eins há og þegar
vinnsla er í fullum gangi.
Kvótakerf ið kom illa við
Patreksfjörð
„Það þarf að auka aflann. Kvót-
inn hefur komið ákaflega illa við
Patreksfjörð vegna aðstæðna sem
sköpuðust hér í kringum 1980 þeg-
ar stórt og öflugt fyrirtæki í útgerð
og fiskvinnslu, Skjöldur, varð að
hætta rekstri. Síðan kom kvótinn á
eftir því og við höfum haft lítil tök
á að fara inn á þann svartamarkað
sem er í gangi í sambandi við skipa-
kaug og annað."
„Á árunum um og upp úr 1980
var gífurleg uppbygging hjá Hrað-
frystihúsi Patreksfjarðar, sem
virðist hafa verið fjármögnuð með
dýru lánsfé, og það er kannski höf-
uðvandinn, ásamt kvótanum" sagði
Hjörleifur er hann var spurður um
ástæðuna fyrir vanda hraðfrysti-
hússins. „Þetta fyrirtæki þarf um
5.500-6.000 tonn af fiski á ári til
að geta staðið við fjárskuldbinding-
ar, en mér er sagt að það vanti um
2.000 tonn til að að það dæmi gangi
upp.“
Hvað er þá til bóta? „Ég held
að það liggi ljóst fyrir að það þurfi
að endurskipuleggja allan fjárhag
Hraðfrystihússins, sem er aðalburð-
arás atvinnulífsins héma. Við
höfum lítinn áhuga á að búa við
einhveija skyndiplástra til lengdar."
Hraðfrystihús Patreksfjarðar er
langstærsta atvinnufyrirtækið í
bænum, og flest önnur starfsemi
er á einn eða annan hátt tengd
því. Fyrirtækið gerir út eina togara
Patreksfirðinga, Sigurey, og á þar
að auki togskipið Þrym, sem nú er
í slipp í Reykjavfk. Nokkur minni
fiskvinnslufyrirtæki em á Patreks-
firði, sem verka fískinn einkum í
salt, en stærst þessarra fyrirtækja
er Oddi hf. Þar starfa um 30
Þeir Pétur Hannesson og Ríkharð Sigurðsson eru atvinnulausir í
augnablikinu, en þeir ætla alls ekki að flytja alfarnir frá Patreks-
firði þó að það blási ekki byrlega eins og stendur. Þeir töldu að það
þyrfti að fá fleirí vertíðarbáta til að ástandið batni, og ekki værí
verra að fá annað frystihús til viðbótar til að auka atvinnu og sam-
keppni.
Hjörleifur Guðmundsson
manns, og 24 í viðbót ef beitninga-
menn og áhafnir á vertíðarbátunum
Patreki og Vestra, sem Oddi gerir
út, eru taldir með.
SÍS, ríkið og-Lands-
bankinn þurfa að hjálpa
Gísli Ólafsson er bæði í hrepps-
nefnd og stjóm Hraðfrystihússins.
Hver er hans skýring á erfíðleikum
H.P. og hvaða úrræði sér hann
helst? „Þetta fyrirtæki hefur átt í
erfíðleikum í gegnum tíðina, en
aðalorsökin held ég að sé að hús
Hraðfrystihússins er byggt á mesta
verðbólguskeiði í sögu þjóðarinnar
og það vafði síðan utan á sig, skuld-
um og hefur raunvemlegá aldrei
komist út úr þeirri stöðu. Hrað-
frystihúsið fer ekki í gang aftur
nema til komi aðgerðir af hálfu
hins opinbera og eiganda fyrirtæk-
Björn Gíslason