Morgunblaðið - 30.01.1988, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGÚR 30. JÁNÚÁR 1988
Umsjón: KRISTÍN GESTSDOTTIR
Teikningar: SIGURÐUR ÞORKELSSON
Ávaxta-
og
hnetu-
bökur
Fyrir nokkrum árum kom ég
til Árósa í Danmörku og skoð-
aði þar „smáþorp“ sem nefnt
er „Den gamle by“. Þar eru varðveitt-
ar minjar gamals bæjar, og er allt
með þeim ummerlgum sem áður var.
Þetta er ekki ólíkt okkar Árbæjar-
safini. „Den gamle by“ gefur út árbók
og í „Den gamle bys árbog“ frá 1944
er grein um lokpönnu, en í þessu safni
eru tvær lokpönnur, og þær vöktu
athygli mína. Lokpönnur þessar eru
húðaðar með tini að innan. Stærri
pannan er flöt með tveimur skáupp-
stæðum handfongum. Hún stendur á
þremur fótum til þess að hægt sér
að leggja glóð undir. Umfangsmikið
lok er á pönnunni. Þvermái þess er
45 sm, lóðrétti kanturinn 20 sm en
lokið er 5,8 sm neðar inni í pönnunni.
í miðjunni er handfang, og stendur
reykháfur upp í gegnum það. Á reyk-
háfnum á. að vera spjald, sem nú er glatað. Á lokið, sem
er niðri í pönnunni, var sett glóð tilþess að það sem í pönn-
unni væri, fengi yfírhita.
í grein í árbókinni frá 1944 segir:
„Aðallega voru bakaðar tertur í pönnunni, enda dregur
hún nafti sitt af því (tærtepande). Melónulagaðar eplakökur,
stórar sykurkökur og formkökur bökuðu menn líka
í henni. En það sem er þó áhugaverðast fyrir nútímafólk eru
hin fjölmörgu Pasteter, Poupeton og Postyer og margir aðr-
ir margbrotnir réttir, sem eiga iokpönnunni að þakka að
þeir þekkjast enn í dag. Þetta eru réttir, sem að mestu leyti
eru horfnir af borðum okkar. Við viljum einfaldari matar-
gerð og hefur þróunin orðið sú, að nú þekkist ekki lengur
gamalt eldhúsáhald, sem er glóðum þakin lokpanna."
Mér vitanlega er ekki mikið af slíkum lokpönnum til á
íslandi, en þó held ég að ein sé til á safni í Þingeyjarsýslu.
Þessi lokpanna var þó nokkuð algeng hér á landi á síðari
hluta 19. aldar, og er furðulegt að ekkert skuli vera til af
þeim núna.
Já, Danir bökuðu Pasteter, Poupeton og Postyer í Iok-
pönnunn;. og veit ég alls ekki hvað það altt er. Þó veit ég
að Postyer er það sem við í dag köllum brauðkollu eða boku,
sem er þjáli,a orð.
Isiendingar hafa okki gert mikið af þv: að baka bökur, og
þá helst epia- eða rabarbarabökur, enda ekki um margt að
velja tii að setja í bökumar. En nú er öldin önnur. Búðar-
hillur svigna undan alls konar ávöxtum og hnetum, svo að
við getum bakað gómsætn" fjölbreyttar bökur að vild.
Pecanhnetubaka
Botninn:
250 g hveiti
180 g smjör eða smjörlíki
örlítið salt
5 msk. kalt vatn
1. Setjið hveiti og salt í skál. Skerið smjörið smátt
og myljið saman við.
2. Setjið vatnið út í og hnoðið deig.
3. Setjið deigið á botninn og upp með börmunum
á bökumóti, 25 sm í þvermál.
4. Hitið bakarofn í 200°C, blástursofn í •180°C.
Setjið botninn í miðjan ofninn og bakið f 10—15
mínútur.
5. Minnkið hitann í 180°C, blástursofn í 160°C.
Fyllingin:
4 egg
450 g hunang
40 g hveiti
60 g smjör
V2 msk. vanillusykur
örlítið salt
100 g marsipan
250 pecanhnetukjamar
1. Þeytið eggin, setjið hungang smám saman út í.
2. Hrærið smjörið út í, síðan vanillusykur, salt
og hveiti.
3. Myljið marsipanið út í. Þeytið vel saman.
4. Setjið heila hnetukjarna út í.
5. Hellið þessu yfir bökubotninn, setjið í bakarofn-
inn og bakið í 35—40 mínútur.
6. Berið fram heitt eða kalt.
Valhnetubaka
Botninn:
175 g hveiti
75 g smjör
40 g jurtasmjörlíki
1 tsk. flórsykur
1
2 msk. vatn eða mjólk
1. Setjið hveiti í skál. Skerið smjörið og smjörlíkið
í sneiðar og setjið út í. Blandið saman þar til
þetta er orðið jafnt en komótt deig.
2. Hrærið eggið með flórsykri, setjið vatn eða
mjólk út í. Hellið út f deigið og hnoðið saman.
3. Setjið í skál, leggið plast yfir og geymið í
kæliskáp í hálftíma.
4. Þrýstið deiginu í botninn og upp með börmun-
um á bökumóti.
5. Hitið bakarofn í 200°C, blástursofn í 180°C.
Pikkið botninn með gaffli eða pijóni.
6. Sefjið botninn í miðjan bakarofiiinn og bakið
í 10 mínútur.
7. Minnkið hitann í 190°C, en takið botninn úr
ofninum og setjið fyllinguna á hann.
Fyllingin:
25 g smjör
175 g púðursykur, ljós eða dökkur
3 egg
175 g maple-sýróp (fæst víða)
V2 msk. vanillusykur
örlítið salt
150 g valhnetukjarnar
1. Hrærið smjörið með púðursykrinum, setjið
síðan 1 egg í senn út í. Hrberið vel.
2. Setjið sýróp, vanillusykur og salt út í.
3. Raðið valhnetukjömum ofan á botninn, þannig
að flata hliðin snúi niður.
4. Hellið fyllingunni yfir hnetumar. Gerið það
varlega svo að hnetumar riðlist ekki.
5. Setjið í bakarofninn og bakið \ 35—40 mínút-
ur. Þetta lyftir sér vel í ofninum, en hjaðnar þegar
það kólnar.
Meðlæti: ís.
Sítrónubaka með marengs
Botninn:
150 g smjör eða smjörlfki
3 dl hveiti
3 msk. kalt vatn
1. Blandið saman hveiti og smjöri, þar til það
verður komótt deig. Setjið vatn út í og hnoðið
þar til þetta verður samfellt.
2. Setjið deigið í skál, leggið plast yfir og geymið
í kæliskáp í 30 mínútur.
3. Þrýstið deiginu á botninn 0g upp með börmun-
um á bökumóti, 22 sm í þvermál.
4. Hitið bakarofn í 200°C, blástursofn í 180°C.
Pikkið botninn með pijóni eða gaffli og bakið í
miðjum ofninum í 10 mínútur.
Fyllingin:
2 dl vatn
2 msk. maizenamjöl
1 dl sykur
3 eggjarauður
rifínn börkur af 1 sítrónu
safí úr 2 sítrónum
1. Blandið saman vatni, maizenamjöli, sykri og
eggjarauðum, setjið í pott og hitið þar til þetta
þykknar. Það á ekki að sjóða.
2. Rífíð sítrónubörkinn, setjið út í ásamt sítrónus-
afanum.
3. Setjið þetta á bakaðan botninn.
Yfir bökuna:
3 eggjahvítur
1 dl sykur
1. Stífþeytið hvítumar, setjð sykurinn varlega út
í og hrærið saman. Setjið ofan á bökuna.
2. Minnkið hitann á ofninum í 150°C, blástursofn
í 130°C, setjið bökuna í ofninn og bakið í 15—20
mínútur.
Meðlæti: Þeyttur ijómi eða ís.
Baka með mýrarberjum
(Cranberries)
Botninn:
150 g smjör eða smjörlíki
V2 dl sykur
3V2 dl hveiti
1. Setjið hveiti og sykur í skál. Skerið smjörið
smátt og hnoðið saman við.
2. Setjið deigið á botninn og upp með börmunum
á bökumóti, 22 sm í þvermál.
3. Hitið bakarofn í 200°C, blástursofn í 180°C.
Setjið mótið í miðjan ofninn og bakið í 10 mínútur.
4. Minnkið hitann á ofninum í 180°C, blástursofn
í 160°C.
Fyllingin:
V2 pk. mýrarber, 170 g
U/2 dl sykur
2 epli
1 msk. kartöflumjöl
V2 dl vatn
1. Afhýðið eplin, stingið úr þeim kjamann, skerið
í sneiðar. Setjið eplasneiðamar í pott. ,
2. Setjið mýrarber og vatn með eplasneiðunum í
pottinn. Sjóðið við hægan hita í 10—15 mínútur.
3. Blandið saman sykri og kartöflumjöli. Hrærið
út í pottinn um leið ogþið takið hann af hellunni.
4. Hellið epla/mýrarbeijamaukinu yfir bökubotn-
inn. Setjið hann í miðjan bakarofninn og bakið í
10—15 mínútur.
Mtkftætfc ís eða þeyttur rjómi.
anáðL