Morgunblaðið - 30.01.1988, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. JANÚAR 1988
45
Thomas Palm
Andreas Schmidt
^ Schubertíaða
í Islensku óperunni
— Andreas Schmidt með þrenna tónleika hér í febrúar
Schubertunnendur og reyndar
allir unnendur góðs söngs
eiga hátíð í vændum. Þegar
tekur að halla á febrúar verða
þekktustu ljóðaflokkar þessa tónöð-
lings fluttir hér á þrennum tónleik-
um. Mánudaginn 22. febrúar verður
það Myllustúlkan fagra, þriðjudag-
inn 23. febrúar Vetrarferðin og
fímmtudaginn 25. febrúar Svana-
söngur og ljóðaúrval. Tónleikamir
heflast allir kl. 20.30 og eru haldn-
ir í íslensku óperunni í samvinnu
við Styrktarfélag ópemnnar. Það
félag hefur starfað ötuliega í vetur,
verið með sýningar á óperukvik-
myndum og -myndböndum, auk
tónleika.
Sá sem syngur er þýski barítón-
söngvarinn Andreas Schmidt og
píanóleikarinn er Thomas Palm.
Schmidt er orðinn vel kynntur hér,
hefur oft sungið hér, síðast fyrir
ári síðan. Var þá með ljóðatónleika
og aðra til, þar sem hann flutti
ópemaríur við rífandi góðar við-
tökur í bæði skiptin.
Palm kennir við Tónlistarháskól-
ann í Dusseldorf, fæst auk þess við
kammertónlist og ljóðaundirleik,
hefur unnið til alþjóðlegra verð-
launa og komið fram víða í Evrópu
og í Austurlöndum fjær. Leiðir
þeirra Palms og Schmidts lágu sam-
an á námskeiði hjá Dietrich Fisch-
er-Dieskau, þar sem Palm var
valinn til að vera undirleikari. Þeir
hafa haldið saman síðan og það var
Palm, sem lék- undir á tónleikum
Schmidts hér í fyrra.
Schmidt er á samningi við
Berlíngarópemna. í vetur var fmm-
flutt þar ný þýsk ópera, eftir eitt
vinsælasta ópemtónskáldið þýska,
Wolfgang Rihm. Ópemstjórinn,
Götz Friedrich pantaði þá ópem í
tilefni af 750 ára afmæli borgarinn-
ar og sömuleiðis að hún skyldi vera
eftir Ödipusarsögunni. Óperan var
frumsýnd í haust, vakti að vonum
mikla athygli og sitt sýndist hveij-
um, en söngvarinn í titilhlutverkinu,
Andreas Schmidt, hlaut einróma lof
og prís. Þótti eiga ekki minnstan
hlut í hversu til tókst.
Af öðmm hlutverkum söngvar-
ans í Berlínarópemnni í vetur má
nefna Ottokar fursta í Töfraskyttu
Webers, Valentínó í Faust eftir
Gounod og Rogdrígó markgreifa í
Don Carlosi Verdis. Þess utan kem-
ur Schmidt víða fram á tónleikum,
söng í Des Knaben Wunderhom
Mahlers ásamt Luciu Popp í Amst-
erdam í haust undir stjóm Bem-
steins, svo eitthvað sé tínt til. Þeir
t ónleikar koma út á plötu. 1986
söng hann í Requiem eftir Fauré á
plötu ásamt sópransöngkonunni
Kathleen Battle undir stjórn Carlo
Maria Giulini. Sama ár söng hann
í Faust eftir Gounod undir stjórn
Colin Davis á plötu frá Philips.
Schmidt er að ljúka upptökum á
ljóðabálki Brahms, Die schöne Mag-
elone. Jörg Demus spilar þar á
píanó. Sú plata kemur út hjá
Deutsche Grammophon, einsog
Fauré platan. Schmidt hefur sungið
sem gestur í ópemhúsum víða,
sungið undir stjóm hljómsveitar-
stjóra eins og Colin Davis, James
Levine og Giuseppi Sinopoli, auk
áðumefndra manna.
Stutt söngnám — langt
tónlistarnám
í viðtali við Schmidt í Morgun-
blaðinu í síðustu söngferð hans
hingað var sagt undan og ofan af
náms- og söngferli hans. Formlegt
söngnám hans var stutt, en hins
vegar er hann þrautþjálfaður í tón-
list, alinn upp í henni, svo í henni
stendur hann tveimur fótum föst-
um. Áður er drepið á ópemferil
hans, en það er ekki síður sem ljóða-
söngvari, sem Schmidt hefur þótt
standa sig glæsilega. í áðurnefndu
viðtali var haft eftir honum að hann
kæmi fram á góðum tíma, markaðs-
lögmálin hafí nefnilega líka nokkuð
að segja. Ýmsir þekktir söngvarar
komnir að lokum söngævi sinnar
og sviðið því autt fyrir nýja menn.
I stað þess að taka upp á arma sína
söngvara, sem hingað til hafa stað-
ið í skugga þeirra eldri, en sem
sjálfír séu komnir langleiðis með
söngævi sína, sé vænlegra fyrir til
dæmis plötufýrirtæki að koma ung-
um mönnum á framfæri og hafa
not af þeim alla söngævi þeirra,
næstu þijátíu ár eða svo.
I viðtalinu segir Schmidt enn-
fremur að hann þurfí á báðum
greinunum að halda, bæði óperu-
og ljóðasöng, af tæknilegum ástæð-
um en líka af öðrum. „Ljóð höfða
til tilfinninga. Ljóðatexti kallar á
mismunandi tónlist, sem útheimtir
aftur mismunandi túlkun . . . Ljóð
er kammertónlist, óperur hljóm-
sveitarverk ... Ég sækist einnig
eftir þeirri vitsmunalegu ögrun og
öfgum, sem er að fínna í ljóðasöng
... Ungir söngvarar þurfa að hafa
ást á ljóðasöng til að leggja sig
eftir honum. Flestir áheyrendur
vilja óperur og því syngja þeir þær
frekar. Það er líka erfítt að fínna
umboðsmenn, sem nenna að huga
að ljóðasöng. En með því að skapa
mér nafn í óperum hef ég góða
möguleika til að halda úti ljóða-
kvöldum."
Og það virðist ganga bærilega
hjá Schmidt að stunda hvort
tveggja, óperu- og ljóðasöng. í litl-
um bæ í Austurríki, Hohenems,
rétt undir landamærum Sviss, er
árlega haldin Schuberthátíð og þar
virðist Schmidt ætla að verða fasta-
gestur. Söng þar í fyrra úrval
Schubertlaga og á öðrum tónleikum
ásamt þremur öðrum söngvurum
kvartetta eftir Schubert og Schu-
man og í sumar Die Schöne
Magelone eftir Brahms. Þeir, sem
leggja leið sína um London geta
hlustað á Schmidt syngja Jesús í
Matteusarpassíunni undir stjóm
Gardiners, ásamt hljómsveit, sem
spilar á Bachtímans. í þessari ferð
flytur söngvarinn einnig Vetrar-
ferðina.
En bráðum er röðin sumsé komin
að Schubert og okkur, þijú ljóða-
kvöld í vændum. Sannkölluð
Schubertíaða, eins og félagar Schu-
berts kölluðu kvöldin þegar þeir
komu saman og fluttu lögin hans
... Schubertíaða í íslensku óper-
unni!
Manuela vekur
hrifningu
Inn á blaðið hafa borist um-
sagnir úr erlendum blöðum um
Manuelu Wiesler flautuleikara.
Varla þarf að minna nokkum tón-
listaráhugamann á að hún bjó hér
og starfaði í mörg ár. Nú býr hún
í Málmey í Svíþjóð, en er annars
á stöðugum tónleikaferðum.
Manuela hefur spilað töluvert í
Danmörku. í blöðum þar hefur
mátt lesa umsagnir einsog að
þama sé á ferðinni einn af heims-
ins bestu flautuleikurum og að
jafnt gömul og ný verk liggi opin
fyrir henni. Músíkalítet hennar
bregðist aldrei.
I Svíþjóð hefur Manuela heldur
ekki látið sitt eftir liggja, komið
þar fram á tónleikum og spilað inn
á plötur, meðal annars einleiks-
plötu. Platan ber heitið Lux eftir
fyrsta verkinu á henni eftir Yngve
Sletholm. Önnur verk þama eru
eftir Ame Mellnás, Anders Elias-
son, Hans-Ola Eriksson og Magnús
Blöndal Jóhannsson. Verkin em
öll skrifuð fyrir Manuelu. Um leik
hennar þama segir að hún hafi á
valdi sínu makalausa tækni, sem
sé á mörkum hins ómögulega,
hvísl, hróp og margröddun. Ekki
síst eigi tæknimennimir heiður
skilinn fyrir að ná með stórkostleg-
um, blæbrigðaríkum og kjarnmikl-
um hljómi hennar, þar sem sérhver
yfírtónn skili sér. Platan rati beint
inn á blöð sögunnar.
í annarri umsögn segir að
Manuela sé undraverður tónlistar-
maður, tækni hennar sé hreinasta
list, vald hennar á hljóðfærinu slíkt
að hún geti laðað fram úr hljóð-
færi sínu eitthvað sem sé langt
Manuela Wiesler
handan þess, sem halda mætti að
væri hægt. En þetta er bara það
hálfa ... Auk þessa hafí Manuela
einstaka hæfíleika til að ná tökum
á áheyrendum sínum, því þeir kom-
ist ekki hjá að verða snortnir af
því hvað henni sé það mikilvægt
að spila. Og það er ekki látið hjá
líða að nefna hvað hún auðgi tón-
listarlífið f Svíþjóð, ekki síst á
Skáni, þar sem hún býr.
Manuela spilar hér alltaf öðru
hveiju, síðast á sumartónleikunum
í Skálholti í sumar, en mikið væri
gaman að heyra bráðum í henni
með sinfóníuhljómsveitinni okkar
eða þá í einhveijum öðrum góðum
hópi...
íít, . - -. ..r ' i. . ' . Í .

■
Amnesty
International:
Fangar
mánaðarins
- janúar
1988
Mannréttindasamtökin Am-
nesty International vilja vekja
athygli almennings á máli eftir-
farandi samviskufanga í janúar.
Jafnframt vonast samtökin til að
fólk sjái sér fært að skrifa bréf
til hjálpar þessum föngum og
sýna þannig i verki andstöðu sína
gegn því að slfk mannréttinda-
brot séu framin. íslandsdeild
Amnesty gefur einnig út póst-
kort til stuðnings föngum
mánaðarins og fást áskriftir á
skrifstofu samtakanna.
Paraguay: Hermes Rafael
Saguir er lögfræðingur og forystu-
maður í fijálslyndum, róttækum
stjómmálaflokki. Hann var hand-
tekinn 31. ágúst 1987 eftir að hafa
tekið þátt í fundarhöldum þar sem
farið var fram á stjómarskrárbreyt-
ingar. Hann hefur verið ákærður
fyrir að hafa hvatt til ofbeldis og
brotið lög. Hermes Rafael Saguier
hefur hlotið harða meðferð frá
handtöku sinni, m.a. var hann bar-
inn af lögreglunni og síðan fluttur
í Guardia de Seguridad-fangelsið
þar sem honum var haldið í nokk-
urs konar skáp. Nú er hann í
fangelsi í Asunción þar sem hann
er í einangrun. Handtaka Saguiers
er dæmi um þá meðferð sem stjóm-
arandstæðingar og verkalýðsfélag-
ar verða fyrir og em handtökur í
kjölfar mótmæla algengar. Saguier
Var pólitískur flóttamaður í mörg
ár en snéri til baka í júní 1986.
Indónesía: Ali Masrum al-
Mudhoffar er 26 ára gamall
forystumaður ungra Múhameðstrú-
armanna og útvarpsþulur. Hann
afplánar 12 ára fangelsisdóm frá
því í september 1985. Samkvæmt
uppíýsingum saksóknara hafði Ali
Masmm tekið þátt í námskeiðum
árin 1983 og 84 þar sem m.a. var
hvatt til að stofnað yrði nýtt islam-
iskt ríki. Enginn af fyrirlesumnum
á námskeiðunum hafa verið hand-
teknir. Hann var einnig ákærður
fyrir að hafa átt og dreift bækling-
um og segulbandsspólum með
gagnrýni á stjómvöld. Ali Masmm
hefur ekki verið ákærður fyrir að
hafa beitt eða hvatt til ofbeldis.
Búlgaría: Ibraim Ismailov
Arifov er 48 ára gamall læknir.
Hann var handtekinn ásamt þremur
öðmm í júní 1986 eftir að hafa
gefið út bækling þar sem Tyrkir í
Búlgaríu vom hvattir til að taka
ekki þátt í komandi kosningum og
mótmæla þannig stefnu stjómar-
innar í að þvinga aðlögun minni-
hlutahóps tyrkneskættaðra
Búlgara. Þeir vom dæmdic í 8—10
ára fangavistar. Síðan 1984 hafa
búlgörsk stjómvöld stöðugt afneit-
að tilvist tyrkneskættaðra Búlgara,
sem þó em 10% af íbúum landsins,
og hafa staðið fyrir ýmsum þving-
unaraðgerðum sem eiga að stuðla
að samlögun þeirra. Þeir em m.a.
látnir taka upp búlgörsk nöfn í stað
sinna tyrknesku og þeim er bannað
að tala tyrknesku. Tyrkneskættaðir
Búlgarar hafa verið handteknir og
jafnvel drepnir vegna mótmælaað-
gerða.
Þeir sem vilja leggja málum þess-
ara fanga lið, og þá um leið
mannréttindabaráttu almennt, em
vinsamlegast beðnir að hafa sam-
band við skrifstofu íslandsdeildar
Amnesty, Hafnarstræti 15. Þar fást
nánarí upplýsingar sem og heimilis-
föng þeirra aðila sem skrifa skal
til. Einnig er veitt aðstoð við bréfa-
skriftir ef óskað er.
Cy) PIONEER
SJÓNVÖRP