Morgunblaðið - 31.01.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. JANÚAR 1988
Samskipti manna og fugla við tjömina hafa löngum veríð góð.
Reykjavíkurborg og Náttúruverndarráð:
Samvinna um ramisóknir
á vatnasviði Tjamarinnar
Náttúruvemdarráð hefur
orðið við ósk Reykjavíkur-
borgar um samvinnu varðandi
rannsóknir á vatnasviði Tjara-
arinnar og hefur verið skipuð
nefnd til að annast undirbún-
ing að þvi verki. Á fundi
borgarráðs og borgarstjórnar
Reykjavíkur I byrjun þessa árs
voru samþykktar tvær tillögur
er lutu að samráði borgarinn-
ar og Náttúruveradarráðs
vegna fyrirhugaðrar ráðhús-
byggingar við Tjörnina.
Annars vegar var samþykkt
að fela borgarstjóra að kynna
Náttúruverndarráði hug-
myndir borgaryfirvalda
varðandi bygginguna og hef-
ur sú kynning þegar farið
fram. Hins vegar var sam-
þykkt að láta fara fram ítar-
lega athugun á vatnasviði
Tjarnarinnar og í framhaldi
af því var óskað eftir sam-
starfi og samvinnu við Nátt-
úruverndarráð um þær
rannsóknir. í þvi sambandi
var sérstaklega óskað eftir
ábendingum ráðsins um þá
aðila, innlenda eða erlenda,
sem rétt væri að virkja til
þeirrar umfangsmiklu athug-
unar, sem tillagan felur í sér.
í tillögunni um athugun á
vatnasviði Tjamarinnar segir að
einkum skuli athugað með hvaða
hætti endumýjun vatns við Tjöm-
ina eigi sér stað, hvaða áhrif
framtíðarbyggingar Háskólans
geti haft í þeim efnum, svo og
þýðing þess að flugvallarsvæðið
og umhverfí þess sé í óbreyttri
mynd annars vegar og hins vegar
hver áhrif þess yrðu, ef flugvöllur
yrði lagður niður og íbúða- og
þjónustubyggð yrði skipulögð á
þessu svæði. Jafnframt skuli
kanna samhengi náttúrulegs um-
hverfís Tjamarinnar við það
dýralíf sem þar þrifst. Ennfremur
skuli skoðað, hvemig stemma
megi stigu við vaxandi leðjufyll-
ingu í Tjöminni, án þess að skaða
það dýralíf, sem henni tengist.
Vatnasvið Tjamarinnar
Að sögn Gísla Más Gíslasonar
vatnalíffræðings, sem á sæti í
undirbúningsnefndinni frá Nátt-
úruvemdarráði ásamt Einari G.
Sæmundsen, landslagsarkitekt,
liggur enn ekki fyrir hversu hversu
víðtækar þessar rannsóknir verða
enda mun það ráðast af því fjár-
magni sem veitt verður til verksins
annars vegar og hins vegar hvaða
upplýsingar menn vildu helst fá í
þessum efnum. Tjömin væri haf-
sjór af upplýsingum og með
borkjömum mætti lesa þróunar-
sögu hennar allt aftur í ísöld,
bæði í jarðfræðilegu og líffræði-
legu tilliti.
GSsli Már kvaðst þó gera ráð
fyrir að áhersla yrði lögð á að
kanna aðdrætti vatns til Tjamar-
innar með tilliti til frekari bygg-
ingarframkvæmda í Vatnsmýr-
inni. Samkvæmt fyrirliggjandi
skýrslum væri vatnsflæði í Tjöm-
ina um 39 lítrar á sekúndu og
kæmi þáð vatn úr Þingholtunum
og holtinu fyrir vestan Tjömina,
þar sem áður runnu lækir niður í
hana, sem nú hefur verið byggt
yfír. Stærsta aðdráttarsvæði
Tjamarinnar væri þó Vatnsmýrin.
Hluti hennar væri nú friðaður, það
er svæðið norðan við Norræna
húsið.
„Það sem veldur hins vegar
áhyggjum er frekari röskun og
eyðing á jarðvegi í Vatnsmýrinni,
“ sagði Gísli Már. „Ef byggt verð-
ur á svæðinu milli Norræna
hússins og Háskólans og á svæð-
inu þar suður af og allur jarðvegur
grafínn upp og fyilt upp með grús,
þá er búið að gjörbreyta aðdrætti
á vatni til Tjamarinnar. Það er
því alls ekki sama hvemig að þess-
um framkvæmdum verður staðið
og eins fyrirhugaðri breikkun
Hringbrautar. Ég geri því ráð fyr-
ir að þessi atriði verði athuguð
gaumgæfílega í þessari rann-
sókn,“ sagði Gísli Már.
Ekki séð að lífríkinu sé
hætta búin
Samþykkt borgarráðs gerir
jafnframt ráð fyrir að kannað verði
samhengi náttúmlegs umhverfís
Tjamarinnar við það dýralíf, sem
þar þrífst. Ennfremur skuli skoð-
að, hvemig stemma megi stigu við
vaxandi leðjufyllingu í Tjörninni,
án þess að skaða það dýralíf, sem
henni tengist. Síðastliðið haust var
lögð fram á Alþingi tillaga til
þingsályktunar um rannsóknir á
lífriki Tjamarinnar og í umsögn
Náttúruvemdarráðs um tillöguna
er tekið undir þau sjónarmið að
skylt sé samkvæmt lögum að leita
álits ráðsins á mannvirkjagerð og
jarðraski, áður en framkvæmdir
hefjast, valdi þær „hættu á því,
að landið breyti varanlega um svip,
að merkum náttúmminjum verði
spillt eða hættu á mengun lofts
eða lagar."
í umsögn Náttúmvemdarráðs
er jafnframt ítrekað, að þessu
ákvæði laganna sé framfylgt þar
sem Tjömin og Vatnsmýrin séu á
náttúmminjaskrá. Hér er augljós-
lega verið að vísa til fyrirhugaðrar
byggingar ráðhúss í norð-vestur-
enda Ijamarinnar og frekari
byggingarframkvæmda .í Vatns-
mýrinni. Á fundi Náttúruvemdar-
ráðs í desember sl. kom málið til
umræðu og ekki talin ástæða til
að gera sérstaka athugasemd
varðandi ráðhúsbygginguna. Var
það almenn skoðun manna í ráðinu
að lífríki Tjamarinnar myndi ekki
stafa hætta af ráðhúsbyggingunni
eða framkvæmdum við hana.
Gísli Már var spurður um þetta
atriði og kvaðst hann vera þeirrar
skoðunar að lífríki Tjamarinnar
stafaði ekki hætta af byggingu
ráðhússins þótt vissulega yrðu
menn að gæta varúðar við þær
framkvæmdir. „Það má hins vegar
búast við því að þegar flatarmál
Tjamarinnar minnkar, sem gerist
með ráðhúsbyggingunni og
breikkun gatna á bökkunum, sem
er um það bil 4% af norðurtjöm-
inni, að þá muni fæðusvæðið
minnka sem því nemur. Því gæti
maður sett fram þá tilgátu að það
myndi þýða um 4% fækkkun á
fúglum.
Hins vegar er það svo í öllum
vistkerfum, Tjöminni sem öðrum,
að miklar sveiflur verða á lífríkinu
frá einu ári til annars. Þessar
sveiflur fara eftir veðurfari og
öðmm náttúmlegum fyrirbrigð-
um, sem hafa áhrif á að mismikið
verður af plöntum og öðmm lífver-
um. Þetta hefur auðvitað sín áhrif
á allt dýralíf og míp skoðun er sú
að það verði ekki hægt að greina
þessa hugsanlega minnkun á
fæðusvæðinu frá öðmm breyting-
um sem em náttúmlegar. Áð því
leyti verður ekki hægt að sjá að
sjálf ráðhúsbyggingin muni hafa
merkjanleg áhrif á lífríkið. Skoð-
anir manna um ráðhús við Tjöm-
ina hljóta því, að mínu áliti, að
byggjast á fagurfræðilegu mati
fyrst og fremst, eða þá því að
menn telji að peningunum sé betur
varið í eitthvað annað, fremur en
að lífríkinu sé hætta búin af þess
völdum.
Ég hef hins vegar miklu meiri
áhyggjur af því ef gerðar verða
miklar breytingar á Vatnsmýrinni
og hún öll tekin frá Tjöminni. Þá
myndu til dæmis öll áburðarefni,
sem fara úr rotnandi jurtaleifum,
hætta að berast til Tjamarinnar
og þá yrði lífríki hennar veraleg
hætta búin að mínum dómi. Ég
held því að með tilliti til þeirra
byggðar sem er fyrirhuguð þama,
meðal annars á vegum Háskólans,
verði menn að fara í þær fram-
kvæmdir með mikilli gát og gera
þær þannig úr garði að þær hafi
sem minnst áhrif á vatnsrennsli
úr Vatnsmýrinni til Tjamarinnar.
En það verður þá verkefni verk-
fræðinganna að leysa það vanda-
mál,“ sagði Gísli Már Gíslason
líffræðingur.
Séð úr norðrí yfír Tjömina og suður í Vatnsmýri, sem er helsta aðdráttarsvæði á vatni til Tjamarinnar.