Morgunblaðið - 31.01.1988, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. JANÚAR 1988
SVIPMYND Á SUNNUDEGI/ALDO RICO

Ódæli ofurstinn
þyrlum, á torfærubílum og á vél-
hjólum, og réðst úr launsátri á
sérþálfaðar sveitir Breta, • SAS
(Special Air Service), sem könn-
uðu vamir Argentínumanna
umhverfis Port Stanley. Hann
fékk að launum æðsta heiðurs-
merki Argentínuhers og hlaut
mikið hrós fyrir frammistöðu sína
ALDO RICO undirofursti, sem stjórnaði misheppnaðri uppreisn
í Argentínu á dögunum, er hetja úr Falklandseyjastríðinu 1982
og fulltrúi yngri hermanna, sem fyrirlíta „gömlu herforingjana“
og kenna þeim um ósigurinn fyrir Bretum 1982. Uppreisnin beind-
ist gegn yfirmanni hersins, Dante Caridi hershöfðingja, og var
að sögn Ricos uppgjör „þeirra sem lifa fyrir herinn við þá sem
lifa á hemum“. Onnur uppreisn, sem Rico stóð fyrir á páskum
í fyrra, beindist einnig gegn yfirmönnum hersins, en hún bar
árangur, því að þá vora 15 „gamlir herforingjar“ leystir frá störf-
um.
Rico neitar því að uppreisnimar
hafi beinzt gegn „lýðræðislegum
stofnunum" og hann hafi reynt
að hrifsa völdin í landinu. Pás-
kauppreisnin í fyrra var til
stuðnings liðsforingjum, sem
fannst að reynt væri að kenna
þeim um óhæfuverk í svokölluðu
„óþverrastríði" fyrrverandi her-
foringjastjómar gegn vinstrisinn-
um 1976-1983. Rico og
stuðningsmenn hans töldu að í
rauninni bæru yfírmenn hersins
ábyrgðina á mistökum þessara
ára og að þeir hefðu ekki gert
nóg til að réttlæta hlutverk sitt í
baráttunni gegn hryðjuverka-
mönnum vinstrisinna og veija
hagsmuni hersins. Jafnframt sök-
uðu þeir miðstéttimar um svik
vegna þess að þær snem baki við
hemum eftir ósigurinn 1982.
Óhlýðinn
Allar götur síðan Rico var vikið
úr herskóla um stundarsakir fyrir
óhlýðni 1962 hefur hann átt í ein-
hveijum útistöðum við yfírmenn.
Þegar hann var majór í stríðinu
á Falklandseyjum og stjómaði
„víkingasveit 602“ skellti hann
skollaeymm við skipunum um að
koma sér fyrir í vamarstöðu og
fór með fámenna flokka inn á
hijóstmg svæði langt frá strönd-
inni til að velgja Bretum undir
uggum í sókn þeirra til höfuð-
borgarinnar Port Stanley. I einni
slíkri árásarferð kvörtuðu menn
hans yfír kulda, en hann sagði:
„Hlýjasti staðurinn fyrir fætur
hermanna úr sveit 606 em inn-
yfli Englendinga."
Þess er hvergi getið að Rico
hafí verið viðriðinn „óþverrastríð-
ið“ sem leiddi til pyntinga og
dauða 9.000-30.000 fómarlamba,
en nóg er til af heimildum um
hreystilega framgöngu hans í
Falklandseyjastríðinu.
Sagnfræðingurinn Isidoro Ruiz
Moreno segir að Rico hafí í flýti
safnað saman liði 60 afburða liðs-
foringja og undirforingja frá
ýmsum herstöðvum í Argentínu,
þegar öllum var orðið ljóst að
Bretar mundu reyna að ná aftur
Falklandseyjum eftir innrás Arg-
entínumanna í apríl 1982. Hann
hafi ekki komið þessari úrvals-
sveit á fót samkvæmt skipunum
„gömlu“ herforingjanna, heldur
þrátt fyrir þær. Seinna sögðu
Bretar að engar hersveitir Arg-
entínumanna hefðu verið eins
harðskeyttar, velvopnaðar og
skipaðar eins hæfum yfírmönnum
og víkingasveit Ricos.
Rico blöskraði þegar honum var
skipað að veija landstjórasetrið,
þar sem Mario Menendez hers-
höfðingi, yfírmaður Argentínu-
manna, hreiðraði um sig. „Það er
ekki verk víkingasveita," sagði
hann fyrirlitlega. Þegar hann
reyndi aið gera öðrum herforingja
grein fyrir hugmyndum um hvem-
ig hægt væri að hijá Breta var
honum sagt: „Þegar hershöfðing-
inn vill tala við einhvem kallar
hann hann á sinn fund.“ Þetta
virtist dæmigert fyrir afstöðu
„gömlu herforingjanna".
Hlautlof
En Rico lét það ekki á sig fá
og fór með menn sína í margar
árásarferðir, oft f leyfísleysi, í
Uppreisnarmenn við öllu búnir í Monte Caseros: Fengu dræman stuðning.
í brezkum frásögnum um stríðið.
Þegar brezka herliðið nálgaðist
Port Stanley vildi Rico að varizt
yrði hús úr húsi. Hugmyndum
hans var hafnað, en hann lét til
skarar skríða að baki víglínunnar
löngu eftir að Port Stanley féll
14. júní 1982. Þegar hann varð
að gefast upp' að lokum neituðu
hann og menn hans allri samvinnu
Breta og gáfu aðeins upp nöfn,
stöðu og einkennisnúmer. Liðs-
menn víkingasveitanna gengu
hnarreistir í land í Argentínu og
vom einu argentínsku hermenn-
imir, sem skömmuðust sín ekki
við heimkomuna. Fljótlega krafð-
ist Rico þess að duglitlir yfírmenn
hans yrðu dregnir fyrir herdóm-
stól.
lega litla ábyrgð á óförunum á
Falklandseyjum og höfðu ekki
beinlínis verið viðriðnir „óþverr-
astríðið". En Rico fannst erfítt
að hlýða mönnum, sem nytu lítils
álits og hefðu fengið óorð á sig
vegna ósigursins fyrir Bretum.
Gegn Caridi
Caridi hershöfðingi var skipað-
Rico: Deildi við yfirmann
hersins.
Rico sem er 44 ára gamall,
kvæntur og tveggja bama faðir,
sneri sér aftur að venjubundnum
skyldustörfum hermanna á frið-
artímum og ekkert sérstakt dreif
á daga hans, þar til hann stjóm-
aði páskauppreisninni í fyrra.
Hann hafði herstöðina Campo de
Mayo við Buenos Aires á sínu
valdi í fjóra daga og Raul Alfons-
in neyddist til að samþykkja að
liðsforingjar, sem framfylgdu að-
eins skipunum í „óþverrastríðinu"
— og frömdu þar með mannrétt-
indabrot — yrðu undanþegnir
refsingu.
Uppreisnin beindist gegn þeim
herforingjum, sem Alfonsin hafði
sett yfír herinn þegar hann kom
til valda 1983. Þeir báru tiltölu-
Skriðdrekar sækja gegn uppreisnarmönnum: „Með blóði og
skothríð.“
Alfonsin: Loforð hans voru
ekki efnd.
M
ur yfirmaður hersins og þótt val
hans mæltist vel vom uppreisnar-
menn óánægðir með hann. Til
þess að friða þá skipaði forsetinn
Fausto Gonzales hershöfðingja,
sem þeir vildu fá fyrir yfírhers-
höfðingja, staðgengil Caridi. í júlí
var Gonzales neyddur til að segja
af sér eftir þrálátar deilur um þá
kröfu hans að Rico fengi aftur
nafnbót undirofursta, sem hann
var sviptur vegna þátttöku sinnar
í páskauppreisninni.
Rico hélt áfram að krefjast af-
sagnar Caridi hershöfðingja og
annarra æðstu manna hersins,
sem hann taldi vanhæfa. Hann
sakaði Caridi um svik, þar sem
uppreisnarmönnum hefði verið
heitið því að þeim yrði ekki refs-
að, en þeir hefðu ekki verið
hækkaðir í tign og jafnvel settir
á eftirlaun.
í desember hlaut Rico aftur
fyrri nafnbót, svo að hægt yrði
að leiða hann fyrir herrétt. Síðan
var hann fluttur frá herstöðinni
Campo de Mayo og settur í stofu-
varðhald i skemmtiklúbbi í Bella
Vista, útborg Buenos Aires.
Fimmtánda janúar flúði hann til
að tryggja „persónulegt öryggi
sitt og fjölskyldu sinnar". Ná-
grannar heyrðu vélbyssuskothríð,
hróp og köll og hávaða í bifreið,
sem ók af stað. Fréttir hermdu
að Rico hefði særzt lítillega í skot-
bardaga við hermenn Caridi.
Uppreisn
Caridi tilkynnti að Rico væri á
flótta undan réttvísinni og væri
kominn á eftirlaun. Rico notaði
tækifærið til að bjóða Caridi byrg--
inn og lýsti því yfír daginn eftir
yfír að hann viðurkenndi ekki
lengur núverandi yfírstjóm hers-
ins og væri þess fullviss að hann
færi með sigur af hólmi. Hann
gætti þess vel að rísa ekki beinlín-
is gegn Alfonsin og kvað það
ekki ætlun sína að steypa forset-
anum.
Caridi sagðist mundu koma
aftur á aga „með blóði og
skothríð", ef nauðsyn bæri til, og
kallaði Rico leiðtoga „minnihluta-
hóps liðsforingja, sem hefðu
fengið óorð á sig“. Alfonsin lýsti
yfír stuðningi við Caridi og skip-
aði heraflanum að bæla niður
uppreisnina.
Rico og 100 stuðningsmenn
hans hreiðruðu um sig í setuliðs-
bænum Monte Caseros skammt
frá landamærum Brazilíu og Ur-
uguay. Hermenn í fímm öðrum
setuliðsbæjum gerðu uppreisn, en
Rico naut miklu minni stuðnings
en í fyrra og nú var herinn þess
albúinn að beita valdi. Alfonsin
hætti við að lýsa yfír neyðar-
ástandi, þar sem yfírstjórn hersins
studdi hann. Rico spáði bardögum
og falli Alfonsins.
Uppreisninni lauk 18. janúar.
Fimmtán hundruð stjómarher-
menn búnir 30 skriðdrekum
umkringdu Monte Caseros. Rico
kvaðst mundu beijast unz yfír
lyki, „því að ég er með spænskt
blóð í æðurn". Eftir nokkra bar-
daga, hina fyrstu innan hersins
siðan 1962, gafst hann upp og
uppreisnimar á hinum stöðunum
Qöruðu út. Nokkrir féllu og særð-
ust og 282 voru handteknir, þar
af 60 liðsforingjar. Rico á 25 ára
fangelsi yfír höfði sér.
Ekki er loku fyrir það skotið
að Rico eigi enn eftir að valda
erfiðleikum í argentínska hernum,
en hörð afstaða hersins sýnir að
hann er orðinn þreyttur á Rico
og uppreisnargimi hans, þrátt
fyrir óánægju með forsetann.
Hingað til hefur lýðræðinu í Arg-
entínu ekki stafað veruleg hætta
af brölti Ricos og Alfonsin og
margir aðrir telja að lýðræðið í
Argentínu hafí styrkzt eftir upp-
reisnina, en herinn hefur ekki
síður treyst stöðu sína. Togstreitu
hers og forseta Argentínu er ekki
lokið.
GH