Alþýðublaðið - 14.06.1932, Side 2

a
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
KJordæmamáli ð
og undanhald Sjálfstæðisflokksins.
Ka$lar úr ræðam Jóns Baldvinssonar við loka- um
ræðu fjárlaga í efri deild aiþíngis 6. JúnL
ni.
Hv. 1. Iandskj. [J. Porl.j hefir
nú skrifað langa grein um k jör-
dæmaskip unannáli ð í Morgun-
Haðið (Jón fiorláksson: som
ver'öur þó liengri). Ég g>et þá vel
trúab að háttvirtur þingniaður
eigii enn eftir að koma með ýmisn
ar afisakanir íyrir undanhaldi
sínu.
í því, sem komið er af greim
inni, er undanhaldið syo augljóst,
að á það þarf ekki að bendia. Hv.
1. landskjöriinin [J. Þorl.j er þar
fardnn að tala hér um bil eins
og háttvirtur þingmaður Síranda-
miarrnia, fyrverandi forsiætisráði-
herra, talaðii í vetur uim stjórn,-
arskrármáliÖ. Hann kallar þao
harðræði að standa við yfi>r-
lýsinigar í kjördæmasliipunarmál-
inu og knýja það fram með þeim
vopnum, er ílokka.nnr í efri dieiid
gátu bedtt. En það var einmitt
orð, sém háltvirtum þingmamii
Strandamanna (Tr. Þ.) var mjög
tungutamt í sambandi við um-
ræður ,um stjórnarskrármáilð.
Eitt af því, sem hv. 1. iands-
kjörinn [J. Þorl.J ber fram Í þjeisls-
ari Morgiunbilaðsgrein tii aísökan-
ar á tilslökun hans flokkis, er
það, að þetta mél sé svo ungt, —
réttlæíismáíliö, sem hanin er þó
búinn að berjaSt fyrir í eiitt og
hálft ár.
. En baráttan fyrir méliiuu er nú
eldri hjá Alþýðufloikfcnumi, en
sieppum því. Hann (J. Þorl.) sag-
ir, að aðrar þjóðir hafi orðið að
berjast mifclu lengur fyrir slík-
um umbótum, siem hér er um ao
ræða, oft átta eðia tíu ár og jaín-
vel áratugii. Ég hlýt að sikilja
þessi ummæli þanpig, að hv.
þingmaður [J. Þorl. | geti sætt
sig við, að ekkiert væri gert i
kjördæmamáílinu mæstu 8 tiil 10
árin. (Jón Þ.: Þetta ber alis ekki
að skiija þannig.) Eftir því, sem
á undan er gengið, finst mér
mjög Jíklegt að hv. þingmaður
komi með svipaðár skýringar á
næsta þdngi, aö málið sé ekki
orðáð nógu gamalt til þess að
koma til framkvæmda.
Sami snúndngurinn, seni orðið
heíir hjá þingflokknum, hefir og
orðið hjá bilö'ðuim Sjálfstæðis-
flokksins. 1 blaði hv. 1. þing-
mianns Reykjavíkur [Jakobs Möll-
ers) er nú það kölluð „læti" i
jafnaðarmönnum, þegar þeir eru
að' halda fram sömu kröfum og
hv. 1. þingma'ður Reykjavíkur hef-
ir á'ður hakli'Ó fram.
Þa'ð er nú kalla'ö „þrái“,
„stífnd“ og „stórtæknii“, að halda
fratn því, siem í allan vetur og
síðast fyrir nokkrum dögum var
| í blaði þingimannsdns (Jak. M.)
kalliað „Téttlætismálið“. Mætti
mörg ummæli til tína, ef þurfa
þætti, til að sýna snúniingmn.
Þa'ð er því hægt aö silá því
fö'Stu, að Sjalfstæðisfiiokkurinin
hefir brieytt um stefnu í þessu.
máli. Hann hefir algerlifga brugð-
ist sínum yfiriýsdingum, sem hann
hefir gefið kjósendum og borið
fram á þesstt þingi o>g haldrL'ð á
ílofti í hlöðunum. Alt þetta Jtefir
hann sviki'ð með því að slá mál-
inu á fnest á svo óákve'ðánn hátt
einis og hann hefir gert.
Hv. 3. landskjörinin [Jón Jóns-
sion í Stóradalj hefir nú staöfest
ölil óheilindin í stjórnarsikrárinál-
inu. Það er sem sé þannig, að
það eina, siam Sjálifstæðismien.n
hafa að reiða siig á, er það, að
háttv. þingmaður [Jón Jónssonj
þykist eygja einhverja möguleika
til a'ð leysa þettia mál á næstiu
árum, svo að vel mætti við una,
eðia — eins og hann tófc fram í
sömu ræðu — á þann hátt, sem
Fraimisóknarfiiokkuiinin allur gæti
samþykt.
Ég bendi á þessi ummæli hv.
þintgmanns til þess a'ð sýna, hve
veák þessi von er hjá hv. 1. lainls-
kjörnum [J. Þori.J og hve veikar
þær ástæður eru, sem hann hefir
nú fram að færa fyrir því, að
hann heíir nú brieytt um stefnu í
málinu. Ég vil alls ekki íullyrða,
a'ð þeir viti þa'ð sjálfir, a'ð málið
gengur ekki fram. Ég vil vona
það, að þeim verði að þeárri
trú,. a'ð hæstv. forsætisráðherra
geti mieð einhverjum mönnurn úr
Framisóknarflokknum saimiþykt
viðunandi lausn á máMoau í peðri
deild, en eins og hún er skipuð
nú, þarf að fá atkvæ'ði þriggja
Friamisióknarmianina ,auk jafnaðar-
manna og Sjálfstæ'ðismanna, ti'l
a'ð fcoma fram málinu í neöri
deild, og ef efri deild væri þá
skipuð eins og nú og hv. 3. Jands-
kjörinn [Jón í Stóradiál] kæmi þá
auga á möguhikann og yrði með
í efri deild, þá mœtti vera, að
máiiö naiöi fram að ganga. En
alliar yfirlýsingar um þetta benda
'frekar í aðra átt, svo að það er
ómögulegt, a'ð nokkur maður gieti
staðið upp og haildið því fram í
alvöru, að von sé um lausn máls-
ins á næsta þingí, einis og Sjálf-
stæðiismenn vilja nú fullyrðia. —
Hv. 1. landsikj. [Jón Þorl.]
skýrir aðstööuna nú nokkuð
ö’ðru vísi en haran hefir gert áðiur.
Hanin segir, a'ð nú hafi að eiims
tvent legi'ð fyrir, anina'ö að knýja
fram nýjar kosningar, en hift að
fresta rnálinu tií næsta þings.
Hv. þihgmaður var trúaður á
Póflitísk starfsveflting.
Guðmundur Skarphé'ðinsson á
Sigílufirði hefir verið fulítrúi
verklýðsdns í stjórn síldarvierk-
smiðju ríkisáns á Sigilufirði, en
nýja landsstjórnin hefir látið
fyrsta verk sitt vera að víkja
honum úr stjórninni og setja inn
í staðinn Guðmund Hlíðdal lands-
símastjóra.
; í stjórn síldareinkasölunnar
I voru þrír menn og sinn írá hverj-
um flokki. Voru það Þormóður
Eyjólfssop (Framisóknamiaður),
Svéinn Benediktsison (íhaldisimað-
ur) og Guðmundur Skarphéðdinis-
son (Alþýðuflokksimaður). Þar
sem kunnugt er, að Guömundur
Skarphéðinsson hefir rækt starf
sitt við verksmiðjuna ágætlíega,
og þar sem haran er búsiettur á
Sigiufirði, virðist hér vera um,
það, og ég býst við, að það hafi
verið rétt hjá honium, að Fram-
sókn hefði látið undan, ef fast
hefði verið staðið á móti. En
þegar fyrir mánaöamótin fór að
finnast biilbugur á Sjálfstæðiisr
mönnum.
Friamsóknarmenn gengu fram í
þeirri dul, að þeiir gætu kúgað
Sjálfstæðismenn og fengið þá t:I
að ganga frá því, sem þeir höfðu
harist fyrir ásamt Alþýðuflokkn-
uim>. Það má segja aö þettia hafi
farið fram á þann hátt, að Fram-
sóknanmenn hafi teki'ð þá með
sér upp á hátt fjall og sýnt þeiim
yfir ált landi'ð og bent þeim á
verzlunariliotann, fiskifliotanin og
dómsimálin og sagt: „Alt þetta
leggjum vi'ð undir ykkar umsjón,
>ef þið fallið frá kröfum ykkar í
kjördæmaskipunarm,álinu.“ Og
sjá! SjáJfstæ'öismenn féllu fram
-og tilbá'öu Framisókn og lögðu
Magnús Gu'ðmundsison til >s>em
umsjónarnian'n.
Þá vil ég minnast á frestiinn,
sem hv. 1. landskjörinn [Jón
Þorl.j sagöi, að mögulegt befði
verið að fá hjá gömlu stjórninni,
án þ>ess að fá lausn kjördæma-
málsins. Ég er sannfærður um
það, að ef hægt befði verið að- fá
gömilu stjórnina til a'ð fresta þing-
inu þangað til i ágús,t, þá hefði
hún nauðug viljug orðið að
ganga að kröfum Alþýðuflokksí-
ins >og Sjálfstæði!s>fl'Okksinis í fcjör-
dæmaskiþ un armálinu, af því að
þa'ð er áreiðanlegt, a'ð miaxgir
Fraimisóknarmenn eru eöa réttiara
sagt voru komnir að raun Um
það, að ekki yr'ði hjá því kornK
iist a'ð slaka tiil í þessu máli.
En margiir þeeirra munu hafa liitið
svo á, að þeir yrðu a'ð fara hteim
til kjó'sendanna til þe?s a'ð bera -
sig saman við þá. En þegar Sjálf-
stæ'öi.sflokkurinn hefir slaka'ð til
í annað sinn, — hann gerði það
fyrst á sumaxjiinginu. — þá þurfa
Framsóknafmenn ekki að vera
hræddir liengur, því miður, þvi
að þá sjá þeir að engim hætta er
pólitíska starfísvei'tíngu að ræöa,
Að hafa tvo miemn i veTkisimlðju-1
stjóminni hér suður á landi virð-
ist líka með öllu ófært; þ,að er
jafnvel slæmit að einn þeirra
skuli vera það. Og að setja Guð-
mund Hlíðdal landssímastjóra í
stjórn síldarverfcsmiðjuninar virð-
ist alveg fráleitt, þax eð hann
mun hafa nægilegt \erkefni fyrir
höndumi, án þess a'ð við hann sé
bætt óskyldum verfcum, enda Drka
afskifti hans af síldíirverksmiðju
ríkisins fraim aö þessu nofckuð
tvímælis, og mætti víkja síðar
í að því.
AlþýðusámibamdiÖ hefir ákveð--
■ið að gera fyrdrspurn tiíl 1'j.kis-
stjóxnarinnax um, hverju þessí
mannaskifti sæti.
á, að Sjálfstæðismienn, sem gengu
frá fcröfum sínum 1931 og 1932,
geri þa'ð ekki lika 1933.
Ég vísa algertega á bug þeárri
ásokur seir hv. 1. iandskjöxin a
| Jón ÞorlákssonJ bar á mig, að
ég hefði látið finn-a bilbug á mér
í ikjördæmaskipunarmiálinu, þvf
að hann hefir enga ástæðu til að
ætla, að við Alþýðufl>okksmienn
séum nú á neinn hátt að hverfa.
frá þeim kröfum, sem við höf-
um> í vetur haldið friam ásamt
SjálfstæÖisflokknumi.
Um þetta mál heíir enginn á-
greiningur verið, og m>ér er kunn-
ugt um þa'ð, að hv. 1. landskjör-
inn [J. Þorl.] hefir margsiagt, að
hanin vildi halda máliinu til streitu
og knýja lausn þess frarn á
þessu þingi eða þessu ári,
Og það hefði munað miiklu, ef
þessi friestur á þinginu hefði feng-
ist þanga'ð til í ágúst. Þá hefðu
Framisóknarmienn fengi'ð tima og.
tækifæri till að endurskoöa sínar
tillögur í málinu, og þá hefðu
þeir hliotið að láta undan síga, ef
enginn bilbugur hefði fundist á>
andstæðingunum. Það hefði ver-
ið mikiil munur á því eða eins
ög alt er nú. Nú vita Framisólkn-
armenn, a'ð þieir hafa viiss tök á
Sjálfstæðisflokknumi, þau tök, að
bjóða honurn stöðu í stjórninmi,
Að því gekk Sjálfstæðisfliokk-
urinn, og þar sem hann hefir nú
sliakað þannig til, þá getur Fram-
sóknarfliokkurinn húist við tilsiök-
unum áfram frá þeirra hendi. Það
ier því mi'ðúr hætt vi'ð að þeir
gangi upp í þteirri dul, nema þvi
að eins að Sjáifstæðiismeinin sjáí
nú að sér á mæsta þinigi, ef þá
verður aðistaða til að leysa þetta
mál.
Þá vil ég benda hv. 1. lands-
kjörnum [Jóni Þori.] á það, að
það eru erfiðlieikar á því fyrir’
jafnólíka fliokka og Alþýöuflokk-
inn og Sjálifiæ'ðisflofckilnn að
standa samian í baráttu um má'l
eins og þetta, þó a'ð það sé miíkið
réttlætismál. Sóknin í þessu málí