Morgunblaðið - 27.02.1988, Blaðsíða 4

Akureyri en til dæmis í Reykjavík.
Sambandið við straumana í listinni
fæst með tímaritum og sambandi
við vini og kunningja og þess vegna
skiptir staðurinn ekki máli. Hitt þyk-
ir mér gremjulegast hversu mikil
deyfð er í bæjaryfírvöldum hér, eins
og það væri nú auðvelt að gera
Akureyri að slagæð listalífs, ekki
síður en ReyWavík. En þau sinna
þessu ekkert. Eg held að aldrei fyrr
hafí jafnmargir listamenn verið að
vinna hér af metnaði og núna. Þeg-
ar ég var í Myndlista- og handíða-
skólanum höfðu örfáir Akureyringar
farið þá leið í námi. Núna eru þeir
fjölmargir sem ýmist eru braut-
skráðir eða við nám. Þarna hefur
Myndlistaskólinn breytt miklu. Þar
hefur verið unnið mikið og merkilegt
starf. En það er ekki nóg. Hér vant-
ar það sem við á að éta. Það hefur
gengið óskaplega treglega að halda
uppi myndlistarlífí. Hér hefur vantað
sýningarsali, aðstöðu fyrir heima-
menn og aðkomufólk. Núna er að
vísu í gangi tilraun, Glugginn, en
allar tilraunir til að halda uppi svona
lífi hafa verið einkaframtak lista-
manna og nánustu stuðningsmanna
þeirra. En listamaður á ekki að þurfa
að eyða öllum kröftum sínum í að
halda svona stofnunum gangandi.
Héma verður bæjarfélagið að koma
til leiks og tiyggja rekstur á sýning-
arsal. í kjölfar slíkrar miðstöðvar
spryttu síðan upp aðrir, minni og
fjölbreyttari salir og þá fyrst væri
komið iistaiíf. Svona gæti þetta
gengið, um það vitnar reynslan ann-
ars staðar, til dæmis í Reykjavfti,
svo ekki sé leitað lengra.
Víkjum loks að sýningunni
þinni í Glugganum. Eitthvert hug-
boð getur þú gefið um það hvað
fólki gefst að lítajþar.
Það er nú svo. Eg veit það eitt
að ég ætla að gefa mér góðan tíma
til að velja og hengja upp ólík verk
frá síðustu þremur árum. Myndimar
tengjast áhuga mínum á sögum, alls
konar sögum. Sagan kann sjálf að
vera á reiki en þegar ég fínn að í
myndinni er sú tilfínning sem sagan
skiiur eftir, þótt hún sé sjálf flogin
langt í burt, þá er verkinu lokið,
myndin tilbúin. Þessa tilfinningu
túlka ég með öllu: formi, lit og bygg-
ingu. Eg geri venjulega rissmyndir
og breyti þeim síðan í málverk. Að
öðru leyti get ég ekki skipulagt verk-
ið fyrirfram. Mér þykir gott að rissa
þegar ég hlusta á tónlist, jafnvel
fyrirlestra. Ég geng á fjöll, skoða
náttúmna mjög vandlega, ekki síst
vetrarlandslag. Vissulega byggi ég
allt sem ég geri að einhveiju leyti á
því sem ég sé og skynja. Ég nota
hins vegar ekki beinar fyrirmyndir,
en þó að ekki sé beinlínis ætlast til
þess getur sitthvað úr umhverfinu
komið fram í myndunum.
Ég hlakka óskaplega til að hengja
upp í Glugganum. Salurinn er svo
fallegur. Og fyrir mér liggur þetta
spennandi verkefni, að búa til sýn-
ingu á staðnum úr þvi efni sem ég á.
Viðtal: Sverrir Páll
ANATOLI RYBAKOV, RITHÖFUNDUR:
Stalínárin
séð í nýju ljósi
ISovétríkjunum gerist ekkert
hratt. Það getur tekið nokkra
mánuði að skrifa bók en oftar
en ekki tekur það mörg ár, jafnvel
áratugi, að fá hana útgefna. Því
hefur rithöfundurinn Anatoli Ryba-
kov fengið að kynnast. Snemma árs
1987 kom'út í lítt þekktu tímariti
(Druzhba Narodov) skáldsaga hans
„Arabat bömin“, sem gerist á vald-
atima Stalíns, og hann byijaði að
semja fyrir tveimur áratugum. Útg-
áfunnar var beðið með mikilli eftir-
væntingu þar eystra og þegar hún
kom út luku menn (þar á meðal ljóð-
skáldið Yevtushenko) upp einum
rómi og töldu hana mikið listaverk.
Yevtushenko segir: „Rybakov var
rétti maðurinn til að skrifa þessa
sögu. Hann er nógu gamall til að
muna þennan tíma. Hann var valinn.
Hér eftir verður að endurskoða allar
mannkynssögubækur okkar i skólum
og bókasöfnum."
Dimm ár í sögn þjóðar
Anatoli Rybakov er tæplega átt-
ræður; gömul stríðshetja, marg-
verðlaunaður fyrir afrek og hreysti,
sanntrúaður kommúnisti og því vel
séður rithöfundur í Sovétríkjunum.
Þekktasta verk hans til þessa er
bók sem hefur komið út í enskri
þýðingu og nefnist „Heavy Sand“.
Fjallar hún um döpur örlög gyðinga
í úkranísku þorpi þegar nasistar
réðu þar rílg'um í seinna stríði.
„Hún er um vald,“ segir Rybakov
um nýju bók sína. „Stalín vissi svo
sannarlega margt um gagnsemi
valdsins, misnotkun þess, hvemig á
að ná völdum og festa sig í sessi
þannig að aðeins 'dauðinn bindur
enda á valdaferilinn. Stalín hefði
örugglega getað rökrætt við Mac-
hiavelli þvf hann taldi Machiavelli
vita minna um valdið en hann sjálf-
ur.“
„Arabat bömin" varpar Ijósi á
dimm ár í sögu Sovétríkjanna: ógn-
arstjóm Stalíns. Heiti bókarinnar
vísar til vinahóps sem bjó hjá fjöl-
skyldum sínum við Arabatgötu 61,
í miðri Moskvu. Höfuðpersónan er
Sasha Pankratov, ungur kommún-
Anatoli Rybakov hefur mátt biða
í rúm tuttugu ár eftir því að
merkasta bók hans verði gefin
út í Sovétríkjunum.
isti sem. fer fyrir félögum sínum á
verkfræðistofu. Hann er tekinn til
fanga á fölskum forsendum, yfir-
hejrrður af leynilögreglunni (fyrir-
rennara KGB), og sendur í útlegð
til Síberíu. Nema hvað! Vinir Pankr-
atovs gleyma honum ekki en fáir
undirrita mótmælaskjal sem sent
er yfírvöldunum; flestir koma sér
hjá því. Einn vinurinn svíkur lit og
i gerist njósnari leynilögreglunnar.
Stalín, önnur aðalpersónan í
„Arabat bömunum".
Þetta er meginefni bókarinnar
en til hliðar er önnur saga, sem
varpar ljósi á Stalín sjálfan og
valdaferil hans. Rybakov reynir að
nálgast hugsunarhátt einræðisherr-
ans, nýtir sér skjöl sem hann hafði
aðgang að, og skáldar svo i eyðum-
ar. Markmiðið var að komast að
því hvað það var sem fékk Stalín
til að skelfa land sitt og þjóð svo
heiftarlega að blóðið rann. Bókin
endar árið 1934, þegar flokksfor-
inginn Sergei Kirov var myrtur og
Stalín notfærði sér dauða hans til
að hefja hreinsanimar miklu.
Anatoli Rybakov er þolinmóður
maður. Tvisvar var tilkynnt um
útgáfu „Arabat bamanna", fyrst
árið 1966, svo aftur 1978. En í
bæði skiptin kom eitthvað upp bak
við tjöldin. Rybakov var margsinnis
boðið að gefa bókina út á Vestur-
löndum (eins og Pastemak gerði
þegar „Sívagó lækni" var hafnað
heima fyrir), en hann kærði sig
ekki um það. „Það eru fyrst og
fremst landar mínar sem þarfnast
þessarar bókar,“ var Rybakov van-
ur að segja. „Þegar þeir hafa lesið
hana kemur til greina að snara
henni á önnur tungumál." Bókin
mun koma út í enskri þýðingu, og
ennilega fleimm, einhvem tíma á
ssu ári.
En hvað kom til að sovésk yfír-
völd leyfðu birtingu bókarinnar.
Það skal tekið fram að bókin kemur
ekki út á vegum hins opinbera,
heldur fyrmefnds tímarits, en hún
er það fræg að engum dytti í hug
að prenta han ef ekki væri fengið
vilyrði einhvers háttsetts manns.
Épálfur veit Rybakov ekki hvort það
Pvar Gorbatsjov sem gaf grænt ljós,
enda skiptir það ekki öllu, heldur,
eins og Rybakov segir, „hafa þessir
valdamenn vafalaust loksins séð að
það væri orðið tímabært að gefa
bók mína út. Þeir hafa ennfremur
gert sér grein fyrir því að við, sem
þjóð, getum ekki haldið áfram á
þróunarbrautinni nema við opin-
bemm og gemm upp Stalínsárin.
Þau mega ekki vera sá sálarbaggi
sem plagar okkur og nagar. Ef við
viljum hafa sannleika, heiðarleika
að leiðarljósi í lífi okkar verðum við
að vita allan sannleikann um fortíð
þjóðar okkar. Við megum ekki ala
böm okkar upp í lygavef."
Fyrsti maðurinn til að skrifa
undir þau orð var Alexander
Tvardovsky, fyrrverandi ritstjóri
bókmenntaritsins „Novy Mir“, sem
gaf út „Dag í lífí Ivans Den-
isovichs" eftir Solzhjenítsyn árið
1962. Stuttu áður hafði sú bók
þótt óprenthæf. Pjórum ámm síðar
tilkynnti Tvardovsky að fyrsti hluti
„Arabat bamanna" kæmi út árið
1967. En það varð aldrei. Svo liðu
árin, þar til 1978 er annað rit,
„Október", birti lista yfír bækur
sem áttu að koma út 197), þar á
meðal „Arabat bömin". En árið
1979 leið án þess að nokkuð bæri
á Arabat bömunum og engin skýr-
ing gefín, enda engrar skýringar
krafist.
Strax og tilkynnt var að sagan
yrði prentuð í „Dmzhba Narodov"
tóku að berast pantanir langt fram
í tímann. En tímaritið kemur reglu-
lega út í 150.000 eintökum og hef-
ur ekki leyfí til að prenta fleiri.
Tugþúsundir manna létu skrá sig á
biðlista ef einhveijum snerist hugur
og föstu áskrifendumir kvörtuðu
undan því að vinir og kunningjar
fælust eftir þeirra eintökum. Tíma-
ritið seldist á svarta markaðinum á
fímmtíu földu verði.
Bók sem varð að skrifa
„Arabat bömin" er sjálfsævisaga
höfundarins í skáldsöguformi. Ry-
bakov skrifar um ævidaga sína með
frelsi rithöfundarins. Hann ólst upp
við Arabatgötu 51, þar sem stiór
hluti bókarinnar gerist. Margar
persónumar em sannsögulegar, og
er Stalín þar vitanlega fremstur í
flokki. Margar tilbúnu persónumar
em eiginlega dulbúningur lifandi
fólks sem höfundur þekkti. „Og
Sasha Pankratov er auðvitað ég
sjálfur," segir höfundurinn. „Öll
skáld skrifa einhvem tíma um æsku
sína,“ segir hann.
Rybakov fór ekki varhluta af
hreinsunum Stalíns. Hann var í
verkfræðinámi haustið 1933 þegar
hann var tekinn fastur, sakaður um
að vinna gegn byltingunni, þótt
hann hefði sjálfur ekki hugmynd
um hvað glæp hann hafði framið,
og var sendur í þriggja.ára útlegð
til Síberíu. Hann kynntist fangels-
um eins og Lubjanka og Butyrka.
En Rybakov var heppinn. Hann
hafði ekki gert neitt af sér, þess
vegna var hann dæmdur í aðeins
þriggja ára útlegð; þeir gerðu eitt-
hvað af sér fengu minnst tíu ára
dóm. Rybakov var líka heppinn að
vera dæmdur árið 1933; þeir sem
síðar vom dæmdir vom flestir
dæmdir til dauða. Kvótakerfi
Stalíns hreif, en ekki hug fólks.
Það var ekki fyrr en árið 1960
að Rybakov fór að festa hugsanir
sínar um Stalínsárin á blað af al-
vöm. Hann átti þá í fómm sínum
minnisblöð frá stríðsámnum. En
honum fannst útlegðardómur sinn
smánarlegur miðað við hina sem
þjáðust og þá sem létust, og vildi
ekki vekja athygli á sér. Annað var
að dæmdur maður eins og hann
fengi aldrei útgefna bók. Engu að
síður byijaði hann að skrifa. Hann
settist að í gamla heimili sínu við
Arabatgötu 51, og minningamar
létu hann ekki í friði. Bókina varð
hann að skrifa.
í fyrstu lét hann sér nægja að
skrifa nokkrar bamabækur, sem
hlutu jákvæð viðbrögð. En
Kijútsjov tíminn var einstakur og
Rybakov fann sig vel í þessu nýja
andrúmslofti, og skrifaði bókina
„Sumar í Sosníak" sem fyalla um
mann og konu sem týna lífi í hreins-
unum Stalíns. Sagan var prentuð í
„Novy Mir-“ en fékkst hins vegar
ekki útgefin í smásagnasafni Ry-
bakovs sem kom út 1982. Það var
árið 1964 að Rybakov hófst handa
við „Arabat bömin", einmitt þegar
áhrifa Krútsjovs hætti að gæta og
Brézneff tók við. Fyrmefndur
Tvardovsky vildi gefa þessa skáld-
sögu Rybakovs út í „Novy Mir“ en
hann hafði ekki vald til þess; ein-
hver nafnlaus að ofan setti honum
stólinn fyrir dymar.
Rybakov er þegar byijaður á
næsta hluta sögunnar, sem á að
spanna árin 1934 til 1938, og svo
hyggst hann skrifa enn aðra bók
sem á að greina frá stríðsámnum
1939 til 1945. „Mér tekst það ef
guð leyfir mér að lifa í sex ár enn,“
segir Anatoli Rybakov.
Samantekt: HJÓ
4 B MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1988
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1988
eitthvað annað í dag en gert var í
gær. Það er ástæðulaust að fremja
núna list gærdagsins. Ef listamaður
ætlar að vera sannur í tjáningu hlýt-
ur hann að gera þá meginkröfu til
sín að hann sé að bæta einhveiju
við. Hann setur sig í framvarðar-
sveit þar sem ný lönd eru numin á
sviði listrænnar tjáningar. Þannig
getur honum tekist að skilja eftir
sig kennileiti.
Ef við víkjum aðeins að námi á
ný, var mikils virði að fara til
framhaldsnáms í útlöndum?
Það breytti miklu. Það varð að
vísu engin grundvallarbreyting í
hugarfari hjá mér en ég breytti um
vinnuaðferðir. Meginmunurinn var
þó sá að mér fannst ég skilja ísland
miklu betur eftir þriggja ára dvöl í
Hollandi. Það er svo margt í kringum
mann sem manni fínnst ekki skipta
neinu máli nema maður komist nógu
langt í burtu. Sannast hið forn-
kveðna að heimskt er heimaalið
bam.
Þama breytti ég sem sé aðferðum
Uppstilling
hafði ótrúlega hressandi áhrif.
Má orða það svo að þarna hafir
þú fundið þinn eigin stíl?
Það er annarra að dæma um það.
Það sem ég er hins vegar að mála
er persónulegur heimur, fullur af
táknum og atburðum sem ég reyni
ekki að skilgreina nánar. Þetta er
eins konar nýr heimur handan við
raunveruleikann. Myndimar mínar
verða allar til algerlega bakvið aug-
un.
Annars nota ég mjög mismunandi
vinnuaðferðir. Mest vinn ég í akryl,
það þjónar skapi mínu best, olíulit-
imir em svo lengi að þoma. Annars
nota ég kol, olíu, vatnsliti og svo
framvegis eftir því hvers verkið
krefst hveiju sinni. Ég hef meira
að segja gefíð út ljóðabók. Mér fínnst
ekkert óeðlilegra að líta upp frá
málverkinu og semja ljóð en að gera
vatnslitamynd. Þetta er í raun sami
hluturinn - aðeins önnur aðferð til
að skapa. Sköpunin er stofninn sem
allt greinist út frá.
Kemur þú svo heim fullskapað-
leiki og ég væli ekkert yfír honum.
Mér fyndist kjörið að geta unnið 6
mánuði og notáð afrakstur þeirra til
að sinna listinni næstu 6 mánuði.
Þetta hefur ekki verið svo reglulegt,
en ég hef ekki haft neina fasta laun-
aða vinnu síðan ég kom heim. Ég
hef fengið vinnu eftir þörfum. Að
sjálfsögðu auðveldar mér verkið að
ég er einhleypur og þarf ekki að sjá
fyrir fjölskyldu.
Þegar ég var í Hollandi kynntist
ég því að lifa ódýrt, leigja ódýrt,
borða ódýrt. Þetta er ekki hægt á
Íslandi, því miður. Hér er einasta
ráðið við blankheitum að eiga nóga
peninga. En þetta gengur hjá mér
með því að skipta mér á milli launa-
vinnu og listarinnar.
En hvemig er að vera listamað-
ur á Akureyri? Ert þú ekki ósköp
einangraður, langt i burtu frá
öllu sem máli skitir i list?
Vissulega er æskilegt, raunar
nauðsynlegt að vera í sambandi við
umheiminn. Það er hins vegar ekk-
ert verra að vera í einangrun á
Rabbað við Harald Inga Haraldsson
sem sýnir verk sín í Glugganum á
Akureyri 27. febrúar til 6. mars.
Það hefur stundum orðið blaða matur þegar akureyrskir listamenn
hafa efnt tíl sýninga á verkum sinum. Þannig var til dæmis þegar
nokkrir Akureyringar báru list sína á borð fyrir höfuðborgarbúa
fyrir nokkrum árum. Þá var talað um mismunun listamanna eftir
búsetu og víst kann hún að vera nokkur. Dálítið hefur gengið treg-
lega að halda gangandi sýningasölum í höfuðstaðnum nyrðra en
nú stendur yfir tilraun hjá fyrirtæki sem nefnist Norðurglugginn
og rekur sýningarsalinn Gluggann við Glerárgötu. Þar hafa verið
haldnar allmargar sýningar í vetúr og jöfnum höndum hefur ver-
ið boðið til sýninga á verkum heimamanna og aðkomumanna, ungra
manna og fullorðinna. Nú efnir ungur Akureyringur, Haraldur
Ingi Haraldsson, til listsýningar og tíðindamaður Morgunblaðsins
leit inn á vinnustofu hans þar sem hann var að ganga frá verkum
fyrir sýninguna.
Haraldur Ingi
hefur vinnu-
stofu í Gamla
bamaskólan-
um, þessu fal-
lega gamla húsi
sem stendur
sunnan við
Samkomuhúsið, leikhús bæjarins.
Þetta hús hefur nýverið verið fært
í lag að utanverðu en að innan er
það fremur hrörlegt. Haraldur Ingi
segir að það geri í sjálfu sér ekki
mikið til. Það sé gott að hafa um-
hverfíð ekki svo fágað að það tor-
veldi mönnum vinnu með fíölbreytt
efni. Hitt sé verra hvað húsið sé
kalt og í mestu frostum sé alls ekki
hægt að vera þar. Frostið úti er
ekki nema 12 stig þegar við sitjum
og spjöllum við nið frá rafmagnsofn-
um.
Hvað ætlarðu að sýna fólki á
þessari sýningu þinni í Glugga-
num?
Þetta er ennþá á þessari stundu
óákveðinn fíöldi verka og af mjög
mörgu tagi. Á síðustu sýningu
minni, sem var í Nýlistasafninu í
Reykjavík, var sterkur heildarsvipur,
allt samvalið og heildstætt. Þetta
verður allt öðruvísi núna. Ég ætla
að fara inn í galleríið með verk frá
síðustu þremur árum og velja úr
þeim það sem mér fínnst fara best
á þessum fallegu veggjum. Þetta eru
málverk, teikningar, pastelverk,
stórar myndir og litlar og ég bara
sé til hvað fer upp á veggina. Þess
vegna verður þessi sýning örugglega
tætingslegri en sú síðasta.
Þykir þér það betra?
Nei, ekki endilega. Ég held bara
að síðasta sýning hafi verið ofskipu-,
lögð. Ég er raunar hvorugu hlynntur
sérstaklega, að skipuleggja mikið
eða lítið. Það fer eftir stemmingunni
hveiju sinni. Mér fannst gott þá að
gera mig sjálfan að tilraunadýri og
það er það líka núna, að prófa eitt-
hvað nýtt. Við verðum að muna að
sýning er ekki bara að velja myndir
og hengja upp fyrir áhorfendur.
Sýning er ekki síður tækifæri fyrir
listamanninn til að sjá og meta af-
rakstur verka sinna.
Haraldur Ingi lauk stúdents-
prófi frá M.A. 1976 og fór suður
til myndlistamáms í Myndlista-
og handfðaskóla íslands. Að loknu
námi þar hélt hann til HoIIands
og var þar við myndlistanám í 3
ár. En hvers vegna myndlistanám
að loknu stúdentsprófi?
Já, þetta var kannski svolftið skrý-
tið, ekki síst vegna þess að ég hafði
lítið átt við myndlist þegar þama
var komið. Ég var að vísu mjög
mikið í félagslífi í Menntskólanum
og þá byijaði ég að fást svolítið við
að teikna og skreyta skólablöð og
þess háttar. En þetta blundaði samt
sterklega í mér. Raunar ætlaði ég
lengi vel í sagnfræði. Hafði mest
gaman af henni í skóla. Og ég byij-
aði í sagnfræði í Háskólanum. Þá
var ekki tekið inn í Myndlista- og
handíðaskólann nema annað hvert
ár. Síðan las ég sagnfræði utanskóla
með myndlistamáminu og lauk
sagnfræðihlutanum til B.A.-prófs.
Þessi áhugi og þetta nám hefur svo
haft það í för með sér að ég hef
starfað svolítið við þetta, verið með
útvarpsþætti um sagnfræði og þjóð-
fræði í Ríkisútvarpinu.
Hvemig vannst þér tími til að
sinna hvora tveggja, sagnfræði-
og myndlistarnámí?
Þetta gekk einhvem veginn, trú-
ur listamaður eftir þriggja ára
dvöl í Hollandi?
Það er ómögulegt að segja að ég
hafí verið orðinn Listamaður með
stóru L-i. Það er engum hollt að
stinga niður fæti og trúa því að
hann sé búinn að læra. Þetta er
ekki svoleiðis. En námslánin vom
búin og ekki annað að gera en að
kcma heim. Þijú ár vom raunar
ósköp mátulega langur tími þama.
Og ég kom og gerði mér alltaf grein
fyrir því að ég þyrfti að vinna með
listinni. Það er hinn íslenski vem-
mínum. Ég hafði notað ljósmyndir
sem aðalform, síðan fór ég að mála'
á ljósmyndapappír, svo að gera
skúlptúra og að lokum að mála.
Síðan hefur málverkið verið ofan á
hjá mér. Ég kom of seint til Holl-
ands til að ná í Nýja málverkið svo-
kallaða en þess í stað rataði ég að
því marki að fínna mína eigin leið.
Það hljómar ef til vill undarlega en
ég held að tónlistin í Amsterdam
hafí haft meiri áhrif á mig en hol-
lensk myndlist. Ég stundaði
klassíska tónleika af öllu tagi og það
Landslag heima
armótun listar minnar liggi þama í
Nýlistadeildinni.
Deildin var opin og nemendur
gátu í samráði við kennara sett sam-
an námsferil við sitt hæfí. Ætlunin
var sú að taka fyrir í skólanum það
helsta sem var að gerast í list úti í
heimi, tengja íslenska list og nútíma-
list. Skólayfirvöld voru ekki alltaf
ánægð með þetta, svo vægt sé til
orða tekið. Þess vegna þurftum við
sjálf að útvega ýmisleg tæki sem
við þurftum að nota við námið og
tókum jafnvel þátt í að kosta hingað-
komu erlendra kennara. Okkur var
ekkert óyfírstíganlegt ef okkur vant-
aði eitthvað.
Er nýlistardeildarnemendum
ekki opin leið inn í allar deildir
skólans?
Það var það ekki þá. Við vildum
hafa aðgang að hinum deildunum
en þáverandi skólastjóm var á móti
því. Við höfðum lítinn aðgang að
öðmm tækjum og gögnum. Þetta
held ég hafí verið mikil mistök hjá
stjóminni. Nýlistin, eins og “con-
ceptual" list og fleira hefur verið
kallað hér, er eins konar lokapunkt-
ur í þróun sem hefur átt sér stað
allt frá upphafí endurreisnarinnar.
Hún hefur miðað að því að víkka
út hugtakið Iist og nú er svo komið
að það er búið að teygja þetta hug-
tak yfír allt. Það er ekki lengur neitt
til sem hamlar listinni nema eigin-
leikar listamannsins sjálfs geri það.
Hveijir eru þessir eiginleikar
eða hæfileikar listamanns?
Hæfíleikar listamanns em án efa
öðmm þræði þær menningarlegu
forsendur sem hann hefur til að
vinna eftir og auk þess snilligáfa
hans. Þjóðfélagið hlýtur alltaf að
setja listamönnum einhveijar skorð-
ur. Það er til dæmis óhugsandi að
íslendingurinn Kjarval hefði getað
málað sínar myndir á tímum ró-
mantíkur I Frakklandi, eða de la
Croix sínar myndir hér á landi.
Eiginleikinn til að skapa list helst
í hendur við forvitni mannsins - að
vilja sífellt sjá hluti upp á nýtt. Sjá
hvað er handan við hæðina. Gera
Haraldur Ingi að störfum á vinnustofu sinni. Á
minni myndinni má sjá gamla barnaskólann,
aðsetur nokkurra myndlistarmanna. Ljósm. G.Sv.
lega mest af því að ég var að seðja
áhuga minn. Ég las þess vegna ekk-
ert sérstaklega bækumar sem vom
á námsskránni heldur hvaðeina sem.
mér var bent á og kom málinu við.
Og mér gekk ágætlega. Það vom
samt alls ekki allir vongóðir um-
þetta. Sigurður vinur minn Hjartar-
son kenndi til dæmis áfanga í sögu
Suður-Ameríku. Ég kom að máli við
hann, sagðist ætla að taka þennan
áfanga en hefði engan tíma til að
mæta hjá honum. Honum leist ekk-
ert á þetta en féllst þó á að prófa
og ég yrði þá bara að reka mig á.
Það varð úr að ég kom til hans ann-
að slagið, fékk bækur og svo fram-
vegis og fór síðan í próf og það
gekk vel.
Satt að segja var það fleira en
áhuginn sem hélt mér við söguna.
Þetta nám hafði iíka praktíska hlið.
Ég þurfti nefnilega að safna punkt-
um fyrir Lánasjóðinn, en þá lánaði
hann nemendum í myndlistamámi
ekki að fullu. Til þess að uppfylla
skilyrði sjóðsins þurfti að skila alls
kyns vottorðum um skólasókn og
það gekk í brösum, en hafðist þó.
Ég man sérstaklega eftir einu til-
felli þar sem mig bráðvantaði vott-
orð um tímasókn. Ég hafði komið í
einn tíma í þjóðháttafræði hjá Áma
Bjömssyni. Eg fór og bað hann um
vottorð og hann fann í pappírum
sínum að ég hafði komið þar einu
sinni. Eftir svolítinn fund með hon-
um gaf hann mér vottorð þar sem
stóð að Haraldur Ingi Haraldsson
hefði sótt tima í þjóðháttafræði. Hér
var því engu logið þótt eintalan há
mér gilti sem fleirtala hjá sjóðnum.
En svo við víkjum að myndlist-
inni á ný, þú varst við nám í Nýli-
stadeild og hún var þyrair í aug-
um margra á þeim tímum.
Já, hún var það, svo sannarlega.
En ég tel það eitt mesta lán lífs
míns að ég skyldi vera í þessari
deild meðan þessi mikla gróska var
í svokallaðri nýlist. Þama var geysi-
lega margt gert og fjölbreyttar að-
ferðir notaðar. Þó að ég sé núna
aðallega að mála tel ég að grundvall-