Morgunblaðið - 10.03.1988, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. MARZ 1988
FLEXON
VESTUR-ÞÝSKUR
HÁGÆÐA
FLUTNINGSKEÐJUR
Allar stœrðir
Hagstœtt verð
Við vettum þér
altar tœknilegar
upplýslngar
r
LANDSSMIÐJAN HF.
Verslun Ármúla 23 — S. (91)20680
SANDVIK
HANDVERKFÆRI
Fást í öllum helstu
byggingavöruverslunum
um allt land
AF ERLENDUM VETTVANGI
Hemumdu svæðin:
eftir ANDRÉS MAGNÚSSON
„Þegar ísrael var un g-
ur fékk ég ást á honum“
Hvað hefur breyst?
FYRIRSÖGNIN að ofan er fengin úr Hóseabók 11.1., en henni
var jafnframt slegið upp á forsíðu breska tímaritsins The Econom-
ist fyrir skömmu. Vildi tímaritið með þessu minna á, að ísrael
hefði eitt sinn verið óskabam Vesturlanda, en nú væri öðm vísi
komið og tók það undir gagnrýni annarra um að Israel væri sem
umskiptingur, með tilliti til ástandsins á hernumdu svæðunum.
Hópar Palestínuaraba hafa efnt til óeirða gegn heraámi ísraela
og Israelsher hefur svarað af fullri hörku með þeim afleiðingum
að á níunda tug Palestinuaraba hefur fallið síðan í desember.
Háðfuglinn Woody Allen, sem sjálfur er gyðingur, reit á dögunum
grein í New York Times þar sem hann atyrti ísraelsstjóra harð-
lega. Ekki svo að skilja að hann hefði lausn fram að færa, enda
sagðist hann mest hafa gaman af kaffihúsapólitík. „Drottinn
minn!“ ritar Allen. „Er þetta fólkið, sem ég stal peningum frá
úr samskautabaukunum eftir að hafa safnað fé til fyrirheitna
landsins?“
etta er sama fólkið og Allen
stal frá, en hvað hefur
breyst? Eftir fjörutíu ára árásir á
öllum vígstöðvum — af hálfu
arabaríkjanna í kring, hryðju-
verkamanna og nú síðast Pal-
estínuaraba, sem ísraelar hafa
aldrei sóst eftir að ráða yfir og
enginn vill í raun bera ábyrgð á,
er e.t.v. ekki undarlegt þótt Israel-
ar hafí lært að bíta frá sér. Hafa
þeir enda sitthvað á samviskunni:
Shatila og Sabra eru verstu dæm-
in og harkaleg meðferð þeirra á
óeirðaseggjum nú þykir ekki til
fyrirmyndar.
Fjöldamorð araba
En hvers vegna í ósköpunum
fínna Vesturlandabúar allt í einu
til með aröbum nú? Þegar að
Sýrlandsstjórn slátraði 20.000
manns í Hamat árið 1982 heyrð-
ist hvorki hósti né stuna, Hussein
Jórdaníukonungur, sem virðist
vera hvers manns hugljúfi og hinn
mesti rósemdarmaður, hikaði ekki
við að láta drepa 3.400 Palestínu-
araba árið 1970 þegar honum
þótti stjóm sinni ógnað. Þá varð
ekki vart við áhyggjur af sálar-
heill hans, hvað þá velferð Pa-
lestínuarabanna. I kjölfar hörm-
unganna í Shatila og Sabra mót-
mæltu 400.000 ísraelar. Hvað
mótmæltu margir Palestínuar-
abar morðunum á ísraelsku
íþróttamönnunum í Miinchen?
Hvernig á hernámslið að
bregðast við óeirðum?
En hvað er það sem veldur
þeirri hugarfarsbreytingu í garð
Israels, sem vart hefur orðið að
undanfömu? Astandið á her-
numdu svæðunum, að svo miklu
leyti sem ísraelar geta valdið þar
um, hefur ekki tekið neinum
stakkaskiptum síðustu mánuðum
— hvorki til hins betra eða verra.
Óeirðir þar eru ekki nýjar undir
sólinni og í raun ættu harkaleg
viðbrögð ísraelshers við óeirðun-
um ekki að koma mönnum á
óvart. Eða hvemig telja menn að
hemámslið eigi að bregðast við
árásum á sig — burtséð frá því
hvort menn telja sig friðarsinna
eða ekki?
Staðreyndir um hernumdu
svæðin
Menn ættu að hafa það hug-
fast að hemám Gaza-svæðisins
er ekki hægt að rekja til ísraels.
Egyptar hersátu Gaza frá 1948
til 1967, en á þeim tfma gerðu
hvorki Egyptar né neinir aðrir
neitt til þess að bæta ástandið í
búðum Palestínuaraba. Egypta-
landsstjóm þvemeitaði Palestínu-
aröbum um ríkisborgararétt og lét
þeim ekki heldur neina efnahags-
aðstoð í té;
Frá því ísraelar hemámu Gaza
eftir Sex daga stríðið árið 1967
hafa þeir lagt á það áherslu að
bæta lífskjör á svæðinu og reynt
að stuðla að uppbyggingu eftir
mætti. Hafa þeir varið miklu fé
til menntunar, tryggingakerfís og
heilbrigðismála. Til ársins 1981
veittu þeir miklum fjármunum til
húsnæðismála og má nefna að í
Gabalya-búðunum reistu þeir
10.000 íbúðir, en eftir 1981 hafa
þeir ekki mátt sjá flóttamönnun-
um fyrir húsnæði samkvæmt
ályktun Sameinuðu þjóðanna þar
að lútandi. 40.000 Palestínuarbar
af Gaza-svæðinu sælqa vinnu til
ísraels.
Palestínskir unglingar hafa
orðið fyrir skotsárum að undan-
fömu, en þeim er .einnig hjúkrað
í ísraelskum sjúkrahúsum. Áður
en ísraelar tóku við stjóm svæðis-
ins árið 1967 myndi hver sem
særst hefði á þennan hátt væntan-
lega hafa látist af sárum sínum.
Á þeim tíma dóu um 150 unga-
böm af hverjum þúsund fæddum.
Nú er ungbamadauði mun minni,
eða um 28 á hvert þúsund.
Þetta hefur aftur valdið mikilli
fólksflölgun á hernumdu svæðun-
um, enda er algengt að stúlkur
séu giftar 14 ára gamlar og eign-
ist tíu böm. Það skýrir ennfremur
hið óvenjuháa hlutfall unglinga,
sem látið hafa lífíð í óeirðunum.
Helmingur íbúa Gaza-svæðisins
eru 15 ára og yngri.
Reuter
Af fréttaflutningi mætti ætla að ísraelar gerðu sér það að leik
að skjóta á börn og unglinga. Minna er á hinn bóginn skýrt frá
grjótkasti og sprengjuárásum Palestínuaraba.
Mynd þessa sendi Reuters-
fréttastofan frá sér aftir upp-
þot i þorpi drúsa í Gólan-
hæðum á dögunum og sýnir
hún ísraelskan hermann hugga
ungan drúsa þar.
Fullyrðingar í íslenskum fjöl-
miðlum sem öðrum, um að ísrael-
ar hafi ekkert fyrir Palestínu-
araba gert, eru því ekki einungis
rangar heldur virðast þær annað
hvort byggðar á haldi manna eða
áróðri gegn ísrael, sem menn vilja
trúa af misannarlegum ástæðum.
Þáttur fjölmiðla
Einn er sá galli íjölmiðla, sem
grefur undan trúverðugleika
þeirra. Það er sú staðreynd, að
sama hvað er að gerast þarf
ávallt að slá einhvetju máli eða
málum upp — forsíðufréttirnar
þurfa að hafa slagkraft. Þetta
væri gott og blessað (fyrir fjöl-
miðlana) ef sífellt væri verið að
gera byltingar, hefja styijaldir og
drepa þjóðarleiðtoga, en til allrar
hamingju gerist slíkt ekki dag-
lega.
Þetta veldur m.a. því að fréttir
eru misveigamiklar dag frá degi
og þegar loks dregur iil tíðinda
einhversstaðar er sendur múgur
og margmenni (misvelupplýstra
fréttamanna) til þess að afla
frétta og fréttastreymið því í mun
meira samræmi við fjölda frétta-
manna á staðnum en hversu mik-
ið er í raun að gerast þar. Þetta
kom til að mynda berlega í ljós í
Suður-Afríku. Á tímabili voru um
3.000 erlendir fréttamenn í
landinu, sem allir biðu borgara-
styijaldar sem aldrei kom.
Hér er síður en svo verið að
gera lítið úr atburðum í ísrael og
hemumdum svæðum þess, en það
fer ekki hjá því að að manni læð-
ist sá grunur að stundum séu
fréttir ritaðar samkvæmt því, sem
viðkomandi fréttamaður telur að
þær ættu að vera, í stað þess að
gegna hlutverki sínu og láta
nægja að segja fréttirnar. Um
leið eru fréttamenn farnir að læða
að athugasemdum og móta þann-
ig skoðanamyndun frekar en eðli-
legt má teljast.
Það segir sína sögu um áhrif
atburðanna fyrir botni Miðjarðar-
hafs, að í hyggju mun að taka
málið fyrir á vettvangi Norður-
landaþjóðanna og jafnvel heyrst
að utanríkisráðherra Islands hafi
þar forgöngu um.
Er ekki leitað fulllangt yfir
skammt? Hvað með Sovétríkin,
Kúbu, Eþíópíu, Rúmeníu, Líbýu
og önnur einræðisríki, þar sem
raunveruleg hryðjuverk — annað
hvort gegn eigin borgurum eða
öðrum ríkjum — hafa viðgengist
í fjölda ára. Eru þau mál ekki
jafntímabær til umræðu, ef ekki
brýnni, en óeirðir Palestínuaraba
á hemumdu svæðunum?
Heimildii: The Spectator, Wash-
ington Post, The Economist,
CFI, New York Times.