Morgunblaðið - 07.04.1988, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. APRÍL 1988
31
málefni Palestínumanna. Kemur
þetta fram í sérstakri yfirlýsingu
sem Elías hefur meðal annars sent
alþingismönnúm „vegna mót-
sagnakenndra frétta um afstöðu
utanríkisráðherra íslands í Pal-
estínumálinu".
í útvarpsviðtalinu við Elías
sagði Steingrímur í svari við
spumingu, hvemig væri að bjóða
sjálfum formanni PLO, Yasser
Arafat, til íslands: „Það væri afar
fróðlegt og kæmi vel til athugun-
ar. Við íslendingar höfum tekið
ánægjulegan þátt í mjög mikil-
vægum viðræðum þjóða, þá mirini
ég á stórveldafundinn. Og ég hef
oft sagt að mér sýndist að Island
gæti orðið staður þar sem stríðandi
öfl gætu hist, fyrst og fremst til
þess að draga úr þessari tor-
tryggni. Þetta gæti orðið liður í
þeirri viðleitni."
Þessi orð verða varla misskilin?
Utanríkisráðherra taldi það koma
til athugunar að bjóða sjálfum
Arafat hingað til lands. Hann gef-
ur jafnframt til kynna, að hér
kunni að verða haldin einhver ráð-
stefna sem tengist deilunum fyrir
botni Miðjarðarhafs. Kannski ráð-
stefna undir handaijaðri Samein-
uðu þjóðanna? Hitt hlýtur að vera
misminni hjá ráðherranum að við
höfum tekið þátt í Reykjavíkur-
fundi þeirra Gorbatsjovs og Reag-
ans. Eitt er að leggja til húsnæði,
annað að sitja fundi.
í Tímanum 23. mars ítrekar
utanríkisráðherra þá skoðun, að
„nauðsynlegt sé að viðurkenna
PLO sem forystu Palestínu, hvort
sem mönnum líkar betur eða verr.
Þeir verði kjömir talsmenn Pal-
estínumanna á þá ráðstefnu, sem
haldin yrði til að stofna ríki þeirra.
Ella finnist engin lausn á deil-
unni“. í þessum orðum er ekkert
dregið undan. Þau birtust í Tíman-
um sama dag og Steingrímur hitti
fulltrúa PLO í Stokkhólmi, sem
sendi strax út fréttatilkynningu
um fund þeirra.
Daginn eftir, 24. mars, segir
Steingrímur í Tímanum: „Eg hef
ekki boðið fulltrúa PLO til ís-
lands. Hann spurði hins vegar
hvort ég væri til reiðu búinn að
ræða við slíkan mann, ef hann
kæmi til íslands. Ég sagði honum
að ég væri það, ef hann óskaði
að koma sjálfur. Hann spurði mig
einnig að því, hvort ég mundi
þiggja boð að koma til Túnis og
hitta fulltrúa þeirra þar. Ég sagð-
ist mundu taka það til athugunar.
Það var ekki gengið frá slíku . . .
Ég vil taka það skýrt fram, að það
er alrangt, að ég hafi lýst því yfír,
að við viðurkenndum PLO. Það
hef ég ekki gert.“
í fréttatilkynningu frá dr. Eug-
ene Makhlouf, fulltrúa PLO, segir
m.a.: „Samkomulag varð um að
boð verði gefíð út til fulltrúa PLO
um að hitta hann á íslandi, og að
ísienski ráðherrann muni síðan
ferðast til Túnis til að hitta for-
ystu PLO.“ Eins og Steingrímur
sagði í Tímanum lét hann það í
ljós við dr. Makhlouf að kæmi
Makhlouf sjálfur yrði tekið á móti
honum hér af sjálfum ráðherran-
um. Eftir fundinn í ríkisstjórninni
29. mars sl. sagði Steingrímur á
hinn bóginn um formlegar viðræð-
ur við PLO: „Ég hef lýst því yfír
að ef um væri að ræða slíkar við-
ræður þá legg ég það fyrir ríkis-
stjómina. En hinsvegar mun ég
sjálfur ákveða hvort ég ræði við
þá á göngum eða hótelherbergjum,
hjá Sameinuðu þjóðunum eða ann-
ars staðar þar sem okkar leiðir
kunna að liggja saman.“ (Morgun-
blaðið 30. mars.) Svarið við spum-
ingunni um hvort ekki mætti bjóða
sjálfum Arafat hefur þróast á þann
veg, sem lýst er í ofangreindum
orðum utanríkisráðherra. Varla
kemur dr. Makhlouf við þessar
aðstæður?
Það er sem sé misskilningur hjá
dr. Makhlouf að hann eða annar
PLO-maður eigi eða hafí átt von
á formlegu boði frá utanríkisráð-
herra íslands. Til að undirstrika
ótrúverðugleika dr. Makhloufs
greip utanríkisráðherra til þess
óvenjulega ráðs að senda fjölmiðl-
um frásögn, sem Þórður Einars-
son, sendiherra íslands í Svíþjóð,
ritaði en hann sat fund Steingríms
og PLO-fulltrúans. í frásögninni
segir m.a.: „Ráðherra sagði að
hann hefði ekkert á móti því að
hitta fulltrúa og framkvæmda-
stjóm PLO að máli, en hvenær
það gæti orðið og hvar yrði að
ákvarðast nánar. Eflaust væri
betra að slíkur fundur ætti sér
stað í Túnis fremur en í Reykjavík,
a.m.k. í fyrsta sinn.“ Eins og fram
hefur komið verður slíkur fundur
á göngum eða í hótelherbergjum,
hjá SÞ eða annars staðar þár sem
utanríkisráðherra kann að rekast
á PLO-menn nema ríkisstjórnin
samþykki annað.
Hlutur PLO
í fréttatilkynningunni segir dr.
Makhlouf að þeir Steingrímur hafi
verið sammála um, að PLO ætti
að eiga fulltrúa á alþjóðlegri frið-
arráðstefnu og síðan orðrétt:
„Steingrímur Hermannsson end-
urtók einnig viðurkenningu Is-
lands á PLO sem lögmætum full-
trúa palestínsku þjóðarinnar, og
stuðning íslands við rétt Pal-
estínumanna til að stofna eigið
sjálfstætt ríki undir forystu PLO.“
Með orðinu „endurtók" vísar
PLO-maðurinn til þess sem Stein-
grímur sagði á Alþingi 17. mars
og áður er getið, en Elías Davíðs-
son hafði sent PLO skýrslu um
það og aðrar yfírlýsingar utan-
ríkisráðherra. Samkvæmt frásögn
Þórðar Einarssonar sagði PLO-
maðurinn við Steingrím: „Mér
virðist að skoðanir yðar, ráðherra,
og skoðanir þeirra samtaka, er ég
fer með umboð fyrir falli í mjög
svipaðan jarðveg." Samkvæmt
frásögn Þórðar hafði Steingrímur
á hinn bóginn talað í anda sam-
þykktarinnar í Tromsö við PLO-
manninn en ekki eins og hann
gerði sjálfur á Alþingi 17. mars.
Stefna PLO
í fréttatilkynningu PLO í Stokk-
hólmi um fundinn með Steingrími
segir, að ráðherrann hafí lýst
ánægju yfír því „að PLO hefðu
viðurkennt allar samþykktir Sam-
einuðu þjóðanna þeirra á meðal
nr. 242 og 338." í frásögn Þórðar
Einarssonar er þetta haft eftir
PLO-manninum: „Við samþykkj-
um og styðjum allar ályktanir SÞ
í þessu máli, og þar í felst sam-
þykki á tilveru ísraelsríkis." Þeir
sem hafa kynnt sér málflutning
PLO hljóta að staldra sérstaklega
við þennan efnisþátt í viðræðunum
í Stokkhólmi og einnig þá yfirlýs-
ingu dr. Makhloufs að PLO líti
þannig á, að tillögur George
Shultz, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, um frið milli ísraela og
araba geti verið „gagnlegur
grundvöllur til viðræðna" eins og
segir í frásögn íslenska sendiherr-
ans.
I belgíska blaðinu Libre
Belgique birtist 16. mars sl. viðtal
við Farouk Kaddoumi, sem ber
titilinn utanríkisráðherra PLO og
var í Belgíu m.a. til að ræða við
Leo Tindemans, utanríkisráðheira
Belgíu, en Kaddoumi á sæti í nefnd
sem Arababandalagið kom á fót
vegna hörmunganna á herteknu
svæðunum í ísrael og var í um-
boði henriar í Brussel. í samtalinu
við blaðið hafnar Kaddoumi tillög-
um Shultz. Hann segir um sam-
þykkt 242: „Við teljum að þessi
samþykkt sé ekki heppilegur
grundvöllur undir varanlegan frið
á svæðinu að því leyti sem hún
tekur ekki tillit til réttar Palestínu-
manna og deilunnar milli Pal-
estínumanna og ísraela." Þá segir
blaðamaðurinn að í nýlegu sam-
tali hafí Yasser Arafat sagt að
samþykkt 242 gæti verið grund-
völlur samninga. Og utanríkisráð-
herra PLO svarar: „Þetta hlýtur
að vera vitleysa. Hann hefur sagt
að alþjóðleg ráðstefna gæti byggst
á öllum samþykktum Öryggisráðs-
ins.“ Hvers virði eru yfírlýsingar
dr. Makhloufs um virðingu PLO
fyrir ályktunum Sameinuðu þjóð-
anna í þessu ljósi?
Heimavinna nauðsynleg
Mér virðist þetta allt bera að
þeim brunni, að vilji ríkisstjórn
Islands og sérstaklega utanríkis-
ráðherra hennar hefja bein af-
skipti af deilum ísraela og araba
sé rétt að læra fyrst vel heima,
áður en lagt er af stað út í heim.
Skrif Tímans um Palestínumálið,
en þar hafa nú birst þijár forystu-
greinar um málið, sýna hvað
gleggst, hve óskynsamlegt það er
að ráðast á þennan garð illa undir-
búinn. Síðasti leiðari Tímans um
málið bendir eindregið til þess að
framsóknarmenn hyggist gera
PLO-málið að krossfararmáli gegn
Sjálfstæðisflokknum. Er Tímanum
það sérstakt hjartans mál að þvo
stimpil hryðjuverka af PLO um
leið og blaðið segir: „Ungir sjálf-
stæðismenn hafa nú skipað sér í
hóp með ýmsum öfgaöflum kennd-
um við nýfasisma." En hlut Stein-
gríms Hermannssonar skýrir
Tíminn með þessum orðum: „Ut-
anríkisráðherra er ekki að bjóða
sig fram í neitt sáttasemjarahlut-
verk í viðkvæmri deilu, heldur er
hann fyrst og fremst að gera
skyldu sína sem utanríkisráðherra
lýðræðisríkis að fordæma ofbeldi
og kúgun, hver svo sem formerki
hennar kunna að vera. „Sá er vin-
ur er til vamms segir“ og þannig
hefur Steingrímur Hermannsson
utanríkisráðherra komið fram
gagnvart ísraelsmönnum. Fleiri
mættu af því læra þó fyrr hefði
verið."
Hvað sem Tíminn álítur hefur
PLO-málið ekki snúist um fram-
göngu Steingríms Hermannssonar
gagnvart ísraelum heldur gagn-
vart PLO. Hafí ráðherrann ætlað
að vingast við PLO hefur hann
haldið illa á því máli. Málgagn
Framsóknarflokksins hefur hins
vegar tekið upp hanskann fyrir
PLO með sérkennilegum hætti.
Niðurstaða málsins er líklega helst
sú, að utanríkisráðherrann hefur
basði glatað trausti ísraela og
PLO-manna en deilumar fyrir
botni Miðjarðarhafs em orðnar að
flokkspólitísku átakamáli í íslensk-
um stjómmálum. Ber þessi stór-
furðulega málsmeðferð vott um
mikla framsýni eða stjómvisku?
Höfn:
Kynning’
á fyrir-
huguöu
safnahúsi
Höfn, Hornafirði.
SÝNING á lokaverkefni Sig-
bjöms Kjartanssonar arkitekts
við Arkitektaskólann í Osló frá
því fyrr í vetur var opnuð á
páskadag á Hótel Höfn. Verk-
efnið er teikning og hönnun
safnahúss á Höfn. Hugmyndin
er sú að húsið geti hýst öll söfn
sýslunnar og Tónskólann um
leið.
Sigbjörn hefur staðsett húsið
rétt norðvestan við hótelið, með
það í huga að stutt sé fyrir gesti
þess að líta inn. Og með því að
byggja saman skóla og söfn, er
tfyggt að umferð um bygginguna
verði ávallt talsverð.
Ástand í safhamálum Austur-
Skaftfellinga er á þann veg að þau
hafa allflest verið á hrakhólum
með húsnæði og aðstöðu. Bókasafn
hefur verið á eilífum faraldsfæti
milli húsa og alltaf búið við þröng-
an kost. Byggðasafn er löngu búið
að sprengja af sér allt rými í
Gömlubúð. Héraðsskjalasafn er í
tveimur herbergjum í nýju húsi
útgerðarfélagsins Borgeyjar hf. en
þrengslin eru þar auðvitað mikil
og ekki er þar tjaldað til eilífðar.
Tónskólinn er hýstur á efri hæð
Sindrabæjar á Höfn. Þar er hvorki
vítt til veggja né hátt til lofts.
Það er því eðlilegt að forsvars-
menn safnanna og skólans líti hug-
myndir Sigbjöms hým auga og
ekki síður þar sem um mjög fal-
lega byggingu er að ræða.
í framhaldi af sýningunni var
svo opinn fundur um málefni Tón-
skólans og safnanna miðvikudag-
inn 6. apríl og var helsta umræðu-
efni framtíðarlausn húsnæðismála
þeirra.
Sigbjöm starfar nú í Noregi en
kom heim til að kynna hugmyndir
sínar. Hann er borinn og bam-
fæddur á Höfn, sonur Kjartans
Ámasonar fyrrverandi héraðs-
læknis og Ragnhildar Sigbjörns-V
dóttur, konu hans, sem bæði eru
látin. Það kom fram hjá Sigbimi
í kynningunni að hann hefur tals-
vert litið til Norræna hússins í
Reykjavík eftir Alvar Aalto en að
auki í ýmsar aðrar áttir.
- JGG
Patreksfjörður:
Bygg-ðastofn-
un selur
frystihús
í annað sinn
Frystihús, sem yar í eigu Vatn-
eyrar hf á Patreksfirði, hefur
verið auglýst til sölu. Húsið er f
eigu Byggðastof nunar, sem
keypti það á uppboði fyrr í vetur
í kjölfar gjaldþrots Vatneyrar.
Frystihúsið er einnig þekkt undir
nöfnunum Kaldbakshús og Skjöldy
ur. Þar er nú rekin fískverkun af
aðilum, sem hafa húsnæðið á leigu.
Að sögn Guðmundar Malmquist
forstjóra Byggðastofnunar, er þetta
í annað sinn sem stofnunin eignast
þetta hús. Nokkrar fyrirspurnir
hafa þegar borist um kaup, en ekki
hafa borist nein tilboð enn, að sögn
Guðmundar.