Morgunblaðið - 09.04.1988, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. APRÍL 1988
Heimsbikarkeppnin
í skák er hafin
Skák
Margeir Pétursson
Fyrsta heimsbikarmótið í skák
hófst í Brussel í Belgiu um pásk-
ana. Alls munu fara fram sex
mót á þessu og næsta ári. 25 stór-
meistarar taka þátt í mótunum,
hver þeirra teflir í fjórum. Það
eru alþjóðasamtök stórmeistara
sem hafa skipulagt keppnina og
er vonast eftir að hún marki
tímamót i skákinni. Þess má
vænta að þessi sex stórmót veki
mikla athygli hér á landi, þvi við
eigum einn þátttakanda, Jóhann
Hjartarson, sem vann sér þátt-
tökurétt með sigri sínum á milli-
svæðamótinu i Szirak í fyrra. Þá
er ákveðið að eitt mótanna sex
fari fram i Reykjavík i október
næstkomandi á vegum Stöðvar
2. Verður það í fyrsta skipti sem
heimsmeistarinn i skák teflir í
alþjóðlegu móti á íslandi.
Það er ekki heiglum hent að
komast í þessa keppni, sem tryggir
öllum þátttakendunum verulegar
verðlaunatelq'ur. Sovétmennimir
Kasparov, heimsmeistari, Karpov,
Jusupov, Sokolov og Vaganjan og
Hollendingurinn Timman, voru
sjálfvaldir vegna frammistöðu
FLUGSKÓLI Helga Jónssonar á
Reykjavikurflugvelli hefur i vetur
flogið með ferðamenn frá meginl-
andi Evrópu í „ævintýraferðir“ til
Grænlands, þar sem fólki gefst
meðaJ annars kostur á að ferðast
á hundasleða. Aukin aðsókn mun
nú vera að þessum ferðtun og nú
um páskana fluttu flugvélar
Helga Jónssonar á sjöunda tug
ferðamanna til Grænlands.
Þær upplýsingar fengust hjá
Helga Jónssyni, að ferðir þessar
væru einnig opnar íslendingum, en
þeir hefðu lítið nýtt sér þær, enda
væru þær lítið auglýstar innanlands.
Hins vegar væri stefnt að því að
bjóða upp á helgarferðir fyrir Islend-
inga í sumar, og að fljúga fjórum
sinnum í viku til Grænlands yfir sum-
artímann.
Erlendu ferðamennimir hrifust af
því, sem fyrir augu bar í ferðunum,
sinnar í síðustu heimsmeistara-
keppni.
A millisvæðamótunum sl. sumar
var teflt um tólf sæti. Jóhann Hjart-
arson, Salov (Sovétrílqunum), Port-
isch (Ungverjalandi) og Nunn (Eng-
landi) urðu efstir á mótinu í Szirak.
í Subotica Englendingamir Speel-
man og Short, Sax (Ungveijalandi)
og Tal (Sovétríkjunum). Frá Zagreb
komust áfram þeir Korchnoi
(Sviss), Seirawan (Bandaríkjunum),
Ehlvest (Sovétríkjunum) og Nogu-
eiras (Kúbu).
Síðustu sjö sætunum var síðan
deilt út eftir stigum. Þau hrepptu
þeir Andersson (Svíþjóð), Ljubojevic
(Júgóslavíu), Beljavsky (Sovétríkj-
unum), Hiibner (V-Þýzkalandi),
Spassky (Frakklandi), Ribli (Ung-
veijalandi) og Nikolic (Júgóslavíu)
Heimsbikarmótin munu fara
fram á eftirtöldum stöðum: 1.
Brussel í Belgíu frá 1. til 22. apríl
1988. 2. Belfort í Frakklandi frá
12. júnítil 5. júlí 1988. 3. Reykjavík
frá 1. til 26. október 1988. 4.
Barcelona á Spáni frá 1. til 27.
apríl 1989. 5. Rotterdam í Hollandi
frá 1. til 27. júní 1989. 6. Skell-
efteá í Svíþjóð frá 10. ágúst til 4.
september 1989.
Á þessu ári mun Jóhann tefla á
mótunum í Belfort og í Reykjavík.
Á hundasleða á Grænlandi.
sérstaklega hundasleðaferðinni,
samkvæmt upplýsingum fyrirtækis-
ins. Hópamir hafa gist á Hótel
Hann tekur því ekki þátt í þessu
fyrsta móti.
Þar sem.Kasparov er þar ekki á
meðal þátttakenda er það auðvitað
Anatoly Karpov sem talinn er sigur-
stranglegastur. Líklegastir til að
veita honum keppni eru landi hans
Alexander Beljavsky, sem reyndar
lagði hann að velli í fimmtu um-
ferðinni í fyrrakvöld, Jan Tirhman
og Ljubomir Ljubojevic. Þessir þrír
skákmenn hafa allir náð að sigra á
mjög sterkum skákmótum nýverið.
Beljavsky er sá sem hefur reynst
sterkastur i fyrstu umferðunum.
Hann vann Bandaríkjamanninn
Seirawan í aðeins tuttugu leikjum
í annarri umferð og náði síðan for-
ystunni með því að vinna- sjálfan
Karpov. Beljavsky er afskaplega
mistækur skákmaður. Á milli-
svæðamótinu í Szirak mistókst hon-
um að komast áfram, en þegar
hann nær sér á strik standast hon-
um fáir snúning. Skemmst er að
minnast stórmótsins í Tilburg 1986.
Þá sigraði hann mjög sannfærandi
og lagði m.a. Karpov að velli.
Efstur á mótinu er enski stór-
meistarinn Jonathan Speelman, en
hann hefur teflt einni skák fleira
en Beljavsky og unnið belgíska al-
þjóðameistarann Winants, sem tefl-
ir sem gestur á mótinu. Speelman
A.ngmassalik í Kulusuk, en sleðaferð-
irnar hafa verið famar til staðar er
Tinitlaq heitir.
Jóhann Hjartarson
hefur tekið gífurlegum framförum
síðustu árin eftir að honum tókst
að sigrást á slæmum augnsjúkdómi.
Það varpaði skugga á fimmtu
umferð mótsins að sovézki stór-
meistarinn Rafael Vaganjan varð
að fara heim til Erevan þar sem
bróðir hans lézt sviplega. Hann
hafði gert fjögur jafntefli sem voru
strikuð út.
Staðan eftir fimm umferð-
ir:
1. Speelman 3!/2 v.
1. Beljavsky 3 v. (af 4)
2-4. Ljubojevic, Salov og Korchnoi
3 y.
5-7. Tal, Speelman og Portisch 2V2
v. (af 4)
8-10. Karpov, Nogueiras og And-
ersson 2V2 v.
11-12. Timman og Nunn 2 v. (af 4)
14-15. Nikolic, Sokolov og Seiraw-
an 2 v.
16-17. Sax og Winants 1 v.
Það er greinilegt af slakri byijun
þeirra Sokolovs og Sax að þeir hafa
ekki fyllilega náð sér eftir þung
áföll í áskorendaeinvígjum sínum í
Saint John. Viktor Korchnoi, fjand-
vinur okkar (sbr. bók hans „Anti-
Chess", sem Högni Torfason nefndi
„fjandskák“ í íslenskri þýðingu
sinni) er hins vegar vanur áiföllun-
um og þyrstir nú vafalaust í upp-
reisn æru. Hann hefur byijað vel,
með sigri yfir Timman og fjórum
jafnteflum. Það mætti segja mér
að hann yrði í fremstu röð á þessu
móti.
Bandaríski stórmeistarinn Yass-
er Seirawan leggur mikla áherzlu
á það í skákum sínum að hafa
traustari peðastöðu en andstæðing-
urinn, andstætt við sóknarskák-
menn sem leggja áherzlu á að nýta
tímann til að koma mönnum sínum
á framfæri.
í skákinni við Beljavsky fékk
Seirawan hrikalegan skell vegna
þess að hann virtist alveg gleyma
kóngsvængnum í ákafa sfnum við
að skapa varanlegan peðaveikleika
á drottningarvæng andstæðingsins.
Skákin er einnig merkileg fyrir þá
sök að fá afbrigði þykja jafn traust
á hvítt og einmitt það sem Seiraw-
an velur, þ.e. uppskiptaafbrigði
Slavnesku vamarinnar.
Hvitt: Seirawan (Bandarfkjun-
um)
Svart: Beljavsky (Sovétríkjunum)
Slavnesk vörn
1. d4 - d5 2. c4 - c6 3. Rc3 -
Rf6 4. cxd5 - cxd5 5. Bf4 - Rc6
6. e3 - Bf5 7. Rf3 - e6 8. Bb5
- Rd7 9. 0-0
Hér er langoftast pressað á
drottningarvæng með 9. Da4.
9. — Be7 10. Bxc6 — bxc6 11.
Hcl - Hc8 12. Ra4?
Seirawan vill negla. niður bak-
stæða peðið á c6, en þetta er allt
of hægfara. Beljavsky hrifsar strax
frumkvæðið á einfaldan hátt. Miklu
betra var 12. Re5.
12. - g5! 13. Bg3 - h5 14. h3 -
g4 15. hxg4 — hxg4 16. Re5 —
Rxe5 17. Bxe5 - f6 18. Bg3 -
Kf7 19. Hel?
Það virðist sem Seirawan hafí
yfirsézt 21. leikur svarts og talið
sig geta bjargað kóngnum með
flótta. Nauðsynlegt var 19. Rc3
Hh5 20. f3, þótt hvíta staðan sé
ekki glæsileg með h-línuna galopna
inn á kónginn.
19. - Hh5 20. Dd2 - Be4! 21. Kf 1.
Hvíta staðan var vonlaus, en nú
lýkur Beljavsky skákinni mjög
smekklega:
21. — Bf3! og hvítur gafst upp,
því hann er óveijandi mát.
Vetrarferðir Helga Jónssonar;
Ævintýraf erðir á hundasleða
Er lögreglumaðurinn Derrick
af íslenskum ættum...?
Undan
skBlningstrjenu
Egill Egilsson
Eftir nýlegt ættfræðigrúsk
leikur grunur á að hinn kunni
téði lögreglumaður sé rammís-
lenskur lengst fram í ættir, nánar
tiltekið íslenskari en Reagan sjálf-
ur. Enn nánar tiltekið er hann af
svonefhdum Hrosslegg, kenndum
við bæinn Hrossa í Endalausadal
í Seyruhreppi.
Ekki hefúr þetta enn fengist
staðfest, og hefur Stephan, eins
og hann heitir, hvorki játað né
neitað. Hariy nokkur Klein heldur
hins vegar fram að svo sé, og
mun honum ganga til ertni að
nokkru, Af flölmörgum grunuðum
ættingjum hans hér á landi hef
ég þó aðeins náð tali af einum,
sem sé mér sjálfum. En upp komst
um málið þegar fræðaþulur nokk-
ur var sem endranær að blaða í
skræðum. Leikur og grunur á að
Stephan hafi vitað af þessu og
ekki viljað hafa hátt um.
Allt um það, þá má rekja ættir
hans aftur til móðuharðinda, og
er ættin þá kennd við bæinn Derr-
ingsstaði í téðum hréppi. Mun
nafninu kenndu við bæinn hafa
verið breytt til að fella það að
þýsku.
Um þessa ætt er fátt vitað
nema það sem hún hefur haft
umfram aðrar ættir dauðar sem
lifandi, að hún lifði móðuharðindin
af. Enn nánar tiltekið munum við
Stephan vera af §órða annars
vegar og fimmta til sjöunda hins-
vegar, en óvíst hvort. Liggur það
vafaatriði utan viðfangs þessa
greinarstúfs.
Öllu þéssu til enn frekari stað-
festingar, þá má rekja ætt þessa
enn lengra aftur í aldir, og verður
hún þá æ kunnuglegri ættfróðum.
En sé karlleggnum gerð skil, þá
er hann skýr og ljós og öngvum
vafa undirorpið hver hann er,
nema á einum stað verður hann
eilítið útfrymiskenndur. Hét sá
Siggeir er bjó að Derringsstöðum
skömmu fyrir móðuharðindi, en
þar áður tvo tigi ára við sult á
Seyru. Var sá af Þveitarætt eldri,
Guðmundarson Pálssonar á Hark-
hólum, Gunnbjamarsonar að
Hurðarási, Öxlum, Guðgeirssonar
þess er týndi jöxlum í glímunni
frægu við Þorgeirsbola við Fjallsá.
Var hann talinn heldur en ekki
karl sá. Hallsonar á Karlsá, Gott-
skálkssonar á Strympu, Jónasson-
ar þess er bekktist við Lyga-Þuru
við Hálfdán og gat við henni út-
burð. Vilhallssonar lögmanns í
Æruleysu son Ráðhildar þeirrar
er lagði sýslumann þeirra Hún-
vetninga á mjaðmahnykk á Kald-
árbökkum. En um faðemið segir
svo, að draugur hafi vitjað Ráð-
hildar þessarar í svefni og gengist
við bami því er hún bæri undir
belti. Mátti hún og vel merkja að
þar fór karldraugur. Kenndi hún
aldrei karlmanns síðar en þetta
varð, og var haft eftir henni í
kör, að aldrei hefði hún verið við
karlmann kennd. Er því við brugð-
ið hvað Gunnbjöm þessi hafi átt
góða hesta. Lögmaður andaðist í
hárri elli úr torkennilegu innan-
meini.
Afkomendur Siggeirs téðs eru
kenndir við Hrossa í Endalausad-
al, og em komnir þangað skömmu
eftir móðuharðindin. Skiptast þar
á Edilonar og Jónar allt fram til
þess er bærinn fór í auðn í góðær-
inu á milli heimsstríða. Um einn
Jóna þessara er það mælt að álf-
kona nokkur er aldrei náði ástum
hans hafi Iagt á hann að hann
myndi hvergi yndi festa á ís-
landi, og mun hann hafa komist
á erlenda duggu. Er sá talinn for-
faðir hins fræga þýska leynilög-
reglumanns.
Þrátt fyrir sífelldar eftirgöngur
hefur ei tekist að fá lögreglufor-
ingjann til að tjá sig um þetta
mál. Talsmaður Mortkommision f
Munchen kvað hann of upptekínn
í morðmáli sem stæði til að geta
verið að hafa áhyggjur af fslensku
ættemi sínu. En aðspurt að gefnu
tilefni kvaðst heimilisfólk að
Streitu, sem er næsti byggði bær
við Hrossa, hafa fullan hug á að
efna til ættarmóts næsta sumar,
enda telur það sig stórfrændur
hins fræga vinsæla þýska lög-
reglumanns. Yrði hann þar sérleg-
ur heiðursgestur.
í stuttu símtali sem hægt var
að hafa út úr Harry Klein sam-
starfsmanni hans, vildi hann ekki
taka afstöðu til hugmynda fólks-
ins á Streitu, og kvað undirtektir
yfirmanns síns myndu fara mjög
eftir því hvemig stæði á morði í
Munchen þegar ættarmótið færi
fram. Kvaðst hann þó myndu orða
hugmyndina við hann þegar hlé
gæfist fyrir morðöldunni í
Munchen. Tók hann sér það Bes-
saleyfi að skila kveðju til allra
vina á íslandi frá Herm Stephan,
með þakklæti fyrir þann áhuga
sem íslendingar sýndu starfi sfnu.
Að lokum skal þess en getið,
að tilgáta þessi er ekki enn talin
fullsönnuð af ættfræðingum, en á
móti kemur sú spuming hvaða
ætt eða kirkjubókafærsla megi
teljast fullsönnuð eða ábyggileg á
þessu landi. Málinu til stuðnings
má benda á að í Kringlunni má
oft sjá karlmenn á eftir konum f
búðarhugleiðingum, sem líkjast
Derrick ákaflega mikið, einkum
er áberandi sérkenni mikið og
bert efra tannhold. Tel ég að þar
fari fólk af Hrossaætt eða kennt
við Derringsstaði.