Morgunblaðið - 12.04.1988, Blaðsíða 44
44____________________MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. APRÍL 1988_
Dómur Borgardóms í máli Sturlu
Krisljánssonar gegn fjármálaráðherra
HÉR Á eftir er birtur í heild sinni
dómur Borgardóms Reykjavíkur
í máli Sturlu Kristjánssonar gegn
fjármálaráðherra fyrir hönd
ríkissjóðs.
Mál þetta, sem dómtekið var 5.
þ.m. er höfðað með stefnu birtri
13. febrúar 1987 af Sturlu Krist-
jánssyni, nnr. 85039277, Akurgerði
7c, Akureyri, á hendur fjármálaráð-
herra f.h. ríkissjóðs til heimtu
skaðabóta að fjárhaeð kr.
,6.000.000, — auk 12,1% ársvaxta
frá 13. janúar 1987 til birtingar-
dags stefnu en með dómvöxtum
skv. lögum nr. 56/1979 frá þeim
degi til greiðsludags svo og til
greiðslu málskostnaðar skv. gjald-
skrá LMFÍ.
Af hálfu stefnda er aðallega
krafist sýknu af öllum kröfum
stefnanda og malskostnaðar úr
hans hendi að mati réttarins. Til
vara er þess krafist að stefnukröf-
umar verði stórkostlega lækkaðar
og málskostnaður verði í því tilviki
látinn niður falla.
Mál þetta hefur stefnandi höfðað
á hendur fjármálaráðherra f.h.
ríkissjóðs til heimtu skaðabóta
vegna þeirrar ákvörðunar þáver-
andi menntamálaráðherra, Sverris
Hermannssonar, að víkja stefnanda
úr starfi fræðslustjóra Norðurlands-
umdæmis eystra hinn 13. janúar
1987 með bréfí dags 10. s.m. Held-
ur stefnandi því fram að frávikning-
in hafí verið fyrirvaralaus og án
saka. Af hálfu ríkissjóðs er því hald-
ið fram að stefnanda hafí löglega
verið vikið úr starfí þar sem hann
hafí gert sig sekan um ítrekuð brot
á þeirri trúnaðar- og hollustuskyldu
sem á honum hafi hvílt sem emb-
ættismanni menntamálaráðherra
og þar sem hann hafí eigi látið
skipast við áminningar.
Niðurstaða
Stefnandi byggir dómkröfur
sínar um bætur úr ríkissjóði á því
að hvorki hafí menntamálaráðherra
haft efnislegar ástæður til að víkja
honum úr embætti fræðslustjóra
Norðurlandsumdæmis eystra né
hafí formkröfum verið fullnægt við
framkvæmd brottvikningarinnar.
Að hálfu stefnda er því haldið fram
að stefnandi hafi brotið svo af sér
í starfí að brottvikning að fullu
hafí verið rétt og nauðsynleg, og
að formkröfum hafí verið fullnægt.
Dómurinn hefur leitað sátta án
árangurs. Fyrir dóminum hafa gef-
ið skýrslur stefnandi Sturlu Krist-
jánsson frv. fræðslustjóri og vitnin,
Þráinn Þórisson skólastjóri, Guð-
mundur Ingi Leifsson fræðslustjóri,
Helgi Jónasson fræðslustjóri, Már
Vestmann Magnússon sálfræðing-
ur, Sólrún Jensdóttir skrifstofu-
stjóri, Örlygur Geirsson skrifstofu-
stjóri, Sigurður Helgason deildar-
stjóri, Knútur Hallsson ráðuneytis-
sfrjóri, Runólfur Birgir Leifsson
deildarstjóri og Sverrir Hermanns-
son alþingismaður.
Um stjóm grunnskóla er fjallað
í 1. nr. 63/1974 um grunnskóla.
Fer menntamálaráðuneytið með
yfírstjóm þeirra málefna sem lögin
taka til. I hverju fræðsluumdæmi
landsins er skipað fræðsluráð. Það
er skipað af hlutaðeigandi lands-
hlutasamtökum. Meðal verkefna
fræðsluráðs er að fara með stjóm
fræðslumála innan umdæmis síns I
umboði menntamálaráðuneytisins
og hlutaðeigandi sveitarstjóma.
Staða fræðslustjóra er skilgreind í
14. gr. laganna þannig: „Fræðslu-
stjóri er fulltrúi menntamálaráðu-
neytisins og hlutaðeigandi sveitar-
félaga um fræðslumál í umdæm-
inu ... Hann er framkvæmdastjóri
fræðsluráðs". Samkvæmt þessu er
ljóst að fræðslustjóri er fulltrúi að-
ila, sem haft geta ólík viðhorf vegna
aðskildra hagsmuna. Menntamála-
ráðuneytið skipar í embætti
fræðslustjóra, skv. 13. gr. grunn-
skólalaga. Skipun til starfsins er
ótímabundin.
Réttur veitingarvaldsins til að
víkja starfsmanni úr stöðu þykir
samkvæmt lagatúlkun vera óskor-
aður, sbr. 7. og 10. gr. 1. nr.
38/1954 um réttindi og skyldur
opinberra starfsmanna. Séu hins
vegar ekki lögmætar ástæður til
brottvikningar á starfsmaður rétt á
bótum. Það er meginregla að áður
en komi til frávikningar til fullnað-
ar sé starfsmanni vikið úr stöðu
um stundarsakir. Sönnunarbyrðin
fyrir því að sakir hafí verið svo
ótvíræðar eða þörf frávikningar
verið svo brýn að réttlætt hafí fulln-
aðarbrottvikningu án bóta hvílir á
stefnda.
í frávikingarbréfí stefnanda eru
þessar ástæður tilgreindar fyrir
brottvikningunni: „að þér hafíð
sniðgengið fyrirmæli ráðuneytisins
varðandi fjármálalega umsýslu í
fræðsluumdæminu og ítrekað brotið
trúnaðarskyldu þá er á yður hvílir
sem starfmanni ráðuneytisins.“
Skal nú vikið nánar að þessum
brottvikningarástæðum.
Aðilar deila um hvort miða eigi
við Ijárlög eða fjárheimildir þegar
embættisfærsla stefnanda er metin
í ljósi greiðslustöðu fræðsluum-
dæmisins. Þegar til þess er litið að
Qárheimildir ráða ráðstöfunarfé
stofnunarinnar samkvæmt fjárlög-
um að viðbættum breytingum sem
á þeim grunni verða á fjárlagaárinu
svo sem vegna þróunar launa, verð-
lags, gengis, ráðstafana ríkisstjóm-
arinnar og annarra aukafjárveit-
inga, þykir rétt að miða við fjár-
heimildir. Fjámotkun umfram Qár-
heimild er eðli sínu samkvæmt brot
á fyrirmælum ráðuneytis. Af fram-
lögðum skýrslum og samanburðar-
listum er Ijóst að á ámnum 1980
til og með 1986 hefur embætti
fræðslustjóra Norðurlands eystra
farið framúr fjárheimild öll árin.
Þess ber þó að geta að frá og mec1
september 1981 til og með sept-
ember 1983 var stefnandi í leyfí
Sé litið til annarra fræðsluumdæmE
landsins þessi ár og hundraðshluta
umframnotkunar hvers, verður ekk:
sagt að fræðsluumdæmi Norður-
lands eystra skeri sig sérstaklega
úr að undanskildu árinu 1986.
Umframnotkun það ár nam kr.
10.363.000,- sem samsvarar 4,2%
umfram heimildir. Af gögnum
málsins er ljóst að á skólaárinu
1985—1986 hafa greiddar kennslu-
stundir verið umtalsvert fleiri en
gert hafði verið ráð fyrir í tillögum
ráðuneytis til fjárlaga eða að þvl
er samsvarar u.þ.b. tuttugu stöðu-
gildum, að að skipulag kennslu í
umdæminu hefði leitt til svipaðrar
stöðu á haustönn 1986. Stefnandi
er ábyrgur fyrir því að heimila svo
verulega kennslu umfram áætlun.
Þar sem laun eru greidd fyrst af
fjárheimild mánaðar hefur kennsla
umfram heimildir fjárlaga þær af-
leiðingar að afgangur er ekki nægi-
legur til annarra útgjalda svo sem
endurgreiðslna til sveitarfélaga.
Getur þetta leitt til þess að loka
verður skóla um stundarsakir. Sam-
kvæmt málskjölum skapaðist slíkt
ástand í fræðsluumdæmi Norður-
lands eystra. Skilja verður ummæli
stefnanda í aðilaskýrslu þannig að
hann telji úrskurðarvald um
kennslustundafjölda vera á hendi
fræðslustjóra. Þessum skilningi
stefnanda er hafnað með vísan til
9. gr.og XIV kafla, sbr. V kafla
Líður þér illa...
að óþörfu?
Margir sætta sig við slappleika mánuðum og jafnvel árum sam-
an að óþörfu. Ert þú einn þeirra? Þú getur komist að því ef þú
reynir bætiefnin frá Lýsi hf. Það er nefnilega ótrúlegt hvað
skortur á örlitlu magni af vítamínum, steinefnum eða snefil-
efnum getur gert þér lífið leitt. Ef vanlíðan þín er aðeins við-
vörun líkamans um að þig vanti bætiefni er MAGNAMÍN góð-
ur kostur. MAGNAMÍN miðast nákvæmlega við þarfir íslend-
inga!
•> ^öígirnir
(
LYSI
Lýsi hf. Grandavegi 42, Reykjavík.
MAGNAMÍN er sett saman úr 24 vítamínum, steinefnum og snefilcfnum.
MAGNA-B inniheldur öll B-vítamínin. B-vítamín vinna gegn blóðleysi,
bólgum, útbrotum, streitu og sinnuleysi.
MAGNA-C. Líkaminn þarfnast þess stöðugt til að viðhalda heilbrigði
bandvefs, t.d. tannholds og til vamar kvefi.
MAGNA-E er nauðsynlegt til að líkamanum nýtist önnur vítamín.