Morgunblaðið - 12.04.1988, Blaðsíða 53
53
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. APRÍL 1988
ElmGuðmundsdóttir
Snæhólm — Minning
Fædd 10. apríl 1894
Dáin 6. apríl 1988
Haustdagur fyrir 68 árum í Lax-
árdal í Húnavatnssýslu. Ung bónda-
kona í dalnum er í öngum sínum.
Bóndi hennar þarf að fara út á
Blönduós í fyrramálið og hann vant-
ar góðan trefil. Hún á að vísu litla
sokkapijónavél en ekkert gamið.
Hvað er nú til ráða? Unga konan er
ekki vön að deyja ráðalaus og í þetta
sinn koma henni í hug l.opaplötur sem
hún á úti í skemmu. Skyldi vera
hægt að setja óspunnið efni í pijóna-
vélina? Hún reynir það — og gengur
betur en hún þorði að vona. Morgun-
inn eftir kemur hún manni sínum á
óvart með því að fá honum nýjan
og hlýjan trefil þegar hann kveður.
Síðan hefur mörg peysan og marg-
ur trefíllinn verið pijónuð úr lopa,
en hér var ísinn brotinn.
Sextíu árum síðar veitti Búnaðar-
félag íslands Elínu Guðmundsdóttur
Snæhólm viðurkenningu og valdi
hana heiðursfélaga sinn fyrir að hafa
orðið fyrst íslenskra kvenna til að
pijóna flík úr lopa.
Þessi kona er kvödd hinstu kveðju
í dag.
Elín Guðmundsdóttir fæddist vest-
ur í Hnífsdal, en foreldrar hennar
fluttust með bömin ung að Tanna-
nesi í Önundarfirði. Þar ólst hún
upp, fimmta bam í hópi sjö systkina.
Þaðan átti hún ljúfar endurminning-
ar sem leituðu oft á hugann, einkum
þegar á ævina leið.' En vorið var
skammvinnt, Guðmundur Sveinsson
bóndi á Tannanesi veiktist skyndi-
lega og hastarlega og féll frá konu
sinni og bömunum sjö, því elsta ný-
fermdu. Kristín Friðriksdóttir ekkja
hans varð því að bregða búi og flutt-
ist þá til ísafjarðar með bamahópinn
sinn. Þar ólust systkinin upp.
Tæplega tvítug að aldri fylgdi Elín
eldri systur sinni austur í Húnavatns-
sýslu og ráði sig til ársdvalar þar.
Sú dvöl varð þó langtum lengri því
þar kynntist hún mannsefni sínu,
Halldóri Halldórssyni, er hafði tekið
sé ættamafnið Snæhólm. Hann var
búfræðingur frá Hólum í Hjaltadal.
Ungu hjónin hófu búskap að Sneis
í Laxárdal. Þessi sumarfagri en snjó-
þungi dalur í hálendið milli Húnaflóa
og Skagafjarðar er nú að mestu kom-
inn í eyði, en iðaði þá af mannlífi.
Ungu hjónin tóku góðan þátt í þessu
lífi, húsfreyjan var bókelsk og söngv-
in, húsbóndinn félagslyndur og hag-
mæltur. Hann beitti sér fyrir stofnun
ungmennafélags í dalnum. Það starf-
aði af miklu fjöri, á vegum þess stun-
duðu menn glímu og sund, á sam-
komum þess var reynt að sameina
menningu og skemmtun.
En smám saman kom í ljós að
Halldór þjáðist af heymæði sem
ágerðist eftir því sem árin liðu. Af
þeim sökum urðu hjónin að bregða
búi þegar þau höfðu búið rúman ára-
tug að Sneis. Þau fluttust þá til
Blönduóss með böm sín þijú: Öldu,
Njörð og Kristínu.
Á Blönduósi bjuggu þau ekki nema
tvö ár. Þaðan lá leiðin til Eyjaflarð-
ar, þau settust að í Glerárþorpi og
þar fæddust tvö yngstu bömin, Guð-
mundur og Edda. Við Eyjafjörð vom
ýmis úrræði til lífsbjargar dugmiklu
bamafólki, þótt kreppuárin væm erf-
ið á margan hátt. Halldór stundaði
sjó og búskap á landi jöfnum hönd-
um, auk þess sem hann vann í
Krossanesi hluta ársins. Og ekki lét
Elín sinn hlut eftir liggja, hún var
mikilvirk og hagvirk í höndunum,
einnig mikil garðræktarkona og
bryddi þar upp á ýmsum nýjungum.
Árið 1939 fluttust Elin og Halldór
til Reykjavíkur. Þar fékk hann fasta
vinnu. Þau byggðu síðar hús við
Þinghólsbraut í Kópavogi í félagi við
böm sín og vom þar meðal fium-
byggja. Halldór var orðinn slitinn
maður og farinn að heilsu síðustu
æviár sín. Hann andaðist 1964. Elín
bjó áfram í húsinu við Þinghólsbraut
með syni sínum og tengdadóttur, en
eftir að hún varð fyrir áfalli fluttist
hún til annarrar tengdadóttur sinnar
og síðar skiptust dætur hennar á um
að skjóta yfír hana skjólshúsi. Þá
var langt liðið á ævina og kraftar á
þrotum. Þegar elli- og hjúkmnar-
heimilið Sunnuhlíð tók til starfa var
Elín meðal hinna fyrstu er þar fengu
vist og þar dvaldist hún til æviloka.
Þegar Elín varð sjötug hvöttu
dætur hennar hana til þess að festa
á blað eitthvað sem hún hafði sagt
þeim á langri ævi. Úr því blaði urðu
margar þéttskrifaðar stflabækur, þar
sem lífi og háttum á öndverðri öld-
inni er lýst á ljósan og lifandi hátt.
Alda dóttir hennar hefur flutt nokk-
arar þessara frásagna í útvarpi og
sumar hafa birst í Húnvetningi, tíma-
riti Húnvetningafélagsins.
Elín andaðist fáum dögum fyrir
94. afmælisdag sinn. Með henni er
gengin mæt kona, hreinljmd og
trygglynd, og verður minnisstæð
þeim sem kynntust henni.
Guðmundur Arnlaugsson
20%
afsláttur á
GAGGEHA.U
Halogen helluborðum
* Fengum takmarkað magn
sem hægt er að bjóða á þessu
verði. Gildirtil 16.4’88
Halogen enn ein byltingin í hraðhitun
sem kemur frá GAGGÍNAl Halogen
er mun fljótvirkari en venjulegar hellur
Kynnið ykkur
þessar frábæru vörur
og þetta einstaka tilboð.
Sjón er sögu ríkari.
KRINGLUNNI S. 685440
GAGGENAU
Gæði - Glæsiieiki - Góð fjárfesting
AEG
FX 112 örbylgjuofninn frá
AEG er alveg einstakur.
Hann er fyrirferðarlítill, en
rúmar alveg ótrúlega mikið
• 500 W
• 11 lítra rými
• Tímastillirá30mín.
• Sjálfvirk dreifing á á örbylgjum
(enginn diskur)
• Öryggislæsing á hurð
AEG
AFKÖST
ENDING
GÆÐI
Og verðið er alveg ótrúlegt
Kr. 11.748.-
stgr.
A E G heimilistœki
- því þú hleypir ekki hverju sem er í húsverkin!
BRÆÐURNIR
ORMSSONHF
Lágmúla 9, sími: 38820
■MiHM mmmrn