Alþýðublaðið - 28.06.1932, Blaðsíða 2

Verkalýðurinn
og áhættan.
Viðtal við Jón Baldvinsson.
AlJyýÖublaðiÖ hitti Jón Baid-
vdnsson að máli í gær.
Þú hefir séð grein ólafs Thors
í Morgunb'aðinu?
Ég hefi séð, að hr. Ól. Th.
hefir vitnað til mín um það, að
áætlun sú, er hatm byggir á út-
reikninga sína sé bygð á „fylstu
bjartsýni.“. Mér er kunnugt uim
pað, að verð á síldarafurðum
hefir verið að falla í verði undan
farið og er mjög lágt nú sem
stendur. Og pað er pví vafalaust
auðvelt að gera áætlun um tap
á síldveiöum með tiúverandi
verði. En mér skilst petta ekki
vera aðalatriðið í deilu pei'iri', er
nú stendur yfir út af síldveiða-
kaupinu. Hr. Ól. Th. vill hafa pað
fyrirkomulag, að einlstakir menn
reki atvinnufyrirtækin og „veiiti“
hinum fjölmenna hópi sjómannia
og verkamanna atvinnu við pau.
Eigendurnir eiga svo að bera ö-lla
,4'byrgð“ og „áhættuna“, bg hafa
líka hagnaðinm pegar vel gengur.
En pessu fyrirkomulagi fylgir
pað ,að stundum verða atvinnu-
rekendurnir (eða ættu efíir kenn-
ingum peirra) að tefla nokkruni
fjármunum í tvísýnu við starf-
seml sína og taka á móti töp-
um, er pau verða, par sem peir
hirtu hagnaðinn. En af pessu ætti
pa'ð lika a'ð vera rökrétt ályktuu,
að verkafólk til lands og sjávar,
sem ekki fær hagna'ðinn, pegar
vel gengur, á heldur ekki að
bera töpin, pegar á móti blæs.
Þegar pví er verið a'ð fá sjómienn
ina til pess a'ð taka pátt í áhætt-
unni mie'ð lækkun á kaupi, sem
að mestu leyti er eins, hvort vei
gengur e'ða illa, pá er verið að
fara fram á pað við pá, að peir
faki pátt í abyrgðinni og áhætt-
unni. En pað er fr-ekar fágætt,
að peiro sé boðið að taka pátt í
hagna'ðinum. Og þarnw er komið
að kjarna pess, sem um er deilt
í pjó'ðfélagsmálum.
Hvað er með verksmiðjuhia á
Sólbakka? Verður hún ekki starf-
rækt i suimar ?
Það er nú verið að rannsaka
möguleikana til pes-s. Eins og
Alpbl. mtun kun-nugt, hefir stjórn
Sjómannafélags Reykjavíkur átt
viðtal við ban-kas-tjórn Útvegs-
bankans um rekstur stöðvarinnar
og um útgerð skipa á síldveið-
ar í sumar, en bankinn á nú 3
togara, sem hann t-ó-k við af
fiskveiðahlutafélaginu „Kára“ í
Viöey og hefir enn eigi getað selt.
Ég tel sjálfsagt, a'ð reynt sé til
hins ítrasta að lát^ nota sem flest
af atvinnutækjum peim, sem tii
eru. En ég hef iskilið hlutverk
lámstofnana pannig, að peim sé
eklri ætla'ð að vera atvinnurek-
landi i venjulegum skilningii, t. d.
eins og Kveldúlfur, heldur séu
bankarnir til pess, að sty'ðja at-
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Hagiðs fiQOmnadsson reknr ósannindi
ofan í Svein Benediktsson.
I viðtali at vin n u 1 ey sisnefn d ö r
Sjómaninafélagsins við Magnús
Guðmundsson ráðherra sagði
hann, að pað ylti ekki á kaupi
verkamannanna við rikisverk-
smiðjuna á Sigiufirði hvort hún
yrði starfrækt i sumar.
Með pessum orðum ráðherrans
eru að fullu og öllu hrakin pau
Það er eins og forstjórar Síld-
arverksrni ðjunn.a r hafi fundið til
uradan pes-suim tveimiur orðum í
grein minini hér í bl-aðiinu, pví
setningarnjar, sem pessi orð koma
fyrir í, taka p-eir orðréttar upp í
svar sitt í Morgunbl. Með út-
reákningi og tölúm leitast peir
við að sanina, að upplýsingar
peirra séu ekki villuljós, og til-
boðin ekki vanhugsuð. Við út-
reikning á kaupi sjómannanna
taka peir m-eðaltal af afflahlut
allra skipa, sem síld veiddu til
vinslu í vérksmiðjunni. Til pess
nú að fá réttan samanbur'ð á
kaupi landimanna og háseta, lá
auðvitað ek-ki annað fyrir en að
taka meðaltal af pví kaupgj-aldi,
sem verksmiðjan raunverulega
greiddi til verkamannanna yfÍT
starfstxmann. Þessa aðferð nota
forstjórarnir ekki, pó pað sé eina
leiðin „tii að varpa rétiu Ijósi
yfir eðli málsins". I sta'ð þess
halda þeir sér við 600 króniu
mánaðarkaupið, -en viðurkenna
nú, að það sé ekki kaup, sem
mennirnir hctfi fengið,, heldur sem
þ-eir hefau fengið, ef p'etr hefðu
imnifí áhueðna tímátölu yfir mán-
uðiim. Hvað er þetta annað en
villúljós, forstjórar góðir? „Mis-
munurinn mála'ður með sterk-ari
litum en rök eru til.“
En petta er ekkert a'ðalatri'ði i
málinu. Þa'ð var óparfi að birta
langa útreikninga til að sann-
færa menn um það, að sjómenn
komu yfirleitt slyppir heim af
síldv-eiðunum í fyrra. Mér var
pa'ð alveg eins vel ljóst eins og
mér er pað, að verkamennirnir i
landi f-engu engar 600 krónur á
mánu'ði. Kjör sjómannanina exu ó-
polandi, um það blandast engum
hugur. Verk smi ð j uf o r stjórarnir
ætlast auðsjáanlega tii, að pið
\ innurekstuxinn með lánveitingum
gegn peim tryggingum, sem gild-
ar eru metnar. Og bresti einka-
atvinnufyrirtækin, pá eigi verka-
lýðurinin aðg-ang að rikisstjórn-
inn-i, sem er fulltrúi hans ríkjandi
pjóðskipulags og yfirstjórn bank-
anna.
unimæli Sveins Ben. og fleiri
kauplækkunaTforstjóra, að ríkis-
verksmiðjan uerði rekiin í sumiar,
ef laun peirra, sem eru lægst
Iauna'ðir af þeim, sem við hana
vinina, lækkuðu.
En ef Magnú-s Guðimundsison á-
lítur að hér sé eitthvað ranigt með
farið, getur hann hrakið pað í
„Morgunblaðinu“.
sjómenn metið að verðleikum við-
leitni peirra við að bæta ykkar
kjör. Eftir sínuim eigin útreáknrlngi
h-eimta peir, a’ð hver verkamaði-
ur, s-em í verksmiðjunni viinnur,
gefi eftir 320 krónur af sum-ar-
kaupin-u sínu, til þess að háseta-
hliuturinn geti hækka'ð. Fyrir
hv-erja 40 mienn, sem fyrir þess-
ari lækkun verða, fæst lö krónu
i
hœkkun á hverjum hásetahlut. En
til þess verða pó jafnmörg skip
að skila verksmiðjunni 10% meiri
afla en síðiastliðið sumar.
320 krónu lækkun hjá land-
verkam-anninum, 10 krönu hækk-
un hjá hásetanum — pað vantar
ekki að útkoman jafnist hjá pess-
um tveimur tegun-dum verkalýðs.
Þau eru ekki „vanhugsuð" til-
bo'ðin foristjóranna. — Og huigsið
ykkur fögnuðin-n á h-eimili háset-
ans, þegar hann kemur úr síld-
inni í haust, með viðbótar-seðil-
inn í vasanum-, vitandi það, að
til pess að h-ann fengi hann urðu
40 stéttarbræður hans að gefa
eftir 320 krónur hver áf sumar-
kaupinu sínu. Og pó hefði verka-
mannskaupið óskert aldrei kom-
ist yfir h-elming peiirra sultar-
laun-a, sem formanni verksmiðju-
stjórnarinnar eru eftir skilin, peg-
ar hann, orðalaust og ótilkvadd-
ur, er búinn að gefa til verk-
smiðjurekstur-sins 50% af þeirri
Launaupphæð, sem upphaflega
pótti hæfileg hon-um til han-da.
Þá virðast forstjórarnir við-
kvæmir fyrir pví, að ekki verði
varp-að s-kugga á fórn-fýsi peirra
og fastlaunaliðsins. Þeim h-efir
svo sem ekki dottið í hug að
h-eimta jafnmikla fórn af verka-
mönnunum eins og öðrum. Nú er
bezt að tölurnar tali. |
Fr-ambo'ðin launalækkun nemur:
Hjá einum stjórnarmanni
(enda hefir hann enn
-engan þátt tekið í
skýrslugerð stjórnar-
ininar.) 100 o,Y
Hjá öðrum- stjÓTnarmönn-
um 50 %,
Hjá framkvæmdars-tjóra 44,4 'Vo
— skrifstiofumanini 20 %
— verkstjöra 16 o/o
— 2, vélstjórum 0 o/0
Heiíntuð lækkmr verkam. 25 °!<r
(rétt reiknað eftir peirra eigin
tölum 27 o/o).
Þessar tölur eru teknar bernt
út svargrein forstjóranma, og ber
ég enga ábyrgð á útreikningi
peirra. Tölurnar skýra sig sjálfar.
Enginn starfsmaour verksmiðj-
'unnar, að framkvœmdarstjóm
einum imdanskildum, sampykkir
eins mikla lœkkun hlutfcdlslega
og heimtuð er af verkamönmm-
um. StjóTnanmiennina tel ég ekki
sme'ð; peir fá sinn lífeyri annars
staðar að. Vélstjórarnir hafa 4500'
krónu ársl-aun. Þó hefir verk-
smiðujstjómin „ekki séð sér fært
að leggja hart að þeim með
launalækkun“. En af verkamönn-
unum, sem með óskertu kaiupi
gætu Unnið sér i:nn 500—1000
krónur, er fært að heimta 27 %
kauplækkun.
Hvort sem um petta mál er
deilt lengur eða skemur, þá er
þó petta þrent þegar orðið ljóst
öllum, sem um máfiÖ hugsa, ög
edtthvað skilja gan-g pess:
1. Launaupphæðán, san um er
deilt, er tilfinnanl-eg fyrir
verkamennina.
2. Hún bætir sáralítið hörmung--
arhlutskifti hásetaúna.
3. í reksturskostnaði verksmiðj--
unnar er hún sem dropi i hatti.
Mér er pví ómögul-egt að taka
pað af ur, að kauplækkunarkrafí}.
verksmiðjustjórnarinnar er van-
hugsuð. Hitt er annað mál, að
pað má búast við halla á verk-
smiðjur-ekstrin um. Sú hætta verð-
ur ekki fyrirbygð m-eð pesisum
krónum verfcamannanna. Sjó-
mannafundur á ísafirði hefir bent
á leið til að mæta væntaralegum
reksturshall-a, og herra Sveinn
Benediktsison birtiir pá samþykt í
„Vísi“ og tjáir- sig samþykkan
stefnunni — Iaunalækkun hjá há-
launuðum stiarfsmönnum rikisins.
Á þeim grundvelli er hægt að
tala við verkslmiðjustjórnina oig
ríkisstjórnina um lausn þessa
máfs. Það eru háu launin og háu
tekjurnar, senr verður að snúa
sér að, ef takast á að vísa á búg,
þeirri vá, sienr nú er fyrir dyrurn.
Steinpór Guðmtmdsson.
I Morgurabl. í miorgun bártir
verksmiðjustjómin útdrátt úr
vinnuskýrsfu verksmiöjunnar fyrir
síðast liðið ár og kemst að þeirri
niðurstöðu, að meðaf-mánaðar-
kaup hafi orðið kr. 577,00.
Skýrsla þessi, sem ég rengi ekki
að óreyndu, leiðir í ljós:
1. Að fast mánaöarkaup hefir
v-erið að meðaltali 33 kr. ofan
við lágmarksákvæði kauptaxtaus.
2. Að fyrir eftirvin-nu hefir v-er-
ið greitt hærra en kauptaxtiinn á-
kvað sem lágmark.
Þe&sar umframhorganir virðast
ekki benda til þess, að verk-
smiðjustjórninni hafi pá fundist
kaupkröfur verkamannafélagsins
ósanngjamar.
Enn fremur virðist eftirvinna
verða óeðlilega mikil. 1 útreikn-
„Villnljós". „Vanhngsnn**.
Andsvar til sildarverksmið|nforstjéranna.
4-