Morgunblaðið - 26.05.1988, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. MAÍ 1988
35
Noregur:
Þörungatorfurnar ógnun
víð hundruð fiskeldísstöðva
Orsakir plágunnar enn óþekktar
Ósló, frá Rune TimberUd, fréttaritara Morgunblaðeina. Stokkhólmi, Reuter.
YFIRVÖLD f Noregi tóku f gær i notkun Orion-flugvél, strandgæslu-
skip og tvö hafrannsóknarskip til að fylgjast með ferðum banvænu
þörunganna sem nú rekur f torfum norður eftir vesturströndinni.
Eftir h&degi f gær höfðu þörungarnir dreifst allt norður um Rygja-
fylki. Sérfræðingar óttast að í dag eða á morgun nái þörungatorfum-
ar að reka til Hörðalands en þar er mikil útgerð og fiskeldi. í Hörð-
alandi eru 115 fiskeldiftstöðvar og er talið að verðmæti eldisfisks
og seiða f stöðvunum némi um 400 milljónum norskra króna (2800
miHjónir ísl. kr.).
Norska Stórþingið flallaði um
þörungapláguna í gær. Bjarne Merk
Eidem, sjávarútvegsráðherra, upp-
lýsti þá að ekki yrði greiddar neinar
bætur til þeirra eldisstöðva sem
yrðu fyrir tjóni af völdum þörung-
anna. „Það er ekki hægt að greiða
bætur úr Viðlagasjóði vegna skað-
ans fyrr en við vitum hversu mikið
tjón hefurorðið," sagði ráðherrann.
Enn er ekki vitað hvað veldur
því að þörungurinn Chrysochromu-
lina polylepis flölgar sér svo mikið.
Þörungurinn er einfrumungur um
einn hundraðasti millimetri að
lengd. Þegar þörungur lendir í
tálknum fisks framleiða bæði þör-
ungur og fiskur slím með þeim af-
leiðingum að fiskurinn kafnar á
skammri stund.
Við strendur Noregs hafa mælst
milli fimm og tiu milljónir þörunga
f einum lítra af sjó. Við vestur-
strönd Svíþjóðar þar sem nær allar
lffverur hafa drepist af völdum þör-
ungsins á 200 kílómetra löngu bélti
milli Gautaborgar og Strömstads,
hafa mælst 26 milljónir þörunga í
lftra af sjó.
Vangaveltur eru um að afrennsli
frá landbúnaðaðarhéruðum f
Svíþjóð og frárennsli skolps valdi
því að þörungungum flölgar. Önnur
getgáta segir að leysingavatn frá
meginlandi Evrópu, aðallega Vest-
ur-Þýskalandi, beri með sér næring-
arefni sem hagstæð eru fyrir þör-
ungana.
Norskir haffræðingar vöruðu við
því í gær að kvíum væri sökkt nið-
ur á 30 metra dýpi vegna þess að
eldislax þolir ekki að vera á svo
miklu dýpi. í staðinn ráðlögðu þeir
eigendum fiskeldisstöðva að draga
kvíar inn á fírði þar sem leysinga-
vatn streymir til sjávar og seltuskil-
yrði í sjónum yalda því að þörun-
garnir drepast.
„Ástandið við vesturströnd
Svfþjóðar er vægast sagt hroða-
legt,“ sagði Odd Lindal líffræðingur
f samtali við fréttamann Reuters-
fréttastofunnar. „Fyrir réttri viku
þurrkaði þörungurinn allt lff út
meðfram ströndinni. Engar lífverur
nema krabbar og áll lifðu af. Aðal-
vandinn er þó að við vitum ekki
hvers vegna þörungunum fjölgar,
þó ætla megi að frárennsli áburðar
frá landbúnaðarhéruðum hafi eitt-
hver áhrif," sagði Lindal. Fiskeldis-
stöðvar í Svíþjóð hafa orðið fyrir
gffurlegu tjóni vegna þörungaplág-
unnar.
Lög um viðskiptahömlur:
Syiijnn Reagans fagnað
Læknírænt
í Líbanon
Beirút, Reuter.
ÓTTAST er að Belga nokkrum
hafí verið rænt f Suður-Lfban-
on, en til hans hefur ekkert
spurst f fínun daga.
Jan Cools, sem er 32 ára gam-
all læknir, starfaði með norsku
líknarstofnuninni Norwac og
hafði aðstoðað palestfnska flótta-
menn f suðurhluta Lfbanon. Á
laugardag fór hann frá flótta-
mannabúðunum Rashidiyeh, sem
eru um 80 km suður af Beirút,
og ætlaði til höfuðborgarinnar,
en þar gaf hann sig aldrei fram.
Ekki er vitað hvort hann hvarf
nærri búðum sfnum í Tyre, en
þar ráða Amal-sveitir shíta lögum
og lofum, eða nærri áfangastað
sínum f Vestur-Beirút, þar sem
Sýrlandsher hefur tögl og hagid-
ir.
Það hefur torveldað eftir-
grennslan um Cools að hvarf
hans uppgötvaðist ekki fyrr en á
mánudag.
Kína:
Miklar óeirðir eft-
ir knattspyrnuleik
Peking, Reuter.
RÚMLEGA 130 manns, þar á meðal 60 Ittgreglumenn, slttsuðust þegar
óeirðir brutust út meðal áhorfenda á knattspyrnuleik f suð-vestur Kína,
að þvf er opinbera fréttastofan í Kfna skýrði frá f gær. Fréttastofan
greindi einnig frá þvf að 60 manns hefðu verið handteknir eftir óeirð-
Óeirðimar áttu sér stað í borginni
Nanchong í Sichuan-héraði á mánu-
dagskvöld. Óeirðimar bratust út eft-
ir að leikmaður knattspymuliðs
Tianjin-borgar hafði brotið á einum
leikmanni heimaliðsins. Áhangendur
heimaliðsins raddust þá inn á völl-
inn, réðust á leikmenn Tianjin-liðsins
og köstuðu múrsteinum og flöskum
að lögreglumönnum sem reyndu að
stilla til friðar. Þúsundir áhangenda
liðsins lokuðu útgönguleiðum frá
vellinum og kveiktu f lögreglubfl og
fimm bifhjólum öryggisvarða.
Óeirðimar breiddust sfðan út um
götur Nanchong, sem er ein af
stærstu borgunum í suð-vestur Kína,
og var lögreglunni meðal annars til-
kynnt um rán. Þúsundir manna sátu
um skrifstofu öryggisvarða og gisti-
hús þar sem leikmenn utanbæjarliðs-
ins dvöldu. Lögregla borgarinnar
fékk liðsauka frá nágrannabyggðun-
um en óeirðimar héldu áfram þar
til á þriðjudagsmorgun.
Stjóm héraðsins hefur skipað sér-
staka nefnd til að rannsaka málið
og hundrað manna aðstoða yfirvöld
við rannsóknina. Kínverska frétta-
stofan skýrði frá þvf að þetta hefðu
verið mestu óeirðir sem brotist hafa
út f Kfna sfðan þúsundir knatt-
spymuáhugamanna stormuðu um
götur Peking-borgar árið 1986 eftir
að landslið Kína hafði tapað fyrir
liði Hong Kong f heimsmeistara-
keppninni.
Jan Cools.
aeuter
Reuter
Einar Dahl haffræðingur um borð I hafrannsóknarskipinu G.M. Dannevig, sem fylgt hefur þttrungatorf-
unni eftir frá Tvedestrand til Flekkefjarðar. „Það getur tekið marga mánuði og jafnyel ár fyrir lífríki
sjávar að jafna sig eftir pláguna,“ segir Dahl.
DOD
Sovéskur árásarkafbátur af OSCAR-gerð. Hann er um 16.000 tonn,
afarhyóðlátur og getur grandað óvinveittum skipum með stýriflaug-
um eða tundurskeytum. Slikir kafbátar hafa m.a. gert sig heima-
komna hér við land.
gagmýndi hvemig flotastyrk
Breta hefði hrakað, sérstaklega
hvað yfirborðsskip áhrærði.
Kapteinninn sagði að skuld-
bindingar. Breta f vömum Mið-
Evrópu hefðu verið efndnar, en
slíkt hefði um Ieið komið niður á
flotanum, sem þyrfti að veija al-
þjóðlegar siglingaleiðir.
„Styrkur hersins hefur verið
stöðugur frá 1983, Flugherinn
hefur nokkuð eflst, en sjóherinn
hefur skroppið saman um 10%,“
sagði Sharpe máli sínu til stuðn-
ings.
í Asíuríkjum og hjá EB
Britesel, Washington. Reuter.
LEIÐTOGAR Asíuríkja og áhrifamenn f Evrópubandalaginu (EB)
fttgnuðu þvf að Ronald Reagan, Bandaríkjaforseti, skyldi beita neitun-
arvaldi til að koma f veg fyrir að lttg um viðskiptahömlur næðu
fram að ganga. Talið er fullvíst að ekki náist að hnekkja syqjun
forsetans f ttldungadeUd Bandarfkjaþings.
Leiðtogar ýmissa Asíuríkja sögð-
ust óttast að önnur tilraun til laga-
setningar af þessu tagi yrði gerð á
næsta ári.
Iðnaðarráðherra Japans, Hajime
Tamura, sagði aðgerðir forsetans
staðfesta andstöðu hans við vemd-
arstefnu. Bæði Tamura og Nobora
Takeshita, forsætisráðherra Jap-
ans, sögðust vona að synjun forset-
ans yrði ekki hnekkt í öldungadeild-
inni.
Reagan hafði vart tekið ákvörðun
þegar fulltrúadeild Bandaríkjaþings
tók frumvarpið aftaur til afgreiðslu
og samþykkti það með 308 atkvæð-
um gegn 113. Ólíklegt er hins veg-
ar talið að það hljóti tilskilinn meiri-
hluta f öldungadeildinni, eða tvo
þriðju atkvæða, til þess að neitun
forsetans verði hnekkt.
Hagfræðingar í Asíulöndum ótt-
ast að ef nýtt framvarp verður lagt
fyrir þingið á næsta ári muni það
fela í sér enn meiri viðskiptahömlur
en frumvarpið sem forsetinn beitti
neitunarvaldi sínu gegn nú.
Ráðamenn í Japan, Suður-Kóreu,
Taiwan, Hong Kong og Singapúr
hafa miklar áhyggjur af vemdar-
stefnu Bandaríkjamanna á sviði
milliríkjaverslunar. Viðskiptahöml-
ur kæmu harðast niður á þessum
löndum þar sem þau flytja meira
til Bandarfkjanna en þau kaupa
þaðan.
Evrópubandalagið (EB) fagnaði
einnig neitun forsetans og sögðu
talsmenn þess að bandalagið væri
jafnan á varðbergi þegar setja ætti
viðskiptahömlur á utanríkisvið-
skipti. „Það er gott að Reagan
beitti neitunarvaldi til þess að koma
í veg fyrir lagasetninguna. Ef lögin
hefðu öðlast gildi hefði það haft
alvarlegar afleiðingar fyrir þau lönd
sem skipta við Bandaríkin.
Millirfkjaviðskipti hefðu beðið
hnekki," sagði Willy de Clercq, ut-
anrfkisráðherra EB.
Belgíski herinn:
Nýliðarsífellt
feitari og vesælli
Brflaaet Reuter.
AÐ sögn belgiska varnarmála-
ráðuneytisins eru nýliðar i
belgíska hemum að jafnaði
þrem kílógrömmum þyngri en
nýliðar voru fyrir tiu árum.
Handleggs- og magavöðvar
þeirra era einnig rýrari og þolið
minna að þvf er segir f svari her-
yfirvalda við fyrirepum frá þing-
nefnd.
Nýliðum er yfírleitt „illa við
áreynslu, missa fljótt móðinn og
gefast upp“ segir einnig f svarinu.