Morgunblaðið - 01.06.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JÚNÍ 1988
Gunnar Kristinsson við eitt verka sinna.
Samruní
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Vangaveltur um samruna list-
greina er ekkert nýtt fyrirbæri,
en hefur ágerst mjög á þessari
öld og þá einkum hvað huglægar
núlistir varðar.
Menn hafa t.d. bætt hljóðum
og tónum við myndlistaverk sín
til að auka áhrifamátt þeirra og
er þetta t.d. algengt um rafknúna
hreyfílist.
Skyldleiki listgreina er ótví-
ræður, en hver listgrein er þó
sjálfstæð eining með nær enda-
lausa möguleika fyrir frjóa ein-
staklinga og listhópa. Kannski
mætti líkja þessu við það, að list-
greinamar væru líkastar systkin-
um af sama foreldri, en með mjög
ólík og sterk persónueinkenni
hver fyrir sig þrátt fyrir allan
ótvíræðan skyldleika.
En satt að segja er það algeng-
ara, að iðkendur listgreina sýni
fjölhæfni innan þeirra, en að þeir
rugli þeim saman — sumir eru
t.d. jafnvígir á mörg hljóðfæri og
aðrir vinna jöfnum höndum í
málverki, skúlptúr og grafík jafn-
framt veggskreytingum í ýmsum
efnum, t.d. gleri og gerviefnum.
Þannig var það um marga höfuð-
meistara núlista aldarinnar. En
auðvitað urðu þeir fyrir ríkum
áhrifum af öðrum listgreinum og
sköpunargáfa þeirra skaraði þær
einnig.
Þessir menn tóku hlutunum
eins og þeir komu og unnu í þeim
efnum, sem þeir höfðu á milli
handanna hveiju sinni, án þess
að það væri endilega markmið í
sjálfu sér.
Þannig var hvorki Qölhæfni né
sérhæfíng markmið í sjálfu sér
og á ekki að vera i listum frekar
en forsjárhyggja og miðstýring.
Tilefni þessara hugleiðinga er
sýning Gunnars Kristinssonar í
Gallerí Borg þessa dagana, en
hann hefur þrætt allsérstæðan
námsferil. Stundaði tónlistamám
í Vínarborg og Basel svo og
myndlistamám í listiðnaðarskó-
lanum í Basel. Fjögur ár fóru í
tónlistamámið en þrjú í myndlist-
amámið, svo að hann hefur
dijúga skólun að baki.
Prá því að Gunnar lauk námi
fyrir flómm ámm, hefur hann
verið virkur í báðum listgreinun-
um og auk þess tekið þátt í gjöm-
ingum ýmiss konar, enda einnig
heimspekilega sinnaður og með
ríka tilfínningu fyrir mannlífínu
allt um kring.
— Myndir Gunnars í Gallerí
Borg bera vitni skólun hans og
lífsviðhorfum, — em í hæsta
máta ljóðrænar og virkar eins og
smá tónverk, þýð og einföld.
Hvergi er um mikil umbrot að
ræða né umbúðalausa og hams-
lausa tjáningu, hvella liti né
óvægin form. Allt er milt og ljúft
og helgað hinum lægri og dýpri
tónum. Slík list á vissulega fyllsta
rétt á sér, en krefst ekki síður
mikils af iðkendum sínum en hið
átakamikla, og hér á Gunnar enn
nokkuð í land til að ná til hinna
dýpri lífæða myndflatarins.
Myndimar geta þannig virkað
nokkuð daufar og eins og þrúgað-
ar af feimni, en svo em það
nokkrar, sem skera sig úr eins
og nr. 2. „Við“, „Portret" (7),
„Dans“ (13) „Ógn“ (17) og
„Flug“ (18). I öllum þessum
myndum em lífsmögn og einkum
fer Gunnar vel með dökka og
svarta litatóna, sem virka hjá
honum mjúkir og djúpir. Ég er
hins vegar ekki á því að gifs-
myndimar styrki sýninguna því
að til þess em þær of sviplitlar.
ÓLGANDIBLÓÐ
í málverkum Hjördísar Frímann kemur
fram heilmikið af óheftum krafti og lífsvið-
horfum nýbylgjumálverksins svonefnda. En
einnig minna þau furðumikið á ýmislegt,
sem verið var að gera á tímum September-
sýningarmanna hér heima, þótt það væri
ekki endilega sett á oddinn. Þetta á sér
samsvömn í því, að ytra leituðu nýbylgju-
málaramir stíft í smiðju Cobra-istanna svo-
nefndu í því augnamiði að endumýja mál-
verkið og skapa nýtt myndmál, sem væri
hliðstæða við hraða og ólgu tímanna.
Ekki tel ég þó svo vera, að Hjördís
Frímann hafí leitað í mal eldri viðhorfa
hérlendis, því fer ijarri, en þetta bregður
aftur á móti ljósi á það, hve myndmálið er
orðið alþjóðlegt, þannig að á stundum er
því líkast, sem verið sé að gera það sama
í Grímsnesinu og í Kína.
Þannig hugleiddi listrýnirinn á sýningu
myndlistarkonunnar í Galleríi List í Skip-
holti 50B á dögunum, en sýningin stendur
til mánaðamóta.
Hjördís er óhrædd við að takast á við
myndmálið, og það leynir sér ekki, að hún
er gædd mikilli málara- og vinnugleði. Vinn-
ur í mörgum stærðum og nýtur sín ekki
síður í stærstu dúkunum en þeim minni.
Þannig er ég ekki frá því, að stærsta mynd-
in á sýningunni, „Bleikt hús“ (14), sé um
leið sú athyglisverðasta — það er mikið að
gerast í henni, og hún sprengir í raun húsrý-
mið, því að hún þyrfti meiri fjarlægð til að
skila sér til fulls. Myndbyggingin er hér í
jafnvægi, þótt hún virðist meira skynjuð en
hnitmiðuð — hinir sterku litir vinna vel sam-
an og ekki er um ofhlæði að ræða, þrátt
fyrir að mikið sé í hana borið.
Tvær aðrar myndir vöktu og sérstaka
athygli mína, „Piltur og kona" (2) og „Móð-
urást" (3), einkum fyrir ólíkt en lifandi lita-
spil.
Hjördís Frímann við eitt verka sinna.
„Birtan
Hér áður fyrr einkenndust mál-
verk Hauks Dórs Sturlusonar
mjög af áhrifum frá Francis Bac-
on og þeirri flóðbylgju, sem sá
málari kom af stað meðal ungs
fólks í álfunni.
En að skoðaðri sýningu hans í
Kjarvalssal á Kjarvalsstöðum fyr-
ir rúmu ári freistaðist maður til
að halda, að hann væri að þróast
í burt frá þeim ágengu áhrifum
fyrir fullt og allt. Þetta voru
myndir mjög dökkra tóna og ákaf-
lega keimlíkar við fyrstu sýn, svo
að mörgum fannst um of.
En það verður ekki betur séð,
en að Bacon gangi aftur í myndum
þeim, sem Haukur sýnir þessa
dagana og fram til mánaðamóta
í Galleríi Nýhöfn í Hafnarstræti
18. Jafnframt koma fram greini-
leg áhrif frá Antonio Saura hinum
spænska og hressilegri beitingu
pentskúfsins, svo sem voru höfuð-
einkenni hans á tímabili og á svip-
uðu tímaskeiði og Bacon-faraldur-
inn var á fullu.
En þrátt fyrir þessi auðsæu og
sterku áhrif dylst engum, að það
er heilmikill málari í Hauki Dór,
en maður er einungis ekki viss
um, að hann hafí fundið sjálfan
sig með öllu í málverkinu enn sem
komið er, þótt til sanns vegar
megi færa, að margt f myndum
um hádegisbil“
Haukur Dór
hans sé hans eigið og þá einkum
ljósbrigðin og hin líffæni stígandi
á samanlögðum myndfletinum.
Sé litið á þessa sýningu sem
heild, þá er mun meira að gerast
á veggjunum en á sýningunni á
Kjarvalsstöðum í fyrra, í senn
hvað iðandi form snertir sem lita-
spil. Þannig eru myndir eins og
t.d. „Ferðin suður“ (5), „Eldur
undir niðri" (8) og „Kennimenn"
Morgunblaðið/Bjami
(12) stórum litríkari nokkru því,
sem ég hef séð til Hauks Dórs
áður.
En þó voru það einfaldar og
tærar myndir, sem höfðuðu mest
til mín, svo sem „Birtan um há-
degisbil" (1), „Blátt myrkur" (6)
og „Einmanaleiki ketilsmiðs“
(15). I slíkum myndum þykir mér
Haukur vera sannastur og njóta
sín best sem málari ...