Morgunblaðið - 01.06.1988, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JÚNÍ 1988
43
I ÞIIXIGHLEI STEFÁN FRIÐBJARNARSON
• •
Oryggismál sjómanna
Slys algeng á f iskiskipaf lotanum
Drýgstur hluti af eigum og kjörum landsmanna er sóttur í sjó. Slys eru tiðari á islenzkum fiskiskip-
um en erlendum. Öryggismál sjómanna vóru til umfjöllunar á síðasta þingi. Hér er litillega sagt
frá frumvarpi Árna Johnsen og fleiri þingmanna um öryggismálanefnd sjómanna.
Myndin sýnir skip í togi. Það fékk nót i skrúfuna.
Arni Johnsen (S/Sl) og sex
aðrir þingmenn úr jafn mörg-
um þingflokkum stóðu að frum-
varpi um öryggismál sjómanna.
Markmið frumvarpsins „er að
draga úr slysum á sjó með
bættu öryggi og aðbúnaði sjó-
manna“.
Frumvarpið gerir meðal annars
ráð fyrir því að samgönguráð-
herra skipi þijá fulltrúa í sérstaka
öryggismálanefnd sjómanna.
Hlutverk hennar skal vera: 1) að
beita sér fyrir auknu öryggi sjó-
manna, 2) að vera stjómvöldum
til ráðuneytis um öryggismál sjó-
manna, 3) að fylgjast með fyrir-
byggjandi aðgerðum í þessu efni,
hérlendis og erlendis, og koma
fræðslu og þekkingu á framfæri.
I
Styijaldir taka stóran toll í
mannslífum ár hvert. Það gera
slysin ekki síður.
Styijaldir samtímans ná ekki
til íslands — nema í fréttum. Það
er meira en nóg. Sama verður
ekki sagt um slysin. Þau em hluti
af íslenzkum vemleika. Dauða-
slysin ekki undanskilin.
Á fímm ára tímabili, 1970-74,
létust 162 íslendingar í slysum,
svo dæmi sé tekið. Þetta þýðir
32,4 dauðaslys að meðaltali á ári
— eða 2,7 dauðaslys að meðaltali
á mánuði.
Dauðaslys hér á landi em eink-
um af tvennum toga: sjóslys og
úmferðarslys. Af 162 látnum í
slysum á fimm ára timabili
(1970-74) vóm 105 sjómenn. Ef
meðaltal er tekið létu tuttugu sjó-
menn líf sitt við störf á ári hveiju
þetta tímabil. Þegar þess er gætt
að íslenzkir fiskimenn vóm um
fimm þúsund talsins á þessu ára-
bili má ljóst vera, hve hátt þetta
dánarhlutfall er.
„íslenzkir sjómenn búa við
hæsta slysatíðni sjómanna allra
nágrannalanda íslendinga. Slys-
atíðni er óhemju há,“ sagði Ámi
Johnsen í þingræðu um öryggis-
málanefnd sjómanna.
II
Öryggismál sjómanna em viða-
mikill málaflokkur. Þar skipta
fyrirbyggjandi aðgerðir, meðal
annars í gerð (hönnun og smíði)
og búnaði skipa, miklu máli. Einn-
ig menntun og þjálfun sjómanna,
Ú'arskipti og skipulag leitar og
björgunar.
Ákveðin verkaskipting er í
landinu í þessum efnum. Ámi
Johnsen sagði m.a. í framsögu
fyrir fmmvarpi sínu:
„Siglingamálastofnun sinnir
ákveðnum þáttum, Stýrimanna-
skólinn sinnir ákveðnum þáttum,
Slysavamafélag íslands og björg-
unarsveitimar ákveðnum þáttum,
Landhelgisgæzla íslands sinnir
ákveðnum þáttum. En það er eng-
inn aðili sem hefur fjármagn til
að sinna áróðri sem nauðsynlegur
er í nútímaþjóðfélagi til þess að
árangur náist ef menn vilja f al-
vöm taka á þessum málum."
Fmmvarpið gerir ráð fyrir því
að tekjur öryggismálanefndar sjó-
manna, sem skipuð verður hljóti
efnisatriði þess lagagildi, verði
0,8% af vátryggingariðgjöldum
íslenzkra skipa og 0,8% af slysa-
tryggingum sjómanna á íslenzk-
um skipum. Nefndin gerir tillögur
til ráðherra um ráðstöfun fjárins.
III
Minna má á að það að Matthías
Bjamason, fyrrverandi sam-
gönguráðherra, skipaði sérstaka
öryggismálanefnd sjómanna, sem
starfaði 1984-1986 og hafði
nokkra fjármuni til ráðstöfunar.
Pétur Sigurðsson, fyrrverandi al-
þingismaður, veitti nefndinni for-
ustu. Starf nefndarinnar gaf góða
raun og vísaði veginn um fram-
haldið.
Ein af fjölmörgum tillögum sem
þessi neftid setti fram var um
sérstakan slysavama-, eldvama-
og björgunarskóla. Slysavamafé-
lag Islands hefur raunar annast
slíka fræðslu, að minnsta kosti
að hluta til, af áhuga og natni,
bæði í eigin húsakynnum og í
skólaskipinu Sæbjörgu (áður
varðskipið Þór). Sérstök fræðslu-
nefnd öryggismála sjómanna hef-
ur og sinnt þessum málaflokki.
Eldvamir era einn mikilvægasti
þátturinn í fyrirbyggjandi aðgerð-
um gegn slysum á sjó. „Það era
um það bil eitt þúsund atvinnu-
tæki íslenzk á siglingu umhverfis
landið — og þar er eldhætta einn
alvarlegasti þátturinn sem upp
getur komið . . .“, sagði Ámi
Johnsen í þingræðu sinni.
Ámi lauk framsögu sinni með
þessum orðum:
„Það hafa verið haldnar ráð-
stefnur um öiyggismál sjómanna
á undanfömum árum, 1985 og
1987. Þær vóra vel sóttar, ekki
sízt af sjómönnum sjálfúm, og
gagnlegar tillögur komu fram,
atriði sem væntanlega verða
framkvæmd innan tiðar. En allt
kostar þetta baráttu og það má
ekki gleyma því að það kostar
peninga að kynna og reka áróður
fyrir því sem á að breyta og bæta.
Þessi tillaga gerir ráð fyrir því
að úr því sé leyst með lögum, sem
hér er á borði, og ætti að vera
mjög til hagsbóta fyrir öll
öryggismál sjómanna í landinu".
TÖLVA MORGUN-
DAGSINS - HVERRAR =^s==
KRÓNU VIRÐI-IBM PS/2
GISLI J. JOHNSEN SF.
NÝBÝLAVEGI 16 - P.O.BOX 397 - KÓPAVOGI - SÍMI 641222