Morgunblaðið - 24.06.1988, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. JÚNÍ 1988
Morgunblaðið/KGA
„Að hætta lífinu fyrir 100 dollara er algjör geggjun," segir Peter J. Demos. Hann er hér við hlið vélarinnar sem hann var að feija
til London.
Feijuflug:
Annað hvort eru flugmenn-
irnir klárir eða kjánar
Rætt við Peter J. Demos f erj uf lugmann á Norður Atlantshafsleiðinni
„ÞAÐ eru aðeins til tvær tegundir af mönnum sem vinna við að
ferja flugvélar milli landa, hinir reyndu og kláru sem vita hvað
þeir eru að gera og kjánarnir sem vita það ekki. Vandamálið er
að of mikið er af kjánunum í þessu núna,“ segir Peter J. Demos
feijuflugmaður á Norður Atlantshafsleiðinni i samtali við Morgun-
blaðið en hann hefur unnið við þetta starf siðan 1963 og á nú
sitt eigið ferjuflugsfyrirtæki. Vél hans bilaði á leiðinni frá ís-
landi tU London og bíður hann nú hér eftir varahlutum í hana.
Peter J. Demos er fæddur i Grikklandi en flutti mjög ungur
vestur um haf til Bandaríkjanna. Að lokinni skólagöngu þar gekk
hann i landgöngulið Bandaríkjaflota en eftir það hefur hann
unnið við að feija flugvélar milli landa. Flugáhugann fékk hann
snemma á æfinni, var byijaður að fljúga strax i menntaskóla.
Peter er lágvaxinn snaggara-
legur náungi, kvikur í hreyfíng-
um. Handtak hans er þétt og fast.
Hann hefur mjög ákveðnar skoð-
anir á málum sem snerta hann
og er óhræddur við að viðra þær.
Til dæmis er hann sannfærður
um að slys á ferjuflugleiðinni yfír
Norður Atlantshafið muni halda
áfram að gerast nema leiðir verði
fundnar til að draga úr þátttöku
kjánanna með setningu laga eða
reglugerða þar um. Lög og reglu-
gerðir hverskonar af hálfu stjóm-
valda eru hinsvegar eitur í beinum
hans, enda segist hann vera dygg-
ur stuðningsmaður einstaklings-
frelsisins.
Sem fyrr segir á hann sitt eig-
ið feijuflugsfyrirtæki, Orient Air,
og hefur starfað við það undanfar-
in 20 ár. A þessum tíma hefur
hann flogið alls um 400 sinnum
yfír Kyrrahafið og Atlantshafið
og hingað til íslands hefur hann
komið um 50 sinnum. Aðspurður
um hvort honum sjálfum finnist
leiðin yfír Norður Atlantshafíð
vera erfíð segir hann svo ekki
vera, allavega hvað lengdina á því
flugi varðar, en hún er 1300
sjómílur.
„Þetta er ekki erfitt flug í
mínum augum. Leiðin milli San
Fransico og Honolulu og þaðan
til Pago Pago er erfítt flug í
mínum augum, 2500 sjómílna
vegalengd. Eitt sinn sat ég í flug-
vél í 23 tíma á þeirri leið,“ segir
Peter J. Demos. „Það er veðurfar-
ið á Norður Atlantshafsleiðinni
sem gerir hana erfiða og á vet-
uma er þetta tvímælalaust hættu-
legasta feijuflugsleið sem til er í
heiminum. Sonur minn er í þessu
starfí með mér og hann hefur
farið sjö sinnum þessa leið.
Vandamálið hjá mönnum sem far-
ið hafa leiðina eitt, tvö, þijú og
upp í tíu skipti er að þeir telja sig
hafa svörin við öllu er viðkemur
henni en þú byijar ekki að læra
inn á leiðina fyrr en eftir tíunda
til fímmtánda skiptið. Þama ligg-
ur munurinn á hinum reyndu og
kjánunum, hinir reyndu gera að
vísu mistök en þeir gera aldrei
sömu mistökin tvisvar. í hvert
sinn sem ég flýg læri ég eitthvað
nýtt en samt hef ég ekki öll svör-
in þótt ég hafí flogið 400 sinnum
yfír úthaf.“
Isinn g-etur drepið þig-
Er við spuijum Peter hvaða
atriði það séu er gera leiðina yfír
Norður Atlantshafíð svo hættu-
lega sem raun ber vitni segir hann
að það sé eins og að spurja Nóa
hve margir regndropar hafí verið
í syndaflóðinu. Vandamálin séu
óteíjandi.
„Ég hef aldrei lýst yfir neyðar-
ástandi á þessari leið en ég ienti
í slíku í gær er ég kom hingað.
Ég var búinn að fljúga í hálfan
annan tíma frá Reykjavík er vélin
fór að standa á sér. Ég átti um
tvo möguleika að velja, reyna að
ná til Færeyja sem hefði tekið um
klukkutíma en hafði þann ókost
að sennilega fengi ég ekki við-
gerðarmann. Skotland var of
langt í burtu svo hinn möguleikinn
var að snúa við aftur sem ég
gerði. í ljós kom að leiðsla í vél-
inni var ónýt," segir Peter.
„Það er veðurfarið sem skapar
vandamálin á þessari leið. Sumir
telja þrumuveður hið versta sem
þeir lenda í er þeir fljúga en í
mínum huga er ísing það hættu-
legasta og hún er algeng á þess-
ari leið. Ég er hræddur við ísinn
því hann getur drejjið þig fljótar
en nokkuð annað. A vetuma þeg-
ar mjög kalt er í veðri og þú legg-
ur upp frá Goose Bay í Kanada
mætir þú engum skýjum á leið-
inni fyrr en þá flýgur framhjá
Grænlandsjökli og yfir Gojf-
strauminn milli Grænlands og ís-
lands. Við strauminn dettur kuld-
inn kannski úr mínus þijátíu gráð-
um í mínus fímmtán gráður og
neðar. A þessu svæði er mikið af
skýjum og í þeim er raki sem
myndar ísingu. Segjum að þú
fljúgir rétt yfír skýjunum í ellefu
þúsund fetum. Er þú nálgast ís-
land segir flugumferðarstjórn að
þú hafír leyfi til að fara úr ellefu
þúsund fetum og niður í sjö þús-
und fet. Er þú kemur niður í níu
þúsund fet flýgur þú inn í skýja-
bakkann og ísingin byijar að
myndast. Hitastigið er komið upp
í mínus fjórar gráður. Þú veist
að þú verður að fara niður í þrjú
þúsund fet til að losna við ísinn.
Þú biður um leyfí til að lækka
flugið í þá hæð en flugumferðar-
stjóm segir þér að bíða átekta.
Þú þarft oft að bíða í nokkrar
mínútur eftir staðfestingu flug-
umferðarstjórnar nema um neyð-
artilvik sé að ræða, menn þar eru
kannski að sinna öðru aðkallandi
verkefni í augnablikinu. Margir
kjánanna eða þeir reynslulausu
bíða og lenda fljótlega í erfiðleik-
um vegna ísingar. Hinir reyndari
hinsvegar fara strax niður og
segja flugumferðarstjóm, allt í
lagi ég bíð átekta í þijú þúsund
fetum. Þetta er í lagi á flugleið
þar sem nær engin umferð er
hvort eð er. Ef þú ert hinsvegar
að fljúga yfír Chicago þar sem
flugvélar eru um allt og færð
skipun um að bíða átekta þá ger-
ir þú það hiklaust hvað sem taut-
ar og raular."
Að hætta lífinu fyrir 100
dollara
í máli Peter kemur fram að
kjánamir séu oft á tíðum reynslu-
litlir flugmenn sem em að safna
flugtímum svo þeir geti fengið
starf hjá einhveiju af stóru flugfé-
lögunum.
„Sumir þessara manna hafa
ekki nema 300 flugtíma að baki
og í mínum augum þekkja þeir
varla vélamar sem þeir fljúga.
Ég og sonur minn vorum um dag-
inn að flytja tvær vélar frá Goose
Bay til London með viðkomu hér.
Á flugvellinum í Goose Bay hittum
við einn af kjánunum. Hann var
með stáltunnu í vél sinni undir
aukaeldsneyti en tunnunni var illa
komið fyrir og benti ég honum á
það. Við feðgamir lögðum síðan
af stað samhliða þessum manni
frá Goose Bay og flugum i boga
yfír suðurenda Grænlandsjökuls
og hingað. Maðurinn aftur á móti
fór hina hefðbundnu leið. Við vor-
um að klára kvöldverð á hótel
Loftleiðum er hann kom inn til
lendingar og sá sem þjónustaði
vél hans sagði mér að hann hefði
aðeins átt 11 lítra af bensíni eftir
í vélinni. Við fórum að tala við
þennan mann og sonur minn
spurði hann hvað hann fengi fyrir
að fljúga vélinni yfir hafið. Hann
svaraði því að hann hefði fengið
500 dollara fyrir útgjöldum og
mætti svo eiga afganginn. Ég
spurði hann hvort það væri rétt
skilið hjá mér að ef kannski 100
dollarar yrði afgangs þá væri það
laun hans fyrir verkið. Hann ját-
aði því. Þetta er geggjun, að
hætta lífinu fyrir 100 dollara, al-
gjör geggjun."
A undan Chase Osborne
í máli Peter kemur fram að
hann hitti Chase Osborne og
Owen McCauley ásamt tveimur
öðmm feijuflugmönnum í Goose
Bay skömmu fyrir hið örlagaríka
flug þeirra til íslands. Raunar
lagði hann af stað í sitt flug sam-
hliða þeim hingað en var um hálf-
um öðrum tíma fljótari til lands-
ins.
Hann segir að hann hafi hlust-
að á fjarskiptin hjá þeim og sann-
færst um að þarna vom á ferð-
inni menn sem vissu lítið hvað
þeir vom að gera. Hann lýsti hluta
af fjarskiptum þeirra á þennan
hátt.
-Hvar ertu?
-Ég er við skýin.
-Hvaða ský?
-Þetta litla bústna sem lítur út
eins og_ vindill.
-ÓOÓ, ég sé þig. í hvaða hæð
ertu?
-Ég er á leiðinni til þín. í hvaða
hæð ert þú?
-Beygðu til vinstri. Ég sé þig.
-Heyrðu ég missti sjónar á þér.
-Hægðu á þér.
-Ef ég fer hægar dett ég niður.
-Ég sé þig aftur, æ nei ég
missti þig.
-Hver er stefna þín?
-Hún er 120.
-Jesús, mín er 80.
-Ég á í vandræðum með ísingu.
„Ég hlustaði á þetta mgl um
stund en slökkti síðan á talstöð-
inni minni, það var eins og þarna
væri fjögurra manna nefnd á
samningafundi um hvaða stefnu
þeir ættu að taka,“ segir Peter.
Stjórnvöld grípi í taumana
Þegar umræðan snýst í hvað
sé til ráða til að koma í veg fyrir
að reynslulausir eða reynslulitlir
flugmenn séu að feija flugvélar á
leiðinni yfir Norður Atlantshafið
segir Peter að þótt hann hati
stjómvöld í hvaða formi sem er
verði þau samt að grípa hér inn
í, annars haldi slysin áfram að
gerast á þessari leið.
„íslendingar ættu að hafa
reglugerð um þetta flug, eða gefa
út sérstakt leyfí til þeirra sem
ætla að stunda það. Éinnig ætti
að setja suma af þessum mönnum
í geðrannsókn til að athuga hvort
þeir eru með fulla fímm. Mér er
alvara. Á þessari leið fljúga ekki
aðrir en reyndir atvinnumenn eða
kjánar. Það er ekkert þar á milli.
Annaðhvort ertu góður eða ömur-
legur. Mér er sama hvemig per-
sóna flugmaður er svo lengi sem
hann stofnar lífí annarra ekki í
hættu. Út á miðju Atlantshafi
stofnar hann ekki lífí annarra en
sjálfs sín í hættu en þegar hann
flýgur yfír borg eru allir íbúar
hennar í hættu ef hann veit ekki
hvað hann er að gerat,“
Sem dæmi um þann §ölda
manna sem leggur stund á feiju-
flug segir Peter að fyrir nokkrum
árum hafí verið að meðaltali um
3 auglýsingar í fagtímatritum þar
sem feijuflugsfyrirtæki auglýstu
þjónustu sína. Núna séu þetta 35
auglýsingar að jafnaði.
„Þama auglýsa fullt af aðilum
sem segja að þeir séu með yfír
10 ára reynslu í faginu og maður
hefur aldrei heyrt af þeim fyrr“.
Laglegxistu stúlkurnar
Peter hefur komið hingað um
50 sinnum frá því að hann hóf
þetta starf sitt og lætur hann vel
af landinu. „Við strákamir í mínu
fyrirtæki emm algerlega sam-
mála um eitt og það er að hér á
landi eru laglegustu stúlkur í
heimi. Hinsvegar eru þær Ijótustu
í Finnlandi og Nýja Sjálandi,"
segir hann og hlær við.
„íslendingar em einnig alveg
einstaklega vinalegir í viðmóti og
það er hlutur sem maður á ekki
að venjastí öðmm löndum. Matur-
inn hérna er yfirleitt mjög góður
en dýr og hótelið hér er algjör
okurbúlla. Að öðm leyti er vart
hægt að hafa það betra sem feiju-
flugmaður en hér á íslandi."
-FRI