Morgunblaðið - 24.06.1988, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. JÚNÍ 1988
Minning:
Friðrik P. Dungal
Fæddur 15. nóvember 1969
Dáinn 17. júní 1988
Við fæðingu bytjum við að deyja,
hefur verið sagt. Öll erum við merkt
dauðanum. Hann er sá eini sem
heimtir allt sitt að lokum. En sé
tekið mið af hringrás náttúrunnar
er dauðinn hvorki upphaf né endir.
Við vitum í raun ekki hvort hann
er haustið eða veturinn, hvort hann
er vorið eða fyrirheit sumars um
nýjan vöxt og þroska.
Við sem teljum okkur kristin leit-
um skjóls í yfírskilvitlegum orðum
' meistarans sem talaði um fugla
himins og liljur vallarins; minnti
okkur á að skelfast ekki því að við
séum rist á lófa hans; minnti okkur
á að láta hverjum degi nægja sína
þjáningu. Sjaldan eða aldrei hef ég
upplifað þessi orð í verki jafn sterkt
og í fari horfins vinar, Friðriks P.
Dungals, og samt var hann einung-
is 18 ára þegar yfir lauk.
Baráttan við krabbamein er
styrjöld við náttúruslys einsog við
hljótum að telja allan hemað. Þess
mun ég njóta nú að ég hefi meira
vald en þér, sagði Sturla Sighvats-
son, vígreifur fulltrúi dauðans, fyrir
grjóthríðina í Hundadal.
„ Sjúkdómar eru slík grjóthríð og
stundum svo illvíg að þeir verða
óviðráðanlegir, hversu hæfir sem
læknar em, eða hjúkmnarfólk.
Andspænis illvígum öflum í náttúr-
unni er sú leið einlægt þrautalend-
ing að leita skjóls í þeim orðum sem
fyrr em nefnd um óttann og þján-
inguna.
Friðrik P. Dungal tók örlögum
sínum af æðmleysi, svo ungur sem
hann var. Ég mátti svo sem vita
það, þvi hann var sendill okkar á
ritstjóm Morgunblaðsins og síðar
starfsmaður ljósmyndadeildar og
slfk fýrirmynd að ég get vart til
hans hugsað án klökkva og saknað-
ar. Einsog einn jafnaldra hans í
íslendinga sögu vildi hann að vísu
tala nokkuð áður en höggið féll, en
þó aldrei nema til að drepa á dreif
áhyggjum okkar af líðan hans og
ósköpum; lágmæltur, hógvær og
brosmildur einsog hlédrægt vor í
sólargiotta. Aldrei orðinu hærra.
Ég var raunar farinn að vona að
hann ætti eftir að bera efra skjöld
í þessum hildarleik.
Blekkingin er líknsamt athvarf,
en svikult.
Hvað segjum við frekar um þetta
fagra líf sem hefur hvatt augu sín,
hvað segjum við nú? Það er engu
við að bæta. Friðrik kvaddi einsog
hann var, vænn og kurteis og hug-
ljúfur sólskinsblettur í heiði. Eg hef
aldrei fyrr notað á prenti orðið hug-
ljúfur um nokkum mann, enda fer
það illa þar sem það á ekki við.
En með þessu eina orði væri Frið-
riki P. Dungal bezt lýst, svo sanna
mynd sem það gefur af orðum hans
og framkomu.
Og nú hugsum við til Auðar
móður hans og Maríu, yngri systur
hans, sem báðar vinna einnig á rit-
stjóm Morgunblaðsins og Páls föð-
ur hans og allra þeirra sem vita að
líf hans er dýrmætasta eign þeirra,
ekki sízt nú þegar það minnir á
stjömuna sem heldur áfram að
skína þótt sjálf sé hún slokknuð,
einsog allt sem kviknar.
Þannig endurkastar einnig dauð-
inn því Ijósi sem ejtt sinn var.
Og hann sagði, Ég er ljós heims-
ins. Og hugsanir okkar dragast að
þessu Ijósi heimsins og flögra í
kringum það einsog flugur.
Matthías Johannessen
í dag, 24. júní, verður jarðsung-
. inn frá Bústaðakirkju elskulegur
systursonur minn og vinur, Friðrik
Dungal.
Foreldrar Friðriks em Páll Dung-
al og Auður Jónsdóttir og systir
hans er María sem er á sextánda
ári. Friðrik fæddist 15. nóvember
1969 og kom eins og sólargeisli
inní fjölskyldu okkar, fyrsta bama-
■‘•bam móðurafa og -ömmu.
Friðrik var bam náttúrannar.
Hann var ekki hár í loftinu þegar
hann í fyrsta skipti fór á ijöll með
pabba sínum, en þær ferðir áttu
eftir að verða tíðari sem þeir feðgar
fóra saman, jafnt sumar sem vetur.
Þótt ótrúlegt megi virðast þá fór
hann nokkrar slíkar ferðir eftir að
hann veiktist, slík vora tengslin við
náttúrana, að hann lagði allan sinn
þrótt í að komast sem næst henni.
En það vora ekki bara ijöllin sem
heilluðu hann, heldur líka vötnin,
gróðurinn og fuglarnir, sem hann
þekkti eins og finguma á sér.
Ég minnist brosandi andlits þeg-
ar hann færði mér aflann sem hann
dró með færi niður við höfn. Ég
minnist þess líka þegar hann stoltur
færði mér hluta af uppskerunni úr
garðinum sínum og fallega brosið
fylgdi með eins og alltaf.
Hann ræktaði garðinn af slíkri
alúð og natni að unun var af. Þann-
ig uppskar hann eins og hann sáði.
Það urðu kaflaskipti í lífí þessa
fallega drengs, sem var svo vel á
sig kominn líkamlega, þegar
krabbamein greindist hjá honum
fyrir tveimur áram. Þessi ár hafa
verið ár kvíða, ótta, vonar og trú-
ar. Það er erfitt hlutskipti 16 ára
drengs að takast á við slíkt. En
hann fékk stuðning hvaðanæva að.
Fyrst og fremst nefni ég foreldra
og systur sem stóðu eins og klettur
við hlið hans og vöktu yfír honum
til hins síðasta.
Friðrik átti vini sem vora sannir
vinir í raun. Þeir komu hvem ein-
asta dag til hans, hvort sem hann
lá á spítala eða var heima. Þessir
vinir gerðu honum kleift að taka
þátt í lífinu á eðlilegan hátt, enda
oft glatt á hjalla og skopskynið allt-
af í fyrirrúmi. Ég vil þakka þessum
traustu og einstaklega góðu drengj-
um fyrir allar þær stundir sem þeir
vora með honum.
í ljósmyndadeildinni á Morgun-
blaðinu var hann þegar heilsa hans
og þróttur leyfðu. Starfsfólki þar
era færðar sérstakar þakkir. Þar
lærði hann að framkalla og stækka
sínar eigin myndir. Friðrik fór líka
í margar ferðimar með ljósmyndur-
unum í lofti og landi og hafa kom-
ið einstaklega fallegar myndir af
honum í Morgunblaðinu umkringd-
ur stórbrotnu íslensku landslagi.
Friðrik var alltaf hress þegar hann
kom úr vinnunni, það átti einstak-
lega vel við hann að vera innan um
þetta hressa og skemmtilega fólk,
eins og hann sagði sjálfur.
Þórami Sveinssyni og starfsfólki
krabbameinsdeildar Landspítalans
era færðar einstakar þakkir fyrir
frábæra umönnun og alla þá alúð
sem þau veittu Friðriki. Hann
minntist oft á þetta fólk og hvað
það væri bonum einstaklega gott.
Það var hans lán í lífinu að hafa
fengið í vöggugjöf svo mikilvæga
skapgerðareiginleika sem- ein-
kenndust af rósemi og yfirvegun
og kom skýrast fram þegar harin
þurfti mest á að halda alveg fram
á síðustu stundu.
Fyrir okkur hin sem fylgdust með
honum var alltaf jafn erfitt að skilja
þennan kjark og dugnað. Aldrei
nokkum tímann kvartaði hann,
heldur taldi kjark í okkur hin,
Við Friðrik ræddum oft mikið
saman og meðal annars ræddum
við um dauðann. Dauðann hræddist
hann ekki. Hann hafði undanfarið
reynt að komast að því hvað tæki
við eftir þetta líf, og hann trúði því
að það tæki við annað og betra líf.
Með þá trú í veganesti kvaddi
hann þennan heim.
Ég kveð þennan kæra vin minn
og frænda með orðunum sem hann
sagði sjálfur: „Það er aldrei myrkur
hjá mér.“
Ása Jónsdóttir
Þann 17. júní, sjálfan þjóðhátíð-
ardag íslendinga, barst okkur sú
sorgarfrétt að Friðrik Pálsson
Dungal hefði látist þá um daginn í
Landspítalanum, aðeins átján ára.
Á slíkri stundu leita á hugann
spumingar sem flestir velta fyrir
sér við svona tíðindi: „Af hveiju
hann, sem var svo ungur og hefði
átt að eiga allt lífíð framundan?
Hvaða tilgangi þjónar það þegar
fólk er hrifið burt í blóma lífsins?"
Þessari lífsgátu verður líklega aldr-
ei fullsvarað.
í raun hefði andlát Friðriks ekki
þurft að koma á óvart þeim sem
til hans þekktu. Hann var búinn
að heyja harða baráttu við mjög
illkynja sjúkdóm síðastliðin tvö ár.
Á sautjánda ári veiktist hann og
upp frá því var allt reynt sem í
mannlegum mætti stóð til að bjarga
lífí hans. Sjúkrahúslegumar vora
margar og oft var tvísýnt um hvem-
ig baráttunni lyktaði en svo rofaði
til annað slagið og það gaf okkur
von um að sigrast mætti á sjúk-
dómnum. Það var erfið raun að
horfa á hvernig sjúkdómurinn setti
mark sitt á þennan unga og fallega
dreng.
Friðrik tók veikindunum með
undraverðu jafnaðargeði. Hann
ætlaði að sigra og það var eins og
andlegt þrek hans ykist eftir því
sem sjúkdómurinn dró úr því líkam-
lega. Friðrik átt góða foreldra, syst-
ur og vini sem studdu hann í bar-
áttunni. Hann reyndi að lifa sem
eðlilegustu lífí þótt sjúkdómurinn
drægi mjög úr þreki hans og naut
þar ekki síst stuðnings vina sinna.
Friðrik trúði sjálfur á líf að loknu
þessu. Hann dó því sáttur við lífið
og dauðann og jiað var hans sigur
á baráttunni. Það er ættingjum
hans líka mikil huggun.
Friðrik hafði lokið einu ári í
menntaskóla þegar hann varð að
gera hlé á námi vegna tíðra sjúkra-
húsvista. Samt sem áður átti hann
sín framtíðaráform eins og aðrir
unglingar. Hann vann á ljósmynda-
deild Morgunblaðsins þegar heilsa
hans leyfði og fékk mikinn áhuga
á Ijósmyndun. Þar eignaðist hann
marga góða kunninga og augljóst
var að hann hafði gaman af verk-
efnunum, sérstaklega þegar þau
voru unnin úti á landi. Hann var
mikið fyrir útivist. Hann fór reglu-
lega í veiðiferðir með föður sínum
allt frá sex eða sjö ára aldri. Einn-
ig fór hann gjarnan í veiðiferðir
með kunningjum sínum og jafnvel
gönguferðir með litlum frændum
og frænkum vora auðsótt mál.
Það era margar minningar sem
við eigum um þennan góða dreng,
sem var hvers manns hugljúfí. Litlu
frændsystkinin sem litu upp til hans
og dáðu sakna hans nú sárt.
Foreldram og systur sem misst
hafa sinn einkason og bróður vott-
um við innilega samúð okkar. Enn-
fremur viljum við fyrir hönd for-
eldra hans koma á framfæri inni-
legu þakklæti til lækna og starfs-
fólks sem önnuðust Friðrik og veittu
honum hvatningu og stuðning í erf-
iðum veikindum. Þórarinn Sveins-
son, starfsfólk á 11-E og göngu-
deild krabbameinslækninga Land-
spítalans fá sérstakar þakkir.
Daði og Laufey
Það var á þjóðhátíðardaginn 17.
júní sl. að síminn hringdi og flutti
okkur þá sorgarfrétt, að Friðrik
frændi okkar væri dáinn. Að vísu
kom það okkur ekki á óvart því
hann hafði tekist á við hættulegan
sjúkdóm í meira en tvö ár. Lækn-
ar, foreldrar og ekki síst hann sjálf-
ur hafa háð baráttu upp á iíf og
dauða þennan tíma, baráttu sem
vissulega hefur oft gefíð tilefiii til
bjartsýni, en sýnt var nú síðustu
vikurnar að hinn skelfilegi sjúk-
dómur hafði náð undirtökunum.
Friðrik þurfti að gangast undir
sársaukafullar aðgerðir og síendur-
tekna þjáningarfulla lyQameðferð
og kom nú í ljós hvað í honum bjó,
en hann sýndi óvenjulegt þrek, þol-
inmæði og karlmennsku, eiginleika
sem varla er hægt að búast við hjá
óhömuðum ungiingum.
Friðrik var hugljúfur og elskuleg-
ur drengur, einlægur og hjarta-
hreinn. Hann eignaðist nána og
sérstaklega hjartahlýja vini meðal
jafnaldra sinna sem reyndust hon-
um ómetanleg hjálp þar til yfir lauk.
Friðrik var mikið gefinn fyrir
útivera og eftirlætisskemmtun hans
var að fara með pabba sínum á
veiðar. Feðgamir vora samrýndir
og eignuðust margar gleðistundir á
þessum ferðalögum.
Mikil sorg er kveðin að foreldran-
um, Auði og Páli, og Maríu systur
hans, en þau systkinin vora mjög
samrýnd og svo kært með þeim að
óvenjulegt má kallast á meðal
systkina. Þegar hönd dauðans ber
að dyram hjá ástvinum manns, vek-
ur það einatt áleitnar spumingar,
ekki síst þegar æskufólk á í hlut.
Við þessum spumingum fást engin
svör sem maður gerir sig ánægðan
með. Margir eignast eilífðartrú sem
skýrir betur gátur lífs og dauða en
ófullkomin mannleg svör.
Friðrik hafði mikið hugleitt eilífð-
armálin og rætt þau við pabba sinn
og mömmu. Þessi umræða hafði
veitt Friðrik mikla hugarró og virt-
ist svo sem hann hafí undir lokin
horft óttalaus fram á við, því að
honum var ljóst fyrir nokkru að
hveiju stefndi.
Elsku María, Páll og Auður.
Megi Guð blessa ykkur í sorginni
og munið, að Friðrik verður alltaf
með ykkur.
Edda Dungal og fjölskylda
Það þyrmdi yfír síðdegis þann
17. júní er vinur okkar og nágranni
hringdi til að segja lát Friðriks son-
ar síns.
Við höfðum fylgst svo náið með
frá þeirri stundu er það reiðarslag
dundi yfir okkar góðu nágranna
fyrir tveim áram, að drengurinn
þeirra væri haldinn illkynjuðum
sjúkdómi sem svo erfiður er viður-
eignar.
Við vissum um alla þá baráttu
sem þessi litla fjölskylda háði við
þennan skæða sjúkdóm og við dáð-
umst af kjarki þeirra og andlegu
þreki og þeirri óbilandi þrautsegju
er þau sýndu til síðustu stundar.
Við vissum að allt gæti gerst en
héldum alltaf í þá von við hveija
heimkomu Friðriks af sjúkrahúsum
og eftir læknisaðgerðir að nú brygði
til betri vegar og kraftaverkið
myndi gerast.
Það sem styrkti þessa von okkar
umfram allt annað var Friðrik sjálf-
ur, harka hans, dugnaður og glað-
værð var með því yfirbragði að það
var eins og lítið væri að og var
hann sér þó að fullu meðvitaður um
eðli og líklegar afleiðingar þess
sjúkdóms sem þjakaði hann svo
mjög. Og án þess að ætlast til að
fá svar, þá spyr maður samt, —
hvert sækir ungur einstaklingur svo
ofurmannlegt siðferðisþrek, að
hann sem þjáist hefur burði til að
sefa kvíða hinna sem hjá standa.
Það er ákaflega sárt að sjá á bak
svo ungum syni og engin orð megna
að sefa þann harm sem kveðinn er
að foreldrum og yngri systur en
minningin sem þau eiga mun þó
ylja um ókomna ævi. Minning um
dásamlegan dreng sem sýndi slíkt
æðraleysi í öllum sínum veikindum
að með ólíkindum má teljast.
Minningin um brosið sem var svo
feimnislegt og hlýtt og alltaf til
staðar á hvetju sem gekk, bros sem
yljaði um hjartarætumar og fylgir
manni áfram. Friðrik varð aðeins
átján ára, og aftur og aftur vaknar
sú spuming — af hveiju gerist
þetta, af hveiju þarf svo ungur
drengur að deyja þegar svo margir
sem þrá að kveðja fá það ekki? Er
ekki einhver tilgangur með þessu
sem við ekki skiljum? Við viljum
geta trúað því að hans bíði annað
og meira hlutskipti.
Þegar litið er yfir tíu ára kynni
okkar nágrannanna af þessum
dreng, sem borinn er til moldar í
dag, þá er ekkert sem skyggir á
þá mynd sem við viljum geyma af
honum sem litlum dreng og einstök-
um unglingi.
Kæra nágrannar, Auður, Páll og
María. Á slíkri sorgarstundu sem
nú er þráir maður svo heitt að geta
gefið eitthvað af sjálfum sér ykkur
til styrktar. En við eigum ekkert
að gefa annað en vináttu okkar og
ást, og eftirsjána eftir því sem við
sjálf þáðum. Það er bæn okkar að
það megi þó verða að gagni þegar
sárasta þjáningarstundin er liðin.
Fjölskyldurnar í Björk
og Skeifu
Það var okkur systkinunum mik-
ið áfall þegar við fréttum að Frið-
rik frændi okkar væri dáinn. Við
vissum að hann var búinn að vera
mikið veikur og þurfti oft að fara
á sjúkrahús, en að við myndum
missa hann datt okkur ekki í hug.
Friðrik var góður og skemmtilegur
frændi, sem við litum upp til. Hann
kenndi okkur ýmislegt og kunni
margar skemmtilegar sögur. Við
eigum margar góðar minningar um
Friðrik. Til dæmis þegar við tvö
elstu systkinin fengum að fara í
útilegu með Auði, Palla, Frikka og
Maríu til Þingvalla. Þar kenndi
Friðrik okkur að veiða og hvemig
ætti að þræða orma upp á öngul.
Þessi ferð varð okkur ógleymanleg.
Við munum líka eftir gönguferðum
í Öskjuhlíð og bíóferðum með Frið-
rik og vinum hans. Það var líka
gaman að heimsækja Friðrik og fá
að prófa leiki í tölvunni hans. Nú
er hann horfínn, þessi þolinmóði
frændi okkar, en við gleymum hon-
um aldrei. Fari elsku frændi okkar
í friði.
Ingibjörg, fvar, Hjörtur
og Jón
Mig langar að minnast í fáum
orðum vinar míns Friðriks sem lést
eftir tveggja ára baráttu við ill-
skeyttan sjúkdóm, aðeins 18 ára
gamall.
Ég kynntist Friðrik þegar við
voram um tveggja ára gömul og
hann bjó í næsta húsi við mig. Við
lékum okkur mikið saman og fljót-
lega slóst systir hans María í hóp-
inn. Við þijú voram nær óaðskiljan-
leg. Þegar við, 5 ára gömul, fluttum
sitt í hvora áttina minnkaði sam-
bandið en vináttan hefur alla tíð
haldist.
Þessi tvö ár sem liðin era síðan
sjúkdómurinn kom upp hafa verið
erfið fyrir Friðrik og íjölskyldu
hans, en fjölskyldu hans var það
mikill styrkur hvað Friðrik var allt-
af hress og kátur. Þrátt fyrir tíðar
sjúkrahúslegur sem urðu til þess
að hann þurfti að hætta í skólanum,
en hann hóf nám við Menntaskól-
kann í Kópavogi eftir 9. bekk, var
hann alltaf hress og horfði bjart-
sýnn fram á við. Hann átti líka
góða vini sem styrktu hann mikið
í veikindunum. Oft hitti ég hann á
skólaböllum og í kvikmyndahúsum
og ávallt með bros á vör. Ég minn-
ist þess að seint í vetur hitti ég
hann í einu af kvikmyndahúsunum.
Ég var að svipast um eftir þeim sem
ég var með þegar ég varð vör við
að hann stóð brostandi fyrir framan
mig og veifaði svo að ég tæki eftir
honum. Þessi framkoma einkenndi
Friðrik, hann var rólegur en alltaf
stutt í brosið.
Ég vil þakka fyrir þau ár sem
ég fékk að þekkja Friðrik sem vora
alltof fá.
Elsku Palli, Auður og María. Ég
og íjölskylda mín vottum ykkur
okkar dýpstu samúð. Megi góður
Guð styrkja ykkur í ykkar miklu
sorg. Minningin um góðan dreng
mun lifa um ókomna tíð. Blessuð
sé minning hans.
Kristín Svala
Mig langar í örfáum orðum að
minnast míns besta vinar sem hefur
verið kallaður burt til æðri starfa,