Morgunblaðið - 07.07.1988, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. JÚLÍ 1988
AF INNLENDUM
VETTVANGI
FRIÐRIKINDRIÐASON
Nýtt álver:
Vírkjanakostiiaðurínn
er um 15 milljarðar
Orkuverð ÍSAL nær hámarki á þessu ári eða 18,5 mill
VERÐI af fyrirhugaðri byggingu nýs álvers í Straumsvík
þurfa íslendingar að kosta til um 15 milljörðum króna í
viðbótarfjárfestingu í virkjanir næsta áratuginn. Jóhann
Már Maríusson aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar segir að
áætluð heildarfjárfesting í raforkugeiranum næsta áratug-
inn geti numið 25 milljörðum króna og er þá miðað við
að nýtt álver rísi. Ef ekki verði úr byggingu þess megi
lækka töluna um 15 milljarða króna.
Orkuverð það er ÍSAL greiðir nú er 17,38 mill (1 mill
er 4,5 aurar fyrir kílóvattstund) en gert er ráð fyrir því
að verðið nái hámarki á þriðja ársfjórðung þessa árs, verði
18,5 mill. Síðan er spáð að verðið lækki í 17 mill á síðasta
ársfjórðung ársins. Tekjur Landsvirkjunar af orkusölunni
til ISAL verða um 930 milljónir króna á þessu ári. Miðað
við að orkuverðið sé 17 mill er hagnaður Landsvirkjunar
rúmur milljarður á ársgrundvelli.
Álverið sem nú er til umræðu yrði 90.000—100.000 tonn
að stærð og yrði aflþörf þess um 150 MW. Mannaflsþörfin
liggur á bilinu 300 til 400 manns og ef af seinni tíma stækk-
un þessa álvers yrði má tvöfalda þessar stærðir.
Undirnefndir eru þegar teknar til starfa vegna fyrirhugaðar byggingar nýs álvers. Morgunbiaðið kga.
Möguleikar þess að nýtt álver
rísi í Straumsvík hljóta að
teljast miklir ef marka má orð og
gjörðir forráðamanna þeirra fjög-
urra evrópsku álfyrirtækja sem
áhuga hafa á málinu. Friðrik Sop-
husson iðnaðarráðherra segir að
samþykkt þeirra á hagkvæmnis-
könnun fyrir nýtt álver sýni að þeim
sé full alvara að stefna að því marki
að byggja hér nýtt álver.
Dr. Jóhannes Nordal segir að
þessi fyrirtæki hefðu ekki gert þetta
samkomulag né lagt í þann kostnað
sem er af hagkvæmniskönnuninni
ef þau hefðu ekki verulegan áhuga
á málinu. Þá kemur fram hjá dr.
Jóhannesi að honum virðist inn-
byrðis samkomulag þessara aðila
gott...„og því væntum við góðs af
þessu samstarfi," segir hann.
Fyrirtækin fjögur
í samtölum sem Morgunblaðið
hefur átt við forráðamenn álfyrir-
tækjanna fjögurra hafa þeir allir
verið mjög jákvæðir gagnvart
áformum um byggingu nýs álvers.
Fyrirtækin eru Grángers í Stokk-
hólmi, Alumined Beheer í Amsterd-
am, Austria Metall í Ranshofen og
Alusuisse í Sviss. Oll teljast þau
stórfyrirtæki á okkar mælikvarða.
Grángers Aluminium AB hefur
sömu stöðu í áliðnaði Svíþjóðar og
ÍSAL hefur á Islandi. Segja má að
fyrirtækið sé áliðnaður landsins.
Auk þess hefur Grángers haslað sér
völl á alþjóðlegum vettvangi. Fyrir-
tækið hefur yfir að ráða neti úr-
vinnslustöðva úr áli og framleiðir í
þeim um 150.000 tonn af vörum
árlega. Stærsta endurvinnslufyrir-
tæki Svíþjóðar á sviði áls er í eigu
Grángers og fyrirtækið hefur komið
sér upp öflugu dreifíkerfi á sviði
málmiðnaðar. í gegnum það fer
ekki aðeins álframleiðslan heldur
einnig kopar, járn, brons o.fl.
Heildarvelta Grángers á þessu
ári mun nema um 46 milljörðum
íslenskra króna.
Alumined Beheer er hluti af
málmiðnaðardeild Hoogovens-
samsteypunnar og nemur hlutdeild
þess innan deildarinnar um 25%.
Hjá Beheer starfa nú um 7000
manns og og árleg velta fyrirtækis-
ins nemur um 57 milljörðum króna.
Heildarframleiðsla fyrirtækisins á
áli, bæði unnu og óunnu, nemur
nú um 400.000 tonnum á ári.
Austria Metall á álver í Rans-
hofen í Austurríki og 33% hlut í
öðru álveri við Hamborg í Þýska-
landi. Hjá fyrirtækinu vinna nú um
8000 manns og hefur það á að
skipa framleiðslulínu sem nær til
allra stiga álframleiðslu, allt frá
hrááli til fullunninnar vöru. Heildar-
framleiðsla þess á áli er 84.000
tonn í Austurríki og 35.000 tonn í
Þýskalandi. Heildarvelta þess hluta
Austria Metall sem staðsettur er í
Austurríki nemur nú um 18 mill-
jörðum króna. Ef öll önnur starf-
semi þess er tekin með í dæmið er
heildarveltan um 36 milljarðar
króna.
Alusuisse ætti að vera óþarfí að
kynna.
Mismunandi ástæður
þátttöku
í samtölum sem Morgunblaðið
átti við forráðamenn Grángers, Al-
umined Beheer og Austría Metall
fyrir fund þeirra með íslensku við-
ræðunefndinni í London í síðasta
mánuði komu fram ástæður fyrir
áhuga þeirra á byggingu nýs álvers
hér. Forstjórar Grángers og Beheer
sögðu að þeirra áhugi væri einkum
tilkominn vegna þess að þeir sjá
fram á að fyrirtæki þeirra mun
skorta ál í náinni framtíð.
„Astæður okkar fyrir þátttöku í
þessum viðræðum _er að við þörfn-
umst meir af áli. Álbræðsla okkar
í Svíþjóð framleiðir 100.000 tonn á
ári en við þörfnumst nú 140.000
tonna á ári. Við búmumst svo við
að þörfín aukist enn frekar á næstu
árum.“ sagði Per Olof Aronson for-
stjóri Grángers. Svipað sjónarmið
kom fram hjá J.G.D. van der Ros
aðstoðarforstjóra Alumined Beheer
í Amsterdam.
Friedrich Stachel sérstakur full-
trúi Austria Metall í áhættuverkefn-
um sagði hinsvegar að ástæður
þeirra fyrir þátttöku í viðræðunum
væru einkum vegna þess að loka á
álveri fyrirtækisins í Ranshofen eft-
ir fjögur ár þar sem það er orðið
úrelt og því væru þeir að leita nýrra
samstarfsaðila.
„Sex slíkir um heim allan koma
til greina og er ísland einn af þeim.
Raunar teljum við ísland einn at-
hyglisverðasta möguleikann." sagði
FViedrich Stachel.
Alusuisse aftur á móti var afhuga
stækkun álversins í Straumsvík er
sú hugmynd var rædd við forráða-
menn þess fyrirtækis í fyrrasumar.
Sú afstaða breyttist í vor einkum
vegna þeirrar þróunar sem orðið
hefur á álmörkuðum sem einkennst
hafa af hækkandi verði og minnk-
andi framboði á áli frá síðustu ára-
mótum.
Engin tilviljun
Það er engin tilviljun að þessi
þrjú fyrirtæki svo og Alusuisse hafa
myndað með sér samstarf um hag-
kvæmniskönnunina heldur mark-
visst starf þess íslenska starfshóps
sem myndaður var í fyrra til að
athuga möguleikana á stækkun eða
nýju álveri í Straumsvík. Eftir að
ljóst var að Alusuisse hafði þá ekki
áhuga á málinu var ákveðið að leita
til evrópskra álfyrirtækja og um
leið var hafín forhagkvæmniskönn-
un unnin af frönsku ráðgjafafyrir-
tæki.
Ástæður þess að leitað var til
evrópskra fyrirtækja voru einkum
vegna athugana sem gerðar voru á
markaðsástæðum og líklegri þróun
þeirra á álmörkuðum þar í álfu. Þær
einkendust sem fyrr segir af hækk-
andi verði og minnkandi framboði
á áli og því þótti langlíklegast að
evrópsk fyrirtæki sæju sér hag í
því að kanna möguleikana hérlend-
is. Haft var samband við nokkurn
fjölda fyrirtækja og voru svör þeirra
flestra jákvæð.
Hér spilar inn í dæmið að í bæði
EB og EFTA löndunum er 6% tollm-
úr á áli og því sennilegt að hin
evrópsku fyrirtæki myndu vilja nýta
sér þá tollvernd. Auk þess sýndu
kannanir að álverð á evrópumörk-
uðum myndi verða hærra næstu 15
árin en það hefur verið síðustu 15
ár.
Eftir þetta starf íslenska starfs-
hópssins lá ljóst fyrir að fyrrgreind
þijú fyrirtæki voru sterklega inn í
myndinni og viðræður hófust við
þau. í maí hafði Alusuisse svo snú-
ist hugur, hafði nú áhuga á að vera
með. Dæmið’ hafði gengið upp.
Þróun álverðsins í Evrópu
Álverðið á markaðinum í London
hefur verið á stöðugri uppleið frá
ársbyrjun 1987. Á fyrsta ársfjórð-
ungi 1987 var verðið á áltonninu
að meðaltali um 64.000 krónur. Á
fjórða ársijórðungi 1987 var tonnið
komið í 81.000 krónur og á fyrsta
ársfjórðungi þessa árs fór verðið í
96.000 krónur að meðaltali. Reikn-
að er með að verð þetta dali aðeins
er líður á árið.
Fram hefur komið hvað varðar
hugsanlegt orkuverð fyrir nýtt álver
að það verði á svipuðum nótum og
orkuverð það er ÍSAL greiðir. Orku-
verð ÍSAL er bundið við markaðs-
verð á áli hveiju sinni til þriggja
mánaða í senn. Búist er við að það
nái hámarki því sem sett var á það
í síðustu orkuverðssamningum, fari
í 18.5 mill á þriðja ársfjórðungi
þessa árs (1 rmll er 4.5 aurar á
kílóvattstund). Á fjórða ársljórð-
ungi þessa árs er síðan reiknað með
að það lækki í 17 mill en eins og
horfur eru nú á álmörkuðum er
ekki búist við að verðið fari mikið
niður úr þeirri tölu í náinni framtíð.
Hagnaður Landsvirkjunnar af orku-
sölunni til ISAL er rúmur milljarður
á ári miðað við að orkuverðið sé
17 mill.
Forgangsröð virkjana
Íslendingar þurfa að standa í við-
amiklum virkjanaframkvæmdum ef
af byggingu nýs álvers verður og
er áætlaður kostnaður við þær um
15 milljarðar króna næsta áratug-
inn. Fyrir utan Blönduvirkjun sem
nú er í smíðum er forgangsröð þess-
ara virkjana þannig samkvæmt
upplýsingum frá Jóhanni Má Marí-
ussyni aðstoðarforstjóra Lands-
virkjunnar.
Fyrst verður lokið við Kvíslaveitu
það er að veita vatni úr Þjórsá yfir
í Þórisvatn, hækka þar stíflurnar
og auka þannig miðlunarrýmið á
þessu virkjanasvæði. Stækkun Búr-
fellsvirkjunar er svo næst á dag-
skrá. Hún gefur af sér 100 MW.
Þessi virkjun þarf að vera tilbúin
1992 ef af byggingu álversins verð-
ur.
„Ef síðan verður ákveðið að
stækka hið nýja álver um helming
eins og hugmyndir eru um þyrfti
Sultartangavirkjun að komast í
gagnið en hún gæfí af sér 110 MW
og síðan Vatnsfellsvirkjun sem
gæfí af sér 70 MW.“ segir Jóhann.
> En það eru fleiri virkjanamögu-
leikar til staðar sem verið er að
skoða. Einn sá hagkvæmasti er
Krafla, það er að koma þar upp
seinni vélarsamstæðunni af tveim-
ur. Þetta gefur af sér 30 MW.
Krafla er álitlegur kostur þar sem
stöðvarhúsið og vélarsamstæðan er
til staðar. Hinsvegar er spurningin
sú hvort Kröflusvæðið sé komið í
jafnvægi eftir eldvirkni undanfar-
inna ára. Það á að rannsaka í sum-
ar.
Fleiri gufuaflsvirkj anir
Nýtt álver í Straumsvík skapar
fleiri möguleika en Kröflu á sviði
gufuaflsvirkjanna hér á landi og eru
þeir möguleikar nú til skoðunar.
Augunum er einkum beint að Nesja-
völlum og Eldvörpum í þessu sam-
bandi enda yrði þar tiltölulega litlu
að kosta til við flutingslínur sökum