Morgunblaðið - 07.07.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. JÚLÍ 1988
Fiskurúin í sjónum er
eins og fé í banka
- segir Philip A. Neher, kanadískur prófessor í fiskihagfræði
Alþjóðlega ráðstefnan í fisk-
veiðistjórnun, sem lauk í
Reykjavík í siðustu viku, er sú
viðamesta sinnar tegundar sem
haldin hefur verið í heiminum
til þessa. Þar voru fimmtíu af
helstu sérfræðingum heims i
fiskihagfræði og fiskveiði-
stjórnun samankomnir og má
því nærri geta að sitthvað
áhugavert hefur þar borið á
góma, ekki síst fyrir þjóð eins
og íslendinga, sem á allt sitt
undir sjávarútveg.
Einn af fjórum skipuleggj-
endum ráðstefnunnar er Philip
A. Neher, prófessor í hagfræði
við Háskólann i Bresku Kól-
umbíu í Vancouver i Kanada.
Blaðamaður hitti Neher að
máli til að spjalla við hann um
niðurstöðu ráðstefnunnar,
kvótakerfi, samvinnu þjóða í
fiskveiðimálum og aðferðir
Kanadamanna við fiskveiði-
stjórnun.
Eru sérfræðingar einhuga um
hver sé besta aðferðin við fisk-
veiðistjórnun?
„Allir eru sammála um að það
þurfí einhverja stjómun á fisk-
veiðum. Annars verða of margir
sjómenn á of mörgum og of stór-
um skipum að veiða of fáa físka.
Afleiðingin verður ofveiði og jafn-
vel hrun einstakra fískistofna.
Fiskurinn er eins og fé í banka,
það verður að koma í veg fyrir
að úttektir fari úr böndunum.
Það er ekki einhugur um hver
sé besta leiðin við að stjóma físk-
veiðum. Að hluta til er ástæðan
sú að mismunandi stjómunarað-
ferðir henta við mismunandi teg-
undir veiða. í flestum tilvikum
teljum við þó að kerfí þar sem
kvótar em seljanlegir og bundnir
við einstaklinga, en ekki skip, sé
besta lausnin. Kvótakerfí er þó
aðeins hægt að viðhafa þar sem
auðvelt er að fylgjast með aflan-
um. Slíkar aðstæður eru fyrir
hendi á íslandi, þar sem löndunar-
staðir eru ekki of margir."
Offjárfesting
mikið vandamál
Það hefur verið mikið rætt um
kerfi framseljanlegra kvóta í eigu
einstaklinga, eins og Nýsjálend-
ingarhafa tekið upp. Hentarþetta
kerfi alls staðar jafn vel og fyrir
allar þjóðir?
„Nei. Það hentar til dæmis
mjög vel fyrir túnfískveiðamar við
Nýja Sjáland og Ástralíu, þar sem
hægt er að hafa mjög gott eftirlit
með veiðum og löndunum. Hins
vegar hentar það til dæmis ekki
við úthafsrækjuveiðar Ástrala,
þar sem ekki er auðvelt að fylgj-
ast með löndunum einstakra báta.
Það er hins vegar engin tilviljun
að umræður um þetta kerfí stóðu
yfír um helming ráðstefnutímans.
Ofíjárfesting í fiskveiðum er
mikið vandamál og það er mikil-
vægt að menn geri sér vel grein
fyrir því. í Bresku Kólumbíu eru
sumir laxveiðibátamir svo dýrir
og fullkomnir að þeir fá ekki leyfi
til að veiða nema kannski viku
af árinu og jafnvel tæplega það,
enda gerir sjólaxveiðin þar ekki
nema rétt að standa undir sér.
Besta ráðið við þessu vandamáli
virðist vera kerfi framseljanlegra
kvóta, eins og Nýsjálendingar og
Ástralir hafa góða reynslu af.“
Kvóti í eigu
fiskvinnslunnar
Gætirðu lýst stjómunarkerfi
Kanadamanna í stuttu máli?
„Það er mjög flókið. Það er
munur á kerfínu við Atlantshafs-
og Kyrrahafsströndina og það em
mismunandi stjómunaraðferðir
notaðar við einstakar fiskitegund-
ir. Laxveiðarnar í Kyrrahafí em
ekki bundnar kvóta, en hver bátur
verður að afla sér veiðileyfis og
eftirlitsmenn em um borð í hveij-
um báti, en hlutverk þeirra er að
tryggja að nægilega stór hluti
Morgunblaðið/Einar Falur
Litið yfir ráðstefnusalinn á Hótel Sögu, þar sem um 50 af helstu
sérfræðingum heims í fiskveiðistjórnun báru saman bækur sínar í
fimm daga samfleytt.
stofnsins nái að ganga upp í ám-
ar til hiygningar. Humarveiði-
menn við Atlantshafsströndina
verða að fá leyfi fyrir hverja gildm
og við veiðar á Kyrrahafssíld er
kvóti bundinn við skip, eins og
hjá íslendingum.
Þorskveiðamar í Atlantshafi
em háðar kvóta, en sá kvóti er í
eigu fískvinnslufyrirtækjanna.
Tvö stór fyrirtæki eiga lang-
stærsta hlutann af heildarkvótan-
um, þó nokkur smærri eigi einnig
kvóta. Þetta fyrirkomulag er nýtt
af nálinni og lítil reynsla komin á
það ennþá. Ég vona að það verði
sveigjanlegra í framtíðinni og að
kvótinn verði fluttur frá fyrirtækj-
unum til einstaklinga.“
Eiga sjómenn fiskinn
eða þjóðin?
Hvar standa íslendingar á sviði
fískveiðistjómunar?
„Ég held að íslendingar séu ein
af þremur fremstu þjóðum í heim-
inum á þessu sviði ásamt Áströl-
um og Nýsjálendingum. Kanada-
menn koma líklega í fjórða .eða
fímmta sæti hvað þetta varðar.
Bandaríkin em hins vegar býsna
nálægt botninum. Þar er hugsun-
in sú að fískurinn sé eign sjó-
manna, en í Ástralíu og Nýja Sjál-
andi, og að ég held á Islandi líka,
telja menn fískinn allra eign, hluta
af þjóðarauðnum. Slíkur hugsun-
arháttur auðveldar setningu
kvótakerfis.
Á ráðstefnunni var rætt um
stjómun á veiðum utan efnahags-
lögsögv einstakra ríkja. Hvetjar
eru helstu hugmyndir manna íþví
sambandi?
Þegar miðlína skiptir efnahags-
lögsögu einstakra ríkja, eins og
til dæmis íslands og Noregs, ligg-
ur beinast við að þau ríki nái með
sér samkomulagi um að skipta
fískistofnum sem flakka á milli á
skynsamlegan hátt. Málið verður
VERUM
VARKÁR
arm----
,15 ¥¥%
Óvirkur dempari getur
aukið stöðvunarvega-
lengd um 2,6 m.
VELDU ^MONROEF
CHANEL
PARIS
Snyrtivörukynning fimmtudag og
föstudag
frá kl. 13-18.
Guðmundur Barker leiðbeinir.
Laugavegi15
BORGARTUNI 26. SIMI 62 22 62
Skóli fyrir þig
7., 8. og 9. bekkur
grunnskóla
0 Krístilegur skóli
0 Árangur ínámi
0 Aðstoð við heimavinnu
0 Gott félagslíf
0 Rólegt umhverfi
Umsóknarf restur til 1. ágúst.
Nánari upplýsingar í síma 91-13899.
Hlíðardalsskóli
- skóli fyrir þig