Morgunblaðið - 06.09.1988, Side 35

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. SEPTEMBER 1988
35
3ar og
nnar
Morgunblaðid/Ámi Sæberg
Frá fundi ríkisstjórnarinnar og formanna landssambanda ASÍ. Vinstra megin á myndinni eru Þórður Frið-
jónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnunar, Steingrimur Hermannsson, Þorsteinn Pálsson, Jón Baldvin Hannibals-
son og Ólafur ísleifsson, efnahagsráðgjafi ríkisstjórnarinnar. Hinum megin við borðið sitja Þórunn Svein-
björnsdóttir, Guðríður Elíasardóttir, Guðmundur J. Guðmundsson, Óskar Vigfússon, Magnús Geirsson, Ari
Skúlason, Ásmundur Stefánsson, Lára Jónsdóttir, Guðmundur Þ. Jónsson, Bragi Siguijónsson og Benedikt
Davíðsson. Innfellda myndin er frá upphafi viðræðnanna í Borgartúni 6.
tækja og fólks í atvinnurekstri til
að draga úr margumræddum skatt-
svikum?
Svan Á þessum ári hefur verið
ráðið í um það bil 20 nýjar stöður
í skattkerfínu, meðal annars í því
skyni að bæta innheimtu og herða
eftirlit með skattgreiðslum. Raunar
ekki einungis í atvinnurekstri held-
ur einnig hjá einstaklingum. Erfítt
er að meta tölulega áhrif þessa á
skattskil, en þó virðast þau ótví-
rætt hafa batnað á þessu ári.
3. Afkoma
útflutningsgreina
3.1 Spurning: Hver yrði batinn í
afkomu frystingar ef nafnvextir
lækkuðu í 13V2% og raunvextir í
3V2%?
Svar: Erfitt er að meta áhrif af
lækkun nafnvaxta á afkomu fryst-
ingar og sjávarútvegs yfírleii.t, enda
hafa nafnvextir fyrst og fremst
áhrif á greiðslustöðu fyrirtækja en
ekki rekstrarafkomu. Lækkun
raunvaxta hefur hins vegar áhrif á
rekstrarafkomuna. Á grundvelli af-
komureikninga Þjóðhagsstofnunar
má.áætla að fyrir hvert prósentu-
stig sem raunvextir lækka á inn-
lendu iánsfé, sem er um fjórðungur
af lánsfjámotkun sjávarútvegs,
batni rekstrarafkoma sjávarútvegs
um allt að 0,2%.
3.2 Spurning: Hve mörg frystihús
væru með hallarekstur við þær að-
stæður og hve mörgum þeirra verð-
ur að veita sérstaka fyrirgreiðslu
til þess að tryggja atvinnu í viðkom-
andi byggðarlagi?
Svan I Þjóðhagsstofnun er unnið
að athugun á afkomudreifingu fyr-'*
irtækja í sjávarútvegi, og má vænta
þéss að niðurstöður þeirrar athug-
unar liggi fyrir á næstu dögum.
3.3 Spuming: Hve mikið kostar
hvert prósent í tilfærslu til frysting-
ar?
Svar: Áætlaðar tekjur frystingar
á þessu ári eru um 16 miHjarðar
króna. Hvert prósent í afkomu
greinarinnar í hlutfalli við tekjur
svarar því til um 160 milljóna króna.
3.4 Spuming: Hve mikill er halli
þeirra 10 frystihúsa sem verst
standa?
Svar: Um svar við þessari spum-
ingu gildir hið sama og um spum-
ingu i lið 3.2.
4. Lægra verð
4.1 Spuraing: Hvað gæti verslun-
arálagning lækkað ef nafnvextir
lækkuðu í 13x/2% og raunvextir í
31/2%?
Svar: Eins og fram kemur í svari
við spumingu 3.1 eru áhrif af lækk-
un nafnvaxta á afkomu fyrirtækja
vandmetin, enda koma þessi áhrif
fyrst og fremst fram í greiðslustöðu
fyrirtækjanna. Á grundvelli af-
komureikninga Þjóðhagsstofnunar
má ætla að fyrir hvert prósentustig
sem raunvextir lækka megi gera
ráð fyrir a.m.k. 0,2% bata í afkomu
verslunar- og þjónustugreina.
4.2. Spuraing: Hver gætu niður-
færsluáhrifín á verð vöm og þjón-
ustu að öðm leyti orðið af slíkri
vaxtalækkun, mælt á kvarða fram-
færsluvísitölu?
Svar: í fyrsta lagi má nefna, að
ef áhrif af lækkun raunvaxta um
eitt prósentustig skv. lið 4.1. nýtt-
ust að fullu til verðlækkunar gæti
sú verðlækkun valdið rösklega 0,1%
lækkun framfærsluvísitölu. í öðm
lagi má nefna að bein áhrif vaxta-
lækkunar á framfærsluvísitölu
koma fyrst og fremst fram í hús-
næðislið vísitölunnar. Sé miðað við
að vextir af verðtrvggðum skulda-
bréfum banka lækki um eitt pró-
sentustig, þ.e. úr 9,1% í 8,1%, hefði
það í för með sér u.þ.b. 0,3—0,4%
lækkun framfærsluvísitölu.
Þann fyrirvara verður að gera
við svör við spumingum 4.1 og 4.2
að þess er því aðéins að vænta að
verðlækkun verði f kjölfar vaxta-
lækkunar að vaxtalækkunin leiði
ekki til útgjaldaþenslu og aukinnar
eftirspumar.
4.3. Spuraing: Hver yrðu verð-
lækkunaráhrif þess að festa með-
alálagningu í hveijum vömflokki
sem hámarksálagningu?
Svar: Að dómi Verðlagsstofnunar
yrðu verðlækkunaráhrif aðgerðar
af því tagi sem hér um ræðir afar
óviss, enda er hætta á að slík
ákvæði valdi óhagkvæmum inn-
kaupum og hækkun innkaupsverðs.
Álagning er misjöfn eftir greinum,
og er að líkindum einna iægst í
matvömverslun. Auk þess er dreif-
býlisverslun, sem almennt er rekin
með halla um þessar mundir, að
jafnaði með hærri álagningu en
verslun í þéttbýii.
í niðurlagi bréfs forseta ASÍ er
óskað eftir yfírliti um skiptingu nið-
urskurðar opinberra framkvæmda
eftir landshlutum. Þar sem ekki
liggja fyrir endanlegar ákvarðanir
um flárveitingar til framkvæmda á
næsta ári ,er ekki unnt að svara
þessari spumingu.
Forsætisráðherra um samráðsfundinn:
Líkur á samstöðu um nið-
urfærslu hafa ekki aukist
„ÞAÐ er ekki hægt að segja að
fundurinn hafi aukið líkurnar á
að viðtæk samstaða takist um
niðurfærsluleiðina," sagði Þor-
steinn Pálsson, forsætisráð-
herra, eftir fund þriggja ráð-
herra ríkisstj órnarinnar með
formönnum landssambanda ASÍ
í gær. Hann sagði að slík sam-
staða væri lykilatriði ef niður-
færsluleiðin ætti að heppnast og
að hann hefði vonast til meiri
árangurs af fundinum en raun
varð á.
„Það komu fram mismunandi
sjónarmið hjá viðmælendum okkar.
Sumir töldu útilokað að ræða þessa
niðurfærsluleið launa og verðlags,
aðrir að hún þurfí miklu nánari
skoðunar við áður en hægt er að
taka endanlega afstöðu," sagði for-
sætisráðherra við fréttamenn að
fundi afloknum. Hann sagði að ekki
væri ljóst hvort annar samráðs-
fundur yrði haldinn, það yrði að
koma í ljós eftir fundi í ríkisstjóm-_
inni og miðstjóm ASÍ, sem fram
eiga að fara í dag. Hann sagðist
hins vegar vona að hægt yrði að
halda samráði áfram.
Þorsteinn sagði að samkvæmt
áætlun Þjóðhagsstofnunar væru
líkur á að hægt yrði að ná til um
80% launþega við niðurfærslu launa
án mikiila átaka. Þetta væri eitt
af stóru atriðunum sem þyrfti að
meta en hefði kannski ekki verið
rætt nægilega ennþá. Spenna sem
gæti komið upp innan einstakra
launþegafélaga gæti gert niður-
færsluleiðina óframkvæmanlega og
einmitt þess vegna hefði ríkisstjóm-
in hafíð samráð við báða aðila að
kjarasamningum. „Ég hef lagt á
það áherslu og get gert það enn
einu sinni að þetta er aðferð af því
tagi sem kallar á býsna mikla sam-
stöðu, ef hún á að heppnast."
Fundurinn olli mér
miklum vonbrigðum
- segir Ásmundur Stefánsson forseti ASÍ
ÁSMUNDUR Stefánsson forseti
ASÍ segir að fundur formanna
landssambanda ASÍ með ráð-
herrum ríkisstjórnarinnar í gær-
dag hafi valdið sér miklum von-
brigðum. Á honum hefðu ráð-
herrarnir í raun ekki haft neitt
fram að færa en 9% launalækkun
og tillögur þær sem ráðgjafar-
nefndin hefði sett fram á sínum
tíma. Vegna þessara málalykta
er Ásmundur nú svartsýnn á að
niðurfærsluleiðin geti gengið
upp.
„Það er alveg ljóst mál að ef á
að taka á þessu máli af einhverri
alvöru verður að gera það með
víðtækum aðgerðum. Ekki með ein-
hliða launaskerðingu. Slíkt er
jafnfráleit leið eins og að grípa bara
til gengisfellingar,“ segir Asmundur.
I máli Ásmundar kemur fram að
valið nú standi ekki um hvort al-
menningur verði skotinn eða skor-
inn. Valið hlýtur að standa um ein-
hveija leið sem hægt er að lifa af
með.
„Ég var að vonast til þess að ríkis-
stjómin hefði viljann til þess að taka
af alvöru á vandanum. Éftir þennan
fund sýnist mér slíkt ekki vera ljóst
ef marka má viðbrögð ráðherrana á
honum," segir Ásmundur.
Ásmundur segir að hann sé alveg
tvímælalaust svartsýnni nú en áður
á að niðurfærsluleiðin geti gengið
upp. Þeir í ASÍ hefðu vonast til þess
að fyrir þennan fund yrði eitthvað
lagt á borðið annað en lög á laun.
Ekki hefði einu sinni fengist í gegn
að elli-og örorkulífeyrisþegar fengju
sína hækkun í þessum mánuði.
Raunar hefði því verið borið við að
slíkt myndi setja elli og örorkulffeyr-
isþegana upp fyrir láglaunafólk
þannig að til vandræða horfði.
„Eina úrlausnin virðist vera að
launþegar greiði 9% af launum
sfnum til fyrirtækjanna sem þeir
vinna hja'hvort sem þau standa illa
eða vel. Tillagan um 9% launlækkun
og lækkun verðlags um 3% á ein-
hveiju tfmabili á móti þýðir að kaup-
máttur lækkar um 6% frá því sem
nú er. Rétt er í þessu sambandi að
minna á að reiknað er með sömu
þjóðarrtekjum í ár og þær voru í
fyira“,segir Ásmundur.
í máli Ásmundar kom fram að
ASÍ forystan myndi nú ráða ráðum
sínum í þessu máli en annar fundur
með ráðherrunum var ekki ákveðinn.
Vinnuskjal Þjóðhagsstofnunar um niðurfærsluleið:
Um 40-45% launagreiðsla munu
örugglega fylgja niðurfærslu
í VINNUSKJALI sem Þjóðhagsstofnun lagði fram á fundi ASÍ og
ráðherranna í gær kemur fram að ef niðurfærsluleiðin verður farin
munu launagreiðslur 40-45% launþega nær örugglega fylgja henni.
í 35-50% tilvika mun það fara að nokkra eftir markaðsaðstæðum
hvort af niðurfærslu verði og í 10-20% verður erfitt, ef ekki ómögu-
legt að hafa áhrif á hvort laun lækki eða ekki.
eftirlit með niðurfærslunni.
Er fjallað er um til hve stórs
hóps launþega hugsanleg launa-
lækkun geti náð segir í vinnuskjal-
inu að 40-45% séu opinberir staifs-
menn eða aðilar sem eru að veru-
legu leyti undir eftirliti af hálfu
hins opinbera svo sem landbúnaður
og fiskveiðar. Þau 10-20% sem er-
fitt er eða ómögulegt að hafa áhrif
á eru þeir sem geta reiknað út laun
sín einhliða. Síðan segir í vinnu-
skjalinu: „Áhrif niðurfærslu á hin
35-50% fara að nokkru eftir mark-
aðsaðstæðum, bæði á vöru- og
vinnumarkaði. Hér skiptir auðvitað
verulegu máli til hversu langs tíma
er litið. Þegar fram í sækir má
ætla að áhirf eftirspumar á launa-
Helstu niðurstöður vinnuskjals-
ins em að lækkun launa um 9%
þann 1. október n.k. er talin leiða
til 2-3% lækkunar verðlags á næstu
2-3 mánuðum. Niðurfærsla launa
er talin geta náð til allt að 80-90%
af vinnumarkaðinum ef vel tekst
til samanber framangreint. Og af-
koma botnfiskveiða og -vinnslu er
talin batna um 5%, fara úr 6% halla
í hlutfalli við tekjur í 1% halla.
Hvað varðar verðáhrif af niður-
færslu launa segir í vinnuskjalinu
að erfítt sé að meta þau þar sem
ekki verði byggt á reynslu í þeim
efnum. Hinsvegar telur verðlags-
stjóri að að áhrifín verði takmörkuð
ef lækkun launa er ekki fylgt eftir
með lagasetningu til að auðvelda
þróun muni aukast þegar “sjokk-
áhrif" niðurfærslunnar dvína."
í þessu sambandi kemur fram
að samkvæmt könnun sem gerð var
á atvinnuástandi í apríl kom fram
að Mtið hefur slegið á umframeftir-
spum eftir vinnuafli frá því S októ-
ber s.l. Þá var hún 3,5% en í aprfl
3,%. Umframeftirspum er mest S
fískvinnslunni eða 7,5%.
Um afkomu sjávarútvegsins em
sett upp þijú dæmi auk grunndæm-
is sem sýnir stöðuna S dag. í dæmi
eitt er gert ráð fyrir beinni niður-
færslu launa, það er að aflatengd
laun séu lækkuð um 9% á skipta-
verði afla seldum innanlands. Önnur
laun en aflahluti sjómanna eru
lækkuð með sama hundraðshluta.
í þessu dæmi er einnig reiknað með
helmings lækkun í launtengdri hlut-
deild aðfanga. Síðan segir S vinnu-
skjalinu: „Ef lífeyristrygginga-og
slysatryggingargjöld og iðgjald til
Atvinnuleysistryggingasjóðs yrðu
felld niður í sjávarútvegi til viðbótar
framangreindum forsendum, mundi
sameiginleg afkoma botnfískveiða
og vinnslu batna sem nemur einu
prósentustigi. Þetta þýddi að af-
koma greinarinnar stæði í járnurn."
1 dæmi tvö er reiknað 4,5% lækk-
un fískverðs og 4,5% lækkun skipta-
verðs innanlands auk_ sömu for-
senda og S dæmi eitt. í dæmi þijú
er einnig gert ráð fyrir sömu for-
sendum og I dæmi eitt og að fis-
kverð lækki um 5% en skiptaverð
helst óbreytt. Af þessu kemur dæmi
tvö best út fyrir sjávarútveginn.
Sem dæmi má nefna að með þeirri
leið færi frystingin úr 8% halla
grunndæmisins í 3% og botnfísk-
veiðar og vinnsla úr 6% halla í 1%
halla.
Af öðrum greinum sjávarútvegs
má nefna að með dæmi tvö færi
söltunin úr 2% hagnaði í 6,5% hagn-
að og rækjuvinnsla færi úr 3% halla
og í 2% hagnað.