Morgunblaðið - 16.09.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. SEPTEMBER 1988

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar,
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 70 kr. eintakið.
Nýir skattar frá
Framsóknarflokknum
Mismunun í skattheimtu
eftir búsetu stangast á
við hugmyndir um að allir
eigi að vera jafnir fyrir lögun-
um. Þessi skoðun virðist ekki
eiga upp á pallborðið innan
Framsóknarflokksins, þar
sem hann hefur lagt til í öllu
tillöguflóðinu um lausn á
efnahagsvandanum að „að-
stöðugjald umfram ákveðna
fjárhæð á íbúa“ leggist í nýja
deild við Framkvæmdasjóð.
Er sjóðnum ætlað að veita lán
sem eiga að vera vaxta- og
afborgunarlaus fyrstu þijú
árin til þess sem kallað er
„fjárhagsleg endurskipulagn-
ing“ í því skyni að „bæta af-
komu útflutningsgreinanna".
Vilja framsóknarmenn koma
á fót 3.000 milljón króna sjóði
í þessum tilgangi og eiga 500
milljónir króna af stofnfé
hans að fást með þessu „að-
stöðugjaldi umfram ákveðna
fjárhæð á íbúa“.
í Tímanum, málgagni
Framsóknarflokksins, birtust
í gær útreikningar sem sýna
hvaðan þetta fé á að koma,
ef tillögur framsóknarmanna
ná fram að ganga. Sam-
kvæmt þeim eiga Reykvíking-
ar að greiða 95% þessara 500
milljóna, eða 476,2 milljónir.
Það sem eftir er skiptist á
fjögur sveitarfélög og kemur
þar mest í hlut Njarðvíkur eða
11,8 milljónir, Akurejningar
eiga að greiða 6,2 milljónir,
ísfírðingar 3,3 milljónir og
Dalvíkingar 2,6 milljónir. I
samtali við Þjóðviljann í gær
segir Steingrímur Hermanns-
son, formaður Framsóknar-
flokksins, að Hafnarfjörður
eigi einnig að koma hér við
sögu. Skal ósagt látið, hvort
flokksformaðurinn byggir á
öðrum tölum en flokksmál-
gagnið eða hann hafí ekki
vitað betur, þegar hann lagði
fram hinar nýstárlegu hug-
myndir sínar.
Davíð Oddsson, borgar-
stjóri í Reykjavík, hefur snú-
ist harkalega gegn þessum
tillögum framsóknarmanna
og segir, að í þeim felist fjand-
skapur við umbjóðendur hans
í Reykjavík. Undir þessi orð
má taka. Stjómmálasagan
sýnir að löngum hefur verið
gmnnt á þvi hjá framsóknar-
mönnum að vilja hlut
Reykjavíkur og Reykvíkinga
sem minnstan og glittir nú í
það sjónarmið enn á ný.
Tillögur framsóknarmanna
bera í heild þann svip, að
þeir vilja með valdboði taka
flármuni af þeim sem stunda
arðbæran rekstur og færa í
hendur þeirra sem tapa á
starfsemi sinni. Lögþvingun
skilar ekki heppilegustu nið-
urstöðu i þessu efni. Hvers
vegna er ekki þeim sem
standa höllum fæti og skortir
eigið fé send boð um það úr
stjómarráðinu að nú skuli
þeir leita samstarfs við þá
sem eru aflögufærir? Er alveg
víst að það sé hagkvæmast
við rekstur og stjóm atvinnu-
fyrirtælg'a að sitja með hend-
ur í skauti og bíða eftir „ráð-
stöfunum" eða „aðgerðum"
sijómvalda? Nýleg sala á
Granda hf. í Reykjavík fyrir
500 milljónir króna til einka-
fyrirtækja sýnir, að áhugi er
á því að fjárfesta í físk-
vinnslu- og útgerðarfyrir-
tækjum. Þar er einmitt um
að ræða svipaða fjárhæð og
framsóknarmenn vilja nú ná
með ójöfnunarskatti sínum á
íbúa örfárra sveitarfélaga.
í Morgunblaðsgrein í gær
segir Sigurður B. Stefánsson
hagfræðingur að langharð-
asta aðgerðin í efnahagsmál-
um nú sé sú að gera nákvæm-
lega ekki neitt. Fyrirtæki yrðu
þannig knúin til að auka
framleiðni, knúin til að leita
nýrra og enn óþekktra leiða
til að framleiða með minni
tilkostnaði eða leggja upp
laupana ella. Vel rekin fyrir-
tæki næðu þannig að
blómstra og með slíku
harðlínuaðhaldi næðu stjóm-
völd að beita sér fyrir sam-
mna fyrirtækja . og því að
sterkari fyrirtæki næðu und-
irtökunum í rekstri veikari
fyrirtækja. Hugmynd fram-
sóknarmanna um 3.000 millj-
ón króna nýja deild hjá Fram-
kvæmdasjóði er lyti pólitískri
forsjá er í hróplegu ósamræmi
við skoðanir af þessu tagi.
Framsóknarmenn vilja með
tillögu sinni ná öllum niður á
núllið og helst dálítið niður
fyrir það.
Samanburður á
á efnahags-
tillögum sfyórnar-
flokkanna
VIÐ samanburð á tillögum stjórnarflokkanna þriggja kemur í ljós að töluvert ber á
milli í veigamiklum atriðum, þó svo að flokkarnir haf i nálgast á sumum sviðum, svo
sem í verðlagsmálum og vaxtamálum. í hinni „blönduðu leið“ forsætisráðherra er
gert ráð fyrir 3% gengislækkun, en ekki í tillögum Framsóknarflokks og Alþýðuflokks,
sem vilja fara „hreina“ mÚlifærsluleið. Millif ærslutillögur Framsóknar eru
langstærstar í sniðum og munar þar mest um 3 milljarða króna nýja deild í
Framkvæmdasjóði, sem á að veita lán eða framlög tU útflutningsfyrirtækj a á
vildarkjörum. TU að fjármagna þessar mUlifærslur þarf um 1,5 mUljarð í nýja skatta,
sem mun ekki vera langt frá hugmyndum Alþýðuflokks í sambandi við fjárlagagerð,
en þingflokkur Sjálfstæðisflokksins hefur lýst yfir andstöðu við skattahækkun. Hér
að neðan fer samanburður á helstu atriðum í efnahagstUlögum flokkanna þriggja.
Allir vilja frysta laun
í öllum tillögunum er gert ráð
fyrir frystingu launa til 10. apríl.
Þetta myndi ógilda 1,5% samnings-
bundna launahækkun 1. desember
í viðbót við 2,5% hækkunina 1. sept-
ember, sem ekki kom til fram-
kvæmda.
„Verðstöðvun“ eða „strangt
aðhald“?
Orðið „verðstöðvun" er einungis
nefnt í tillögum Alþýðuflokks, en
sú verðstöðvun yrði ekki eins ströng
og sú sem nú er í gildi, þar sem
heimilt yrði að hækka vöru vegna
verðhækkana erlendis og á innlend-
um físk- og grænmetismörkuðum.
Tillögur forsætisráðherra nefna
„strangt aðhald í verðlagsmálum"
og leggja til að Verðlagsstofnun
verði falið að beita heimildum í lög-
um frá 1978 til að framfylgja því.
Þá megi ríkisfyrirtæki ekki hækka
verð nema með samþykki ríkis-
stjómarinnar. Framsóknarmenn
leggja til að verðlag verði fryst
nema sem svarar áhrifum erlendra
hækkana.
Bæði Framsóknarflokkur og Al-
þýðuflokkur leggja til frystingu á
fískverði og búvöruverði til 10.
apríl. Forsætisráðherra leggur til
jafn langa frystingu á búvöruverði,
en fískverð verði ekki fiyst lengur
en til 31. janúar. Framsóknarmenn
leggja til að niðurgreiðslur verði
auknar til að mæta þegar orðnum
hækkunum á landbúnaðarvöram
umfram áhrif erlendra verðhækk-
ana. Samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins er þama um 200 milljón-
ir króna að raeða. Aflað verði tekna
í ríkissjóð til að standa straum af
þessum niðurgreiðslum.
Vaxtalækkun mcð góðu eða
„handafli“
í öllum tillögunum þremur er
gert ráð fyrir lækkun vaxta, með
valdboði ef þörf krefur. Forsætis-
ráðherra ieggur til að Seðlabankinn
haldi áfram viðræðurm við lána-,
stofnanir um lækkun vaxta í sam-
ráði við lánastofnanir. Náist ekki
samkomulag um vaxtaþróun komi
til bein íhlutun Seðlabankans sam-
kvæmt 9. grein Seðlabankalaga nr.
36, sem menn hafa nefnt vaxta-
lækkun með „handafli".
Framsóknarmenn vilja að raun-
vextir verði ekki yfír 6% og Al-
þýðuflokkur vill einnig lækka raun-
vexti, auk þess sem minni verð-
bólguhraði ætti að gefa færi á
10-12% lækkun nafnvaxta í sept-
ember eða október í viðbót við jafh-
mikla lækkun nafnvaxta í byijun
þessa mánaðar. Tillögur forsætis-
ráðherra nefna að félagsmálaráð-
herra skuli undirbúa löggjöf til að
afnema skyldu lífeyrissjóða að
kaupa skuldabréf Húsnæðisstofn-
unar. Þetta ætti að lækka raun-
vexti og auka framboð lánsfjár.
Flokkamir þrír era sammála um
að breyta útreikningi á dráttarvöxt-
um og-að lækka vexti á spariskír-
teinum ríkissjóðs. Framsóknar- og
alþýðuflokksmenn nefna lækkun úr
8% í 5%, en í tillögum forsætisráð-
herra segir aðeins að fjármálaráð-
herra skuli beita sér fyrir lækkun
á vöxtum spariskírteina ríkissjóðs.
Forsætisráðherra vill einnig að fjár-
málaráðherra og félagsmálaráð-
herra reyni að ná samkomulagi við
samtök lífeyrissjóða til að læklca
vexti á - skuldabréfum Húsnæðis-
málastofnunar ríkisins.
Framsóknarmenn leggja einir til
afnám iánskjaravísitölu - sem yrði
gert þegar verðbólga er orðin 10%
á 3 mánaða mælikvarða, og öll
önnur sjálfvirk vísitölutenging yrði
afnumin.
Misstórar millifærslur
Gert er ráð fyrir millifærslu, það
er greiðslum til fyrirtækja í sjávar-
útvegi, í tillögum flokkanna þriggja.
Framsóknarflokkurinn leggur auk
þess til greiðslur til ullariðnaðarins.
Millifærsluhugmyndir flokkanna
þriggja era mjög ólíkar og skal
gert grein fyrir hverri um sig.
Forsætisráðherra leggur til að
450 milljón króna lán verði tekið
fyrir hönd ríkissjóðs til verðbóta á
freðfísk og og hörpudisk fram til
31. janúar. Þá verði 250 milljónir
króna endurgreiddar úr Verðjöfn-
unarsjóði fískiðnaðarins til rækju-
framleiðenda.
Alþýðuflokkurinn er heldur stór-
tækari í sínum hugmyndum. Hann
leggur til greiðslu verðbóta til freð-
fisk- og hörpudiskframleiðenda að
upphæð 600 milljón krónur alls. Þá
verði stjórn Verðjöfnunarsjóðs físk-
iðnaðarins „heimilt að taka sérstakt
tillit til afkomu rækjuvinnslu" og
greiða verðbætur sem svari til frá-
viks markaðsverðs frá viðmiðunar-
verði. Alþýðuflokkurinn vill stofna
sérstakan „skuldaskilasjóð útflutn-
ingsatvinnuveganna", sem fái einn
milljarð króna til ráðstöfunar á
næstu tveimur áram til að leysa
5'árhagsleg vandamál útflutnings-
atvinnuveganna.
Tillögur Framsóknarflokksins
um millifærslu era enn stórtækari
en Alþýðuflokksins. Hann vill að
greidd verði sérstök 4% uppbót á
FOB-verð á freðfiski og hörpudiski
fram til 10. apríl, en jafnhá uppbót
verði einnig greidd á verð útfluttra
ullarafurða. Söluskattur verði end-
urgreiddur að fullu í öllum útflutn-
ingsgreinum.
Þá leggja framsóknarmenn til
að stofnuð verði ný deild í Fram-
-kvæmdasjóði, sem hafí til umráða
3 milljarða króna til að veita ián
eða framlög til fjárhagslegrar end-
urskipulagningar. Lánin verði
váxta- og afborgunarlaus fyrstu 3
árin. Til að fá þetta fé er lagt til
að framlag ríkisins til Atvinnuleys-
istryggingasjóðs á árinu 1989 renni
til þessarrar deildar og að 500 millj-
ón krónur fáist árlega í 3 ár af
aðstöðugjaldi á landinu. Það fé
myndi koma að langstærstum hluta
úr vösum Reykvíkinga, að því að
fróðir menn hafa reiknað út.
Aðrar hugmyndir framsóknar-
manna í þessum efnum era að
stofna sérstakan útflutningslána-
sjóð til að annast afurðalán og að
verð á raforku til útflutningsgreina
verði lækkað, þar sem miðað verði
við að orkuverð til fiystingar lækki
um 25%.
Forsætisráðherra vill 3%
gengislækkun
í tillögum forsætisráðherra er
gert ráð fyrir 3% gengislækkun.
Seðlabankinn hefur enn heimild til
slíkrar gengisbreytingar sam-
kvæmt bráðabirgðalögunum f maí.
Alþýðuflokkur vill ekki gengislækk-
un, en Framsókiuheldur þeirri leið
opinni með því orðaiagi að „önnur
nauðsynleg tekjuaukning útflutn-
ingsatvinnuvega", ef aðrar aðgerðir
dugi ekki til, verði framkvæmd með
niðurfærslu á kostnaði eða breyt-
ingu á gengi.
Og hvað þýða svo þessar
aðgerðir?
Hvað myndu þessar tillögur leysa