Morgunblaðið - 23.10.1988, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. OKTÓBER 1988
B 3
Prestskona í Vesturheimi
við vorum litlar og bunaði upp úr
honum:
Fósturlandsins Freyja
fríð og yndisleg
Flýttu þér á fætur
Frúkost eta ber
Aðrar átta dætur
Eigðu svo með mér.
Ég sjálf? Nei, ég hefi ekki erft
neitt af skáldagáfunni. Þegar ég
var að búa mig undir gagnfræða-
próf varð kennaranum, Sigurði
Thoroddsen, að orði eftir að hafa
lesið ritgerðina mína: Það er ekki
á að sjá að hún sé skáldadóttir
þessi!"
Þórunn fór 1918 til Danmerkur
með Hannesi Hafstein veikum. „Já,
við fórum út fyrir jólin. Pabbi var
þá mjög veikur. Ég var ekki ánægð
með lækninn sem við vorum send
til. En fékk ekki að skipta um
lækni. Svo við komum bara heim.
Eftir það fór hann aldrei í vinnu
og dó 1922. Þá var ég gift og far-
in til Kanada."
Þórunn giftist á árinu 1919
Ragnari E. Kvaran, syni Einars
Hjörleifssonar Kvaran. Þarna urðu
forvitnileg tengsl, sem ég stenst
ekki freistinguna að spyija Þórunni
um. Því Einar H. Kvaran hafði
skipað sér í flokk andstæðinga
Hannesar Hafstein og beitti sér af
hörku í ræðu og riti gegn honum
og hans málstað í sambandsmálinu
og símamálinu. En Þórunn segir
að óvild þeirra á milli hafi þá verið
liðin hjá, því faðir hennar hafi eftir
að hann missti konu sína eitthvað
farið að sækja fundi hjá
Sálarrannsóknafélaginu, sem var
hjartans mál Einars. En Hannes var
samt ekkert ánægður með að hún
ætlaði að giftast Ragnari E.
Kvaran, en af öðrum ástæðum.
„M.a. af því að Ragnar hafði 1916
átt bam með annarri konu. Jú, jú,
ég vissi það, því Ragnar sagði mér
það sjálfur. En það var öðru vísi
litið á slíkt þá,“ segir Þórunn.
Ragnar hafði verið tveimur árum
á undan Þórunni í Menntaskólanum
og hann var við nám í guðfræði í
Háskólanum þegar þau fóru að
draga sig saman á dansæfingum
hjá frú Stefaníu Guðmundsdóttur í
Bárunni, og hann lauk
guðfræðiprófi vorið 1917. Hann var
bankaritari í Reykjavík þegar þau
giftu sig, en 1922 gerðist hann
prestur vestanhafs og þau fluttu til
Kanada. „Unítarasöfnuður
íslendinga og hluti af lúterska
söfnuðinum höfðu slegið sig saman
og séra Rögnvaldur Pétursson vildi
fá fijálslyndan prest vestur,“ segir
Þórunn. „Það var afskaplega gott
að koma vestur. Við vorum fyrst í
Winnipeg, en Ragnar tók svo við
af séra Rögnvaldi sem „field
secretaire", eins og það var kallað.
Eftir það bjuggum við í Árborg og
hann þjónaði þremur kirkjum.
Vestan hafs skiptust íslendingar
mjög ákveðið í hópa eftir
trúarbrögðum. En ég átti þó góða
vini í lúterska söfnuðinum. Þama
var óskapleg þröngsýni. í
giftingarveislu var eitt sinn farið
að tala um reykingar kvenna og
ég kvaðst hafa reykt heima, en
hefði hætt því þegar ég kom vestur.
Safnaðarkona tók mig tali og bað
mig um að láta þetta aldrei heyrast.
í þeirra augum var sú kona sem
reykti bæði lauslát og drykkfelld."
Það er auðheyrt að Þómnn hefur
gaman af þessu, enda byijaði hún
aftur að reykja heima á Islandi „og
reyki enn, get ekki látið það vera.
Þó ekki mikið, svona 6-7 sigarettur
á dag,“ segir hún.
Þórunn og Ragnar fóm með tvö
böm sín, Ragnheiði og Einar, vestur
um haf, en yngsta dóttirin,
Matthildur, fæddist þar 1923.
„Pabbi dó 13. desember og þetta
. átti að verða strákur, en svo fæddist
stelpa 13. janúar," segir hún. „Það
átti að ala bömin upp sem
íslendinga og þá dugði ekki að þau
væra erlendis, svo við fluttum heim
1933. En svo fór þó að þau hafa
minnst verið á íslandi. Matthildur
giftist Jóni Bjömssyni í Minneapolis
í Bandaríkjunum og býr þar. Einar
var hér samtals aðeins 17 ár, hann
er verkfræðingur og starfaði
erlendis hjá FAO. Og Ragnheiður
Telpur tóku á móti Friðriki VIII konungi við við kaffihúsið Norðurpólinn þegar konungsfylgdin kom í bæinn úr ferðinni til Gullfoss og
Geysis sumarið 1907. Þar á meðal Þórunn Hafstein og systur hennar. Þær voru i hvítum matrósakjólum með stráhatta.
hefur ekki búið nema 20 ár ævi
sinnar á íslandi. Maðurinn hennar,
Sigurður Hafstað, hefur verið f
sendiráðum íslands erlendis. Ég var
Íiví ein í minni fjölskyldu búandi á
slandi í 25 ár.“
Fyrsti landkynnirinn
Eiginmaður Þómnnar, Ragnar
E. Kvaran, varð eftir heimkomuna
það sem stundum var kallað
landkynnir, enda sá fyrsti sem það
starf hafði á hendi. „Ferðaskrifstofa
íslands var nýstofnuð og starfíð var
í þvf fólgið að kynna Island út á
við. Það var gert með greinaskrifum
og þó aðallega gegn um síma. Til
dæmis fór hann alltaf niður á
Landsímastöð á sunnudögum og
flutti erindi sem sent var um
útvarpið með stuttbylgjum til
Bretlands. Ragnheiður dóttir okkar
fór oft með honum og las með
honum efnið. Þetta var fyrsti vísir
að skipulagðri landkynningu hér.
En Ragnar lést 1939, aðeins 43 ára
að aldri.“
„Fljótlega eftir að Ragnar dó fór
ég að vinna á þafnarskrifstofunni
í Reykjavík. Ég hafði auðvitað
ekkert til að lifa á, átti ekkert nema
5.000 króna líftryggingu. Minn
elskulegi skólabróðir Niels Dungal
fór nærri um það og hringdi fyrstur
allra og bauð mér eða mínum
bömum vinnu hjá sér. Matthildur
bauðst til að hætta í menntaskóla
og fór að vinna hjá honum. Og ég
fór svo á hafnarskrifstofuna og
vann þar í 26 ár með einstaklega
góðu fólki. Ég er fegin að ég fór
þangað, því þar komst ég á
eftirlaun, sem ekki hefði orðið í
öðm starfi sem mér stóð til boða.
Nú og eftir það fór ég að heimsækja
Ragnheiði og Sigurð í Noregi og í
heimsókn til Einars og fjölskyldu
hans á Möltu.“
Nú er Þómnn orðin ein eftir af
stómm bamahópi Hannesar og
Ragnheiðar Hafstein. „Okkur
systmnum kom alltaf ákaflega vel
saman, þótt okkar pólitísku
skoðanir væm ekki alltaf þær sömu.
Ég var fijálsiyndust af þeim.
Ragnar var langt til vinstri og
maður fylgdi alltaf með. En það
hafði engin áhrif á samkomulagið.
Ég man eftir því að Ragnar var
einu sinni að flytja erindi fyrir
Alþýðuflokkinn í Iðnó. Geir
Thorsteinsson mágur minn lét sig
hafa það að fara að hlusta á hann,
sagði að maður færi þó að hlusta
á mág sinn. Hann var svo mikill
gentilmaður," segir Þómnn og
bætir því við að svo hafi hún
aðallega kosið Sjálfstæðisflokkinn
seinni árin.
Spjallið við Þómnni Hafstein
Kvaran er orðið langt, en ekki er
þreytumerki á henni að sjá. Þessi
kona hefur þó lifað íslandssöguna
og fundið nálægð hennar með öllum
sínum blæbrigðum og breytingum
frá því áður en íslendingar fengu
heimastjórn og sinn fyrsta
ráðherra.
Sendum í
Kreditkortaþjónusta
Dartpílur 3 stk. frá kr. 178
Dartspjöld verð frá kr. 430
Dartspjöld keppnis, Bristle, kr. 2.190
Borðtenniskúlur
Borðtennisspaðar
Borðtennisborð, verð frá kr. 7.505
stgr.
Borðtennisborð á hjólum, verð frá
kr. 11.970 stgr.
Billiardborð 2 fet kr. 2.140
Billiardborð 3 fet kr. 2.750
Billiardborð 4fet kr. 4.320
Billiardborð 4,5 fet kr. 10.640 stgr.
Billiardborð 5fet kr. 10.300 stgr.
Billiardborð 6 fet kr. 18.810stgr.
Billiardborð 7fet kr. 30.305 stgr.
Armúla 40
Simi 35320
rerslunin
iniliUtl. MRHENHIS. PtmUT
Láttu þér ekki leiðast í skammdeginu