Alþýðublaðið - 06.08.1932, Blaðsíða 2

8
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Stutt skýring
á f járhags- og framleiðslu-vand-
ræðum íslendinga.
Eftir Ólaf FriÖriksson.
Fyrir nokkrum mánuðum ritaði
ég greinaflokk hér í blaðið,
„Hvað er að?“ og sýndi par fram
á, að þaö, sem einu nafni er
nefnt kreppan hér á landi, og
sem kent er um flest, sem áf-
laga fer í fjármálum, framleiöslu
o>g viðskiftum, eru í raun og
veru þrjú fyrirbrigði hvert öðru
óskylt: landbúnaðarkreppan, iðn-
aðarkreppan (heimskreppan) og
íslenzka staðbundna kreppan (er
einnig mœtti kalla saltfiiskkrepp-
una).
Búnabpríireppan.
Hún var byrjuð fyrir mörgum
árum úti í' heimi, og stafar að-
allega af hinum geysilegu fram-
förum, sem orðið hafa á aðferð-
unum á að rækta korn, pegar
menn komust upp á að nota hin-
ar mótorreknu kornræktarvélar.
En af því niu tíundu hlutar af
allri kornuppskeru veraldarinnar
fer til skepnufóðurs, þá fyigir
ódýrara korninu ódýrara kjöt,
mjólk, smjör, ostar og margs kon-
ar aðrar landbúnaðarafurðir.
Búnaðarkreppan stafar því beiin-
línás af of mikiMi framileiðslu af
korni, og hafa tugir, púsimda
bændabýla í Bandaríkjunum lagst
í eyði, en býli þesisi voru aðalilega
kornræktarbýli, og gátu bændur
ekki haft rneira upp úr búskap
sinum við kornræktina með þvi
aö nota gömlu aðferðirnar, en
þeir gátu fengið fyrir vinnu upp-
skerutímann einan á stór-lendun-
um, þar sem tiu, tuttugu eða jafn-
vel enn fleiri þúsundir ekra voru
ræktaðar í einu.
I ðna’áwkreppan.
Iðnaðarkreppan, sem venjulega
er átt við þegar talað er um
heimskieppuna, hófst í Bandaríkj-
unum árið 1929. Hún er í éðli
sínu töluvert ólík búnaðarkrepp-
unni, þó báðar eigi rót sína að
rekja til bæítra framlieiðsiu-
tækja, og sýnilegt tákn beggja
sé of mikið af vörum í fram-
boði. En sá er munurinn, að ekki
væri hægt að neyta að miklum
mun meira en gert er af korn-
inu, þó kaúp verkalýðsins hækk-
aði, svo þar er raunverulega um
offramleiðslu að ræða, þar sem
um enga offramleiðslu er að
ræða í sambandi við iðnaðar-
kreppuna. Pví ef kaup verka-
lýðsins í iðnaðarlöndunum hefði
hækkað hlutfalistega við fram-
farimar, sem orðið hafa í fram-
leiðsluaðfexðum- iðnaðarms, þá
mundi koma í ljós, að langur
vegur yæri frá að of tnjkið væri
framleitt af iðnvamingnum, því
eftirspurnin mundi þá halda í
við framleiðsluna. Auðvitað er,
að iðnaðarkreppan og landbún-
Verkamaðar ávarpar bæjarráðið.
„Hvað geta verið bágar ástæður,
\
ef nessar eru ekU bágar?“.
aðarkreppan auka hinar illu af-
leiðingar hvorrar annarar, en eng-
ínn vafi er á, að þar sem í
sambamdi við iðnkreppuna er ekki
um neina raunverulega offram-
leiðsfu að ræða, þá verður iðn-
aðarkreppumni löngu létt af á
undan landbúnaðarkreppunni.
íslenzk'i kn&ppan.
Landbúnaðarkreppan veldur ís-
lenzkri bændastétt miklu tjóni og
mun lialda áfram að gera það
um langt árabil. Ráðið til þess
að bæta þar úr verður að vera
aukin framlieiðsla, og þar með
ódýrari framleiðisla: meiri tún-
rækt og betuir ræktuð tún, betri
mjólkurkýr, holdmeira sláturfé,
meiri alifuglarækt og margföld
garðrækt á við þáð, sem nú er.
En þó engin iðnaðarkreppa hefði
verið og því enginn talað um
heimskreppu, myndu fjárhags-
vandræði okkar í fyrra og í ár
hafa verið nær, pausönw. Þvíþað
er okkar íslenzka kreppa (salt-
fiskkreppan), sem veldur flestum
þeim erfiðleikum hér á landi, sem
heimskreppunni er um kent. En
þar sem vandræði okkar stafa
að mestu af okkar staðbuhdnu
kreppu, þá getum við komist að
mestu út úr þeim vandræðum,
sem við erum í, án tillits til huaá
UTmr heimskreppunni. En til þess
að geta það, þurfum við fyrst
og fremst að skilja eðii þessarar
íslenzku kreppu. Þar eð ég hefi
áður all-ítarlega rakið sundur
þræði þá, sem hún er snúin úr,
skal ekki farið langt út í : það
hér. Að eins skal getið, að ó-
kyrð sú og ólag á stjórnarfari,
er var á Spáni, aðalmarkaðslandi
saltfisksins, meðan Alfons kon-
ungur hékk þar við völd, átti
nokkurn þátt í vandræðunum. En
nú virðist komin kyrð á Spáni.
Það, sem einfcenUir þessa
kneppu okkar, er það, að hún er
aðaliega söluólag, sem að sönnu
er í fyrstu komið af of mikilli
framleiðslu á einni vörutiegund,
saltfisknum. Landbúnaðarkreppan
stafar af of mikilli framleiðsiu,
og iðnaðarkreppan af of lítilli
kaupgetu, en okkar staðbundna
kreppa ekki nema að örlitlu
leyti af þessum orsökum. Meb
bœttri sölucÆferð getum við puí
komist út iir mestiim öndlugteik-
um okkar, hvad sem heimsknepp-
unni Wður.
Frá brezkn alríkisráðstefnnnni.
Ottawa 5. ágúst U. P. F. B.
Brezku fulltrúarnir á ráðstefn-
unni undirbúa nú um helgina svar
við tillögu Canadamanna, sem
fara fram á það að þeir njóti
sérstakra innflutnings-ívilnana á
eftirtöldum vörutegundum: Hveiti,
timbri, mjólkurbúaafurðum, stór-
gripum, fiski, grænmeti, öunnum
málmum, en bjóða hinsvegar Bret-
landi innflutnings-ívilnanir á járni,
stáli, vélum, bifreiðum, koium,
leðurvörum.
Ég las í dagblaðinu „Vísi“ nú
fyrir mánaðamótin, að búið væri
að útvega þeim bágstöddustu
bæjarvinnu, alt að 100 manns,
en mér er spurn: Hverjir eru
hinir bágstöddustu? Ég efast ekk-
ert um, að þeir, er þessa vininu
hafa fengið, þurfi hemnar nauð-
synlega með, en ef nánar er at-
hugáð, þá er ekki víst, nema til
séu menn, sem eru enn þá ver
stæðir en sumir þessara manm
eða að minsta kosti ekki betur.
Vil ég því spyrja: Hvað eíga
þeix menn að bíða lenigi eftir að
fá áð rétta úr líkama sínum, sem
orðinn er visitin af vinnuleysi
og matarskorti? Ég veit, að það
hefir margur maður svipaða sögu
að segja og ég, en þar eð ég
veit bezt um mína hagi, þá skal
ég skýra þetta nokkuð nánar. í
fyrra sumar var ég atvinwulaus
frá því í maí og til 5. septiember.
Þá fórum við út á fiskveiðar,
hættum aftur 2. dezember, fórum
aftur 17. dez. til 16. febr. 1932,
aftur f,arið á veiðar 12. marz til
19. maí. Alls verður atvinna mín
7 mánuðir og 2 dagar af 15V2
mánuði. Ég veit, að það gerist
ekki þörf að skýra ykkur afkom-
Orð f tíma talað.
Ég sé í Alþýðublaðiuu frá í
gær getið um ferðamannamóttök-
ur Norðmanna hér. Munu Norð-
menn þessir vera að koma á
nokkurs konar einokun á við-
skiftum við ferðafólkið, og er
svo að sjá, að nógir fáist h
lendingar til að vera þjónar hjá
þeim. Er því fyrirspurn Alþýðu-
bl. fuilkomlega réttmæt, því þetta
er til megnustu skamimar fyrir
þá menn, er áður hafa veitt þess
starfi forstöðu, en nú látið út-
lendinga rífa það af sér. Hafa
hinir ósjálfstæðu „SjálfstæðL-
menn“ nú sem oftar rLy.æt fú*-
ir til að verða leppar fyrir út-
lendinga fyrir smáþóknun. Þe.’s
mun hafa orðið vart, síðan Norð-
mennirnir komu, að túlkar hafi
r;ýnt ólipurð ef um lítil viðskifti
var að ræða milli Islendinga og
ferðamannanna, er eldri áttu að
ganga gegn um þessa umboðs-
mienn, enda munu túlkarnir vera
í þjónustu þeirra og þannig vera
fyrir þá lagt. Sést á því, að þessir
menn ætla sér að vera milililiðir,
vitanlega í þeim tilgangi að ná
fcjálfir í það fé, er ferðamennirnir
eyða hér. Gegnir það furðu, að
útlendingar fá að hafia hagnað af
að sýna landið og bæinn erlendu
fólki fyrir peninga, fá að hafa
fyrir sig opin söfn, kirkjur og
una af slíkri atvinnu — hún skýr-
ir sig sjálf —, því að ég get ekki
ætlað, að þið iokið augunum fyr-
ir bágindum annara, sem þið er-
uð kjörnir til að líta eftir, Að
endingu vil ég benda ykkur á,
hvað mínar ástæður eru bágar.
Ég hefi ekkert til að kaupa mjóik
fyrir handa barninu mínu, þyí
síður mat fyxir heimilið. Húsnæði
get ég ekki borgað. Yfir höiuð
ekki eyrir til neins. Hvað geta
verið bágar ^stæður, ef þessar
veru ekki bágar? Ekkext eftir nema
að deyja. Samt vil ég bæta því
við, að lífsmauðsynjar hefi ég
fengið lánaðar hingað til hjá góð-
um mönnum og þess vegna kom-
ist lífs af enn þá, en eins og viðt
vitum allir, þá er ekld mögulegt
að halda sTíka Teið til lengdar,
þar eð flestir hafa nóg með sjálía
sig, enda þurfa svo þessi lán aö
greiðast, en hvenær getum við
greitt, sem ekkert höfum? Mér
liggur við að segja: aldrei. Það
eina, sem getur komið til mála,
er, ef guð greiðir skuldir smæl-
ingjanna í himnaríki, því að bann
einn mietur gerðir góðra og
vondra manna.
Hallgríimm Pétursson.
þinghús með kostnaði, sem rikið
ber, mota aðalgötur bæjarins fyr-
ir bílatorg, sýna hér merkilega
staði, svo sem laugarnar, Þing-
völl, Grýlu o. s, frv. Má giera
ráð fyrir að þessir Norðmienn
haldi lítt fram sjálfstæði iands-
ins við hinar erlendu þjóðir, og
má gott heita ef þeir ekki segja
þeim að Nordmeim eigl ktndid.
Má ekki taka þessi orð þannig,
að þau séu mælt af, andúð til
hinnar norsku þjóðar, þótt slík
uppivaðsla sem þessi sé óvið-
kunnanleg. Islendingar ættu
sennilega að vera sjálíir færir
um að standa fyrir móttöku
íerðamannaanua og menn til að
sýna þeim sitt eigið land.
I.
Banatilræði
við brezkan ráðherra?
Ottawa 6, ágúst FB.
Vegna þess að grunur lék á, að
gera ætti tilraun til að ráða J. H.
Thomas nýlendumálaráðherra Bret-
lands af dögum, hefir öflugu lög-
regluliði verið skiþað að vera á
verði við hús það, sem hann býr
í, og auk þess verður lögreglu-
vörður með honum, hvert sem
hann fer, írskur maður að nafni
Dan Macne hefir verið handtekinn
í Toronto. Hann er sagður heitur
Sinn Fein-isti,