Morgunblaðið - 15.11.1988, Blaðsíða 21
demókrata víða um lönd tekið upp
fijálslynda stefnu og hafnað ríkis-
forsjá í efnahags- og atvinnumál-
um.
Alþýðubandalagið var dautt úr
öllum æðum, fyrst og fremst vegna
innbyrðis sundurlyndis og átaka.
Nú hefur það styrkst á nýjan leik
með þátttöku í ríkisstjórn.
Forystumönnum þess hefur tek-
ist að draga framsóknarmenn að
félagslegri forsjárhyggju ogjafnvel
sveigt stefnu Framsóknarflokksins
í sumum greinum utanríkismála í
átt til staðnaðra viðhorfa Alþýðu-
bandalagsins í þeim efnum.
Þá hefur formaður Alþýðubanda-
lagsins nýlega lýst því yfir að það
sé einlægur ásetningur forystu-
manna Alþýðubandalags og Al-
þýðuflokks að sameina þessa tvo
flokka. Fullyrt er að sögulegum
ágreiningi Alþýðuflokksins við al-
þýðubandalagsmenn sé lokið.
Fyrir u.þ.b. tveimur árum var
Alþýðuflokkurinn skæðasti keppi-
nautur sjálfstæðismanna um boðun
fijálslyndrar efnahagsstefnu. Nú
hafa orðið þau algjöru umskipti að
formaður Alþýðubandalagsins lýsir
því yfir að forystumenn Alþýðu-
flokksins hafi ákveðið að ganga
yfir og koma sér fyrir undir einum
hatti með Alþýðubandalaginu.
í Alþýðublaðinu í gær er samein-
ingartilboðinu svarað með stórri
auglýsingu um fund í tengslum við
væntanlegt flokksþing Alþýðu-
flokksins, þar sem yfírskriftin er:
Hvenær fæðist stóri jafnaðar-
mannaflokkurinn? Með öðrum orð-
um: Það er komið á dagskrá flokks-
þings Alþýðuflokksins að sameinast
Alþýðubandalaginu. Svo virðist því
sem Alþýðuflokkurinn ætli sér ekki
mikið framtíðarhlutverk í íslenskum
stjórnmálum.
Baráttan fyrir fijálslyndi í efna-
hagsmálum og velferð þeirra sem
aðstoðar og umönnunar þarfnast
hvílir því nú alfarið á herðum sjálf-
stæðismanna. Höfuðbaráttan á
næstunni verður því við Framsókn-
arflokkinn sem fyrst og fremst ber
ábyrgð á því pólitíska afturhvarfi
til fortíðar sem nú hefur átt sér stað.
í þessu felast hinir breyttu og
nýju drættir í mynd stjórnmálanna
með tilkomu núverandi ríkisstjórn-
ar.
Andstæðingar okkar hafa reynt
að klæða félagslega forsjárhyggju
í búning andstöðunnar við það sem
þeir kalla fijálshyggju. Það orð er
nú notað sem skammaryrði um það
sem aflaga fer í þjóðfélaginu.
Auðvitað er það svo um orð að
þau geta sagt sitt hvað ef menn
leggja í þau mismunandi merkingu.
Því er haldið fram að ungum mönn-
um hafi orðið fótaskortur við að
framfylgja grundvallarstefnu
flokksins.
Vel má vera að við höfum tapað
orrustunni um merkingu orðsins
fijálshyggja í því mikla áróðurs-
stríði sem um það hefur snúist. En
hitt verður ekki hrakið, og það
skiptir höfuðmáli, að við höfum
sótt fram og unnið á í baráttunni
fyrir einstaklings- og atvinnufrelsi
með hagsmuni allra stétta í huga,
í samræmi við þá hugsjón sem þessi
flokkur var stofnaður um fyrir tæp-
um 60 árum.
Sjálfstæðisstefnan hefur því sem
fyrr verið aflvaki nýrra viðhorfa,
nýrra átaka, ásamt því að vera
traustur bakhjarl á sviði velferðar-
mála.
Árangnr sjálfstæðismanna
Við höfum nú setið í tveimur
ríkisstjórnum undanfarin fimm ár.
Við knúðum á um aukið frelsi á
ýmsum sviðum. Með nýrri banka-
löggjöf var starfsemi banka og ann-
arra peningastofnana sniðin að því
sem almennt gerist á Norðurlöndum
og annars staðar í Vestur-Evrópu.
Þó eru bankar hér enn í ríkiseign
að stærstum hluta til en það er
nánast óþekkt með öðrum vestræn-
um þjóðum og undanhald félags-
hyggjuríkjanna fyrirsjáanlegt í
þeim efnum.
Við knúðum fram aukið frelsi í
fjölmiðlun og við tryggðum heimil-
unum aðgang að svo lítilfjörlegum
hlut sem greiðslukortum en áður
voru þau eingöngu ætluð opinberum
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 1988
embættismönnum, heildsölum og
iðnrekendum samkvæmt ákvörðun
einhvers félagshyggjuráðherra sem
taldi það vera hlutverk sitt að draga
menn í greiðslukortadilka.
Á sama tíma hækkuðum við
tekjutryggingu ellilífeyrisþega svo
að hún er hærra hlutfall af lág-
markslaunum en nokkru sinni fyrr.
Og við komum á nýrri löggjöf um
fæðingarorlof. Aðrir flokkar hafa
gjaman auglýst sig með málþingum
um hagsmuni lífeyrisþega, bama
og heimila. Við höfum haft færri
orð en sýnt viljann í verki.
Á sviði velferðarmála höfum við
einnig plægt jarðveg fyrir framtak
einstaklinganna og félaga þeirra.
Þetta var m.a. gert með því að
veita þeim sem vinna að velferðar-
málum öryrkja og þeim sem vinna
að uppbyggingu íþróttastarfsemi
nýja tekjumöguleika. Þetta fijálsa
framtak er einstakt og um margt
sérstakt fyrir íslenskt þjóðfélag.
Þannig hefur verið hægt að gera
meira á þessu sviði en nokkur ríkis-
stjóm hefði getað lofað, hvað þá
heldur framkvæmt. En það er tákn-
rænt um félagshyggjustjómina að
það er efst á hennar óskalista að
skattleggja þetta framtak, drepa
það í dróma.
Það þarf ekki að nefna hér fleiri
dæmi um verk okkar í ríkisstjóm.
Af staðfestu höfum við sinnt því
tvíþætta hlutverki sjálfstæðisstefn-
unnar að auka athafnafrelsi á sviði
efnahags- og atvinnumála, á sama
tíma sem við höfum treyst stoðir
hins fjölþætta velferðarkerfis í
landinu.
Sennilega höfum við sjaldan náð
jafnmiklum árangri á báðum þess-
um sviðum á jafnskömmum tíma.
Atlögur pólitískra andstæðinga,
sem felast í ásökunum um að við
höfum svikið hugsjón okkar, falla
því í raun í grýttan jarðveg. Þær
em staðlausir stafir. Kannski sýna
þær miklu fremur að allir vildu Lilju
kveðið hafa.
Ekki vaxtafrelsinu
um að kenna
En þá spyija menn sem svo:
Leiddi ekki frelsið á fjármagns-
markaðinum til of hárra vaxta?
Svarið er: Vextimir vom of háir
og þeir em það ennþá. En ástæðan
er ekki frelsið heldur ófullnægjandi
aðgerðir á öðmm sviðum.
A árinu 1986 jukust til að mynda
þjóðartekjur um 8% en launin um
meira en 30%. í þessum tölum em
fólgin þau mistök sem gerð vom.
Með almennri efnahagsstjórn hefði
verið unnt að koma í veg fyrir að
margir milljarðar króna væm flutt-
ir frá framleiðsluatvinnuvegunum
yfir í neysluna.
Vaxandi viðskiptahalli hélt svo
uppi vöxtunum. Það var fyrst þegar
aðhaldsaðgerðir fráfarandi ríkis-
stjómar fóm fyrst að hafa áhrif og
skila árangri að menn eygðu vonir
um að vextir fæm að lækka á nýj-
an leik.
Það mun líka koma á daginn að
handstýring, félagshyggjustjórnar-
innar mun engu breyta um gmnd-
vallarlögmál efnahagsstarfseminn-
ar. Innan fárra vikna verður búið
að eyðileggja þann árangur sem
náðist á síðustu mánuðum fráfar-
andi ríkisstjórnar með vaxandi
verðbólgu og hækkandi vöxtum í
nafni félagshyggju.
Frjálslynd umbótasteftia
ráði ferðinni
Góðir flokksráðsmenn.
Ég vék í upphafi að nýjum við-
horfum á alþjóðavettvangi og stöðu
íslands í samfélagi þjóðanna. Á
miklu veltur að við gemm okkur
grein fyrir því hver staða okkar er
í umróti og nýjum straumum al-
þjóðlegra samskipta.
Við verðum að gera okkur grein
fyrir því hvað það er sem er að
breytast. Það er þíða í samskiptum
austurs og vesturs. Á báða vegu
efla menn og auka samstarf, hvort
heldur er á sviði viðskipta, tækni
eða menningarmála. Það er ekki
einungis verið að bæta sambúð
ríkisstjóma í milli heldur er verið
að stefna að auknum samskiptum
alls almennings yfir landamæri og
höf.
Nú verður að því spurt, hvaða
stefnu íslendingar taka í ljósi
breyttra viðhorfa. Megináhersluna
hljótum við að leggja á aukna
menntun og vísindarannsóknir
hvers konar. Vísindin efla alla dáð
og hafi það verið sannleikur á sinni
tíð hefur hann tvöfalt gildi þegar
við horfum nú til nýrrar aldar.
Styrkur okkar verður fólginn í
því að rækta þjóðlegan metnað,
menningu, sögu og tungu; að efla
menntun og þekkingu þjóðarinnar.
Án þess að rækta þennan garð
göngum við ekki á vit nýrra tíma.
Á grundvelli fijálslyndrar um-
bótastefnu þurfum við að búa
íslensku atvinnulífl sömu starfsskil-
yrði og atvinnugreinar í samkeppnr
islöndunum búa við. íslenskt at-
vinnulíf mun vitaskuld taka miklum
breytingum. Þar sem tækni, þekk-
ing og þjónusta hafa enn meiri
þýðingu en áður.
En hvað sem því líður mun fram-
leiðsla og vinnsla sjávarfangs á
grundvelli nútíma hagstjórnar um
langan tíma verða uppistaðan í
verðmætasköpun þjóðarbúsins og
grundvöllur velferðar á íslandi. Það
er því skylda okkar að hlúa að al-
hliða uppbyggingu atvinnulífs um
land allt. Styrkur okkar verður
einnig í því fólginn að íslenski
fáninn blakti efst við hún um alla
íslands byggð hér eftir sem hingað
til.
Eigi félagsleg forsjárhyggja að
ráða ferðinni í íslenskum þjóðarbú-
skap er eins víst að við drögumst
aftur úr öðrum þjóðum og verðum
því ekki þátttakendur í hinni nýju
alþjóðlegu þróun. Fyrir þá sök hvílir
nú á okkur sjálfstæðismönnum í
stjómarandstöðu að efla sóknina
fyrir frjálslynda umbótastefnu til
þess að varða veginn til nýrrar
framtíðar.
Frá lýðveldisstofnun höfum við
verið virkir þátttakendur í vamar-
samstarfi vestrænna þjóða. Við
höfum átt menningarlega, við-
skiptalega og pólitíska samleið með
þjóðum bæði austan og vestan Atl-
antsála.
Við höfum einnig axlað ábyrgð
sem virkir þátttakendur í vamar-
samtarfi vestrænna þjóða. í þeim
tilgangi að geta áfram verið virkir
og ábyrgir þátttakendur í þessu
samstarfi þurfum við að geta byggt
upp öflugt mannlíf og traust at-
vinnulíf í landinu. Til þess að geta
gert það verðum við að geta selt
afurðir okkar á mörkuðunum aust-
an hafs og vestan.
Innri markaður Evrópubanda-
lagsins kallar á að við göngum nú
þegar til samninga við Evrópu-
bandalagið. Aðild að Evrópubanda-
laginu er að vísu ekki á dagskrá.
En við þurfum með samningum að
tryggja hagsmuni okkar. Við þurf-
um að fá sérstöðu okkar viður-
kennda. Ollum má ljóst vera að þjóð
sem byggir afkomu sína í svo ríkum
mæli á fískveiðum og fiskvinnslu
getur ekki gengið að fiskveiðistefnu
Efnahagsbandalagsins.
Það er ekki að ástæðulausu að
fulltrúar á fiskiþingi hafa nýlega
ályktað í þá veru að framtíðar-
tengsl íslendinga við Evrópubanda-
lagið verði samningsbundin. í þeim
tilgangi þurfum við að sýna árvekni.
Við þurfum að vinna málið
pólitískt með persónulegum sam-
böndum við forystumenn ríkis-
stjóma og stjómmálaflokka í Evr-
ópubandalaginu. Lengur verður
ekki dregið að hefja beinar viðræð-
ur við Evrópubandalagið. Þar að
auki þurfum við að nýta okkur sam-
starfið í Norðurlandaráði og innan
EFTA.
En við skulum hafa það hugfast
hvað það er sem gefur lífi okkar
sem þjóðar gildi. Það er menning
okkar, tunga og saga.
Höfuðskylda íslendinga er að
rækta föðurtún og láta fánann
blakta efst við hún um alla íslands
byggð, svo enn sé vitnað til skálds-
ins frá Fagraskógi.
Fáninn er tákn þess sjálfstæðis
sem íslendingar eru bornir til. Hann
blaktir við efsta hún sem tákn um
sjálfstæða framfarasókn fólksins í
landinu. Og hann blaktir um íslands
byggð alla sem tákn um það að hér
á að búa einhuga þjóð í einu landi.
Þátttaka í alþjóðasamstarfi er
ekki til þess að gera ísland að ein-
hvers konar hrepp eða sýslu í menn-
ingarheimi stórþjóða. Tiljgangurinn
er að gera sjálfstæði Islands og
menningu gildari í samfélagi þjóð-
anna og njóta efnahagslegs ávinn-
ings af slíku samstarfi.
Stefiia Vesturlanda
vinnurá
Stefna vestrænna ríkja í vamar-
°g öryggismálum hefur verið að
vinna á upp á síðkastið. Staðfesta
ríkja Atlantshafsbandalagsins hef-
ur leitt til þess að stórveldin hafa
nú gert með sér samning um útiým-
ingu heillar tegundar kjamorku-
vopna og menn vænta frekari
árangurs á því sviði. Sósíalisminn
er á undanhaldi. Baráttumenn frels-
is og mannréttinda eru í sókn. Um
það hefur verið almenn og víðtæk
samstaða á íslandi að frelsið væri
þess virði að veija það.
Meðferð utanríkismála er nú í
höndum Alþýðuflokksins. Enn sem
komið er ber ekki á breyttri afstöðu
í gmndvallaratriðum íslenskrar ut-
anríkisstefnu.
En með hliðsjón af því hversu
Alþýðuflokkurinn hefur kyrfilega
umsnúist frá fijálslyndum viðhorf-
um til afturhaldssamrar forsjár-
hyggju í efnahagsmálum er ekki
óeðlilegt að menn óttist, ekki síst
með tilvísun til áforma um sammna
við Alþýðubandalagið, að Alþýðu-
flokkurinn gefist einnig upp á þessu
sviði.
Það er enn ein ástæðan fyrir því
að sjálfstæðismenn þurfa nú að
herða sóknina í nafni sjálfstæðis-
stefnunnar. En á meðaji Alþýðu-
flokkurinn bregst ekki í þessum
efnum mun Sjálfstæðisflokkurinn
veita honum atfylgi og stuðning til
þess að fylgja fram utanríkisstefnu
Islands.
Sjálfstæðisflokkurinn lítur enn
sem fyrr á það sem skyldu sína að
standa að sem víðtækastri sam-
stöðu um mótun utanríkisstefnunn-
ar. Hlutverk okkar er að hvika
hvergi frá sameiginlegum málstað
þeirra sem vilja sækja og veija
frelsi og mannréttindi í heiminum.
Vaxandi stuðningur við
Sjálfstæðisflokkinn
Það er með þessi höfuðmarkmið
í huga sem við sjálfstæðismenn
sækjum nú fram. Á grundvelli
fijálslyndrar umbótastefnu til þess
að efla íslenskt atvinnulíf í landinu
og auka íjölbreytni þess.
Til þess að auka og veija at-
hafnafrelsi einstaklinganna.
Til þess að standa vörð um þjóð-
menningu íslendinga og bæta vel-
ferð og menntun fólksins í landinu.
Til þess að vemda viðkvæma
náttúru íslands fyrir mengun og
öðrum umhverfisspjöllum.
Til þess að styrkja fjölskylduna
svo hún megi verða kjölfesta vel-
ferðar og hamingju einstaklingsins.
Baráttan stendur annars vegar á
milli afturhaldssamrar félags-
hyggju vinstri flokkanna, félags-
hyggju sem felur í sér miðstýringu
og opinbera forsjá á öllum sviðum
og hins vegar fijálslyndrar og fram-
sýnnar umbótastefnu Sjálfstæðis-
flokksins, stefnu sem sameinar
frelsi og velferð.
Við urðum fyrir áfalli í síðustu
kosningum eftir klofning. Við höf-
um minna afl á Alþingi en áður og
náðum því ekki nauðsynlegum styrk
í fráfarandi ríkisstjórn.
En við fínnum. vaxandi stuðning
við grundvallarviðhorf Sjálfstæðis-
flokksinsi Við finnum að fylgi
flokksins eykst jafnt og þétt á nýj-
an leik. Með samstöðu — og ég legg
sérstaka áherslu á einhug flokks-
manna — með samstöðu og sam-
stilltu átaki mun okkur takast að
ná markmiðum okkar.
Með trúfestu við hugsjón sjálf-
stæðisstefnunnar, harðri en mál-
efnalegri andstöðu við ríkisstjórnar-
flokkana, mun okkur takast að
auka svo afl Sjálfstæðisflokksins
að þjóðinni verði snúið af braut
forsjárstefnunnar að því fijálslyndi
sem varðar veg okkar sem sjálf-
stæðrar menningarþjóðar að al-
þjóðlegu samstarfi í sókn til bættra
lífskjara.
21
Mál og menning:
Húsið með
blindu gler-
svölunum
Wassmo í þýð-
ingu Hannesar
SigMssonar
Bókaútgáfa Máls og menn-
ingar hefúr sent firá sér bókina
Húsið með blindu glersvölunum
eftir norsku skáldkonuna
Herbjargu Wassmo, í þýðingu
Hannesar Sigfússonar. Bók þessi
kom út í Noregi árið 1981 og
vakti mikla athygli og hefúr nú
verið þýdd á tólf tungumál.
Sagan gerist á eyju við strönd
Norður-Noregs snemma á sjötta
áratugnum. Aðalpersónan er stúlk-
an Þóra, sem er dóttir þýsks her-
manns úr hemámsliðinu, og þurfa
bæði hún og móðir hennar að líða
fyrir það. Sagan lýsir draumum og
angist Þóra í þessu sjávarþorpi, þar
sem samskipti fólks verða oft hörð
og miskunnarlaus. Engu að síður
hefur sagan verið lofuð fyrir ljóð-
ræna fegurð, jafnvel þar sem sagt
er frá voveiflegum atburðum.
Húsið með blindu glersvölunum
er fyrsti hluti þríleiks Herbjargar
Wassmo um Þóra, en fyrir síðasta
hlutann hlaut hún bókmenntaverð-
laun Norðurlandaráðs árið 1987.
Hún kom hingað til lands í tilefni
bókarútgáfunnar í boði forlagsins
og Norræna hússins, þar sem hún
kynnti verk sitt fyrir fullu húsi
áheyrenda.
Bókin er 177 blaðsíður að stærð,
prentuð í Prentstofu G. Benedikts-
sonar en Arnarfell annaðist bók-
band. Kápu gerði Sigurborg Stef-
ánsdóttir.
(Fréttatilkynning)
Grammið:
Bubbi og
Megas sam-
an á plötu
GRAMMIÐ sendir frá sér fimm
plötur fyrir jólin. Meðal þeirra er
sameiginleg plata Bubba og Meg-
asar: „Bláir draumar“
Á „Bláum draumum" syngja
Bubbi og Megas eigin lög, ýmist
saman eða sinn í hvora lagi. Þeim
til aðstoðar eru hljóðfæraleikarar
sem aðallega leika djass, þeir Birgir
Baldursson, Tómas Einarsson, Jón
Páll Bjamason og Kenneth Knudsen
ásamt fleirum.
„Bless" er fjögurra laga plata með
hljómsveitinni Svart/hvitur draumur
og einnig kemur plata frá Kamarorg-
hestunum „Kamarorghestar ríða á
vaðið“.
Þá ke_mur út geisladiskur með
verkum Áskels Mássonar, í flutningi
ýmissa listamanna og loks kemur frá
Gramminu „Zerbian Flower" ensk
útgáfa á lögum Bubba Morthens,
sem út kom í Skandinavíu 19. októ-
ber sl.