Morgunblaðið - 15.11.1988, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 1988
Flokksráðs- og formannaráðstefiia Sjálfstæðisflokksins;
Hörð andstaða víð millífærsliir og
skattaálögnr ríkisstj órnarinnar
Sjálfstæðisflokkurinn dró skörp skil milli sinnar stefiiu og
stefnu ríkisstjórnar Steingríms Hermannssonar, á flokksráðs-
og formannaráðstefnu um helgina. í stjórnmálaályktun var lýst
yfir harðri andstöðu við millifærslur og skattaálögur ríkisstjórn-
arinnar, sem héldi uppi röngu gengi krónunnar, færði til §ár-
magn og tæki erlend lán til að greiða verðbólgina niður. Á firnd-
inum var lögð áhersla á að Sjálfstæðisflokkurinn notaði þann
tíma, sem hann sæti í stjórnarandstöðu, til að skerpa línurnar
og endurskoða ýmis stefiiumál sín, en margir töldu að sá timi
yrði ekki langur, þar sem ríkissfjórnin stæði völtum fótum.
í setningarræðu sinni gagnrýndi
Þorsteinn Pálsson formaður Sjálf-
stæðisflokksins harðlega stefnu
núverandi ríkisstjómar, í efnahags-
og atvinnumálum, en sú ræða er
birt í heild í blaðinu. Hann setti þar
upp fijálslynda umbótastefnu Sjálf-
stæðisflokksins sem algera and-
stæðu við það pólitíska afturhvarf
til fortíðar, sem hann sagði hafa
átt sér stað með tilkomu núverandi
ríkisstjómarinnar.
Eyðslustefiia
komin í þrot
Uppbygging íslensks atvinnulífs
varð síðan dijúgt umræðuefni á
fundinum, í ljósi þeirra erfíðleika
sem þar er við að glíma. Sérstak-
lega lýstu ýmsir, þar á meðal form-
aður flokksins, yfír áhyggjum af
því að erlend skuldasöfnun, gerði
þjóðinni erfítt fyrir þegar, ganga
þyrfti til samninga við Evrópu-
bandalagið, þegar það yrði að einum
markaði árið 1992.
Einar Oddur Kristjánsson forstjóri
orðaði það svo í framsöguerindi um
atvinnumál og framtíðina, að aðal-
atriðið væri að við hefðum um eitt-
hvað að semja. „Skuldum vafnar
bónbjargarþjóðir semja ekki um
neitt. Þurfalingar semja ekki um
neitt, heldur taka aðeins það sem
að þeim er rétt, og það "oftast í
gustuka skyni.
Einar Oddur sagði að Sjálfstæð-
isflokkurinn yrði að ganga fram
fyrir skjöldu í að skera niður ríkisút-
gjöld, því þótt hann væri í stjómar-
andstöðu nú yrði það væntanlega
ekki Iengi. Hann sagðist þó hafa
af því þungar áhyggjur að svo virt-
ist sem tiltrú fslenskra atvinnurek-
enda færi þverrandi á getu og vilja
flokksins til að beijast fyrir heil-
brigðu efnahagslífi.
Einar Oddur sagðist ekki trúa
þvi að yfirlýst stefna flokksins ylli
þessu, og rakti síðan dæmi úr
flokksþingasamþykktun allt frá
1981 um það að stefnan í atvinnu-
málum væri alveg dagljós. Sjálf-
stæðisflokkurinn yrði því að viður-
kenna að hann hefði borist af leið,
og látið glepjast til fylgis við aðra
steftiu: Eyðslustefnuna.
Hann sagði að flokkurinn hefði
gagniýnt vinstri flokkana fyrir
eyðslusteftiu í góðæmnum 1972-73
og 1979-80. „Svo skeði það árin
1986 og 1987 að mikil tekjusveifa
varð upp á við. Og enn var haldin
veisla sem aldrei fyrr og allit tóku
þátt í henni. Hið neyðarlega var,
að nú áttum við sæti í ríkisstjóm
og bámm á því fulla ábyrgð sem
gerðist og eigum ekki og megum
ekki skjóta okkur undan því,“ sagði
Einar Oddur.
Síðar í umræðunum áréttaði Ein-
ar Oddur þetta, og sagði í því sam-
bandi: „Ég er viss um, að ef að
hinar auðugu olíulindir Saudi
Arabíu kæmu allt f einu upp hér í
kringum okkur, þá liði ekki á löngu
þar til þessar olíulindir myndu lenda
í rekstrarvanda. Það myndi enda
með því að fólk lenti í vandræðum
með þessar helv. olíulindir sem allt-
af væm að tapa.“
Valur Valsson bankastjóri hélt
einnig framsöguerindi um atvinn-
ulífíð og framtíðina, og sagði þar
m.a. að þrátt fyrir 20% aukningu
kaupmáttar á síðasta ári, og nær
50% aukningu kaupmáttar á árin-
um 1984-87, hefði það ekki dugað
til. „Við vildum enn meira. Og það
sem verra var við ákváðum að eyða
enn meiru. Og allir hafa keppst við
að brúa bilið með nýjum lánum,
hvar sem þau em að fínna. Við
höfum einfaldlega lifað um efni
fram og þar emm við öll sökudólg-
ar. Og þó - ekki alveg öll. Sem
betur fer er til fólk á Islandi sem
ekki eyðir umfram efni og sem
hagar útgjöldum sínume ftir tekj-
um, fólk sem sparar," sagði Valur.
Hann gagnrýndi sfðan áform
ríkisstjómarinnar um að bæta hag
skuldara, með því að breyta láns-
kjaravísitölunni þannig að laun vegi
þar meira, með því að lækka vexti
með valdboði ef með þyrfti, og með
því að hefja skattlagningu vaxta-
tekna í einhveiju formi innan tíðar.
Hann hvatti stjómvöld til að fara
með gát f þessum efnum því það
væri auðvelt að draga úr spamaði
og eyða en erfítt að leggja fé fyrir.
Og við okkar aðstæður þyrfti spam-
aður að aukast en ekki minnka.
Valur sagði að sjálfstæðismenn
yrðu að setjast niður og leita nýrra
lausna til að draga úr hagsveiflum.
„Það er mikilvægt að greina á milli
ytri aðstæðna, sem við ekki ráðum
við en þurfum að aðlagast hveiju
sinni og þess vanda sem er heimatil-
búinn og við eigum aað geta fundið
lausnir á. Með því að ná tökum á
sveiflunum náum við jafnvæginu
sem við höfum svo lengi leitað eftir
til að tryggja árangur í baráttu við
verðbólguna. ... Mér fínnst Sjálf-
stæðisflokkurinn tæpast geta nú
valið sér verðugra verkefni, né þýð-
ingarmeira fyrir fólkið í landinu en
einmitt að móta nýja stefnu í þess-
um málum," sagði Valur Valsson.
Ýmsir urðu til þess að taka und-
ir þetta sjónarmið. Eggert Hauks-
son forstjóri sagði til dæmis, að
eina lausnin á þeim vanda sem við
stæðum frammi fyrir, hefði verið
að koma í veg fyrir hann. Nú væri
það of seint, eyðslustefnan væri
komin í þrot og Sjálfstæðisflokkur-
inn þyrfti að hafa forustu fyrir
steftiubreytingu.
Alþingismennimir Halldór
Blöndal og Þorvaldur Garðar Kristj-
ánsson tóku undir það með Einari
Oddi að þjóðin hefði lifað um efni
fram. Þorvaldur Garðar benti á að
Sjálfstæðisflokkurinn yrði að hafa
steftiu um úrlausn á þeim vanda,
og benti m.a. á að óvenju mikill
skilningur hefði verið hjá þjóðinni
á tillögum ráðgjafamefndarinnar,
sem Einar Oddur Kristjánsson var
formaður fyrir og sem lagði til nið-
urfærsluleiðina á sínum tíma. „Við
þurfum ekki að óttast þjóðina þegar
mikið er í húfí. Þá unir fólk því að
taka á sig byrðar ef það trúir því
að það skili árangri," sagði Þorvald-
ur Garðar.
Nokkur umræða fór fram um
ríkisútgjöld, og m.a. var bent á, að
í stjómmálályktun fundarins væri
lögð lögð áhersla á að skólatími
yrði lengdur, og uppbyggingu í
dagvistarmálum hraðað, á sama
tíma, og verið væri að tala um að
draga úr eyðslu. Pálmi Jónsson al-
þingismaður benti á að starfshópur
á vegum flokksins, hefði komist að
þeirri niðurstöðu að lengingu skól-
atímans myndi kosta ríkið milli
500-1000 milljónir tölunni. Þá
myndu aðgerðir í umhverfísmálum
einnig kosta aukin utgjöld. „Mörg-
um góðu málunum fylgja aukin
ríkisútgjöld, og þau þurfa stundum
að víkja til hliðar um sinn,“ sagði
Pálmi.
Hann benti einnig á, að forustu-
menn þjóðarinnar yrðu að hafa for-
dæmi um aðhald í ríkissútgjöldum,
því annars væri erfítt að hafa hem-
il á öðrum. Hann sagðist ætla að
láta taka saman hvenig kostnaður
og mannafli hefði þróast á aðal-
skrifstofum ráðuneytanna. „Á ör-
fáum árum hafa fjögur ráðuneyti
flutt sig um set. þar af 3 úr Amar-
hvoli. Þessir flutningar hafa ekki
aðeins verið kostnaðarmiklir og
íburðarmiklir, heldur hefur um leið
losnað um möguleika á að fjölga
starfsfólki," sagði Pálmi.
Gengið þegar fallið
í stjómmálaályktuninni segir
m.a. að mikilvægt sé að gengi krón-
unnar verði leiðrétt með tilliti til
afkomu útflutnings og samkeppnis-
greina. í umræðunum kom fram,
að um þetta atriði hefði í raun ver-
ið tekist á, þegar slitnaði upp úr
síðasta stjómarsamstarfi, þar sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefði viljað
ganga lengra en hinir flokkamir í
að breyta genginu.
Þorsteinn Pálsson sagði eftir
fundinn að gengið hefði verið fallið
í haust, um ágreining þar að lút-
andi hafí stjómin fallið, og því leng-
ur sem stjómvöld drægju að horf-
ast í augu við þá staðreynd, því
meiri yrði vandi atvinnuveganna.
„Ég er alveg viss um að á þessu
sviði, eins og á ýmsum öðmm, mun
ríkistjómin gefast upp,“ sagði Þor-
steinn.
Hann bætti við að sjálfstæðis-
menn hefðu fylgt fram aðhaldss-
amri stefnu í gengismálum, og
væru ekki að boða undanhald í þeim
efnum. Hinsivegar yrði þjóðin að
horfast í augu við breyttar ytri
aðstæður, vegna verðfalls og geng-
isfalls erlendra gjaldmiðla.
Ekki voru allir sammála því að
fjallað yrði um gengismál með svo
afdráttarlausum hætti í stjóm-
málaályktuninni. Ragnhildur
Helgadóttir alþingismaður sagði
m.a. að menn gerðu ailt of mikið
af því að setja allar atvinnugreinar
undir sama hatt, hvemig sem fyrir-
tækin eru rekin, og afkoma at-
vinnugreina væri mæld með meðal-
tölum, sem þýddi að illa rekin fyrir-
tæki drægju heildina niður. „Stund-
um hefur alltof mikið verið gert af
því, að hlaða undir illa rekin fyrir-
tæki, svo þau komist upp á núll-
punkt, en hin eiga í basli. Ég ótt-
ast að gengisfelling hafi þessar af-
leiðingar, ef alltaf er horft á meðalt-
öl.
Eggert Hauksson sagði að stilla
þyrfti gengið upp á nýtt. En síðan
ætti að hætta að nota gengið sem
hagstjómartæki og skrá það ekki
með tilliti til útflutningsgreinanna,
heldur stilla launamálum, þjóðar-
kostnaði og þjóð’arútgjöldum inn á
það sem atvinnulífíð bæri.
Tómas Ingi Olrich kennari sagði
það hins vegar vera í mótsögn við
allt sem fram hefði komið á fundin-
um; í mótsögn við tilraunir flokks-
ins til að fá samstarfsflokkana til
að starfa á raunhæafan hátt, og í
mótsögn við tilraunir formannsins
að skapa grundvöll til nýrrar sókn-
ar,að tala ekki um gengið. Það
væri einnig í andstöðu við sögu
flokksins og raunsæja stefnu hans
á viðreisnarárunum.
Afturhvarf til utan-
ríkisstefiiu
í umræðu um drög að stjóm-
málaályktun vildu nokkrir fundar-
menn kveða skýrar á um utanríkis-
steftiu flokksins, en þar var. Hreinn
Loftsson sagði að leggja yrði á það
ríka áherslu að sú stefna, sem Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra fylgdi í núverandi ríkisstjóm,
væri aðeins afturhvarf til þeirrar
stefnu sem sjálfstæðismenn hafa
markað, svo Jón Baldvin gæti ekki
skreytt sig með stolnum fjöðmm,
eins og hann hefði gert þegar hann
eignaði sér til dæmis frumkvæði
sjálfstæðismanna í skattamálum.
Kristinn Pétursson alþingismað-
ur vildi einnig sjá einarðari stuðning
við vestrænt varnarsamstarf í
ályktuninni, og var klausu þar um
síðan bætt við ályktunardrögin.
Halldór Jónsson forstjóri lagði til
að í stjómmálaályktuninni, yrði
studd gerð varaflugvallar hér á
landi í samstarfi við Atlantshafs-
bandalagið, en Jón Magnússon lög-
maður hafði áður viðrað þá hug-
mynd. Þessari tillögu, og einnig til-
lögu Halldórs um stuðning við stór-
iðju, var vísað til miðstjómar flokks-
ins.
Aukin áhersla á
umhverfismál
Sérstakur dagsrkrárliður á
flokksráðsfundinum var umhverfís-
mál og framtíðin, og héldu Sigurður
M. Magnússon forstöðumaður
Geislavama ríkisins, og Katrín
Fjeldsted læknir framsöguerindi um
það.
Samband ungra sjálfstæðis-
manna var með sýningarbás í hús-
inu, þar sem vakin var athygli á
umverfisvemdarmálum. í stjóm-
málaályktuninni er m.a. lagt til að
einu ráðuneyti verði falið samræm-
ing umhverfismála, en í síðustu
Sýningu Gunnars Am-
ar að Tjúka í Nýhöfti
Sýningu Gunnars Amar í Ný-
höfii Hafnarstræti 18 lýkur á
morgun. Á sýningunni eru mál-
uð einþrykk, unnin á þessu ári.
Sýningin, sem er 21. einkasýn-
ing Gunnars Amar, hófst 29.
október. Gunnar var valin til að
vera fulltrúi íslendinga á Feneya-
bíennalnum í ár og í framhaldi
af því keypti Modema Museét í
Stokkhólmi eina mynda hans.
Hann mun einnig halda einkasýn-
ingu í Lástasal Achim Moeller í
New York í febrúar á næsta ári.
Ranghermt var í Lesbók s.I.
laugardag að sýning Braga Ás-
geirssonar hefði átt að hefjast í
Nýhöfn þann dag. Hið rétta er
að sýningin hefst n.k. laugardag.
Blaðið biður viðkomandi velvirð-
ingar á þessum mistökum. Gunnar Om
Svipmynd frá flokksráðs- og formannaráðstefnu flokksins. Þorsteinn Pálsson formaður Sjálfstæðis-
fiokksins er i ræðustól.