Morgunblaðið - 14.12.1988, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 1988
.23
Lýsisneysla:
Þrefeldur dagskammt-
ur talinn skaðlaus
Morgunblaðið/Jón H. Sigurmundsson
Frá kynningu á Sögu Þorlákshafiiar. F.v. Örlygur HáÍfdánarson
útgefandi, Guðmundur Hermannsson sveitarstjóri, Gunnar Markús-
son bókavörður, Benedikt Thorarensen forstjóri og höfundurinn
Skúli Helgason sem situr fyrir franian þá.
Saga Þorlákshafti-
ar í þremur bindum
l’orlákshöfn.
BÓKAÚTGÁFAN Örn og Ör-
lygur hefúr að frumkvæði Olfús-
hrepps gefið út þriggja binda
ritverk, Sögu Þorlákshafhar til
loka áraskipaútgerðar. Verkið
er 1500 blaðsiður, prýtt fjölda
gamalla ljósmynda, teikninga og
korta.
Á blaðamannafundi sem haldinn
var í Egilsbúð þann 6. desember í
tilefni útgáfunnar, kynntu heima-
menn, Öm og Örlygur ásamt höf-
undinum Skúla Helgasyni verkið.
í fréttatilkynningu frá útgefend-
um kemur fram að hér sé á ferð-
inni viðamikið og margþætt verk —
í senn safn þjóðsagna frá Þorláks-
höfn, sagnfræðileg úttekt á sögu
staðarins, þjóðháttarit um sjósókn
fyrri tíma, þar sem útgerðarsagan
er rakin frá stofnun biskupsstóls í
Skálholti til loka áraskipaútgerðar
1929 og ævisögurit sögufrægra
bænda og sjósóknara í Höfninni.
Sunnlensk atvinnu— og
menningarsaga.
Saga Þorlákshafnar varðar ekki
aðeins staðinn Þorlákshöfn, hún er
umfangsmikið verk í islenskri at-
vinnu- og menningarsögu. Hún lýk-
ur upp dyrum að heimi löngu geng-
inna kynslóða.
Skúli Helgason hefur unnið að
söfnun heimilda varðandi Þorláks-
hiifn í áratugi. Fyrri bækur hans
eru Saga Kolviðarhóls og Sagna-
þættir úr Árnessýslu í tveim bind-
um. Saga Þorlákshafnar er sett og
prentuð í Prentstofu G. Benediktss.
en bundin í Arnarfelli hf.
Gunnar Markússon forstöðumað-
ur Egilsbúðar kynnti aðdraganda
þess að ráðist var í þetta mikla
verk og sagði hann meðal annars
við það tækifæri. „Þeir, sem hér
bjuggu er sjaldnast getið á toppi
mannfélagspýramídans. ... þeir
voru undirstaðan.“
Saga Þorlákshafnar hefur alltaf
verið saga hinna vinnandi handa.
Saga bændabýlis, sem þrjá fjórð-
unga ársins kúrði í hljóðri einsemd
hérna niðri á sjávarbakkanum og
örfáir tugir manna gengu að sömu
störfum og allt annað bændafólk í
landinu. En einn ársfjórðunginn var
hér iðandi verstöð.
Árið 1980 var skipuð minjanefnd
til þess að skrá og safna sem flest-
um sögu- og náttúruminjum frá
Þorlákshöfn. Þessi nefnd var sam-
mála um að eitt brýnasta verkefnið
væri að fá skráða sögu sveitabæjar-
ins og til þess verks kæmi vart til
greina annar maður en Skúli Helga-
son, fræðimaður úr Reykjavík.
- J.H.S.
Mistök
í viimslu
Mynd af Hannesi Péturssyni birt-
ist á bls. 69 í blaðinu í gær — í
engum tengslum við það efni, sem
þar var. Gerðist þetta vegna grófra
mistaka við vinnslu blaðsins. Biðst
blaðið afsökunar á að svo skyldi til
takast, en frétt um ljóðabækur
Hannesar er annars staðar í blað-
inu.
SAMKVÆMT niðurstöðum nýrr-
ar rannsóknar á íslendingum,
sem taka lýsi að staðaldri, koma
ekki í ljós nein einkenni D-víta-
mineitrunar, þó tekinn sé þre-
faldur ráðlagður dagskammtur
af lýsi. Hins vegar er talin nokk-
ur hætta á D-vítamíneitrun fari
neyslan yfir fimmfaldan ráðlagð-
an dagskammt. Dr. Laufey
Steingrímsdóttir vann að rann-
sókninni við Wisconsinháskóla í
Bandaríkjunum.
Laufey Steingrímsdóttir sagði í
samtali við Morgunblaðið að tilefni
rannsóknarinnar hafi verið að
ganga úr skugga um hvort ein
matskeið af lýsi á dag væri á ein-
hvern hátt skaðlegur skammtur, en
í einni matskeið er þrefaldur ráð-
lagður dagskammtur af lýsi.
„Við reyndum að finna það fólk
sem tók hvað mest lýsi, en reyndar
fundum við fáa sem tóku meira en
eina matskeið á dag. Rannsóknin
var gerð á nítján einstaklingum sem
höfðu tekið að minnsta kosti mat-
skeið af lýsi að staðaldri í fimm ár.
Til viðmiðunar voru jafnmargir ein-
staklingar, sem ekki höfðu tekið
lýsi eða íjölvítamín, sem hafa að
geyma D-vítamín, síðastliðin ár.
Blóðsýni var tekið úr fólkinu og
voru þau rannsökuð við Wiseonsin-
háskóla, en þar starfaði ég við D-
vítamínrannsóknir á síðasta ári. Ég
mældi tvö hvarfefni D-vítamíns í
blóðinu og einnig kalkmagn, en það
hækkar ef um D-vítamíneitrun er
að ræða. Samkvæmt niðurstöðum
mælinganna greindust ekki nein
merki þess að efni þessi í blóðinu
væru nálægt nokkrum eitrunar-
mörkum hjá fólkinu. Samkvæmt því
virðist vera í stakasta lagi að taka
eina matskeið af lýsi á dag. Hins
vegar kom fram hjá því fólki, sem
tekur hvorki lýsi né fjölvítamín, að
hjá sumum þeirra mældust mjög lág
gildi þessara efna, og jafnvel jaðr-
aði við að um D-vítamínskort væri
að ræða hjá nokkrum einstakling-
um,“ sagði Laufey.
„Almennt er alls ekki nóg magn
af D-vítamíni í fæðu fólks, en flest-
ar þjóðir fá D-vítamín með því að
vera úti í sól, sem er mesti D-
vítamíngjafinn. Margar þjóðir á
norðlægum slóðum hafa hins vegar
gripið til þess ráðs að bæta D-
vítamíni í mjólkurvörur, þannig að
fólk fái ráðlagðan dagskammt af
D-vítamíni með neyslu mjólkur til
dæmis. Þetta er ekki gert hér á
landi, og því er fuli ástæða til þess
að fólk taki inn D-vítamín á einn
eða annan hátt.“
Morgunblaðiö/Stcfán Skaftason
Frá æfingu á Amal og næturgestunum. Baldur Kristjánsson, Bald-
vin Kr. Baldvinsson, Baldur Baldvinsson, Valur Klemensson, Margr-
ét Bóasdóttir og Gunnlaugur Árnason í hlutverkum sínum.
Opera flutt að Ydölum
Straumnesi, Aðaldal.
VERIÐ ER að æfa óperuna Amal
og næturgestirnir eftir Giancarlo
Menotti í Hafralækjarskóla. Flytj-
endur eru nemendur skólans, for-
eldrar og kennarar. AIls eru um
60 leikendur í verkinu, sem tekur
um eina klukkustund í flutningi.
Það eru tónlistarkennarar skólans,
þau Juliet og Robert Faulkner, sem
hafa búið verkið til flutnings og eru
þau jafnframt tónlistarstjórar. Leik-
stjórar eru María Kristjánsdóttir og
Sigurður Hallmarsson. í aðalhlut-
verkum eru Þórarinn Baldursson,
Valur Klemensson, Margrét Bóas-
dóttir Baldur Kristjánsson, Baldur
Baldvinsson og Baldvin Kr. Baldvins-
son.
Operan verður frumsýnd að Ýdöl-
um laugardaginn 17. desember nk.
kl. 21.00. Önnur sýning verður svo
daginn eftir kl. 15.00.
- Stefán
HEIMILIS- OG RAFTÆKJADEILD
HF
Laugavegi 170-172 Simi 695500
LAMPAR
^ m
k* tjauþliin
FRANCE