Morgunblaðið - 14.12.1988, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 1988
33
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra:
Bann við verkföllum og vimiii-
stöðvunum verði afiiumið
Málsmeðferð forsætisráðherra óeðlileg, segir Guðmundur H. Garðarsson
BRÁÐABIRGÐALÖG um aðgerðir í efnahagsmálum, sem ríkisstjórn
Þorsteins Pálssonar setti í april siðastliðnum, komu til annarar umræðu
í efri deild Alþingis í gær. Þegar liðið var á umræðurnar og forseti
hugðist gera hlé á fundinum tóku málin óvænta stefiiu þar sem forsæt-
isráðherra lýsti því yfir að ríkisstjórnin hefði ákveðið að fella úr gildi
ákvæði sem banna verkföll og vinnustöðvanir. Þingmenn stjórnarand-
stöðunnar höfðu ýmislegt við málflutning Steingríms að athuga, meðal
annars það, að yfirlýsing hans kæmi fram eftir að viðkomandi bráða-
birgðalög höfðu formlega verið tekin af dagskrá.
Yfirlýsing Steingríms kom fram
við umræðu um bráðabirgðalög ríkis-
stjómar hans sem þingmenn nefna
Steingrímslög til aðgreiningar frá
Þorsteinslögum sem sett voru síðast-
liðið vor. Forsætisráðherra sagði að
ríkisstjómin hefði á fundi sínum um
morguninn ákveðið að eðlilegast
væri að seinni málsgrein fjórðu
greinar Þorsteinslaga yrði felld brott.
Þetta væri og niðurstaða af samræð-
um sem hann hefði átt við talsmenn
verkalýðshreyfingarinnar.
Annarri umræðu um lögin var lok-
ið á ellefta tímanum í gærkvöldi eft-
ir að Halldór Blöndal (S/Ne) hafði
farið fram á að hlé yrði gert á fundi
til morguns, þannig að stjómarand-
stöðunni gæfist tóm til að ræða
breytingartillöguna við forystu
verkalýðshreyfingarinnar. Eftir að
þingforseti hafði kallað forystumenn
flokkanna á sinn fund var ákveðið
að ljúka umræðunni en fresta at-
kvæðagreiðslu þar til i dag, eins og
raunar hafði verið boðað fyrr um
daginn.
Þingmenn sjálfstæðisflokksins
kváðust mjög undrandi á vinnu-
brögðum forsætisráðherra þegar
hann tilkynnti breytta afstöðu ríkis-
stjómarinnar . Halldór Blöndal lýsti
furðu yfir því að forsætisráðherra
hefði ekki gert grein fyrir viðræðum
sínum við verkalýðshreyfinguna
meðan umræða hefði verið í deildinni
um þetta frumvarp, fyrr um daginn.
Forsætisráðherra hefði augsýnilega
verið utan við sig þegar umræðan
fór fram. Hann drægi mjög í efa þau
orð Steingríms að þessi kúvending
væri til komin vegna viðræðna hans
við verkalýðsforingja.
Stíga ætti skrefið til fulls
Halldór spurði forsætisráðherra
hvort ekki væri eðlilegt í ljósi
breyttra aðstæðna að stíga skrefið
til fulls og afnema öll ákvæði sem
skertu samningsréttinn, einkanlega
ef þær viðræður hefðu átt sér stað
sem ráðherran hefði vitnað til.
Steingrímur Hermansson kvaðst
hafa rætt við ýmsa fulltrúa laun-
þega, þeirra á meðal formann BSRB.
Guðmundur H. Garðarsson
(S/Rvk) tók undir þau orð Halldórs
Blöndal að forsætisráðherra greindi
frá viðræðum sínum við verkalýðs-
hreyfínguna. Sú staðreynd að
Steingrímur hefði ekki tjáð sig um
þetta atriði við umræðuna um Þor-
steinslög benti eindregið til þess að
vilji ríkisstjómarinnar hefði ekki leg-
ið fyrir um morguninn.
Guðmundur sagði að Steingrímur
gæti ekki farið með rétt mál að þessi
breyting hefði verið rædd við form-
ann BSRB. Hann hefði sjálfur rætt
við formann samtakanna í þinghús-
inu þá um eftirmiðdaginn og hefði
hann ekki búist við öðru eQ að þessi
ákvæði laganna yrðu samþykkt
óbreytt.
Guðmundur sagði að málsmeðferð
forsætisráðherra væri óeðlileg. Þing-
menn hefðu rætt bráðabirgðalögin
fram og til baka þá um daginn án
þess að forsætisráðherra sæi ástæðu
til þess að koma fram með svo mikil-
vægar upplýsingar.
Halldór Blöndal sagði að stjómar-
þingmenn hefðu nú gengið á bak
orða sinna. Samkomulag hefði verið
gert við stjómarandstöðuna um áð
fresta atkvæðagreiðslu um málið til
morguns og efna til stuttrar þriðju
umræðu. Þá ætlaði einn úr þingliði
sjálfstæðismanna að ganga út við
atkvæðagreiðslu um Þorsteinslög þar
sem Stefán Guðmundsson (F/Nv)
ætlaði að bregða sér af bæ. Nú hefði
komið á daginn að Steingrímur Her-
mansson hefði verið að kaupa sér
tíma meðan hann var að semja við
ýmsa aðila um þetta mál. Farið hefði
verið á bak við stjórnarandstöðuna
og grundvellinum kippt undan sam-
komulagi.
Ákvörðun lá ekki fyrir
Steingrímur Hermansson sagði
ástæðu þess að hann hefði ekki skýrt
frá breytingartillögunni fyrr þá, að
endaleg ákvörðun hefði ekki legið
fyrir fyrr en um klukkan 18.30. Þá
hefði hann talið rétt að skýra þing-
deildinni þegar frá henni. Hann væri
tilbúinn til að ræða málið fram á
rauða nótt, en tæki ekki við þóttafull-
um skipunum frá stjómarandstöðu-
þingmönnum.
Júlíus Sólnes (B/Rn) kvaðst síður
en svo mótfallinn tillögu forsætisráð-
herra þar sem hún væri samhljóða
breytingartillögu Borgaraflokksins.
Hann gangrýndi Halldór fyrir orð
hans um samninga við stjómarand-
stöðuna. Það væri Borgaraflokknum
óviðkomandi ef gömlu flokkamir
ættu í hrossakaupum.
Samkomulag eðlilegur
þáttur
Eiður Guðnason (A/Vl) sagði að
ekki væri verið að fara á bak við
stjómarandstöðuna. Samkomulag
um að þingmenn stjómarandstöð-
unnar vikju úr deild við atkvæða-
greiðslu þegar stjómarliðið væri ekki
fullskipað væri eðlilegur og nauðsyn-
legur þáttur í störfum þingsins.
Gjaman væri þó rík ástæða til að
afstaða til mála kæmi berlega fram
í atkvæðagreiðslu.
Halldór Blöndal sagði að forsætis-
ráðherra teldi sýnilega ekki jafn
nauðsynlegt að afnema verkfallsrétt-
inn nú eins og þegar hann var ut-
daginn.
Tilefni þessara umræðna vom
ummæli sem höfð vom eftir fjár-
málaráðherra í kvöldfréttum út-
varpsins á mánudaginn. Þar sagði,
að ráðherrann hefði ítrekað, að við-
ræðum við stjómarandstöðuna um
framgang mála yrði haldið áfram.
Þorsteinn Pálsson sagði -þessi um-
mæli villandi og röng. Éngar slíkar
viðræður hefðu farið fram, að
minnsta kosti ekki við Sjálfstæðis-
flokkinn. Það hefðu farið fram 3
kynningarfundir þar sem ráðherra
kynnti efni skattafmmvarpa þeirra,
sem lögð hafa verið fram. Þessir
fundir gætu hins vegar ekki kallast
viðræður.
Þorsteinn Pálsson sagði að lokum,
að Sjálfstæðisflokkurinn væri tilbú-
inn til viðræðna, ekki aðeins um
framgang einstakra mála heldur
einnig um efnislegar forsendur §ár-
lagafmmvarpsins. Það væri mögu-
anríkisráðherra. Hann væri sammála
honum um að ekki hefði verið nauð-
synlegt að setja í lög að ekki mætti
bijóta lög. í ljósi breyttra forsendna
yrði að athuga hvort ekki mætti fella
niður í heild kaflann um verðlags og
kjaramál.
Karl Steinar Guðnason (A/Rn)
kvaðst ekki geta fellt sig við að þessi
kafli yrði felldur brott. Það þýddi
launalækkun og væri því ekki ásætt-
anlegt af hálfu verkalýðshreyfingar-
innar.
Karvel Pálmason (A/Vf) krafðist
þess að sjálfstæðismenn gerðu grein
fyrir því hvort Þorsteinn Pálsson
hefði haft meirihluta á bak við bráða-
birgðalögin sem afnámu samnings-
rétt. Ef svo væri ekki hefði hann
gerst sekur um það sem sjálfstæðis-
menn bæm nú Steingrími Hermans-
legt þegar öll skattafmmvörp ríkis-
stjómarinnar hefðu verið lögð fram.
Kristín Halldórsdóttir (Kvl/Rn)
sagði að ríkisstjómin hefði ekki átt
í neinum viðræðum við Kvennalist-
ann. Hins vegar hefði mikið verið
gert úr venjulegum samtölum ein-
stakra þingmanna í fjölmiðlum og
þau orðið að viðræðum og samráði.
Sagði Kristín að sumum væri mikið
í mun að svo virtist sem slíkar við-
ræður ættu-sér stað. Albert Guð-
mundsson (B/Rvk) sagðist ítrekað
hafa spurt að því í þingflokki Borg-
araflokksins hvort einhveijar viðræð-
ur hefðu átt sér stað við þingmenn
Borgaraflokksins um framgang
þingmála en svo hefði ekki verið.
Fullyrðingar fjármálaráðherra væm
þvi alrangar.
Ólafur Ragnar Grímsson fjármála-
ráðherra sagði að sér fyndist þetta
vera fremur tilefnislítil umræða.
Steingrímur Hermansson.
syni á brýn, að mynda ríkisstjóm án
þingmeirihluta.
Halldór Blöndal sagði það ekki
rétt hjá Karli Steinari að afnám
ákvæða fjórðu greinar Þorsteinslaga
þýddi kauplækkun. Hann kvað at-
hygli vert að Alþýðuflokksmenn lýstu
því nú yfir að þeir hefðu haft fyrir-
vara um stuðning sinn við Þorsteins-
lög. Þetta hefði ekki komið fram
fyrr og spurði Halldór hvort þessi
afstaða hefði verið bókuð eða birst
í fjölmiðlum.
Karvel Pálmason sagði að fyrir-
vari sinn og Karls Steinars hefði
verið bókaður á þingfokksfundi Al-
þýðuflokksins síðastliðið vor.
Ummælin sem vitnað væri til í frétt-
atímanum hefðu verið endursögn
fréttamanns á viðtali við sig, Frétta-
maður hefði spurt hvort viðræðum
við stjómarandstöðuna yrði haldið
áfram. Þeirri spumingu hefði hann
að sjálfsögðu svarað játandi.
Ólafur sagði að þetta mál gæfí
ekkert tilefni til þingskaparumræðu,
ekki síst vegna þess að nú væri ver-
ið að dreifa síðasta tekjuöflunar-
frumvarpi ríkisstjómarinnar; fum-
varpi til laga um tekju- og eigna-
skatt. Sjálfstæðisflokkurinn hefði
lýst yfir áhuga á viðræðum þegar
öll tekjuöflunarfrumvörpin væru
komin fram og það hefði ekki gerst
fyrr en á þessari mínútu og þannig
hefðu ekki verið forsendur fyrir við-
ræðunum fyrr en þá.
Ólafur sagði að vissulega hefðu
engar efnislegar samningaviðræður
farið fram enda hefði sér þótt eðli-
legt að verða við ósk sjálfstæðis-
manna.
Þorsteinn Pálsson sagði að íjár-
málaráðherra hefði í ræðu sinni við-
urkennt að engar efnislegar viðræður
væm í gangi. Látið hefði verið að
því liggja, með villandi ummælum,
að slíkar viðræður ættu sér stað.
Nauðsynlegt hefði verið að leiðrétta
þetta.
Samráð stjórnar og sljórnarandstöðu:
Engar efiiislegar við-
ræður hafa átt sér stað
- segir Þorsteinn Pálsson
Þorsteinn Pálsson (S/Sl) gagnrýndi Ólaf Ragnar Grímsson fjármála-
ráðherra á þingi í gær vegna yfirlýsinga hans um viðræður ríkisstjórn-
ar og stjórnarandstöðu um framgang og efiii skattafrumvarpa stjómar-
innar. Sagði Þorsteinn að engar efnislegar viðræður hefðu farið fram.
Ólafur Ragnar Grimsson sagði að frumvörpin hefðu verið kynnt fyrir
stjórnarandstöðunni en þingmenn Sjálfstæðisflokksins hefðu óskað
eftir þvi að ekki kæmi til efiiislegra umræðna fyrr en öll tekjuöflunar-
fi-umvörpin væm komin fram. Það hefði ekki gerst fyrr en þá um
Get ekki stutt
ríkisstjórnina
- segir Skúli Alexandersson
í umræðum um bráðabirgðalögin á fimdi efri deildar Alþingis i
gær lýsti Skúli Alexandersson (Abl/Vl) því yfir, að hann myndi ekki
greiða atkvæði gegn vantrauststillögu á ríkisstjórnina. Stjórnin
gæti ekki heldur reitt sig á stuðning hans í einstökum málum. Þessi
afstaða Skúla stafar af þeim útistöðum sem hann hefur átt í við
sjávarútvegsráðuneytið vegna upptöku meints, ólöglegs sjávarafla
hjá fyrirtæki hans, Jökli hf., á Hellissandi.
Afkoma ríkissjóðs:
Hallinnjaftivel
7 milljarðar króna
- segir Halldór Asgrímsson
HALLDÓR Ásgrímsson, sjávarútvegsráðherra, sagði i ræðu á Al-
þingi í gær, að verið gæti að hallinn á ríkissjóði yrði 7 milljarðar
króna. Halldór sagði einnig, að hlutfall launa af vergri landsfram-
leiðslu væri mun hærra i ár heldur en á siðustu 10 ámm.
í umræðum um bráðabirgðalögin
hafa márgir þingmenn stjómarand-
stöðunnar óskað eftir yfirlýsingu
frá Skúla Alexanderssyni varðandi
afstöðu hans til ríkisstjórnarinnar.
Á fundi efri deildar í gær tók hann
til rnáls af þessu tilefni.
í upphafi lýsti Skúli því yfir, að
hann hefði verið andvígur stjómar-
þátttöku Alþýðubandalagsins í
haust, þótt hann hefði talið sig
bundinn af meirihlutasamþykktum
stofnana flokksins þar að lútandi.
Hann hefði hins vegar lýst því yfir,
að hann myndi ekki greiða atkvæði
gegn vantrauststillögu á ríkis-
stjómina heldur sitja hjá við slíka
atkvæðagreiðslu.
Þingmaðurinn sagði að þessi af-
staða sín væri ekki vegna stefnu
ríkisstjómarinnar heldur vegna afar
fijálslegrar lagatúlkunar Halldórs
Ásgrímssonar sjávarútvegsráð-
herra, en Skúli sagðist hafa verið
ranglega ásakaður af sjávarútvegs-
ráðuneytinu um lögbrot við með-
höndlun sjávarafla. Ekkert hefði
sannað ákærur á hendur honum og
Skúli Alexandersson.
enginn fundist, sem hefði staðfest
þær. Sagði Skúli að sjávarútvegs-
ráðherra væri að reyna að hafa af
sér æruna með þessu máli. „Eg get
ekki lýst yfir stuðningi við ríkis-
stjóm Steingríms Hermannssonar
með því að greiða atkvæði gegn
vantrausti á hana og þar með lýst
yfir stuðningi við þessi vinnubrögð
sjávarútvegsráðherra," sagði hann.
Ráðherra sagði það einföld sann-
indi, að launaþróun yrði að vera í
samræmi við þjóðartekjur. Hlutfall
launa af vergri þjóðarframleiðslu
hefði að meðaltali verið um 67% á
síðustu 10 ámm en væri 73,6% í
ár samkvæmt spá Þjóðhagsstofnun-
ar. Víðast hvar í nágrannalöndun-
um væri þetta hlutfall nú 65%.
í ræðu sinni vitnaði Halldór Ás-
grímsson f útreikninga Þjóðhags-
stofnunar sem sýna, að ef hlutfall
launa hefði verið svipað í ár og að
meðaltali undanfarin 10 ár, væm
launagreiðslur í landinu 12 milljörð-
um lægri en áætlað er. Benti Hall-
dór á til samanburðar, að sam-
kvæmt þjóðhagsáætlun væri gert
ráð fyrir 11,6 milljarða viðskipta-
halla á þessu ári. Hallinn á rekstri
ríkissjóðs væri nú um 5 milljarðar
og gæti kannski orðið 6 til 7 millj-
arðar.
Halldór taldi þetta bera vitni um
að þjóðin lifði um efni fram. Hann
sagðist ekki segja þetta vegna þess
að hann óskaði eftir launalækkun,
heldur væri hann hér einungis að
benda á staðreyndir.