Morgunblaðið - 03.02.1989, Síða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1989
13
Svar við grein Peters Rasmussen:
Norræna félagið
og nemendaskiptm
efbirSighvat
Björgvinsson
I Morgunblaðinu fimmtudaginn
26. þ.m. birtist grein eftir Peter
Rasmussen, kennara við Mennta-
skólann við Sund, sem hann nefndi
„Norræna félagið lifi“. Yfirskriftin
kom efni greinarinnar ekkert við,
en greinin var nánast „pereat" á
undirritaðan. Þeim, sem ekkert
þekkja til, getur virst sem höfundur
hafí ýmislegt til síns máls. Hinum
öllum, sem til þekkja, er ljóst, að
málið er talsvert öðruvísi vaxið en
Rasmussen vill vera láta. Ástæðu-
laust er annað en að leiðrétta rang-
færslumar opinberlega — þótt flest-
um hafi mátt vera ljóst, að greinin
var ekki skrifuð í neinu jafnvægi
hugans.
Áður en málavextir eru raktir
frekar er rétt að fram komi hvað
það var, sem Peter Rasmussen vildi
fá fram hjá Norræna félaginu og
menntamálaráðuneytinu, sem sam-
an hafa unnið að afgreiðslum máls-
ins.
— Peter Rasmussen vildi fii að
sækja um styrk til nemenda-
skipta áður en ráðrúm gæfist til
þess að kynna málið fyrir öðrum
skólum,
— Peter Rasmussen vildi fá út-
hlutun og afgreiðslu á undan
öðrum og áður en öðrum gæfist
kostur á svo mikið sem að skila
umsóknum,
— Peter Rasmussen vildi að
Norræna félagið greiddi honum
umbeðið styrktarfé áður en fé-
lagið fengi fjármunina í hendur.
Þetta vissi Peter Rasmussen að
hann fengi ekki. Starfsfólk Nor-
ræna félagsins hafði tjáð honum
það, að með umsókn hans yrði far-
ið með sama hætti og umsóknir
annarra. Sigurður Helgason hjá
menntamálaráðuneytinu hafði sagt
honum það sama. Það eru því hrein
ósannindi hjá honum — og síður
en svo þau einu — að hann hafi
ekkert um afdrif umsóknar sinnar
fengið að vita. Hann sætti sig ein-
faldlega ekki við vitneskjuna. Þess
vegna m.a. barst mér til eyma frá
honum, að ef hann fengi ekki þá
afgreiðslu sem hann vildi myndi
hann skrifa jgegn mér á opinberum
vettvangi. Eg veit vel hvað slíkt
„erindi" kallast. Pétur Rasmussen
veit það líka. „Tilboð, sem ekki er
hægt að hafna“. Því var hins vegar
hafnað. Þá fór sem fór.
Stórmerkur áfangi
Á sl. ári var ákveðið, að Norræna
ráðherranefndi styrkti nemenda-
skipti milli Vestur-Norðurlanda (ís-
lands, Færeyja og Grænlands) ann-
ars vegar og hinna Norðurlandanna
hins vegar með 500 þús. dkr. árlegu
framlagi næstu ár. í hlut íslands
kæmu 150 þús. dkr., en 50 þús.
dkr. í hlut hvers hinna landanna.
Skilyrði fyrir nemendaskiptunum
eru, að um gagnkvæmar heimsókn-
ir milli skóla sé að ræða og að nem-
endaskiptin eigi sér stað á starfs-
tímabili skólanna.
Nemendaskipti hafa lengi verið
fast viðfangseftii í skólastarfi hinna
Norðurlandanna. Norrænu félögin
hafa séð um framkvæmd þeirra og
fengið til þess fé á fjárlögum hverju
sinni. Vestur-Norðurlönd hafa hins
vegar aðeins tekið mjög óverulegan
þátt í þessu og stopult.
Vegna langrar reynslu hinna
norrænu félaganna af framkvæmd
nemendaskipta fór Norræna ráð-
herranefndin þess á leit að þau
tækju verkefni að sér hvert í sínu
landi. Þessi beiðni kom í sumar.
Sambandsstjórn Norræna félagsins
á íslandi ákvað að svara þessari
beiðni jákvætt og að hafa um fram-
kvæmdina samstarf við hin nor-
rænu félögin og læra af þekkingu
þeirra. Frá því samstarfí var geng-
ið á fundi framkvæmdastjóra nor-
rænu félaganna í haust. Samstarfs-
reglumar voru sendar Norrænu
ráðherranefndinni, sem gerði engar
athugasemdir við þær. Styrktarféð,
150 þús. dkr., var svo greitt til
Norræna félagsins síðar um haustið
og var það fjárveiting fyrir árið
1988.
Fyrstu nemendurnir valdir
Á fundi framkvæmdastjóra nor-
rænu félaganna, sem haldin var á
sl. hausti, var þung áhersla á það
lögð, að hægt væri að hefja nem-
endaskiptin þá þegar svo hægt
væri að nota fjárveitingu ársins
1988 á því ári. Þetta var engum
vandkvæðum bundið fyrir hin nor-
rænu félögin, sem höfðu í sínum
fómm umsóknir um nemendaskipti
frá fjölmörgum skólum. Vandinn
var hins vegar meiri fyrir Norræna
félagið á Islandi þar sem verkefnið
var nýtt og skólaárið 1988-1989
þegar hafíð fyrir nokkm. Að höfðu
samráði við hin norrænu félögin og
menntamálaráðuneytið samþykkti
sambandsstjóm Norræna félagsins
á íslandi að velja skóla úr þremur
skólaumdæmum til þess að hefja
nemendaskiptin með litlum fyrir-
vara en miðað við að styrkurinn
yrði notaður til þess að greiða helm-
ing af ferðakostnaði nemendanna
átti hann að nægja til þess að geta
styrkt þijár bekkjardeildir eða sem
því nam. Skólahverfin, sem sam-
bandsstjóm NF valdi, vom Akur-
eyri á Norðurlandi, Egilsstaðir á
Austurlandi og Reykjavík. Jafn-
framt var ákveðið að óska eftir
formlegu samstarfi við mennta-
málaráðuneytið um nemendaskiptin
og jafnframt, að ráðuneytið tæki
að sér að kynna nemendaskiptin
og jafnframt, að ráðuneytið tæki
að sér að kynna nemendaskiptin í
öllum gmnn- og framhaldsskólum
sem gefinn yrði kostur á að sækja
um styrktarfé til nemendaskipta af
fjárveitingu ársins 1989. Mennta-
málaráðuneytið féllst á þessi til-
mæli og skipaði Sigurð Helgason
sem fulltrúa sinn. Höfum við Sig-
urður síðan unnið saman að málinu.
Fyrstu nemendaskiptin
Eins og fyrr segir vom þijú
skólaumdæmi sérstaklega valin úr
til þess að helja nemendaskipti þeg-
ar haustið 1988. Nemendur vom
svo valdir þannig:
í Reykjavík sá fulltrúi fræðslu-
yfirvalda Reykjavíkurborgar í
skólanefnd Norræna félagsins, Sig-
uijón Fjeldsted, um valið og varð
Hagaskóli fyrir valinu og af skólans
hálfu hafa skólastjórinn og Ingigerd
Narby, kennari, séð um málið.
Menntaskólinn við Sund hefði sjálf-
sagt alveg éins hafa getað orðið
fyrir valinu, en það varð ekki og
ekki um það við mig að sakast.
Á Akureyri sá skólafulltrúi Akur-
eyrarbæjar um málið í samvinnu
við Norrænu upplýsingaskrifstof-
una á Akureyri.
Á Egilsstöðum sá sambands-
stjómarmaður Norræna félagsins á
Austurlandi um málið ásamt skóla-
yfirvöldum.
Norræna félagið hafði engin önn-
ur afskipti en þau að greiða fyrir
nemendum um ferðir þeirra og
greiða ferðastyrkina.
Nemendumir á Akureyri og á
Egilsstöðum fóm ásamt kennumm
sínum í nóvember og desember og
láta mjög vel af ferðum sínum.
Reykjavíkurbömin fóm ekki fyrir
áramót því gestgjafar þeirra í
Svíþjóð vildu heldur fá þau í heim-
sókn síðar um veturinn en ferðin
var undirbúin fyrir áramót.
Þannig var ijárveitingu til nem-
endaskipta íslenskra nemenda á
árinu 1988 ráðstafað.
Kynning í skólum
Jafnhliða þessu unnum við -Sig-
urður Helgason að því að útbúa
umsóknareyðublað vegna nemenda-
skipta 1989 og síðar, ganga frá
reglum um framkvæmdina og gerð
kynningarbréfs. Menntamálaráðu-
neytið sá um prentun og þegar
henni var lokið vom umsóknareyðu-
blöðin og kynningarbréfin send til
skólastjóra gmnn- og framhalds-
skóla og þeim gefinn kostur á að
sækja. Umsóknareyðublöðin og
kynningarbréfin vom send út í lok
nóvember og byrjun desember.
Hálfum öðmm mánuði áður hafði
Peter Rasmussen hins vegar sent
inn umsókn sína! Hálfum öðmm
mánuði áður en málið hafði verið
kynnt fyrir þeim, sem rétt höfðu á
að sækja um. Og Rasmussen vildi
fá afgreiðslu strax.
Sömu meðferð og aðrir
Peter Rasmussen var strax sagt,
að búið væri að ráðstafa fjárveiting-
unni fyrir árið 1988. Hann virtist
vita það. Honum var þá sagt, að
þótt umsókn hans bæri að með
þessum hætti yrði hún engu að síður
tekin fullgild og um hana yrði fijall-
að með umsóknum annarra skóla
fyrir árið 1989. Hann spurði hve-
nær. Honum var sagt, að gefa yrði
skólunum kost á að sækja því sjálf-
sagt kæmust færri að en vildu. Það
var hann ekki sáttur við: hann vildi
bara fá sitt erindi afgreitt — aðrir
kæmu þá seinna.
Allt gert fyrir Peter
Fimmtudaginn 12. janúar —
rúmlega einum mánuði eftir að
styrkmöguleikamir höfðu verið
kynntir fyrir skólunum, sem rétt
höfðu á að sækja — áttum við Sig-
urður Helgason, fulltrúi mennta-
málaráðuneytisins, fund í Norræna
húsinu. Þá þegar höfðu borist fleiri
umsóknir en hægt myndi verða að
sinna og vitað var um fleiri, sem
voru á leiðinni. Fórum við yfir um-
sóknimar, sem okkur þótti rétt að
reyna að sinna. í þeim hópi var
umsókn Peters Rasmussen. Sigurð-
ur tók svo að sér að skoða önnur
mál betur.
Þriðjudaginn 17. janúar átti ég
svo fund með formanni skólanefnd-
ar Norræna félagsins, Auði Hauks-
dóttur. Fundur skólanefndarinnar
hafði verið ákveðinn þann 30. jan-
úar og átti þar m.a. að fjalla um
nemendaskiptin en samráð hugðist
ég að sjálfsögðu hafa við skóla-
nefndina um málið enda hafði það
ávallt staðið til. Fórum við Auður
m.a. yfir umsóknir, sem borist
höfðu. Urðum við sammála um að
vegna þess hve skammt væri til
þess að nemendur Peters Rasmus-
sen hygðust fara í nemendaheim-
sókn sína væri rétt að taka umsókn
hans út úr og afgreiða styrk til
nemenda hans. Var þó alls ekki
einsýrit, að umrædd umsókn ætti
að hljóta jákvæða afgreiðslu þar
sem nemendur Peters Rasmussen
höfðu verið styrktir af norrænu fé
til nemendaheimsóknar til Dan-
merkur bæði árin 1987 og 1988
þannig að hér var um að ræða að
styrkja sama skóla þriðja árið í röð
á sama tíma og ljóst var, að öðrum
skólum yrði að hafna, sem aldrei
hefðu fengið tækifæri til þess að
fara.
Til viðbótar þessu má gjaman
koma fram, að fjárveiting Norrænu
ráðherranefndarinnar vegna nem-
endaskipta 1989 hefur ekki borist
enn þannig að Norræna félagið
Sighvatur Björgvinsson
„Peter Rasmussen hef-
ur sagt nei takk. Skyldi
hann hafa borið sig
saman um það við nem-
endur sína áður en
hann hafhaði styrknum
sem átti að veita þeim?
Skyldu þeir hafa vitað
raunverulega mála-
vöxtu eða hefur þeim
e.t.v. verið sagt eitt-
hvað allt annað?“
hefði orðið að leggja út styrkinn til
nemenda Peters Rasmussen og
hans sjálfs af eigin fé. Til þess
kemur nú ekki. Peter Rasmussen
hefur sagt nei takk. Skyldi hann
hafa borið sig saman um það við
nemendur sína áður en hann hafn-
aði styrknum sem átti að veita
þeim? Skyldu þeir hafa vitað raun-
verulega málavöxtu eða hefur þeim
e.t.v. verið sagt eitthvað allt annað?
Ekki er ein báran stök
Peter Rasmussen ber í grein sinni
fyrir sig þá ástæðu fyrir því að
hafa hafnað styrknum sem búið var
að veita honum og nemendum hans
að afgreiðslan hefði komið svo seint
að ekki hefði unnist ráðrúm til að
útvega nemendum hagkvæmt far.
Það er ósatt.
Fyrir réttu ári liðsinnti Norræna
félagið Peter Rasmussen og nem-
endum hans um nákvæmlega slíka
hluti. Nemendumir fengu góð
ferðalqör og Peter sjálfur frítt far.
Svo undarlegt sem það nú er þá
er ekki nema skammt liðið síðan
ég fékk sérstakar þakkir frá Peter
Rasmussen fyrir þá hjálp sem við
létum honum þama í té sem hann
sagði að hefði ráðið úrslitum um
að sú ferð var farin.
Honum var sú hjálp jafn guðvel-
komin nú og í fyrra. Það vissi hann
vel. Hann einfaldlega hafði ekki
fyrir því að spyija.
Það er hins vegar ekki ein báran
stök í þessu máli. Svo vill nefnilega
til að á sama tíma og Peter sendi
ferðastyrkumsókn sína til Norræna
félagsins sendi hann aðra til
Dansk-Islandsk Fond, sem veitt
hafði honum fjárstyrk til ferðarinn-
ar tvö árin áður. Það gleymdist
hins vegar að geta þess í umsókn-
inni til Norræna félagsins að einnig
hefði verið sótt til Dansk-Islandsk
Fond og í umsókninni til DIF að
einnig hefði verið sótt til Norræna
félagsins.
Starfsbróðir minn, Peter Jon
Larsen, framkvæmdastjóri norræna
félagsins í Danmörku, á sæti í stjóm
DIF. Þar var hann hikandi yfir því
að sinna umsókn Peters Rasmussen
þriðja árið í röð og spurði hvort
ekki væri réttara að styðja ein-
hveija nýja íslenska aðila, sem ekki
hefðu fengið styrk fyrr. Að sögn
Peters Jons Larsen fékk hann
skömmu síðar símhringingu frá ís-
landi þar sem Peter Rasmussen
hellti yfir hann úr skálum reiði
sinnar fyrir að vilja drepa áhuga
íslenskra nemenda fyrir danskri
tungu. Og nú er undirritaður kom-
inn í þennan sama vondra manna
hóp og ekki má á milli sjá hvor er
hinum verri; ég eða framkvæmda-
stjóri norræna félagsins í Dan-
mörku.
Veri hann velkominn
Peter Rasmussen lætur í fyrir-
sögn greinar sinnar í ljós vilja sinn
til þess að Norræna félagið lifí. Mæl
þú manna heilastur, segi ég. Viljir
þú leggja félaginu þitt lið, þá vertu
þangað velkominn. Eflaust getur
þú unnið því gott gagn ef þú vilt.
Einnig vildi ég að þú. hugleiddir
í fullri alvöm hvort þú ættir ekki
að skoða betur hug þinn varðandi
þá fyrirgreiðslu, sem til stóð að
veita þér og nemendum þínum. Við
hjá Norræna félaginu emm reiðu-
búin til þess að veita þér og nem-
endum þínu alla þá fyrirgreiðslu
sem við getum enda sé þó ekki
gengið á jafnan rétt annarra.
Höfundur er framk væm dnstjóri
Norræna félagsins.
TOSHIBA
OG
TATUIMG
sjónvarpstæki
14-15-20-21-22
25 og 28“ skermar.
Tæknilega fullkomin
tæki í öllum
verðflokkum.
Góð greiðslukjör.
_________MT__
Einar Farestveit & Co.hf.
BORQARTÚIUI28, SÍM116995.
Lelð 4 stoppar vift dymar