Morgunblaðið - 03.02.1989, Page 14

Morgunblaðið - 03.02.1989, Page 14
3t4 MÖSGUNBÉAÖIÍ) "FÖSTtíÖAGtJR 3. F'EBRÚAR 1989 TANNKREM eftir Ólaf Höskuldsson Árið 1988 nam innflutningur tannkrems til íslands 108 smá- lestum. Hingað komið, kostaði þetta magn 26,4 milljónir króna og þegar varan svo að lokum skipti um eigendur við búðarborð- ið, hafði verð hennar a.m.k. tvö- faldast. Ekki er að undra, þó að einhver kunni nú að spyrja hvað tannkrem sé eiginlega, hversu gagnlegt það sé og hvort ekki sé einungis verið að kasta þessum krónum á glæ. í þessu greinar- komi skal reynt að varpa nokkru ljósi á málið. Elstu heimildir um gerð tann- hreinsiefna mun vera að finna í egypskum handritum frá 4000- 1500 f.Kr. Hins vegar kom tann- krem í núverandi mynd ekki fram á sjónarsviðið fyrr en í lok síðustu aldar, er túpan kom til sögunnar. Tannkrem nefnist það efni, sem ásamt tannbursta er notað til þess að hreinsa hina aðgengi- legu fleti tanna. Eins og vænta má er það gert af mörgum efnum, sem hvert og eitt þjónar vissum tilgangi. Þótt í mörgum tilvikum sé hin endanlega uppskrift og framleiðsluaðferð vandlega varð- veitt leyndarmál framleiðenda er þó vel kunnugt að hið dæmigerða tannkrem inniheldur m.a. eftirtal- in efni: Fægiefiú, 25-60%. Þau eru föst efni, tíðast ólífræn sölt svo sem fosföt, karbónöt, oxíð og sili- köt og eru til muna fyrirferðar- mest í kreminu. Hlutverk þeirra, með hjálp burstans, er að fjar- lægja matarleifar, lit og sýklu af yfírborði tannanna og fægja þær. Nokkur styr hefur staðið um notkun þessara efna í tannkremi vegna þeirra slitskaða, sem þau kunna að valda bæði á tönnum og tannholdi. Slíkur skaði getur einnig stafað af því að rangt er burstað eða burstahárin eru of hörð og híjúf. í slíkum vanda er rétt að ráðfæra sig við tannlækni um krem, bursta og burstunarað- ferð, því mjög er mismunandi hvað hveijum hæfir. En eitt er víst, að væru ekki fægiefni í því tannkremi, sem við notum fengju flest okkar skjótt dökkan lit á tennumar frá mat og drykk svo ekki sé nú talað um tóbak. Hreinsiefiii, allt að 2%. í fyrstu voru þau venjuleg sápa en nú eru, í hennar stað, notuð ýmis gerviefni. Þau auðvelda hreinsun- SÍFELLT NART Ólafur Höskuldsson „Árangnr baráttunnar gegn tannátu verður hvað mestur, sé flúor- tannkrem með í leikn- um.“ ina, sennilega með því að lækka yfirborðsspennu, þrengja sér inn í og losa um óhreinindin — fleyta þeim af yfírborði tannanna. Það er af völdum hreinsiefnanna, sem tannkremið freyðir við notkun. Vætiefiii, 20-40%. Algengust þeirra eru alkóhólin glyseról og sorbítól. Þau sveija sig í ættina þessi, því hér gegna þau því þarfa verki að halda kreminu mjúku og röku, eða efnis- og eðlislega stöð- ugu, jafnvel þótt gleymist að skrúfa tappann á túpuna. Vatn, 15-20%. Þetta er ósköp venjulegt vatn á borð við Gvend- arbrunnavatn en hefur verið eim- að eða snefilefnasneytt áður en það var notað til kremgerðarinn- ar. „Virk“ efiii, allt að 2%. Á síðustu fjörutíu árum hafa menn verið að þreifa sig áfram með að bæta ýmsum efnum í tannkrem m.a. í þeim tilgangi að draga úr tíðni sýklusjúkdóma, koma í veg fyrir tannkul og nú síðast til þess að hindra myndun tannsteins. Amylóglúkósídasi og glúkó- síoksídasi nefnast hvatar, sem ásamt öðrum efnum hemja bakt- eríugróður munnsins og eru taldir draga þannig úr sýklusjúkdóm- um. Notkun tannkrems (Zend- ium) með þessum hvötum er einn- ig sögð draga mjög úr munn- angri, jafnvel fyrirbyggja það. Fosfónöt heita efni, sem eru í sumum tegundum tannkrems og þjóna þeim tilgangi að hindra myndun tannsteins. Vert er að árétta að þessum efnum er ekki ætlað að eyða tannsteini, sem þegar hefur myndast. Þann tann- stein þarf að fá tannlækni til að fjarlægja. Flúor er nefnt hér síðast en ekki síst. Upp úr 1930 kom í ljós, að örlítið af flúor í drykkjarvatni dró verulega úr tannátumyndun þeirra, er þess neyttu að stað- aldri. Eftir 1940 var svo farið að flúorbæta tannkrem, sem í sjálfu sér var ekki svo erfítt. Gallinn var bara sá að flúorinn vildi bind- ast fægiefnum tannkremsins svo að hann kom tönnum að litlu gagni. Það var ekki fyrr en undir 1960 að þessi vandi var leystur. Nú er flúor að finna í flestum tegundum tannkrems svo sem alkunna er og gegnir því hlut- verki að koma í veg fyrir tannátu og stuðla að lækningu byijandi átusára á tönnum. Niðurstöður fjölmargra rannsókna sýna, að þeir sem reglulega nota viður- kennt flúortannkrem, geta vænst þess að fá að jafnaði 25% minni tannskemmdir en þeir, sem ekki gera svo. Hér er rétt að láta þess getið að börn undir sjö ára aldri ættu ekki að fá að skammta sér flúortannkrem að vild. Á þessu aldursskeiði hafa böm litla stjórn á því, hveiju þau kyngja og hveiju þau skyrpa af því, sem þau láta upp í sig. Því er mögulegt, að þau geti á nokkrum ámm étið sér til óbóta af kreminu. Börnum yngri en sjö ára hæfír það magn af flú- ortannkremi sem nemur bauna- stærð eða stærð naglar litla fing- urs bamsins sjálfs við burstun kvölds og morgna. Tannhreinsun þjónar einkum þeim tilgangi að hreinsa matar- leifar og sýklu af tönnum og tann- holdi, fægja tennur, bæta lykt og bragð úr munni. Vart verður full- yrt að tannkrem sé ómissandi við þetta. Mikilvægust er sú hreins- un, er næst með bursta, tann- þræði eða tannstöngli. En óneit- anlega verður sú aðgerð ljúfari og það sem mest er um vert, árangur baráttunnar gegn tann- átu verður hvað mestur, sé flúor- tannkrem með í leiknum. Höfundur erlektor við tannlækna- deild Háskóia íslands. Skynsemi eða þverg’irðingsháttur eftírJón Magnússon Fyrir nokkram árum sam- þykktu íslendingar veiðibann á hval, en fengu heimildir til að stunda takmarkaðar veiðar í vísindaskyni eins og það var kall- að. Veiðibannið var ákveðið tíma- bundið og átti að kanna hvaða áhrif það hefði á hvalastofnana. Vísindaveiðar okkar íslendinga hafa verið gagnrýndar af vísinda- mönnum út um allan heim, þ.á m. ýmsum færastu vísindamönnum okkar. Með því að stunda svo- nefndar vísindaveiðar á hval, höf- um við fengið vísindamenn um allan heim upp á móti okkur. Þeir Náttúruverndarfé- lag Suðvesturlands: Afleiðing- ar Mariane- strandsins FERÐIN á strandstað fragtskips- ins Mariane Danielsen við Hóps- nes í Grindavíki er fresta varð vegna veðurs sl. laugardag verð- ur farin á morgun, laugardag, kl. 10.00. Farið verður frá Oddsbúð, björg- unarskýli austan við höfnina í Grindavík. Umræður að lokinni ferðinni hefjast kl. 13.00 í Sjó- mannastofunni Vör. (Sjá nánar í Morgunblaðinu sl. föstudag.) (FrA NVSV) segja, veiðar ykkar era engar vísindaveiðar, þið íslendingar sig- lið undir fólsku flaggi. þessi gagn- rýni úr hópum vísindamanna er hættuleg og skaðleg, en ofan í kaupið rétt. Auk vísindamannanna hafa ýmsir hópar umhverfísvemd- unarfólks tekið afstöðu gegn okk- ur og era Grænfriðungar þar þekktastir. Barátta þessara hópa hefur þegar stórskaðað íslenska viðskiptahagsmuni ekki bara í nútíð heldur einnig í framtíð. Réttlæti — ranglæti Halldór Ásgrímsson markaði á sínum tíma stefnuna um vísinda- veiðar á hval. Menn tala um það sem réttlætismál að við fáum að veiða hval í svonefndu vísinda- skyni. Ýmsar röksemdir hafa verið færðar fram málstað vísindaveið- anna til styrkar og era þær marg- ar góðra gjalda verðar. Aðalatriði málsins er þó ekki lengur hvort við höfum rétt fyrir okkur eða rangt. Málið er miklu alvarlegra og snýst um stórkostlega mikil- væga viðskiptahagsmuni okkar. Með afstöðu sinni í hvalamálinu hefur Halldór Ásgrímsson hvort sem okkur líkar betur eða verr við Halldór stórskaðað hagsmuni íslensku þjóðarinnar. Fjölmargir urðu til að vara við og sá hópur hefur farið stækkandi. Halldór hefur hins vegar hundsað öll vam- aðarorð. Hann hefur líka látið í veðri vaka að barátta Grænfrið- unga í helstu viðskiptalöndum okkar skipti litlu máli, þetta væri einangraður hópur öfgamanna. Þannig lét Halldór eins og hann hefði unnið sigur í máli þessu þeg- ar tókst að fá forsvarsmenn Aldi- verslunarhringsins til að halda áfram að kaupa íslenskar vörur tímabundið. Nú hefur Aldi hætt því. Þjóðleg’ reisn í hvalamálinu hefur verið höfð- að til þjóðlegrar reisnar. Þjóðleg reisn felst í því að láta ekki beygja okkur í hvalamálinu. Þjóðieg reisn felst í því að útlendingar segi okk- ur ekki fyrir verkum. Gott og vel. Er það þá þjóðleg reisn að fallast á það að selja afurðir okkar á er- lendum mörkuðum undir því yfírskini að þær komi annars stað- ar frá heldur en íslandi? Er það ekki álíka og við þyrðum ekki að kannast við þjóðemi okkar á er- lendri grand? Mér finnst það skort- ur á þjóðlegri reisn. Það að fallast á að afurðir okkar skuli vera boðn- ar fram sem afurðir frá einhveiju allt öðra landi er líka skortur á þjóðlegri reisn. Það má líka velta því fyrir sér hvort það sé þjóðleg reisn sem felst í því að ganga at- vinnulaus vegna þvergirðingshátt- ar Halldórs Asgrímssonar. Ég vil taka það fram að mér fínnst Hall- dór almennt með betri mönnum í íslenskri pólitík, þó að ég telji að honum hafí orðið á hrapalleg mis- tök í hvalamálinu og haldið upplýs- ingum að þjóðinni sem ekki era réttar. Högnm okkur skynsamlega Á laugardaginn var skýrt frá því í Morgunblaðinu, að stór og viðurkennd matvælaframleiðandi hefði verið fenginn til þess að tala hjá fyrirtæki sem selur íslenskar vörur í Þýskalandi. Hann hafði lent í útistöðum við Grænfriðunga vegna þess að hann framleiddi skjaldbökusúpu. Hvemig brást Jón Magnússon „í hvalamálinu erum við að berjast fyrir mjög takmörkuðum hagsmunun en við erum að tefla mikilvægum hagsmunum í tvísýnu. Við hættum milljarða hagsmunum fyrir nokkurra milljóna hagsmuni. Úr því sem komið er verður að gera Halldór Ásgríms- son ábyrgan fyrir þess- ari vitleysu ef hún á að halda áfram. Atvinnu- leysið sem af stefinu hans kann að hljótast og milljarða tjónið er þá hans sök.“ hann við? Hann samdi frið við Grænfriðunga og hætti að selja skjaldbökusúpu. Þetta gerði hann þó að honum fyndist Grænfriðung- ar hafa algerlega rangt fyrir sér. Hann mat hins vegar heildar- hagsmuni sína þannig að það væri skynsamlegast að semja frið og fá stuðning Grænfriðunga, sem hann fékk. í hvalamálinu erum við að beij- ast fyrir mjög takmörkuðum hags- munun en við eram að tefla mikil- vægum hagsmunum í tvísýnu. Við hættum milljarða hagsmunum fyr- ir nokkurra milljóna hagsmuni. Úr því sem komið er verður að gera Halldór Ásgrímsson ábyrgan fyrir þessari vitleysu ef hún á að halda áfram. Atvinnuleysið sem af stefnu hans kann að hljótast og milljarða tjónið er þá hans sök. í hvalamálinu eram við líka að fóma framtíðarhagsmunum. Fleiri og fleiri sækjast í auknum mæli eftir að fá mat úr náttúralegu umhverfí. Kjöt sem er laust við allskyns hormóna og lyf. Græn- meti sem vex við náttúralegar aðstæður án þess að eiturspúandi verksmiðjur ausi menguninni yfír það. Fiskur sem hefur vertö í ómenguðu vatni eða sjó. Við ís- lendingar erum aðallega matvæla- framleiðendur og hagsmunir okk- ar felast í að selja framleiðslu okkar á sem allra hæstu verði. Þetta getum við gert ef okkur tekst að koma þeim boðskap nægi- lega vel á framfæri að hér sé ómenguð náttúra. Við þurfum því að gera samtök umhverfisvemdar- fólks að samheijum okkar í stað þess að eiga það að óvinum. í því felast hagsmunir íslensku þjóðar- innar og slík vinnubrögð fela í sér þjóðlega reisn. Við eigum að segja: Hér era íslenskar vörar, þær era dýrari en aðrar vegna þess að þær era betri. Fólk vill þær fremur en aðrar vegna þess að þær era úr ómenguðu umhverfí. Við eigum ekki að vanmeta þá auðlegð sem ómengað land og umhverfi lands- ins býður upp á. Vannýting á þeirri auðlegð er heimska, jafn- mikil heimska og velja að gefa ekki eftir rétt sinn í umferðinni og deyja með sæmd. Höfundur er lögmaður.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.